Alkohole polihydroksylowe

1. Budowa alkoholi polihydroksylowych

GlicerolglicerolGlicerol jest pochodną propanu, w którym trzy atomy wodoru zostały zastąpione grupami hydroksylowymi. Stąd pochodzi nazwa propano–$1$,$2$,$3$–triol.

Pierwszy człon (propano–) pochodzi od nazwy węglowodoru, którego łańcuch wchodzi w skład alkoholu, tri– oznacza trzy grupy $—\text{OH}$, a końcówka –ol jest charakterystyczna dla alkoholi.

Glicerol w potocznym języku jest nazywany glicerynąglicerynagliceryną.

1

Polecenie 1

Zaprojektuj model cząsteczki glicerolu.

RoJwiCRAe2SPf

Uzupełnij.

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Pamiętaj, że węgiel w związkach organicznych jest zawsze czterowartościowy, tlen dwuwartościowy, a wodór jednowartościowy. Z kolei grupa hydroksylowa jest zawsze jednowartościowa. Użyj modeli zgodnie z proponowaną w tym podręczniku kolorystyką: kulka barwy białej symbolizuje atom wodoru, zaś za atom tlenu odpowiada kulka barwy czerwonej.

Pokaż odpowiedź

R1OoSVMgcLe0p

Na ilustracji przedstawiony jest model kulkowy propano–$1$,$2$,$3$–triolu. Trzy czarne kulki połączone są ze sobą. do Każdej z nich przyłączona jest grupa hydroksylowa w postaci czerwonej kulki, symbolizującej atom tlenu, i połączonej z nią białej kulki symbolizującej atom wodoru. Ponadto do środkowego atomu węgla przyłączony jest jeden atom wodoru, a do dwóch zewnętrznych atomów węgla są przyłączone po dwa atomy wodoru.

Polecenie 1

R16UgkOWQke9H

Zaznacz prawidłowy wzór sumaryczny propano–$1$,$2$,$3$–triolu. Możliwe odpowiedzi: 1. ${\text{C}}_3{\text{H}}_8{\text{O}}_3$, 2. ${\text{C}}_3{\text{H}}_6{\text{O}}_3$, 3. ${\text{C}}_3{\text{H}}_9{\text{O}}_2$, 4. ${\text{C}}_6{\text{H}}_8{\text{O}}_3$

R1ZKtD3rNKJCS

Animacja przedstawia budowę modelu cząsteczki glicerolu

Animacja przedstawia budowę modelu cząsteczki glicerolu

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1ZKtD3rNKJCS

Animacja przedstawia budowę modelu cząsteczki glicerolu

RZysc7sd8rOpW

Grafika przedstawia dwa wzory strukturalne. Na ilustracji pod lewej przedstawiono wzór strukturalny propanu. Propan zawiera w swojej strukturze trzy atomy węgla i do każdego z nich dołączone są atomy wodoru w takiej liczbie, aby atom węgla tworzył cztery wiązania. Wzór strukturalny dla tego związku to ${\text{CH}}_3—{\text{CH}}_2—{\text{CH}}_3$. Po prawej stronie znajduje się wzór strukturalny glicerolu. Wzór tego związku jest bardzo podobny do wzoru propanu, różni się tym, że w glicerolu jeden z atomów wodoru przy każdym atomie węgla został zastąpiony grupą hydroksylową $—\text{OH}$.

Propano–$1$,$2$,$3$–triol to nazwa systematyczna gliceryny. Jak wyjaśniono wyżej, określenie propano– wskazuje, że związek ten jest pochodną propanu. Numery:
$1$, $2$, $3$, tak zwane lokantylokantlokanty, informują, że każda grupa hydroksylowagrupa hydroksylowagrupa hydroksylowa jest połączona z innym atomem węgla, idąc dalej liczebnik tri– określa obecność trzech grup hydroksylowych, a końcówka –ol potwierdza przynależność glicerolu do alkoholi.

Wzór sumaryczny: ${\text{C}}_3{\text{H}}_5{\left(\text{OH}\right)}_3$

Rb1AGgh7FfY6z1

Na ilustracji przedstawiono wzór strukturalny, wzór sumaryczny oraz nazwę systematyczną glikolu etylenowego. Wzór strukturalny składa się z dwóch atomów węgla, a do każdego z nich są przyłączone dwa atomy wodoru i grupa hydroksylowa. Wzór sumaryczny to ${\text{C}}_2{\text{H}}_4{\left(\text{OH}\right)}_2$.

