O alkoholu mówią najstarsze dokumenty, dzieła literackie i kodeksy prawa. W starożytności rozcieńczone wino spożywano jako codzienny napój. W opanowano technologię produkcji wódki z ziemniaków, co spowodowało wzrost jej produkcji i – w konsekwencji – wzrost spożycia. Nadmiernie spożywany alkohol (etanol) stał się przyczyną wielu rodzinnych tragedii.
Alkohol towarzyszył również podczas wojen. Roztwory etanolu służyły nie tylko do picia, ale również jako środek leczniczy, przede wszystkim dezynfekujący i przeciwbólowy. Co więcej, etanol i metanol stanowiły ważny dodatek do paliwa lotniczego i rakietowego. Spirytusem konserwowano wiele urządzeń technicznych, stosowano go także do produkcji granatów.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
właściwości fizyczne i chemiczne metanolu i etanolu;
sposób przedstawienia budowy cząsteczek alkoholi za pomocą wzorów i modeli cząsteczek;
piktogramy chemiczne, opisujące zagrożenia związane z wykorzystywaniem metanolu i etanolu.
Nauczysz się
oceniać wpływ metanolu i etanolu na organizm człowieka;
porównywać toksyczność alkoholi;
uzasadniać, dlaczego po spożyciu alkoholu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych (roweru, łodzi, samolotu), pływać i jeździć na nartach;
projektować i przeprowadzać doświadczenie pozwalające na badanie wpływu etanolu na białko.
iL1faoxkNX_d5e160
1. Etanol i jego wpływ na organizm człowieka
Słowo „alkohol” kojarzy się z dostępnymi w sklepach napojami. Piwo, wino, wódka i spirytus różnią się procentową zawartością etanolu. Jednak każdy z nich działa podobnie na organizm człowieka i przy nadmiernym spożyciu może być dla niego groźny.
Etanol spożywany w niewielkich ilościach, powoduje złudne uczucie ciepła – przyspiesza krążenie krwi, co w efekcie prowadzi do szybszego wychłodzenia ciała. Dlatego też w zimie ofiarami mrozów są często osoby, które wcześniej właśnie spożywały alkohol.
Uzależnienie od niego, fizyczne i psychiczne, to choroba zwana alkoholizmemalkoholizmalkoholizmem. Mamy z nią do czynienia wtedy, gdy około kalorii dostarczanych do organizmu w ciągu tygodnia pochodzi ze spożywania alkoholu. Gdy ta ilość kalorii jest większa niż na tydzień, mówimy wówczas o skrajnym alkoholizmie.
Ciekawostka
Proces zdrowienia z choroby alkoholowej jest bardzo trudny i skomplikowany. Jest uzależniony przede wszystkim od chęci i dobrej woli zainteresowanego. Pomoc w leczeniu alkoholizmu oferują np. kluby abstynenta, bractwa trzeźwości, samopomocowe grupy AA (anonimowych alkoholików), grupy rodzinne Al–Anon i Alateen, ośrodki terapii uzależnień i współuzależnienia, grupy wsparcia DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików) czy Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”. Wychodzenie z alkoholizmu wymaga intensywnej pracy ze strony zarówno osoby uzależnionej, jak i jego rodziny.
Nadmierne spożywanie etanolu jest przyczyną ciężkich schorzeń wątroby, nerek, żołądka i serca, poza tym negatywnie wpływa na układ nerwowy człowieka. Alkohol, spożywany w większych ilościach, upośledza racjonalne myślenie, zmniejsza samokrytycyzm oraz powoduje tzw. zamroczenie alkoholowe. Pojawiają się zaburzenia mowy i zanika koordynacja ruchów. Najbardziej narażeni na negatywne skutki działania etanolu są ludzie młodzi, ponieważ uszkodzeniu ulegają ich rozwijające się komórki mózgowe.
