Anna Krasnowolska 100 lat Konstytucji irańskiej

Ruhollah Chomejni, wysokiej rangi autorytet duchowny, który w wyniku rewolucji faktycznie przejął władzę w Iranie, w swoim tekście programowym Velayat‑e faqih (z lat 70.) zawarł projekt nowego ustroju. Projekt ten odrzucał zarówno monarchię, jak demokrację. Ponieważ, zdaniem Chomeiniego, cały niezbędny system moralno‑prawny i wszelkie regulacje dotyczące zasad współżycia społecznego określone zostały w Koranie, tradycji szyickiej oraz komentarzach, stanowienie nowych praw nie było potrzebne; wystarczył obdarzony najwyższą wiedzą i autorytetem teolog‑prawnik (faqih) oraz mechanizmy egzekwowania prawa muzułmańskiego, by wprowadzić w życie zapisany w Koranie model ustroju idealnego. (…) Okazało się, że model ustroju parlamentarnego, gwarantującego podstawowe prawa i swobody obywatelskie, choć rzadko respektowany, a niekiedy wręcz dyskredytowany przez reżim pahlawijski (1925–1979), stał się dla Irańczyków wartością bardzo istotną i oczywistym układem odniesienia dla opisu rzeczywistości polityczno‑społecznej. Rezygnacja z niego na rzecz utopijnego porządku czysto religijnego okazała się niemożliwa. Stąd nowy ustrój musiał stać się dziwaczną hybrydą elementów przynależnych do dwóch różnych porządków mentalnych. Ruch konstytucyjny, chociaż zapoczątkowany w kręgach intelektualnych i wolnomyślnych, nie ograniczał się do elit. Szeroki udział miały w nim plebejskie środowiska bazarowe, a po przejściowym obaleniu konstytucji przez szacha Mohammada‑Alego w roku 1908, powstania w jej obronie wybuchły w licznych punktach Iranu, z dużych miast przenosząc się na prowincję i w środowiska plemienne. Dzięki debacie konstytucyjnej po raz pierwszy w obieg społeczny w Iranie weszły takie pojęcia jak ojczyzna, naród (w sensie wspólnoty wszystkich mieszkańców kraju, bez względu na ich przynależność religijną), obywatel (a nie poddany), patriotyzm, równość wobec prawa; uświadomiono sobie rozdzielność świeckich i religijnych sfer życia i wpływ wydarzeń świata zewnętrznego na sytuację wewnętrzną Iranu (rewolucja roku 1905 w Rosji i wojna japońska), stosunek do dziedzictwa kultury własnej i światowej (spuścizna imperium Achemenidów, miejsce Iranu w świecie islamu, kultura antyczna, hasła rewolucji francuskiej); po raz pierwszy na forum publicznym pojawiła się kwestia podmiotowości kobiet. Zmiany mentalności społecznej i idące za nimi przemiany cywilizacyjne, choć nie objęły wszystkich warstw społeczeństwa irańskiego, okazały się na tyle silne, że przetrwały rewolucję islamską.

1 Źródło: Anna Krasnowolska, 100 lat Konstytucji irańskiej, dostępny w internecie: tolerancja.pl [dostęp 20.10.2020 r.].

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

Uznając, że przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej, a władze publiczne mają obowiązek zapewnić wszystkim obywatelom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolności, a także w celu zwiększania skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie stanowi się, co następuje:
Art. 1. Ustawa określa:
1) zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie;
2) zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie;
3) zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
(…)
Art. 9d. 1. Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.
(…)
Art. 12. 1. Osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym Policję lub prokuratora.
2. Osoby będące świadkami przemocy w rodzinie powinny zawiadomić o tym Policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Art. 12a. 1. W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo‑wychowawczej.

ust Źródło: Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 28.08.2021 r.].