Ważne daty

Wstęp

Osiągnięcia antycznej Grecji i Rzymu w różnych dziedzinach sztuki są imponujące. Artyści antyku uprawiali różne dziedziny sztuk plastycznych: architekturę, rzeźbę i malarstwo. Dążyli do doskonałości, wykorzystując matematykę i ustanawiając kanony piękna. Od stuleci antyczna sztuka inspiruje wielu twórców z różnych narodów, czerpią z antycznych wzorców. Przykładem mogą być Amerykanie, którzy tak zafascynowali się siedzibą Ateny, że wybudowali identyczny obiekt u siebie i umieścili w nim replikę posągu bogini.

RYUls9HuEu1aj

Ilustracja interaktywna przedstawia Parthenon Replica w Nashville. Budynek znajduje się na wzgórzu, otoczony jest kolumnadą, nad którą znajduje się belkowanie złożone z fryzu. Fryz podzielony jest na treglify i metopy. Tryglif to element dekoracyjny w postaci prostokątnej płyty stosowany w architekturze starożytnej Grecji i Rzymu. Metopa to prostokątna płyta między tryglifami w architekturze starożytnej Grecji i Rzymu. Nad belkowaniem znajduje się trójkątny tympanon z dekoracją rzeźbiarską. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Świątynia służyła do przechowywania posągu wykonanego przez Fidiasza, który pełnił funkcje reprezentowania bogini wśród ateńczyków i nie był rzeźbą kultową. Budowla składała się z pronaosu, naosu (celli), sali dziewic (partenoi) oraz opistodromosu, w którym przechowywano skarbiec Ateny.

Ilustracja interaktywna przedstawia Parthenon Replica w Nashville. Budynek znajduje się na wzgórzu, otoczony jest kolumnadą, nad którą znajduje się belkowanie złożone z fryzu. Fryz podzielony jest na treglify i metopy. Tryglif to element dekoracyjny w postaci prostokątnej płyty stosowany w architekturze starożytnej Grecji i Rzymu. Metopa to prostokątna płyta między tryglifami w architekturze starożytnej Grecji i Rzymu. Nad belkowaniem znajduje się trójkątny tympanon z dekoracją rzeźbiarską. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Świątynia służyła do przechowywania posągu wykonanego przez Fidiasza, który pełnił funkcje reprezentowania bogini wśród ateńczyków i nie był rzeźbą kultową. Budowla składała się z pronaosu, naosu (celli), sali dziewic (partenoi) oraz opistodromosu, w którym przechowywano skarbiec Ateny.

1

1. Świątynia służyła do przechowywania posągu wykonanego przez Fidiasza, który pełnił funkcje reprezentowania bogini wśród ateńczyków i nie był rzeźbą kultową. Budowla składała się z pronaosu, naosu (celli), sali dziewic (partenoi) oraz opistodromosu, w którym przechowywano skarbiec Ateny.

Inspiracje architekturą starożytną

Proporcje w konstrukcji budynków wynikały z bardzo dokładnych obliczeń matematycznych. Ustalono kanony jako wzorce zapewniające sukces. W Grecji najważniejszym elementem były kolumny, które wspierały konstrukcję dachu i nadawały mu rytmicznego szyku. Greckie porządki architektoniczne przyjęły się też w Rzymie.

RM7EilONhFmV6

Na ilustracji przedstawiony jest grecki Partenon. Są to pozostałości po budynku. Na ilustracji widać głównie kolumny, oraz fragment stropu. Zdjęcie wykonane z niskiej pozycji. W tle widać niebieskie niebo z białymi chmurami.