Wysoce szkodliwe jest spożywanie napojów alkoholowych przez kobiety będące w ciąży. Już nawet niewielka ilość etanolu może mieć wpływ na zaburzenia w prawidłowym rozwoju dziecka – tak w życiu płodowym, jak i po narodzinach. Może się nawet przyczynić do śmierci niemowlęcia. U dzieci, których matki w czasie trwania ciąży spożywały alkohol, może pojawić się tzw. płodowy zespół alkoholowy (FAS, ang. Fetal Alcohol Syndrome).płodowy zespół alkoholowypłodowy zespół alkoholowy (FAS, ang. Fetal Alcohol Syndrome). (ang. FAS - Fetal Alcohol Syndrome Jest to zespół objawów chorobowych obserwowanych u dziecka, dotyczących między innymi układu nerwowego (zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu – zaburzenia uwagi, trudności z uczeniem się i komunikowaniem z innymi) oraz odchyleń od prawidłowej budowy ciała (np. skrócone szpary powiekowe, szeroko rozstawione oczodoły i spłaszczona środkowa część twarzy).
Stężenie etanolu we krwi zależy między innymi od:
ilości i rodzaju konsumowanych napojów alkoholowych;
czynników, takich jak masa ciała, płeć, budowa ciała osoby pijącej;
czasu konsumpcji.
1
Polecenie 1
Na poniższej grafice przedstawiono porównanie zawartości procentowej etanolu w wybranych napojach alkoholowych. Przeanalizuj dane zamieszczone na grafice, a następnie oblicz, ile gramów czystego etanolu znajduje się w podanych ilościach każdego z wymienionych napojów alkoholowych.
R1JyQmYCB6op8
Porównanie zawartości alkoholu w napojach alkoholowych
Porównanie zawartości alkoholu w napojach alkoholowych Etanol stanowi ok. 5% masy zawartości małego kufla piwa, ok. 10% masy zawartości lampki wina i ok. 40% masy zawartości kieliszka wódki.
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
RETgBPrVvYxMj
Odpowiedź: (Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Stężenie procentowe określa liczbę gramów substancji rozpuszczonej, która znajduje się w 100 g roztworu.
Masa czystego etanolu w podanych ilościach każdego z wymienionych alkoholi jest taka sama i wynosi 10 g.
Polecenie 1
W piwa znajduje się alkoholu, natomiast w wódki jest aż alkoholu. Ile gramów czystego etanolu znajduje się w tych napojach?
R1PZmF4tjhaxa
Masa czystego etanolu w obu napojach jest taka sama i wynosi 1. , 2. , 3. , 4. .
Masa czystego etanolu w obu napojach jest taka sama i wynosi 1. , 2. , 3. , 4. .
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka
Etanol zawarty w winach musujących, szampanach i piwie wchłania się do krwi szybciej niż „niewzbogacony w bąbelki”. Prawdopodobnie to obecny we wspomnianych napojach alkoholowych tlenek węgla() wpływa na skrócenie czasu ich pobytu w żołądku i szybsze przenikanie do krwi. W efekcie, skutki działania etanolu są szybciej odczuwane przez osobę spożywającą wymienione napoje alkoholowe.
Ilość, a dokładniej stężenie etanolu we krwi, podaje się najczęściej w promilachpromilpromilach ( objętościowego; ).
Polecenie 2
W poniższej tabeli opisano typowe objawy towarzyszące spożyciu napojów alkoholowych, związane z obecnością odpowiedniej zawartości (stężenia) etanolu we krwi. Zapoznaj się z informacjami zawartymi w tabeli, a następnie swoimi słowami odpowiedz na pytanie, dlaczego po spożyciu alkoholu nie wolno prowadzić pojazdów, pływać i jeździć na nartach.
Wpływ zawartości etanolu we krwi na zachowanie człowieka
zaburzenia równowagi, błędy w logicznym myśleniu, opóźnienie czasu reakcji, agresywność, brawura
zaburzenia mowy, senność, obniżenie kontroli zachowania i poruszania się
senność, możliwość zapadnięcia w śpiączkę
zatrucie, śmierć (dawka śmiertelna ma charakter orientacyjny, znane są przypadki przeżycia przy o wiele większych dawkach)
RMwp1D2lV56JH
Odpowiedź: (Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Podaje się następujące formuły prawne, określające kolejne stopnie nietrzeźwości.