Glikol etylenowy jest pochodną etanu, w którym dwa atomy wodoru zostały zastąpione grupami hydroksylowymi. Nazwa systematyczna tego związku to etano–$1$,$2$–diol.

Wzór sumaryczny: ${\text{C}}_2{\text{H}}_4{\left(\text{OH}\right)}_2$

Polecenie 3

Ry8EELRKmuvv4

Grafika przedstawia dwa piktogramy w kształcie rombów z czerwoną ramką. Na piktogramie po lewej stronie, wewnątrz ramki jest czarny wykrzyknik — piktogram oznaczający substancję niebezpieczną. Na piktogramie po prawej stronie, wewnątrz ramki jest czarny rysunek człowieka z białym kółkiem na klatce piersiowej, od którego odchodzi sześć białych grubych linii — piktogram oznaczający związek kancerogenny.

Grafika przedstawia dwa piktogramy w kształcie rombów z czerwoną ramką. Na piktogramie po lewej stronie, wewnątrz ramki jest czarny wykrzyknik — piktogram oznaczający substancję niebezpieczną. Na piktogramie po prawej stronie, wewnątrz ramki jest czarny rysunek człowieka z białym kółkiem na klatce piersiowej, od którego odchodzi sześć białych grubych linii — piktogram oznaczający związek kancerogenny.

RbzhCqIeCUG9W

Na podstawie powyższych grafik, zaznacz prawidłowe odpowiedzi. Glikol etylenowy:

2. Właściwości fizyczne glicerolu

R1IB2URHbVyLh1

Grafika przedstawia zdjęcie, na którym znajduje się bezbarwna kolba Erlenmayera z przezroczystą cieczą – glicerolem.

Glicerol (gliceryna) jest bezbarwną cieczą, dobrze rozpuszczalną w wodzie. Temperatura wrzenia i gęstość cieczy są wielkościami charakterystycznymi dla substancji i pozwalają na identyfikację danego alkoholu.

Mieszanie glicerolu z wodą

Doświadczenie 1

R1bGwrO5eyoL8

Problem badawczy:. Spośród podanych poniżej hipotez wybierz jedną, a następnie ją zweryfikuj. Hipoteza 1: Hipoteza 2: Twój wybór: (Wybierz: Hipoteza 1., Hipoteza 2.). Co będzie potrzebne: ;. Instrukcja: 1.

Przeprowadzono doświadczenie, które polegało na określeniu gęstości glicerolu względem gęstości wody. Sformułowano odpowiednie obserwacje i wnioski.

Problem badawczy:

Czy glicerol ma gęstość większą od gęstości wody w warunkach normalnych?

Hipoteza:

Glicerol w warunkach normalnych ma gęstość większą od gęstości wody.

Co było potrzebne:

• glicerol;

• probówka;

• woda zabarwiona niebieskim atramentem.

Przebieg doświadczenia:

Do probówki z wodą zabarwioną atramentem powoli wlano glicerol po ściankach probówki, tak aby ciecze się nie mieszały. Zaobserwowano, która ciecz znajduje się w dolnej warstwie mieszaniny. Energicznie wstrząśnięto probówką. Obserwowano, czy glicerol rozpuścił się w wodzie.

Obserwacje: Zauważamy wyraźne dwie warstwy cieczy. W górnej warstwie znajduje się woda z atramentem, a w dolnej – bezbarwny glicerol. Po wymieszaniu obu cieczy, granica między warstwami zanika.

Wnioski: Glicerol ma gęstość większą niż gęstość wody.

RocFvQMTHWLYp

Na ilustracji przedstawiono probówkę z dwiema warstwami cieczy. Górna, niebieska woda, zabarwiona na niebiesko, a dolna, glicerol, jest bezbarwna.

1

Polecenie 4

RuxFjoJ5R75tA

Obserwacje: (Uzupełnij) Wnioski: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Obserwacje: Pamiętaj, że obserwacje to wszystkie zmiany, jakie jesteśmy w stanie zauważyć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu).

