SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Alkany”

Chemia, III etap edukacyjny

Temat: Alkany.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (8.4) [uczeń] obserwuje i opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (reakcje spalania) alkanów na przykładzie metanu i etanu.

Cele zoperacjonalizowane

Nabywane umiejętności

Kompetencje kluczowe

• Kompetencje naukowe;

• Porozumiewanie się w języku ojczystym;

• Umiejętność uczenia się;

• Umiejętność pracy w grupie;

Etapy lekcji

1. Wstęp:

Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji. Podaje temat zajęć.

2. Przebieg zajęć:

Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu lekcji. W trakcie pogadanki omawia budowę węglowodorów nasyconych i podaje zasady tworzenia nazw tych związków. Uczniowie korzystając z podręcznika, encyklopedii bądź z Internetu wyszukują informacje na temat szeregu homologicznego alkanów.

Wybrani uczniowie tworzą na tablicy szkolnej wzory sumaryczne, strukturalne, półstrukturalne alkanów. Dzielą się na zespoły dwuosobowe i budują modele cząsteczek alkanów korzystając z zestawów kulkowo – pręcikowych. Nauczyciel ocenia pracę uczniów następnie w celu powtórzenia proponuje uczniom otworzenie zdjęć interaktywnych metanu i etanu.

Nauczyciel wyznacza dwa zespoły dwuosobowe, które będą przeprowadzać doświadczenia pokazowe dla klasy. Uczniowie rysują schemat doświadczenia, zapisują obserwacje, formułują wnioski, zapisują równania reakcji chemicznych. Nauczyciel podsumowuje doświadczenia wykonane przez uczniów.

Uczniowie w trakcie rozmowy kierowanej przez nauczyciela wymieniają właściwości fizyczne i chemiczne metanu i etanu. Nauczyciel przedstawia ogólne właściwości alkanów. Wprowadza pojęcie reaktywność. Klasa zapisuje notatki w zeszycie.

Nauczyciel korzystając z tablicy szkolnej tłumaczy reakcja spalania całkowitego, półspalania i spalania niecałkowitego metanu i etanu. Uczniowie zapisują przykłady.

Nauczyciel poleca wykonanie zadania interaktywnego, w którym uczniowie ćwiczą zapisywanie reakcji spalania.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:

Metan i etan to gazy bezbarwne, bezwonne, prawie w ogólne nierozpuszczalne w wodzie. Są palne i spalają się jasnoniebieskim płomieniem. W zależności od dostępu tlenu zachodzi spalanie całkowite, półspalanie oraz spalanie niecałkowite. Alkany te są mało reaktywne – nie odbarwiają wody bromowej ani nadmanganianu (VII) potasu.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:

Celem badań jest określenie właściwości fizycznych oraz chemicznych węglowodorów nasyconych – metanu oraz etanu.

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):

Doświadczenia są prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Nauczyciel wyznacza dwa zespoły dwuosobowe, które będą przeprowadzać doświadczenia pokazowe dla klasy. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz odczynniki: octan sodu, wodorotlenek sodu, 1% nadmanganianu potasu, kwas siarkowy (VI), roztwór bromu, probówki, korki do zamknięcia probówek, rurki, statyw, palnik, zapałki,

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:

Przykładowe doświadczenia do przeprowadzenia przez uczniów:

Doświadczenie nr 1 - Badanie właściwości metanu

Do suchej probówki nasyp ok. 0,5 g octanu sodu i 0,5 g wodorotlenku sodu. Zamknij korkiem probówkę z umieszczoną w nim rurką. Całość umieść w łapie w statywie i ogrzewaj nad palnikiem. Wydzielający się gaz zapal u wylotu rurki.

Po zgaszeniu koniec rurki umieścić w probówce z kilkoma cmIndeks górny 3³ 1% nadmanganianu potasu i kilkoma kroplami kwasu siarkowego (VI).

Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski.

Doświadczenie nr 2 - Badanie właściwości etanu

Nauczyciel przed lekcją wykonuje doświadczenie, w którym otrzymuje etan.

Do jednej z wcześniej przygotowanych probówek z etanem zbliż zapalone łuczywko. Do drugiej wlej kilka cmIndeks górny 3³ roztworu bromu.

Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski.

3. Podsumowanie:

Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości. Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę domową.

Środki dydaktyczne

• Podręcznik, encyklopedia

• Komputery połączone z Internetem

• Odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne

• Modele kulkowo‑pręcikowe

• Ćwiczenie interaktywne „Zapisywanie reakcji spalania”

• Zdjęcia interaktywne „Molekuły metanu i etanu”

Metody nauczania

• Pogadanka

• Rozmowa kierowana

• Doświadczenia pokazowe

Formy pracy

• Praca indywidualna

• Praca zbiorowa

Praca domowa

Napisz równania reakcji spalania całkowitego, półspalania oraz spalania niecałkowitego oktanu, nonanu i dekanu.

Zadanie dla chętnych

Jakie znasz zastosowanie alkanów w życiu codziennym?

Lista załączników multimedialnych

Ćwiczenie interaktywne „Zapisywanie reakcji spalania”

Zdjęcie interaktywne „Molekuły metanu i etanu”

R1Pf7KpDcRqn3