Dawka etanolu powodująca zatrucie alkoholowe zależy od wielu czynników, do których zalicza się między innymi odporność organizmu.
Typowe zatrucia śmiertelne są powodowane przez stężenie alkoholu we krwi. Im jest ono wyższe, tym większe są rozmiary zaburzeń reagowania i zachowania, upośledzające sprawność człowieka i zdolność do racjonalnego postępowania.
W Polsce podaje się następujące formuły prawne, określające kolejne stopnie nietrzeźwości:
„stan po wypiciu alkoholu” – od do alkoholu we krwi;
„próg nietrzeźwości” – alkoholu we krwi;
„stan nietrzeźwości” – powyżej alkoholu we krwi.
Prowadzenie pojazdów mechanicznych po przekroczeniu granicy alkoholu we krwi w Polsce jest zabronione i karane.
iL1faoxkNX_d5e257
2. Etanol i jego wpływ na białko
Czy wiesz, w jaki sposób etanol wpływa na białko?
1
Polecenie 3
Zaprojektuj i przeprowadź doświadczenie, za pomocą którego wykażesz, w jaki sposób etanol wpływa na białko. Sformułuj problem badawczy i zaproponuj hipotezę. Wymień niezbędny sprzęt i odczynniki. Narysuj schemat zaprojektowanego doświadczenia, zapisz obserwacje i sformułuj odpowiednie wnioski.
RVCzh9lKfIvT0
Problem badawczy: (Uzupełnij)
Hipoteza: (Uzupełnij)
Sprzęt i odczynniki: (Uzupełnij)
Schemat doświadczenia:
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Obserwacje: (Uzupełnij)
Wnioski: (Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Czy etanol niszczy białko (jego strukturę)?
Problem badawczy: Czy etanol niszczy białko?
Hipoteza: Etanol powoduje denaturację białka.
Sprzęt i odczynniki:
białko jaja kurzego;
etanol (w postaci spirytusu – wodnego roztworu etanolu o stężeniu procentowym ok. 96%);
probówka;
statyw na probówki;
zakraplacz/pipeta.
Schemat doświadczenia:
R1DQLNva2fvGT
Na schemacie ukazana jest zlewka, w której znajduje się białko jaja kurzego. Do zlewki dodano CH3CH2OH (aq).
Schemat badania wpływu alkoholu na białko
Źródło: epodreczniki.pl, licencja: CC BY 3.0.
Obserwacje: W wyniku dodawania wodnego roztworu etanolu do białka jaja kurzego, wytrąca się biały kłaczkowaty osad.
Wnioski: Postawiona hipoteza jest prawdziwa – etanol powoduje denaturację białka.
Polecenie 3
Przeprowadzono doświadczenie, za pomocą którego określono, w jaki sposób etanol wpływa na białko.
Problem badawczy:
Czy etanol niszczy białko?
Hipoteza:
Etanol powoduje denaturację białka.
Co było potrzebne:
białko jaj kurzego,
etanol (w postaci spirytusu - wodnego roztworu etanolu o stężeniu procentowym około ),
probówka,
statyw na probówki,
zakraplacz/pipeta.
Przebieg doświadczenia:
W probówce umieszczono białko jaja kurzego. Następnie, pipetą dodano spirytus.
Obserwacje:
Po dodaniu alkoholu, wytrącił się biały, kłaczkowaty osad.
Wnioski:
Postawiona hipoteza była prawidłowa. Etanol powoduje denaturację białka, co objawia się wytrąceniem się białego osadu.