Wnioski: Co wynika z obserwowanych przez Ciebie zmian? Nawiąż w swojej odpowiedzi do sformułowanego pytania w problemie badawczym.

Pokaż odpowiedź

Obserwacje: Zauważamy wyraźne dwie warstwy cieczy. W górnej warstwie znajduje się woda z atramentem, a w dolnej – bezbarwny glicerol. Po wymieszaniu obu cieczy, granica między warstwami zanika.

Wnioski: Glicerol ma gęstość większą niż gęstość wody.

1

Polecenie 4

Porównaj wartości gęstości wody i glicerolu. Która z tych substancji będzie stanowić górna warstwę, a która dolną warstwę cieczy w probówce po zmieszaniu?

RJKDgvMGYuPFV

Odpowiedź: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Substancja o większej gęstości będzie stanowiła warstwę dolną.

Pokaż odpowiedź

Woda ma gęstość około $\mathrm{1 }\frac{\text{g}}{{\text{cm}}^3}$, a glicerol około $\mathrm{1,26} \frac{\text{g}}{{\text{cm}}^3}$. Glicerol jest cięższy od wody, dlatego w probówce będzie on stanowił warstwę dolną w mieszanienie z wodą.

3. Właściwości chemiczne glicerolu

Wykonując kolejne doświadczenia, przekonamy się, jakie właściwości chemiczne ma glicerol. Czy reaguje podobnie jak etanol? Czy obecność trzech grup hydroksylowych wpływa na odczyn wodnych roztworów glicerolu? Czy na etykietach glicerolu umieszcza się piktogramy?

Ru921D2BpYNzy

Grafika przedstawia zdjęcie butelki z glicerolem. Zdjęcie wykonane jest na szarym tle. Na zdjęciu znajduje się biała plastikowa butelka z pomarańczową etykietą. Na etykiecie jest biały napis "glicerol osiemdziesiąt pięć procent. Płyn do stosowania na skórę. trzydzieści gramów".

Zapach i smak glicerolu

Glicerol nie ma zapachu. Ma słodki smak, co ma duże znaczenie dla jego różnorodnych zastosowań.

Spalanie glicerolu

Glicerol, podobnie jak inne alkohole, ulega spalaniu. Do zapoczątkowania reakcji konieczne jest jego wstępne ogrzanie. W zależności od ilości dostępnego tlenu, spalanie glicerolu może zachodzić w sposób całkowity lub niecałkowity.

Badanie palności glicerolu

Doświadczenie 2

R6x5NuQIxEyEm

Problem badawczy:. Hipoteza:. Co będzie potrzebne: ;. Instrukcja: 1.

Problem badawczy:

Jak rozpoznać niecałkowite spalanie glicerolu?

Hipoteza:

Wydzielanie się sadzy podczas spalania glicerolu potwierdza, że zachodzi reakcja spalania niecałkowitego.

Co było potrzebne:

• glicerol;

• parownica;

• trójnóg z siatką ceramiczną;

• palnik.

Przebieg doświadczenia:

Do parownicy porcelanowej wlano około $2 {\text{cm}}^3$ glicerolu i zbadano jego palność. Delikatnie ogrzano parownicę z glicerolem i ponownie zbadano palność.

Obserwacje: Spalaniu glicerolu towarzyszy kopcący płomień, który świadczy o wydzielającej się sadzy.

Wnioski: Produktem niecałkowitego spalania glicerolu są węgiel i woda. Spalaniu glicerolu towarzyszy kopcący płomień, który świadczy o wydzielającej się sadzy.

Produktem niecałkowitego spalania glicerolu są węgiel i woda.

$$2 {\text{C}}_3{\text{H}}_5{\left(\text{OH}\right)}_3+{\text{O}}_2\to 6 \text{C}+8 {\text{H}}_2\text{O}$$

Produktami całkowitego spalania glicerolu są tlenek węgla($\text{IV}$) i woda.

$$2 {\text{C}}_3{\text{H}}_5{\left(\text{OH}\right)}_3+7 {\text{O}}_2\to 6 {\text{CO}}_2+8 {\text{H}}_2\text{O}$$

RtW0D2u5nWy3s

Na ilustracji przedstawiono zestaw do spalania glicerolu. W szklanym naczyniu umieszczono glicerol, ustawiono na trójnogu, a następnie przy użyciu drewienka podpalono ciecz.