R1dA4O0PvO9t2

Ilustracja przedstawia dzieło Jeana Auguste Dominique Ingresa pt. „Apoteoza Homera”. W centrum obrazu znajduje Homer siedzący na tronie, u jego stóp siedzi Iliada odziana w czerwoną suknię. Po prawej stronie znajduje się Odyseja w zielonej szacie. Wśród tłumów przyglądających się koronacji Homera autor dzieła umieścił personifikację Starożytności. Kobieta ubrana jest w błękitną szatę. W dolnej części obrazu widzimy malarza Nicolasa Poussina wskazującego palcem na Homera.Nieco wyżej, po lewej od Poussina w czerwonej szacie z księgą w ręku widzimy Dantego, objętego przez postać w białej szacie – to Wergiliusz. Postać w czarnym stroju, trzymająca za rękę Starożytność to prawdopodobnie młody Rafael. Z kolei na prawo od stóp Odysei widać mężczyznę w brązowej szacie, patrzącego wprost na nas - to Moliere. W dłoniach trzyma maskę teatralną. Na obrazie znajduje się także Shakespeare, Herodot, Mozart, Aleksander Wielki, Platon, Perykles, Sofokles i wiele innych postaci.

Rzymianom zawdzięczamy upowszechnienie łuku w architekturze pod postaciami arkady, sklepienia kolebkowego lub kopuły.

Malowano pejzaże i sceny rodzajowe, które były pretekstem do uwiecznienia starożytnych budowli, jak ma to miejsce w olejnym malowidle Louisa de Caullery (czyt. Luisa d Koleri) z doby  manieryzmuManieryzmmanieryzmu.

RywPi0oYtbdWE

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Louisa de Caullery „Koloseum - jeden z cudów świata”. Na obrazie znajdują się ruiny Koloseum, słynny Amfiteatr Flawiuszów w Rzymie, o imponujących rozmiarach, ponad połowa budynku już nie istnieje. Po prawej stronie widoczny jest posąg Jowisza oraz jeździec na białym koniu. Kolorystyka obrazu, oparta na dyskretnych harmoniach delikatnych szarości i głębokich błękitów podkreśla monumentalizm i nastrój pół-realności rzymskiej budowli. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z fotografią Koloseum, wykonaną nocą. Zdjęcie ukazuje Koloseum, czyli dużą budowlę w kształcie elipsy. Widać cztery kondygnacje, czyli poziomy budowli. Poziom najniższy, przyziemia zbudowano w porządku toskańskim, drugi w porządku jońskim, trzeci w porządku korynckim. Budowla ukazana jest na tle ciemnego, granatowego nieba.

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Louisa de Caullery „Koloseum - jeden z cudów świata”. Na obrazie znajdują się ruiny Koloseum, słynny Amfiteatr Flawiuszów w Rzymie, o imponujących rozmiarach, ponad połowa budynku już nie istnieje. Po prawej stronie widoczny jest posąg Jowisza oraz jeździec na białym koniu. Kolorystyka obrazu, oparta na dyskretnych harmoniach delikatnych szarości i głębokich błękitów podkreśla monumentalizm i nastrój pół-realności rzymskiej budowli. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z fotografią Koloseum, wykonaną nocą. Zdjęcie ukazuje Koloseum, czyli dużą budowlę w kształcie elipsy. Widać cztery kondygnacje, czyli poziomy budowli. Poziom najniższy, przyziemia zbudowano w porządku toskańskim, drugi w porządku jońskim, trzeci w porządku korynckim. Budowla ukazana jest na tle ciemnego, granatowego nieba.

1

1. Koloseum, 70-72, Rzym

Spektakularnym powrotem antyku okazał się klasycyzm. W Europie zapanowała moda na wznoszenie kopii antycznych budowli, które powstawały nie tylko w miastach. Bywało, że urządzano rozległe parki, umieszczając w nich posągi mitologicznychMitologicznymitologicznych bogów, łuki triumfalne, świątynie, a nawet ruiny.