RlG0fDt8sG6E7
Które zdanie jest prawdziwe? Możliwe odpowiedzi: 1. Etanol reaguje z białkiem, a produktem reakcji jest biały osad., 2. Etanol reaguje z białkiem, a produktem reakcji jest bezbarwny roztwór., 3. Etanol nie reaguje z białkiem., 4. Produktem reakcji białka z etanolem jest tlenek węgla(IV).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Etanol powoduje tzw. denaturację białkadenaturacja białkadenaturację białka. Proces ten, w uproszczeniu, polega na uszkodzeniu struktury (budowy) białka, przez co nie może ono spełniać określonych funkcji. W wyniku dodania etanolu do białka jaja kurzego, białko ścina się i wytrąca w postaci białego osadu. Podobny efekt uzyskasz ogrzewając białko (np. podczas robienia jajecznicy). Spożywając alkohol należy liczyć się z tym, że białka pełniące w organizmie wiele istotnych funkcji, mogą ulec denaturacji.
Niewątpliwie stężenie etanolu w organizmie człowieka spożywającego napoje alkoholowe jest mniejsze od stężenia tego alkoholu w użytym w doświadczeniu roztworze. Dlatego sam wynik przeprowadzonego doświadczenia nie upoważnia nas bezpośrednio do wnioskowania o negatywnym wpływie etanolu na organizm, ale w połączeniu z poznanymi już skutkami nadmiernego spożywania napojów alkoholowych, zmusza do chwili refleksji.
Wykazany w doświadczeniu wpływ etanolu na białko wykorzystywany jest np. w płynach do dezynfekcji. Etanol może bowiem przenikać przez ściany komórkowe drobnoustrojów i niszczyć strukturę obecnych w nich białek, osłabiając tym samym niekorzystne działanie mikroorganizmów (np. bakterii) na organizm. Z tego samego powodu nie zaleca się np. bezpośredniego polewania ran spirytusem salicylowym,spirytus salicylowyspirytusem salicylowym, a jedynie przemywanie okolic rany.
iL1faoxkNX_d5e257
3. Metanol – silna trucizna
Metanol ma wiele właściwości, zarówno fizycznych jak i chemicznych, wspólnych z etanolem. Należą do nich m.in. barwa, zapach, smak czy rozpuszczalność w wodzie.
Stąd alkohole te bywają mylone. Wskutek omyłkowego wypicia metanolu, dochodzi do ciężkiego zatrucia. Najszybciej uszkodzone zostają nerw wzrokowy, siatkówka i rogówka, co w konsekwencji prowadzi do nieodwracalnej utraty wzroku.
Nie istnieje żaden domowy sposób na odróżnienie metanolu od etanolu. Alkohole te wyglądają i pachną dokładnie tak samo, a nawet palą się tym samym niebieskim płomieniem. Znane są metody analityczne, które pozwalają odróżnić od siebie te alkohole, ale nie są one powszechnie dostępne.
Spożywanie wyrobów alkoholowych niewiadomego pochodzenia jest zabronione. Dotyczy to również wszelkiego rodzaju płynów zawierających alkohol, lecz nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi. Mogą one zawierać metanol w ilościach zagrażających życiu lub zdrowiu.
R1ecsKcqplTUS
Ilustracja przedstawia czarną czaszkę z czarnymi skrzyżowanymi butelkami na pomarańczowym tle. Nad czaszką znajduje się napis: Uwaga! Metanol zabija! Pod butelkami, na czarnym tle znajduje się napis: Wypicie alkoholu niewiadomego pochodzenia oraz środków nieprzeznaczonych do spożycia może spowodować ślepotę a nawet śmierć! Pod plakatem po lewej stronie logo Państwowej Inspekcji Sanitarnej (okrągły znak z obramowaniem w kolorze niebieskim, na którym białą czcionką widniej napis: Państwowa Inspekcja Sanitarna. Wewnątrz kwadratowa grafika Orła Białego na białym tle, umieszczona na czerwonym tle logo). Obok logo Ministerstwa Zdrowia (po lewej stronie Godło Polski, po prawej napis Ministerstwo Zdrowia).