1

Polecenie 5

RKTMb3UsoMjWL

Obserwacje: (Uzupełnij) Wnioski: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Obserwacje: Pamiętaj, że obserwacje to wszystkie zmiany, jakie jesteśmy w stanie zauważyć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu).

Wnioski: Co wynika z obserwowanych przez Ciebie zmian? Nawiąż w swojej odpowiedzi do sformułowanego pytania w problemie badawczym.

Pokaż odpowiedź

Obserwacje: Spalaniu glicerolu towarzyszy kopcący płomień, który świadczy o wydzielającej się sadzy.

Wnioski: Produktem niecałkowitego spalania glicerolu są węgiel i woda. Spalaniu glicerolu towarzyszy kopcący płomień, który świadczy o wydzielającej się sadzy.

Produktem niecałkowitego spalania glicerolu są węgiel i woda.

$$2 {\text{C}}_3{\text{H}}_5{\left(\text{OH}\right)}_3+{\text{O}}_2\to 6 \text{C}+8 {\text{H}}_2\text{O}$$

Produktami całkowitego spalania glicerolu są tlenek węgla($\text{IV}$) i woda.

$$2 {\text{C}}_3{\text{H}}_5{\left(\text{OH}\right)}_3+7 {\text{O}}_2\to 6 {\text{CO}}_2+8 {\text{H}}_2\text{O}$$

1

Polecenie 5

Zapisz równania reakcji chemicznych całkowitego i niecałkowitego spalania glicerolu.

ROJqJJh8ksK6W

Odpowiedź: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Produktem niecałkowitego spalania glicerolu są węgiel i woda. Produktami całkowitego spalania glicerolu są tlenek węgla($\text{IV}$) i woda.

Pokaż odpowiedź

Równanie reakcji niecałkowitego spalania glicerolu:

$$2 {\text{C}}_3{\text{H}}_5{\left(\text{OH}\right)}_3+{\text{O}}_2\to 6 \text{C}+8 {\text{H}}_2\text{O}$$

Równanie reakcji całkowitego spalania glicerolu:

$$2 {\text{C}}_3{\text{H}}_5{\left(\text{OH}\right)}_3+7 {\text{O}}_2\to 6 {\text{CO}}_2+8 {\text{H}}_2\text{O}$$

Ri5XyuHch5zox

Film przedstawia reakcje spalania glicerolu.

Film przedstawia reakcje spalania glicerolu.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Ri5XyuHch5zox

Film przedstawia reakcje spalania glicerolu.

Odczyn wodnego roztworu glicerolu

Badanie odczynu wodnego roztworu glicerolu

Doświadczenie 3

R19AYyeYxYOhZ

Problem badawczy:. Hipoteza:. Co będzie potrzebne: ;. Instrukcja: 1.

RFLbVD2FN8hyp

Grafika składa się z trzech ilustracji, które znajdują się w szarych kwadratowych ramkach. Na pierwszej ilustracji od lewej strony przedstawione są trzy probówki. W pierwszej probówce jest fioletowa ciecz podpisana pod spodem "wywar z czerwonej kapusty". Probówka ta jest nachylona nad drugą probówką, w której jest bezbarwna ciecz podpisana "woda plus glicerol". Dalej jest strzałka w prawo. Za strzałką jest jedna probówka z fioletową cieczą. Na drugiej ilustracji są trzy probówki z bezbarwnymi cieczami. Pierwsza probówka, podpisana "fenoloftaleina", nachylona jest nad drugą probówką podpisaną "woda plus glicerol" (ciecz z probówki pierwszej wlewana jest do probówki drugiej). Za dwiema probówkami jest strzałka w prawo prowadząca do trzeciej probówki. Na ostatniej ilustracji jest jedna probówka z bezbarwną cieczą. Pod probówką jest podpis "woda plus glicerol". W probówce zanurzony jest żółty papierek w kształcie prostokąta, który podpisany jest "uniwersalny papierek wskaźnikowy".

Przeprowadzono doświadczenie badania odczynu wodnego roztworu glicerolu.

Problem badawczy:

Jaki jest odczyn wodnego roztworu glicerolu?

Hipoteza:

Alkohole polihydroksylowe mają odczyn obojętny.

