Alkohole – hydroksylowe pochodne węglowodorów

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna:

• wzory metanolu i etanolu,

• zastosowanie metanolu i etanolu.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• określić rzędowość alkoholu,

• zbadać właściwości etanolu,

• zapisać równanie reakcji fermentacji alkoholowej glukozy,

• zapisać równania reakcji charakterystycze dla alkanoli,

• określać nazwy systematyczne alkoholi monohydroksylowych,

• zapisać równania reakcji otrzymywania alkoholi monohydroksylowych,

• przedstawić za pomocą równań reakcji najważniejsze właściwości alkoholi,

• zapisać równania reakcji hydrolizy alkoholanów i określić odczyn roztworu,

• rozwiązywać proste zadania stechiometryczne,

• omówić toksyczne właściwości alkoholu etylowego i metylowego,

• uzasadnić szkodliwość oddziaływania nadmiaru alkoholu na organizm ludzki,

• podać przykłady pozytywnego i negatywnego oddziaływania alkoholi na życie człowieka.

2. Metoda i forma pracy

Metody:

• moderacja wizualna,

• eksperyment,

• pokaz,

• pogadanka,

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca z całym zespołem,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Kartki samoprzylepne, modele, sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń, karty pracy.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Przypomnienie wiadomości dotyczących alkoholi.

2. Zapisanie przez każdego ucznia na samoprzylepnej kartce skojarzeń ze słowem alkohol.

3. Omówienie skojarzeń uczniów i na ich podstawie ustalenie, co łączy alkohole z dotychczas omawianymi związkami.

4. Podanie tematu lekcji.

b) Faza realizacyjna

1. Modelowanie wzorów alkoholi monohydroksylowych i podanie podstaw nazewnictwa.

2. Określenie izomerii położenia na przykładzie modeli propan‑1-olu i propan‑2-olu.

3. Określenie rzędowości alkoholi.

4. Podział uczniów na grupy - badanie właściwości etanolu (załącznik 1).

5. Omówienie właściwości fizycznych etanolu.

6. Formułowanie przez uczniów ogólnych wniosków dotyczących właściwości fizycznych alkoholi (praca w parach, załącznik 2).

7. Wyjaśnienie stosunkowo wysokich temperatur wrzenia alkoholi – przypomnienie pojęcia asocjacja.

8. Rozważenie w grupach metodą burzy mózgów problemu, jakim reakcjom powinny ulegać alkohole.

9. Weryfikacja hipotez uczniów – pokaz reakcji spalania i reakcji etanolu z sodem.

10. Sformułowanie obserwacji i wniosków, zapis odpowiednich równań reakcji.

11. Omówienie reakcji etanolu z chlorowodorem.

12. Przypomnienie reakcji eliminacji przy wykorzystaniu modelu propanolu.

c) Faza podsumowująca

1. Badanie działania etanolu na roztwór białka jaja kurzego (praca w grupach).

2. Omówienie toksycznego działania etanolu i metanolu na organizm człowieka.

5. Bibliografia

E. Gielas, Z. Kluz, M. Krzeczkowska, M. Poźniaczek, Chemia 3. Zeszyt ćwiczeń dla uczniów szkół średnich, WSiP , Warszawa 1993.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1

Zbadaj właściwości etanolu i wypełnij kartę pracy.

Załącznik 2

Przeanalizuj poniższe dane dotyczące wybranych właściwości fizycznych alkoholi i na tej podstawie sformułuj wnioski ogólne, dotyczące właściwości fizycznych alkanoli w zależności od liczby atomów węgla w cząsteczce.

b) Zadanie domowe

1. Podaj wzory strukturalne i nazwy alkoholi o wzorze sumarycznym CIndeks dolny 5₅HIndeks dolny 11₁₁OH oraz określ ich rzędowość.

2. Metanol reaguje z metalami aktywnymi analogicznie jak etanol. Zapisz równanie reakcji metanolu z potasem i oblicz ile dmIndeks górny 3³ wodoru wydzieli się w reakcji 5 gramów metanolu. Załóż, że reakcja odbędzie się w warunkach normalnych. Określ odczyn wodnego roztworu powstałego metanolanu potasu i zapisz odpowiednie równanie reakcji chemicznej.

8. Uwagi do scenariusza

brak