Ostrzeżenie Głównego Inspektora Sanitarnego przed spożywaniem alkoholu niewiadomego pochodzenia
Źródło: Główny Inspektorat Sanitarny, dostępny w internecie: http://gis.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
R44MSbiJG6F1p
Plakat ostrzegawczy, na górze którego znajduje się logo Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zapisany na plakacie tekst głosi: Główny Inspektor Sanitarny ostrzega przed spożywaniem alkoholu niewiadomego pochodzenia oraz nieprzeznaczonego do spożycia dla ludzi i zwraca się z prośbą o informowanie pijących alkohol o konsekwencjach picia alkoholi pochodzącego z nieznanego źródła. Od czterech do piętnastu mililitrów (pół kieliszka do wódki) alkoholu metylowego uszkadza nerw wzrokowy, trzydzieści mililitrów (około jednego kieliszka wódki) alkoholu metylowego to dawka śmiertelna. Gdzie najczęściej występuje metanol: w alkoholu niewiadomego pochodzenia (np. zakupionym na bazarach), w płynach do spryskiwaczy, w denaturacie, w odmrażaczach do szyb, w rozpuszczalnikach. Objawy zatrucia alkoholem metylowym: pierwsze objawy po wypiciu alkoholu metylowego są takie same jak po wypiciu alkoholu spożywczego (etylowego); następnie pojawiają się: bóle i zawroty głowy, przyśpieszony oddech, nudności, wymioty, silne bóle brzucha, światłowstręt i inne zaburzenia widzenia, przyśpieszone bicie serca, senność, śpiączka i głębokie zaburzenia świadomości (utrata przytomności, bez możliwości dobudzenia zatrutego). Pierwsza pomoc: wezwać pogotowie ratunkowe, jeśli zatruty jest przytomny powinno się wywołać u niego wymioty, podać do picia pół szklanki bezpiecznego czterdziestoprocentowego alkoholu etylowego (wódki), jeśli nie ma wódki, to podać łyżkę sody oczyszczonej lub proszku do pieczenia rozpuszczonych w pół szklanki wody. W przypadku wystąpienia powyższych objawów należy niezwłocznie udać się do najbliższego szpitala lub wezwać pomoc telefonicznie pod numer: dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć, dziewięćset dziewięćdziesiąt siedem lub sto dwanaście.
Zatrucia alkoholem metylowym Ostrzeżenie Głównego Inspektora Sanitarnego
Źródło: Główny Inspektorat Sanitarny, dostępny w internecie: http://gis.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
Ciekawostka
Około alkoholu, który jest przedmiotem nielegalnego handlu, wytwarzane jest ze spirytusu przemysłowegospirytus przemysłowyspirytusu przemysłowego, przeznaczonego np. do produkcji płynu do spryskiwaczy lub podpałki do grilla. W co trzeciej butelce takiego alkoholu znajduje się chloroformchloroformchloroform, a w co dziesiątej metanol!
iL1faoxkNX_d5e309
Podsumowanie
Nadmierne spożywanie napojów alkoholowych, a więc takich, które zawierają etanol, ma negatywny wpływ na organizm człowieka.
Częste spożywanie napojów alkoholowych prowadzi do uzależnienia (alkoholizmu).
Etanol powoduje denaturację białka.
Metanol ma wiele właściwości wspólnych z etanolem, jego omyłkowe spożycie może skończyć się śmiercią.
W Polsce obowiązuje zakaz kupowania i spożywania napojów alkoholowych przez osoby do roku życia.
Praca domowa
Polecenie 4.1
Wykorzystując dostępne Ci źródła informacji, przedstaw w formie graficznej (np. za pomocą mapy myśli) lecznicze właściwości etanolu wykorzystywane np. syropach przeciwkaszlowych czy koncentratach ziół leczniczych.
RG2eW8gKioit4
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wykorzystując dostępne Ci źródła, wymień lecznicze właściwości etanolu wykorzystywane, np. w koncentratach ziół leczniczych.
RVuwIyIq4B1Qf
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
W farmacji etanol stosuje się do sporządzania leków, np. jodyny, spirytusu salicylowego. W medycynie i kosmetyce pełni on funkcję środka odkażającego.