Co było potrzebne:

• trzy probówki;

• wodny roztwór glicerolu;

• wywar z czerwonej kapusty;

• alkoholowy roztwór fenoloftaleiny;

• uniwersalny papierek wskaźnikowy.

Przebieg doświadczenia:

Do trzech probówek wlano po około $3 {\text{cm}}^3$ glicerolu. Do jednej probówki dodano kilka kropli wywaru z czerwonej kapusty, do drugiej kroplę alkoholowego roztworu fenoloftaleiny, zaś w kolejnej zanurzono uniwersalny papierek wskaźnikowy. Obserwowano próbki.

Obserwacje: Wywar z czerwonej kapusty nie zmienił swojego zabarwienia, a alkoholowy roztwór fenoloftaleiny pozostał bezbarwny. Uniwersalny papierek wskaźnikowy pozostał żółty.

Wnioski: Odczyn wodnego roztworu glicerolu jest obojętny.

1

Polecenie 6

R13ihrTsrt4cm

Obserwacje: (Uzupełnij) Wnioski: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Obserwacje: Pamiętaj, że obserwacje to wszystkie zmiany, jakie jesteśmy w stanie zauważyć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu).

Wnioski: Co wynika z obserwowanych przez Ciebie zmian? Nawiąż w swojej odpowiedzi do sformułowanego pytania w problemie badawczym.

Pokaż odpowiedź

Obserwacje: Wywar z czerwonej kapusty nie zmienił swojego zabarwienia, a alkoholowy roztwór fenoloftaleiny pozostał bezbarwny. Uniwersalny papierek wskaźnikowy pozostał żółty.

Wnioski: Odczyn wodnego roztworu glicerolu jest obojętny.

RQmxhsevThoq4

Schemat przedstawiający pięć probówek. W pierwszej znajduje się wywar z czerwonej kapusty w kolorze fioletowym. W drugiej znajduje się woda z glicerolem w tym samym kolorze. W trzeciej znajduje się bezbarwna fenoloftaleina, w czwartej bezbarwna woda z glicerolem, a w piątej bezbarwny glicerol. W piątej probówce zanurzony jest uniwersalny papierek wskaźnikowy.

1

Polecenie 6

Omów, w jaki sposób można zbadać odczyn substancji.

R1ZBEdFT1BSIM

Odpowiedź: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Odczyn substancji można zbadać trzema sposobami.

Pokaż odpowiedź

Odczyn substancji można zbadać kilkoma sposobami:

$1.$ Przy użyciu wskaźników pH, jak np. wywar z czerwonej kapusty, alkoholowy roztwór fenoloftaleiny, wodny roztwór oranżu metylowego.

$2.$ Przy użyciu uniwersalnego papierka wskaźnikowego.

$3.$ Przy użyciu pH–metru.

4. Zastosowanie glicerolu

W kosmetyce często stosuje się glicerol, który pozyskuje się między innymi z tłuszczu kokosowego.

Glicerol w wysokich stężeniach (powyżej $25\%$) ma właściwości higroskopijnesubstancja higroskopijnahigroskopijne i w naturalny sposób osłania skórę, wiążąc wodę – niezbędną do zachowania prawidłowego nawilżenia skóry. Wygładza, poprawia elastyczność, reguluje procesy odnowy naskórka. Jest dodawany do niemal wszystkich kremów do rąk, kremów do twarzy i balsamów.

Glicerol jest stosowany jako substancja słodząca w syropach przeciwkaszlowych. Służy również do produkcji materiałów wybuchowych (nitrogliceryna). Posiada szerokie spektrum zastosowań w medycynie, ponieważ łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego. Doustne preparaty glicerolu mają łagodne działanie przeczyszczające.

Gliceryna paszowa, pozyskiwana z tłuszczów roślinnych, jest stosowana jako dodatek do pasz dla krów i trzody chlewnej. Jest smaczna, utrzymuje odpowiednią wilgotność, dostarcza energii oraz wpływa np. na mleczność krów i przyrost masy trzody.