R4mm51NpALhoj

Ilustracja przedstawia Akwedukt na rzece Skierniewce w polskiej wsi Arkadia. Ukazuje ceglany most łączący brzegi rzeczki tuż przy ujściu do wielkiego stawu. Przęsła wykonane są z łuków i ułożone są jedno nad drugim. W tle rosną drzewa, przez które prześwituje niebo. Obiekt wzorowany jest na starożytnych akweduktach. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt ze zdjęciem, które przedstawia Akwedukt Pont du Gard we Francji. Ukazuje trójkondygnacyjny obiekt architektury z prześwitami w formie łuków. Przęsła akweduktu są szerokie, jednakowe na dwóch kondygnacjach. Kondygnacja najwyższa składa się z ciągu bardzo niskich arkad, pozostających w kontraście do dwóch pozostałych. Na pierwszym planie znajduje się rzeka nadbrzeżna roślinność, Tłem jest niebieskie niebo.

Ilustracja przedstawia Akwedukt na rzece Skierniewce w polskiej wsi Arkadia. Ukazuje ceglany most łączący brzegi rzeczki tuż przy ujściu do wielkiego stawu. Przęsła wykonane są z łuków i ułożone są jedno nad drugim. W tle rosną drzewa, przez które prześwituje niebo. Obiekt wzorowany jest na starożytnych akweduktach. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt ze zdjęciem, które przedstawia Akwedukt Pont du Gard we Francji. Ukazuje trójkondygnacyjny obiekt architektury z prześwitami w formie łuków. Przęsła akweduktu są szerokie, jednakowe na dwóch kondygnacjach. Kondygnacja najwyższa składa się z ciągu bardzo niskich arkad, pozostających w kontraście do dwóch pozostałych. Na pierwszym planie znajduje się rzeka nadbrzeżna roślinność, Tłem jest niebieskie niebo.

1

1. Akwedukt Pont du Gard, 26 p.n.e.-16 p.n.e., Francja.

Inspiracje rzeźbą starożytną

Rzymianie przedstawiali swych wodzów w sposób realistyczny. Ich rzeźby portretowe oddawały uczucia ukazywanych postaci. Grecy dążyli do ideału piękna ludzkiego ciała, chcąc przedstawić je w iście boskiej postaci. Rzeźbiarz Poliklet ustalił proporcje wysokości głowy do całego ciała, jako 1/6. W klasycznej rzeźbie podobny kanon obowiązuje do dziś. Poliklet jest także autorem zasady kontrapostu. Rzeźbiarz okresu klasycyzmu Włoch, Antonio Canova (czyt. Kanowa) wykonał z marmuru posąg chłopca. Rzeźba ta przedstawiała młodego Henryka Lubomirskiego jako amora. W kulturze to okres oświecenia – przekonania o potędze ludzkiego rozumu, dlatego też w sztuce dominowała tematyka świecka.

RQOsC9jrIqfHS

Ilustracja przedstawia rzeźbę Polikleta "Doryforos". Postać jest umięśniona, opiera ciężar ciała na prawej nodze; lewa pozostaje w tyle. Prawej nodze odpowiadała uniesiona lewa ręka, niosąca oszczep oparty na ramieniu, który nie został zachowany. Zależność układu poszczególnych części ciała tworzy harmonijną całość.

R1Z4EEE8O6yrn

Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę Antonio Canovy " Henryk Lubomirski jako amor". Ukazuje Lubomirskiego w pełnym akcie, w postawie kontrapostu ze zwróconą głową na prawo. Kontrapost to postawa ciała, w której cały ciężar ciała spoczywa na jednej nodze. W lewej dłoni trzyma oparty o ziemię łuk oraz kołczan ze strzałami. Prawa ręka jest swobodnie opuszczona wzdłuż ciała. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: W okresie klasycyzmu (1760-1830) nastąpił powrót do antyku. Bardzo znanym rzeźbiarzem w tym okresie był Włoch Antonio Canova. Na zamówienie księżnej Izabeli Lubomirskiej wykonał posąg jej przybranego syna Henryka. W rzeźbie zastosowana została zasada kontrapostu.

Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę Antonio Canovy " Henryk Lubomirski jako amor". Ukazuje Lubomirskiego w pełnym akcie, w postawie kontrapostu ze zwróconą głową na prawo. Kontrapost to postawa ciała, w której cały ciężar ciała spoczywa na jednej nodze. W lewej dłoni trzyma oparty o ziemię łuk oraz kołczan ze strzałami. Prawa ręka jest swobodnie opuszczona wzdłuż ciała. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: W okresie klasycyzmu (1760-1830) nastąpił powrót do antyku. Bardzo znanym rzeźbiarzem w tym okresie był Włoch Antonio Canova. Na zamówienie księżnej Izabeli Lubomirskiej wykonał posąg jej przybranego syna Henryka. W rzeźbie zastosowana została zasada kontrapostu.

1

1. W okresie klasycyzmu (1760-1830) nastąpił powrót do antyku. Bardzo znanym rzeźbiarzem w tym okresie był Włoch Antonio Canova. Na zamówienie księżnej Izabeli Lubomirskiej wykonał posąg jej przybranego syna Henryka. W rzeźbie zastosowana została zasada kontrapostu.

Również wcześniejszy renesans stanowił powrót do cech antycznych w rzeźbie. W tym przypadku osiągnięto jednak równowagę przedstawień mitologicznych, biblijnych i postaci mniej związanych z Kościołem.

Najwcześniejszym nawiązaniem do antyku były płaskorzeźby, które w średniowieczu znalazły miejsce na tablicach ufundowanych do kościołów i opowiadających historie biblijne, tak jak wcześniej pomniki czy tympanonyTympanontympanony antyczne sławiły zwycięstwa i władców.

Malarstwo

W okresie renesansu upowszechniła się technika malowideł na mokrym tynku. To freski, którymi dekorowano ściany i sklepienia. Malowidła ścienne zachowały się w przysypanych popiołem Pompejach, w sąsiedztwie Neapolu. Można zauważyć, że ówcześni twórcy już wtedy stosowali zasady perspektywy, sięgając do mitologicznych opowieści i łącząc rzeczywistość ze światem legendarnym.

Jednym z najchętniej odwiedzanych przez tysiące turystów miejsc jest Kaplica Sykstyńska, w której uwagę przyciąga zwłaszcza sklepienie.

Wybitne dzieło stworzył wszechstronny artysta włoski doby renesansu - Michał Anioł. Fresk wypełniają sceny biblijne i mitologiczne.

REfzGbSZGS14d

Ilustracja przedstawia freski na suficie kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Kompozycja jest skupiona wokół postaci Chrystusa jako sędziego. Towarzyszy mu Matka Boska. Wokół zgromadzeni są święci, część z nich trzyma narzędzia swojej męczeńskiej śmierci. Po prawej stronie ukazany jest św. Piotr z kluczami, poniżej święty Bartłomiej z nożem w ręku i skórą będącą autoportretem Michała Anioła, a na lewo od Bartłomieja – św. Wawrzyniec z rusztem. W górnej części obrazu unoszą się aniołowie trzymający narzędzia Męki Pańskiej. Poniżej centralnej sceny artysta umieścił jedenaście aniołów bez skrzydeł grających na trąbach. W dole, po lewej stronie ukazani są powstający z grobu zmarli. Pomagając sobie nawzajem wznoszą się coraz wyżej. Dół po stronie prawej ukazuje scenę strącania do piekieł potępionych przewiezionych na łodzi Charona. W górnej części malowidła zdobiące sklepienie opowiadają historię ludzkości od stworzenia świata, przez grzech pierworodny aż do biblijnego Potopu.

W okresie klasycyzmu obrazy oddawały przesłania polityczne, pouczały. W tym celu malarze łączyli rzeczywistość ze światem legendarnym. To dlatego na tle świątyni starożytnej obok postaci mitologicznych artysta umieścił ludzi żyjących w jego czasach.

Antyk w moim mieście

Echa antyku w Poznaniu

Mozaika jako technika, która przetrwała wieki.