Polecenie 4.2
Wykorzystując dostępne Ci źródła informacji, odszukaj informacje dotyczące alkoholowego zespołu płodowego (FAS). Sporządź notatkę, w której opiszesz objawy tego zespołu chorobowego u dzieci.
R1NASHpn4wfP4
Odpowiedź: (Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Objawy FAS możesz klasyfikować ze względu na obszar ich występowania – np. objawy dotyczące odchyleń od prawidłowej budowy ciała, zaburzenia układu nerwowego itp.
iL1faoxkNX_d5e374
Słownik
alkoholizm
alkoholizm
choroba alkoholowa, uzależnienie od picia alkoholu
płodowy zespół alkoholowy
płodowy zespół alkoholowy
(ang. FAS – Fetal Alcohol Syndrome) zespół chorobowy przejawiający się w nieprawidłowościach budowy ciała (dotyczących najczęściej twarzy, klatki piersiowej i kończyn) oraz zaburzeniach układu nerwowego i metabolizmu dziecka, powstałych w życiu płodowym na skutek spożywania przez matkę napojów alkoholowych; spożywanie etanolu przez kobiety ciężarne może również prowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu
promil
promil
jedna tysięczna pewnej całości; oznaczany symbolem ; w odniesieniu do stężenia etanolu we krwi:
denaturacja białka
denaturacja białka
w uproszczeniu – niszczenie struktury białka na skutek działania czynników zewnętrznych: fizycznych (np. podwyższonej temperatury, podwyższonego ciśnienia, ultradźwięków) oraz chemicznych (np. etanolu, mocnych kwasów i zasad, soli metali ciężkich)
spirytus salicylowy
spirytus salicylowy
roztwór kwasu salicylowego w etanolu i wodzie; procentowy masowy skład roztworu to: kwasu salicylowego, wody i wodnego roztworu etanolu (o stężeniu )
spirytus przemysłowy
spirytus przemysłowy
etanol otrzymywany w wyniku syntezy chemicznej z mieszaniny tlenku węgla() (), wodoru () oraz pary wodnej (); stosowany do produkcji płynu do spryskiwaczy, podpałki do grilla lub jako rozpuszczalnik w przemyśle
chloroform
chloroform
pochodna metanu o wzorze sumarycznym (nazwa systematyczna: trichlorometan); silnie oddziałuje na układ nerwowy; ma właściwości narkotyczne i rakotwórcze
iL1faoxkNX_d5e466
Ćwiczenia
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1
Na butelce z metanolem znajdują się następujące oznaczenia:
Rb3ibBpl0t3iu
Piktogramy, które umieszczane są na butelkach z metanolem.
Źródło: dostępny w internecie: Wikipedia.org, domena publiczna.
R1da4OsMeFmI0
Spośród podanych poniżej zagrożeń wybierz i zaznacz te, które wynikają bezpośrednio z zamieszczonych piktogramów i które należy uwzględnić w laboratorium chemicznym podczas pracy z metanolem: Możliwe odpowiedzi: 1. substancja utleniająca, 2. substancja łatwopalna, 3. substancja rakotwórcza, 4. substancja żrąca, 5. substancja toksyczna, 6. substancja szkodliwa dla środowiska
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1ENoXi7Fgdeu
Metanol jest substancją: Możliwe odpowiedzi: 1. łatwopalną, 2. wybuchową, 3. utleniającą, 4. toksyczną
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rd3ZkiVVyWyOH1
Ćwiczenie 2
Metanol i etanol to alkohole odznaczające się podobnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi, dlatego też łatwo o pomyłkę przy próbie ich odróżnienia w warunkach domowych. Obydwa wymienione alkohole mają 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim stan skupienia, 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim i mają charakterystyczny zapach. 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim rozpuszczają się w wodzie, a ich gęstość jest 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim od gęstości wody. Spalają się 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim płomieniem.