Polecenie 9

R1dwtpH3IZaTQ

Zastanów się, dlaczego kremy kosmetyczne i pasty do zębów nie wysychają, mimo że często są przechowywane w otwieranych opakowaniach. Jaki składnik decyduje o utrzymaniu konsystencji kremu? Zapoznaj się z treścią etykiet różnych kosmetyków. Z podanych odpowiedzi wybierz prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Do kremów dodawane są takie substancje, które zapobiegają wysychaniu: jest to np. gliceryna., 2. Do kremów dodawane są takie substancje, które zapobiegają wysychaniu: jest to na przykład etanol., 3. W pastach do zębów można stosować propano–$1$,$2$,$3$–triol, ponieważ nie jest on toksyczny., 4. Dodatek wody wystarczy do utrzymania konsystencji i wilgotności kremu.

Rt84px3dB7goU

Grafika przedstawia zdjęcie, na którym znajduje się różowe opakowanie kremu, w skład którego wchodzi glicerol.

Re2HikimKwQi3

Na zdjęciu znajduje się dłoń i otwarty pojemnik białego kremu. Na palce dłoni nałożony jest krem z opakowania.

5. Właściwości i zastosowanie glikolu etylenowego

Glikol etylenowy jest bezbarwną cieczą o dużej lepkości i słodkim smaku. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. Jest substancją trującą. Stosuje się go do wyrobu włókien sztucznych, farb i niezamarzających płynów do chłodnic samochodowych.

R17YJG1dlgLfn

Na zdjęciu przedstawiono plastikowe kanistry z żółtym i zielonym płynem do chłodnic.

Podsumowanie

• Glicerol i gliceryna to nazwy zwyczajowe tego samego związku chemicznego – propanotriolu.

• Cząsteczka glicerolu ma w swym składzie trzy grupy hydroksylowe.

• Glicerol to gęsta oleista, bezbarwna i bezwonna ciecz o słodkim smaku. Nie jest substancją trującą.

• Glicerol ma wiele zastosowań w przemyśle kosmetycznym, spożywczym, włókienniczym.

• Glikol etylenowy to zwyczajowa nazwa etano–$1$,$2$–diolu.

• Cząsteczka glikolu ma w swojej strukturze dwie grupy hydroksylowe.

• Jest lepką, słodką substancją trującą.

• Znajduje zastosowanie jako środek do wyrobu włókien sztucznych, farb i niezamarzających płynów do chłodnic samochodowych.

Słownik

Ćwiczenia

Pokaż ćwiczenia:

11

Ćwiczenie 1

Podaj nazwę systematyczną poniżej zaprezentowanego związku o wzorze półstrukturalnym.

R1DUo9QDso1qN

Wzór półstrukturalny.

R1NgH0OLLBnyW

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Jest to alkohol polihydroksylowy.

Pokaż odpowiedź

propano–$1$,$2$,$3$–triol

R1TwsHY9slc39

Ćwiczenie 1

Jaka jest nazwa systematyczna glicerolu? Możliwe odpowiedzi: 1. propano-1,2,3-triol, 2. propano-1,2,2-triol, 3. propano1,2,3-diol, 4. etano-1,2-diol, 5. etano-1,2-triol, 6.

1

Ćwiczenie 2

RVdNDCDRL2bBg

Ile wiążących par elektronowych znajduje się w jednej cząsteczce glicerolu? Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. $13$, 2. $6$, 3. $7$, 4. $8$, 5. $9$, 6. $10$, 7. $11$, 8. $12$

1

Ćwiczenie 3

R1HNXYlhp62Fv

Łączenie par. Ocen prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz "Prawda", jeśli zdanie jest prawdziwe albo "Fałsz", jeśli jest fałszywe.. Jednym z produktów niecałkowitego spalania glicerolu jest woda.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z produktów niecałkowitego spalania glicerolu jest węgiel.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z produktów niecałkowitego spalania glicerolu jest tlenek węgla($\text{IV}$).. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z produktów całkowitego spalania glicerolu jest woda.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z produktów niecałkowitego spalania glicerolu jest tlen.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Łączenie par. Ocen prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz "Prawda", jeśli zdanie jest prawdziwe albo "Fałsz", jeśli jest fałszywe.. Jednym z produktów niecałkowitego spalania glicerolu jest woda.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z produktów niecałkowitego spalania glicerolu jest węgiel.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z produktów niecałkowitego spalania glicerolu jest tlenek węgla($\text{IV}$).. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z produktów całkowitego spalania glicerolu jest woda.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z produktów niecałkowitego spalania glicerolu jest tlen.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

2

Ćwiczenie 4

R1O1vZIdyxuWZ

Połącz wzory podanych alkoholi z ich nazwami.