Grecy układali czarno‑białe kompozycje z muszli morskich, potem z odpadów po pracach rzeźbiarskich i kamieniarskich. Tak powstały mozaiki. Rzymianie wyklejali je z maleńkich (wielkości 1 cm) kawałeczków kolorowych kamieni. Umieszczali kolorowe kompozycje na posadzkach lub w miejscach, gdzie w budynku było dużo wilgoci, np. w łaźniach. Często też stanowiły piękną ozdobę w postaci obrazu na ścianach.

Zadania

Słownik pojęć

Źródło:

Galeria dzieł sztuki

RE0I2xrMXAP3v

Ilustracja przedstawia Parthenon Replica w Nashville. Budynek znajduje się na wzgórzu, otoczony jest kolumnadą, nad którą znajduje się belkowanie złożone z fryzu. Fryz podzielony jest na treglify i metopy. Tryglif to element dekoracyjny w postaci prostokątnej płyty stosowany w architekturze starożytnej Grecji i Rzymu. Metopa to prostokątna płyta między tryglifami w architekturze starożytnej Grecji i Rzymu. Nad belkowaniem znajduje się trójkątny tympanon z dekoracją rzeźbiarską.

RM7EilONhFmV6

Na ilustracji przedstawiony jest grecki Partenon. Są to pozostałości po budynku. Na ilustracji widać głównie kolumny, oraz fragment stropu. Zdjęcie wykonane z niskiej pozycji. W tle widać niebieskie niebo z białymi chmurami.

R1MKbPq0irvnQ

Ilustracja przedstawia dzieło Louisa de Caullery „Koloseum - jeden z cudów świata”. Na obrazie znajdują się ruiny Koloseum, słynny Amfiteatr Flawiuszów w Rzymie, o imponujących rozmiarach, ponad połowa budynku już nie istnieje. Po prawej stronie widoczny jest posąg Jowisza oraz jeździec na białym koniu. Kolorystyka obrazu, oparta na dyskretnych harmoniach delikatnych szarości i głębokich błękitów podkreśla monumentalizm i nastrój pół-realności rzymskiej budowli.

R149LF1oktrgz

Ilustracja przedstawia Akwedukt na rzece Skierniewce w polskiej wsi Arkadia. Ukazuje ceglany most łączący brzegi rzeczki tuż przy ujściu do wielkiego stawu. Przęsła wykonane są z łuków i ułożone są jedno nad drugim. W tle rosną drzewa, przez które prześwituje niebo. Obiekt wzorowany jest na starożytnych akweduktach.

REfzGbSZGS14d

Ilustracja przedstawia freski na suficie kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Kompozycja jest skupiona wokół postaci Chrystusa jako sędziego. Towarzyszy mu Matka Boska. Wokół zgromadzeni są święci, część z nich trzyma narzędzia swojej męczeńskiej śmierci. Po prawej stronie ukazany jest św. Piotr z kluczami, poniżej święty Bartłomiej z nożem w ręku i skórą będącą autoportretem Michała Anioła, a na lewo od Bartłomieja – św. Wawrzyniec z rusztem. W górnej części obrazu unoszą się aniołowie trzymający narzędzia Męki Pańskiej. Poniżej centralnej sceny artysta umieścił jedenaście aniołów bez skrzydeł grających na trąbach. W dole, po lewej stronie ukazani są powstający z grobu zmarli. Pomagając sobie nawzajem wznoszą się coraz wyżej. Dół po stronie prawej ukazuje scenę strącania do piekieł potępionych przewiezionych na łodzi Charona. W górnej części malowidła zdobiące sklepienie opowiadają historię ludzkości od stworzenia świata, przez grzech pierworodny aż do biblijnego Potopu.