Metanol i etanol to alkohole odznaczające się podobnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi, dlatego też łatwo o pomyłkę przy próbie ich odróżnienia w warunkach domowych. Obydwa wymienione alkohole mają 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim stan skupienia, 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim i mają charakterystyczny zapach. 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim rozpuszczają się w wodzie, a ich gęstość jest 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim od gęstości wody. Spalają się 1. gazowy, 2. Bardzo dobrze, 3. ciekły, 4. Słabo, 5. większa, 6. mniejsza, 7. są bezbarwne, 8. mają jasnoniebieską barwę, 9. żółtym, 10. niebieskim płomieniem.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 3
R1Vp9rg26FvPJ1
Zadanie interaktywne.
Zadanie interaktywne.
Oceń, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe.
Prawda
Fałsz
Skutkiem nadmiernego spożycia alkoholu etylowego jest obniżenie zdolności koncentracji.
□
□
Objawami spożycia etanolu jest utrata koordynacji ruchów.
□
□
Spożycie etanolu powoduje zaburzenia mowy i ślepotę.
□
□
Nadużywanie alkoholu etylowego powoduje uszkodzenie serca, wątroby i nerek.
□
□
Źródło: Halina Szczepaniec, licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 4
Poniżej opisano wpływ alkoholu na funkcjonowanie pewnego narządu.
Jest to narząd w organizmie człowieka, który najszybciej reaguje na alkohol. U osób pijących, jest on mniej odporny na działanie innych toksyn, w tym także leków. Częściej dochodzi do żółtaczki. Marskość tego narządu jest najczęstszą przyczyną zgonów w grupie alkoholików.
Rdv9Q6s2b5cim
Spośród podanych poniżej narządów wybierz i zaznacz ten, o którym mowa w załączonym tekście. Możliwe odpowiedzi: 1. serce, 2. mózg, 3. wątroba, 4. nerka
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 5
Średnia dawka śmiertelna () wyrażana jest zwykle w miligramach na kilogram masy ciała () i określa dawkę trucizny, przy której przy życiu pozostaje najwyżej badanych organizmów. Wartości metanolu i etanolu (przy podaniu doustnym), wyznaczone dla szczura, wynoszą kolejno masy ciała i masy ciała.
RgMmHGUOznNGm
Łączenie par. Na podstawie informacji o wartościach analizowanych alkoholi, oceń poprawność poniższych stwierdzeń:. Metanol jest pięć razy mniej toksyczny dla szczura niż etanol.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Średnia dawka śmiertelna metanolu (przy podaniu doustnym) dla ważącego 450 g szczura wynosi 0,54 g.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Gęstość etanolu wynosi . Objętość etanolu, jaka jest śmiertelną dawką dla ważącego 350 g szczura, zawarta jest w około wódki, zawierającej 40% objętościowych etanolu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Na podstawie informacji o wartościach analizowanych alkoholi, oceń poprawność poniższych stwierdzeń:. Metanol jest pięć razy mniej toksyczny dla szczura niż etanol.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Średnia dawka śmiertelna metanolu (przy podaniu doustnym) dla ważącego 450 g szczura wynosi 0,54 g.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Gęstość etanolu wynosi . Objętość etanolu, jaka jest śmiertelną dawką dla ważącego 350 g szczura, zawarta jest w około wódki, zawierającej 40% objętościowych etanolu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1xpJXUm4NzVw2
Ćwiczenie 6
Wódka zawiera ok. 40% objętościowych czystego etanolu, a gęstość wódki jest inna niż gęstość etanolu. Informacja ta oznacza, że: Możliwe odpowiedzi: 1. w 200 g wódki znajduje się 80 g etanolu, 2. w 200 g wódki znajduje się etanolu, 3. w wódki znajduje się etanolu, 4. w wódki znajduje się 80 g etanolu
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 7
Przeczytaj poniższy tekst, a następnie zaznacz poprawną odpowiedź.