Połącz wzory podanych alkoholi z ich nazwami.

2

Ćwiczenie 5

R17VkUTtf4piJ

Uzupełnij luki w tekście. Wybierz właściwe określenia spośród podanych. Glicerol jest pochodną węglowodoru nasyconego, który zawiera 1. zasadowy, 2. trzy, 3. dwie, 4. dwa, 5. monohydroksylowych, 6. cztery, 7. polihydroksylowych, 8. jeden, 9. kwasowy, 10. obojętny, 11. trzy atomy węgla w cząsteczce. W cząsteczce glicerolu występują 1. zasadowy, 2. trzy, 3. dwie, 4. dwa, 5. monohydroksylowych, 6. cztery, 7. polihydroksylowych, 8. jeden, 9. kwasowy, 10. obojętny, 11. trzy grupy hydroksylowe. Glicerol należy do alkoholi 1. zasadowy, 2. trzy, 3. dwie, 4. dwa, 5. monohydroksylowych, 6. cztery, 7. polihydroksylowych, 8. jeden, 9. kwasowy, 10. obojętny, 11. trzy. Odczyn wodnego roztworu glicerolu jest 1. zasadowy, 2. trzy, 3. dwie, 4. dwa, 5. monohydroksylowych, 6. cztery, 7. polihydroksylowych, 8. jeden, 9. kwasowy, 10. obojętny, 11. trzy i dlatego dodatek soku z czerwonej kapusty nie powoduje zmiany jego zabarwienia.

Uzupełnij luki w tekście. Wybierz właściwe określenia spośród podanych. Glicerol jest pochodną węglowodoru nasyconego, który zawiera 1. zasadowy, 2. trzy, 3. dwie, 4. dwa, 5. monohydroksylowych, 6. cztery, 7. polihydroksylowych, 8. jeden, 9. kwasowy, 10. obojętny, 11. trzy atomy węgla w cząsteczce. W cząsteczce glicerolu występują 1. zasadowy, 2. trzy, 3. dwie, 4. dwa, 5. monohydroksylowych, 6. cztery, 7. polihydroksylowych, 8. jeden, 9. kwasowy, 10. obojętny, 11. trzy grupy hydroksylowe. Glicerol należy do alkoholi 1. zasadowy, 2. trzy, 3. dwie, 4. dwa, 5. monohydroksylowych, 6. cztery, 7. polihydroksylowych, 8. jeden, 9. kwasowy, 10. obojętny, 11. trzy. Odczyn wodnego roztworu glicerolu jest 1. zasadowy, 2. trzy, 3. dwie, 4. dwa, 5. monohydroksylowych, 6. cztery, 7. polihydroksylowych, 8. jeden, 9. kwasowy, 10. obojętny, 11. trzy i dlatego dodatek soku z czerwonej kapusty nie powoduje zmiany jego zabarwienia.

Uzupełnij luki w tekście. Wybierz właściwe określenia spośród podanych.

cztery, jeden, trzy, zasadowy, kwasowy, jednowodorotlenowych, wielowodorotlenowych, trzy, dwie, dwa, obojętny

Glicerol jest pochodną węglowodoru nasyconego zawierającego ........................................ atomy węgla w cząsteczce. W cząsteczce glicerolu występują ........................................ grupy wodorotlenowe. Glicerol należy do alkoholi ......................................... Odczyn wodnego roztworu glicerolu jest ........................................ i dlatego dodatek soku z czerwonej kapusty nie powoduje zmiany jej zabarwienia.