R1dA4O0PvO9t2

Ilustracja przedstawia dzieło Jeana Auguste Dominique Ingresa pt. „Apoteoza Homera”. W centrum obrazu znajduje Homer siedzący na tronie, u jego stóp siedzi Iliada odziana w czerwoną suknię. Po prawej stronie znajduje się Odyseja w zielonej szacie. Wśród tłumów przyglądających się koronacji Homera autor dzieła umieścił personifikację Starożytności. Kobieta ubrana jest w błękitną szatę. W dolnej części obrazu widzimy malarza Nicolasa Poussina wskazującego palcem na Homera.Nieco wyżej, po lewej od Poussina w czerwonej szacie z księgą w ręku widzimy Dantego, objętego przez postać w białej szacie – to Wergiliusz. Postać w czarnym stroju, trzymająca za rękę Starożytność to prawdopodobnie młody Rafael. Z kolei na prawo od stóp Odysei widać mężczyznę w brązowej szacie, patrzącego wprost na nas - to Moliere. W dłoniach trzyma maskę teatralną. Na obrazie znajduje się także Shakespeare, Herodot, Mozart, Aleksander Wielki, Platon, Perykles, Sofokles i wiele innych postaci.

RrImFbDuUdqXD

Ilustracja interaktywna przedstawia mozaikową ławkę w Barcelonie autorstwa Antoniego Gaudiego. Ławka jest w kształcie węża morskiego, wije się na dachu pawilonu i przypomina ceramiczną, wielobarwną mozaikę. W dziele przeważa kolor niebieski. W tle fotografii widoczne jest miasto oraz morze.

R18E3KN1Hzd2E

Ilustracja interaktywna przedstawia Ratusz w Poznaniu. Elewacja ratusza ma jednolity stylowy, renesansowy charakter. Fasada frontowa składa się z trójkondygnacyjnej, arkadowej loggii, nad którą wznoszą się trzy wieżyczki. Pomiędzy parterem, a pierwszym piętrem biegnie fryz z łacińskim tekstem. Fasadę zdobi poczet królów z dynastii Jagiellonów od Władysława II Jagiełły i Jadwigi Andegaweńskiej po Zygmunta II Augusta. W tle znajduje się wieżyczka z zegarem połączonym z mechanizmem koziołków, czyli rzeźb znajdujących się w zegarowej wieży, które w południe wychodzą i przez minutę uderzają się rogami. Wieża zwieńczono klasycystycznym hełmem na szczycie, którego umieszczono białego orła.

R1b7wA8gVxsV6

Ilustracja przedstawia rzeźbę Antonio Canovy " Henryk Lubomirski jako amor". Ukazuje Lubomirskiego w pełnym akcie, w postawie kontrapostu ze zwróconą głową na prawo. Kontrapost to postawa ciała, w której cały ciężar ciała spoczywa na jednej nodze. W lewej dłoni trzyma oparty o ziemię łuk oraz kołczan ze strzałami. Prawa ręka jest swobodnie opuszczona wzdłuż ciała.

R1RD2gYbBIQ2l

Ilustracja przedstawia rzeźbę Michała Anioła „Dawid”. Ukazuje posąg młodego, całkowicie nagiego mężczyzny. Wyraźnie widać jego umięśnione ciało. Jego bujna fryzura zakrywa mu kark, włosy zaś są lokowane, gęste. Prawe ucho częściowo schowane jest pod włosami. Głowę ma lekko zwróconą w lewą stronę. Usta nie są szerokie, są pełne, górna warga lekko wysuwa się do przodu. Nos jest drobny i smukły. Prawa ręka jest opuszczona wzdłuż ciała, natomiast lewą ma zgiętą i trzyma w dłoni procę. Lewa noga jest lekko wysunięta do przodu, a ciężar ciała spoczywa na prawej nodze. Z tyłu za jego prawą nogą widać kawałek pnia ściętego drzewa.

RQOsC9jrIqfHS

Ilustracja przedstawia rzeźbę Polikleta "Doryforos". Postać jest umięśniona, opiera ciężar ciała na prawej nodze; lewa pozostaje w tyle. Prawej nodze odpowiadała uniesiona lewa ręka, niosąca oszczep oparty na ramieniu, który nie został zachowany. Zależność układu poszczególnych części ciała tworzy harmonijną całość.