W latach i trzeźwość kierowcy można było sprawdzić, prosząc go o dmuchanie w specjalny balonik. Od niego wychodziła rurka wypełniona żółtopomarańczowym roztworem, zakończona ustnikiem. Jeżeli podczas „dmuchania w balonik” barwa zawartości rurki zmieniała się na ciemnozieloną, można było stwierdzić, że badany kierowca spożywał alkohol. Z chemicznego punktu widzenia, w rurce znajdował się wodny roztwór dichromianu() potasu z dodatkiem pewnego kwasu, który w reakcji z etanolem, zawartym w wydychanym powietrzu, przekształcał się w sól chromu(), zawierającą takie same reszty kwasowe, z jakich zbudowany był umieszczony w rurce kwas. Masa cząsteczkowa wspomnianej soli jest równa , a jej skład procentowy (w procentach masowych) to: chromu, siarki i tlenu.
RMEjQrUobRuvT
W oparciu o powyższe informacje można stwierdzić, że kwasem stosowanym we wspomnianych balonikach był: Możliwe odpowiedzi: 1. kwas siarkowodorowy, 2. kwas siarkowy(VI), 3. kwas siarkowy(IV)
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
3
Ćwiczenie 8
Do laboratorium chemicznego dostarczono dwie niepodpisane butelki, z identycznie wyglądającymi cieczami. Wiadomo było, że w jednej z butelek znajdował się metanol, a w drugiej etanol. W celu ustalenia, jaki alkoholi znajduje się w której z butelek, podpisano je numerami i oraz zbadano temperatury wrzenia znajdujących się w nich substancji. Wyznaczona temperatura wrzenia alkoholu w butelce nr wynosiła około , a alkoholu zawartego w butelce nr – około .
R19BVi1v2yvHj
Określ, który z alkoholi znajdował się w butelce nr 1, a następnie uzasadnij swój wybór wybierając odpowiednie dokończenie zdania. W butelce nr 1 znajdował się: 1. etanol, 2. jako alkohol o większej masie cząsteczkowej odznacza się mniejszą temperaturą wrzenia, 3. jako alkohol o mniejszej masie cząsteczkowej odznacza się większą temperaturą wrzenia, 4. metanol, 5. jako alkohol o mniejszej masie cząsteczkowej odznacza się mniejszą temperaturą wrzenia, 6. jako alkohol o większej masie cząsteczkowej odznacza się większą temperaturą wrzenia, ponieważ 1. etanol, 2. jako alkohol o większej masie cząsteczkowej odznacza się mniejszą temperaturą wrzenia, 3. jako alkohol o mniejszej masie cząsteczkowej odznacza się większą temperaturą wrzenia, 4. metanol, 5. jako alkohol o mniejszej masie cząsteczkowej odznacza się mniejszą temperaturą wrzenia, 6. jako alkohol o większej masie cząsteczkowej odznacza się większą temperaturą wrzenia.
Określ, który z alkoholi znajdował się w butelce nr 1, a następnie uzasadnij swój wybór wybierając odpowiednie dokończenie zdania. W butelce nr 1 znajdował się: 1. etanol, 2. jako alkohol o większej masie cząsteczkowej odznacza się mniejszą temperaturą wrzenia, 3. jako alkohol o mniejszej masie cząsteczkowej odznacza się większą temperaturą wrzenia, 4. metanol, 5. jako alkohol o mniejszej masie cząsteczkowej odznacza się mniejszą temperaturą wrzenia, 6. jako alkohol o większej masie cząsteczkowej odznacza się większą temperaturą wrzenia, ponieważ 1. etanol, 2. jako alkohol o większej masie cząsteczkowej odznacza się mniejszą temperaturą wrzenia, 3. jako alkohol o mniejszej masie cząsteczkowej odznacza się większą temperaturą wrzenia, 4. metanol, 5. jako alkohol o mniejszej masie cząsteczkowej odznacza się mniejszą temperaturą wrzenia, 6. jako alkohol o większej masie cząsteczkowej odznacza się większą temperaturą wrzenia.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
3
Ćwiczenie 9
Poniżej znajdują się wymienione w języku angielskim nazwy organów (narządów) oraz wybrane skutki nadmiernego spożywania napojów alkoholowych. Do poszczególnych organów dopasuj odpowiadające im efekty dużego spożycia napojów alkoholowych.
Uwaga: do danego organu możesz przypisać więcej niż jeden skutek.