RVpY2Xafv4Pi42

Ćwiczenie 6

Przyporządkuj podane zastosowanie glikolu etylenowego i glicerolu do każdej z tych substancji. Glikol etylenowy Możliwe odpowiedzi: 1. kosmetyki i leki, 2. środki do garbowania skóry, 3. barwniki, 4. pasza dla zwierząt, 5. włókna sztuczne, 6. składnik niezamarzających płynów do chłodnic samochodowych., 7. składnik farb Glicerol Możliwe odpowiedzi: 1. kosmetyki i leki, 2. środki do garbowania skóry, 3. barwniki, 4. pasza dla zwierząt, 5. włókna sztuczne, 6. składnik niezamarzających płynów do chłodnic samochodowych., 7. składnik farb

Przyporządkuj podane zastosowanie glikolu etylenowego i glicerolu do każdej z tych substancji. Glikol etylenowy Możliwe odpowiedzi: 1. kosmetyki i leki, 2. środki do garbowania skóry, 3. barwniki, 4. pasza dla zwierząt, 5. włókna sztuczne, 6. składnik niezamarzających płynów do chłodnic samochodowych., 7. składnik farb Glicerol Możliwe odpowiedzi: 1. kosmetyki i leki, 2. środki do garbowania skóry, 3. barwniki, 4. pasza dla zwierząt, 5. włókna sztuczne, 6. składnik niezamarzających płynów do chłodnic samochodowych., 7. składnik farb

RGeqLJvDyJxM72

Ćwiczenie 7

Które z podanych właściwości są właściwościami glicerolu? Zaznacz prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. bezbarwny, 2. bezwonny, 3. ma słodki smak, 4. ma gęstość większą od gęstości wody, 5. miesza się z wodą, 6. jego wodny roztwór ma odczyn obojętny, 7. nie jest trujący, 8. nie miesza się z wodą, 9. ma charakterystyczny zapach, 10. nie ma smaku, 11. jego wodny roztwór ma odczyn zasadowy, 12. ma gęstość mniejszą od gęstości wody, 13. jest trujący

3

Ćwiczenie 8

Przeczytaj poniższą notkę dotyczącą zatrucia glikolem etylenowym, a następnie rozwiąż zadanie.

Ethylene glycol poisoning is poisoning caused by drinking ethylene glycol. This chemical is not toxic, but its metabolites are toxins that lead to the development of severe metabolic acidosis as well as damage to the kidneys, heart and central nervous system. Toxicity and death may occur after drinking even a small amount. It is colorless, has a sweetish taste and initially shows signs of ethanol intoxication.

Rsop4wLWpgwQn

Łączenie par. Określ, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe.. Glikol etylenowy nie jest trujący sam w sobie – nasz organizm metabolizuje go do toksycznych produktów.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ. Pierwsze objawy zatrucia są podobne do upojenia alkoholowego.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ. Zatrucie glikolem etylenowym prowadzi do uszkodzenia nerek, serca i układu nerwowego.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ. Aby wystąpiły objawy zatrucia, przyjęta dawka musi być odpowiednio duża.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ. Glikol jest bezbarwny i nie ma smaku, więc może być łatwo mylony z alkoholem etylowym.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ

Łączenie par. Określ, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe.. Glikol etylenowy nie jest trujący sam w sobie – nasz organizm metabolizuje go do toksycznych produktów.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ. Pierwsze objawy zatrucia są podobne do upojenia alkoholowego.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ. Zatrucie glikolem etylenowym prowadzi do uszkodzenia nerek, serca i układu nerwowego.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ. Aby wystąpiły objawy zatrucia, przyjęta dawka musi być odpowiednio duża.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ. Glikol jest bezbarwny i nie ma smaku, więc może być łatwo mylony z alkoholem etylowym.. Możliwe odpowiedzi: PRAWDA, FAŁSZ

Glossary

Glossary

ethylene glycol

ethylene glycol

Rt5kXPMyiq52j

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

glikol etylenowy

metabolites

metabolites

RnixCUHQbUyWl

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

metabolity, produkty przemiany metabolicznej

development

development

Rgz9umnjYy2GD

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

rozwój

metabolic acidosis

metabolic acidosis

RGAywSdyqtN3k

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

kwasica metaboliczna

kidneys

kidneys

R1LmblgSLnTno

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

nerki

to occur

to occur

R1GqxniSWL63a

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

pojawić się

amount

amount

Rtt2qoUyKoZrV

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

ilość

initially

initially

RwxogcXWvTXFu

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

początkowo

intoxication

intoxication

R1dsdBWv65rMu

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dźwiękowe

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P148Wzl7D

Nagranie dźwiękowe

upojenie alkoholowe

Bibliografia

McMurry J., Chemia organiczna, Warszawa 2000.