Anton Bruckner – przedstawiciel muzyki niemieckiej

Zapoznanie uczniów z postacią niemieckiego kompozytora Antona Brucknera. Przedstawienie najważniejszych faktów z jego życia oraz omówienie dzieł będących podporą i przykładem muzyki XX wieku. Przedstawienie cech stylistycznych charakterystycznych dla twórczości Brucknera. Omówienie wpływu muzyka na innych kompozytorów. Wysłuchanie i percepcja wybranych utworów. Analiza muzyczna.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić biografię Antona Brucknera.

2. Przedstawić znane dzieła Antona Brucknera.

3. Omówić i przedstawić najważniejsze gatunki muzyczne uprawiane przez Antona Brucknera.

4. Rozpoznać i nazwać fragmenty wysłuchanych utworów*.*

5. Wskazać podstawowe cechy stylistyczne w twórczości Antona Brucknera.

Metoda i forma pracy

Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach. Forma ćwiczeniowa.

3. 1. Podręcznik: J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza powszechna, Warszawa 1994.

   2. Stanowisko do odtwarzania płyt.

   3. Nagranie utworu Antona Brucknera:

• IV Symfonia Romantyczna Es‑dur.

4. Karta pracy ucznia.

5. Partytury wyżej wymienionego utworu.

4. Przebieg lekcji

3. 4. Sprawdzenie obecności.

   5. Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.

   6. Podanie tematu do zeszytu.

(10 min.)

4. 7. Przedstawienie postaci Antona Brucknera (metoda opisu). Omówienie najważniejszych faktów z życia kompozytora.

• Notatka:

Anton Bruckner
Urodził się 4 września 1824 r. w Ansfelden a zmarł 11 października 1896 r. w Wiedniu. Neoromantyk, austriacki kompozytor, przedstawiciel klasycznego romantyzmu. Pochodził z rodziny wiejskiego nauczyciela; wzrastał w atmosferze zainteresowania muzyką, śpiewał w chórze i już w wieku 10 lat grywał na organach podczas nabożeństw. Rola historyczna Brucknera sprowadza się głównie do osiągnięć na polu symfoniki. Fascynacja tym gatunkiem wywodzi się z dwóch źródeł:

• nurt klasyczny Beethovena i Schuberta – widoczne jest to w monumentalizmie, ogromnych rozmiarach i koncepcji formy symfonicznej

• dramat muzyczny Wagnera – wpływ mistrza z Bayreuth zaznacza się w harmonii i instrumentacji

Obok wyżej wymienionych wpływów w muzyce Brucknera zauważyć można oddziaływanie austriackiej muzyki ludowej i faktury polifonicznej. Mimo, iż Bruckner należy do entuzjastów muzyki Wagnera, to sam reprezentuje nurt muzyki absolutnej. Zauroczenie Wagnerem niejednokrotnie budziło sprzeciw konserwatywnej krytyki – miedzy innymi Edwarda Hanslicka.

Oprócz muzyki symfonicznej Bruckner uprawiał twórczość religijną, która łączy mistrzostwo sztuki symfonicznej z kunsztem polifonii. Głos ludzki w tych utworach jest traktowany podobnie jak u Wagnera – jako jeden z instrumentów orkiestry.

8. Przedstawienie (metodą opisu) najważniejszych dzieł Antona Brucknera. Omówienie cech stylistycznych i charakteryzujących kompozytora.

• Notatka:

Najważniejsze dzieła w twórczości Antona Brucknera:

• 9 symfonii – między innymi III Wagnerowska d‑moll, IV Romantyczna Es‑dur, VII E‑dur, IX d‑moll - niedokończona - Bruckner pozostawił 3 części, jako czwarta wykonywane jest Te Deum.

• 3 msze (nr 1 d‑moll, nr 2 e‑moll, nr 3 f‑moll), psalmy, motety.

Styl Antona Brucknera:

W symfoniach nawiązał do schematów klasycznych, wykorzystując przy tym zdobycze harmoniczne i instrumentacyjne Wagnera. W tej dziedzinie styl Brucknera stanowi swoistą syntezę tradycji klasycznych ze stylem symfonicznym Wagnera. Cykl symfonii uległ u Brucknera znacznej rozbudowie w zakresie wszystkich współczynników; np. tematom formy sonatowej nadał postać obszernych ewolucyjnych grup tematycznych, idąc drogą wytyczoną przez F. Schuberta. O odrębności stylu Brucknera decydują nadto elementy austriackiej muzyki ludowej i chorału w melodyce oraz silny wpływ faktury wyrażający się m.in. stosowaniem faktury polifonicznej i polifonizującej oraz dążeniem do pełni brzmienia. Odrębne miejsce w twórczości Brucknera zajmuje Kwintet smyczkowy, który jest pierwszym w dziejach muzyki utworem kameralnym wskazującym na wpływ stylu Wagnera w traktowaniu zespołu.

3. Wysłuchanie i percepcja IV Symfonii Romantycznej Es‑dur Antona Brucknera. Analiza muzyczna utworu. Praca w grupach.

(25 min.)

5. 9. Zapisanie notatki do zeszytu.

(10 min.)

5.Bibliografia

a. J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza powszechna, Warszawa 1994.

b. D. Gwizdalanka, Historia muzyki, cz. 1, Kraków 2005.

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Anton Bruckner – przedstawiciel muzyki niemieckiej.

Zadanie domowe