Ważne daty

Początek architektury jezuickiej

Początek architektury jezuickiejJezuicijezuickiej w Polsce to jednocześnie początek architektury barokowej. Prosto z Rzymu przywędrowały do Polski wzory architektoniczne pierwszych kościołów wznoszonych w nowym stylu, należących do męskiego zakonu jezuitów. Po Soborze Trydenckim, w okresie kontrreformacji, zakon ten był głównym narzędziem Kościoła do wprowadzania w życie postanowień soboru reformujących Kościół. Jezuici zajmowali się również szkolnictwem, stąd kościołom często towarzyszyły szkoły i kolegia. Architektura jezuicka miała być wyrazem potęgi Kościoła i stanowić oprawę rozbudowanych nabożeństw. Wrażenie na wiernych miała wywierać poprzez monumentalne formy, bogate dekoracje oraz oddziaływanie światłem i efektami plastycznymi. Pierwszy kościół jezuicki to świątynia il Gesù w Rzymie.

R17J9iQsubCFE1

Ilustracja przedstawia Il Gesù w Rzymie - główny, macierzysty kościół zakonu jezuitów. Na fotografii znajduje się dwukondygnacyjna, parawanowa fasada świątyni. Pierwsza kondygnacja jest szersza, pięcioosiowa: podzielona przez rytmicznie umieszczone zdwojone pilastry. Wejście główne jest położone centralnie i zwieńczone półkolistym zakończeniem. Pozostałe dwa wejścia są rozlokowane symetrycznie po obydwu stronach wejścia głównego. Kondygnacja górna jest węższa od dolnej: trzyosiowa, podzielona również przez symetrycznie umieszczone zdwojone pilastry. Obydwie kondygnacje łączy ciekawy element architektoniczny w postaci woluty, nadający budynkowi dynamiki. Wydatne gzymsy: pomiędzy kondygnacjami oraz na wieńczącym fasadę trójkątnym tympanonem, wprowadzają efekty światłocieniowe.

Jej głównym architektem był Jacopo da Vignola; fasadę projektował Giacomo della Porta. Świątynię wznoszono w latach 1568‑1584. Zarówno jej plan, jak i fasada, stały się pierwowzorem dla wielu kościołów barokowych, nie tylko jezuickich. Monumentalna fasada jest bezwieżowa i dwukondygnacyjna, rozplanowana symetrycznie, z prostotą i powściągliwością, tworząc w efekcie surową, harmonijną całość.

R1ZguHFqHApoP1

Ilustracja przedstawia zarys Il Gesù. Po prawej stronie znajduje się nazewnictwo części fasady: trójkątny szczyt, gzyms koronujący, woluty, nisze, gierowane gzymsy, podwójny przyczółek, nisze na figury, podział parami pilastrów na dwu kondygnacjach.

Taki typ fasady nazywany jest parawanowym. W planie kościół il Gesù jest zwartą budowlą jednonawową, z transeptem nieznacznie wysuniętym poza korpus i płytkim, prostokątnym prezbiterium zamkniętym apsydą i flankowanym dwoma aneksami.

R182nTyjnFAxJ1

Ilustracja przedstawia plan oraz przekrój kościoła Il Gesù w Rzymie z zaznaczonymi elementami architektonicznymi, takimi jak: nawa, korpus nawowy, kopuła, transept, empory, prezbiterium, apsyda, kaplice.

Do nawy przylegają otwarte ku niej kaplice boczne, podobnie jak do ramion transeptu. Nawa i kaplice sklepione są kolebkowo, a na skrzyżowaniu nawy i transeptu znajduje się kopuła. Nad kaplicami umieszczono empory. Dzięki kopule wschodnia, najważniejsza partia kościoła, była dobrze doświetlona, a rozplanowanie wnętrza zapewniało dobrą akustykę i widoczność z nawy głównej. Natomiast liczne kaplice boczne służyły do prywatnej modlitwy wiernych.

Jezuici zostali sprowadzeni do Polski przez kardynała Stanisława Hozjusza w 1564 roku. Ich pierwszą siedzibą było Braniewo (woj. warmińsko‑mazurskie), w którym zajęli zabudowania dawnego klasztoru pofranciszkańskiego. Natomiast pierwszy kościół jezuicki, pod wezwaniem Bożego Ciała, został wzniesiony w Nieświeżu (obecnie na Białorusi).

Inicjatywa fundacji kościoła wyszła od księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła. Budowę rozpoczęto w 1582 roku, jeszcze podczas trwania budowy rzymskiego kościoła il Gesù. Projektantem kościoła w Nieświeżu był Giovanni Maria Bernardoni. Po zwyczajowym zatwierdzeniu projektu przez Stolicę Apostolską, której bezpośrednio podlegali jezuici, rozpoczęto budowę pierwszego kościoła barokowego na północ od Alp. Wzorem była macierzysta, rzymska świątynia jezuitów. W Nieświeżu powtórzono dużą część zastosowanych w niej rozwiązań. Podobieństwo można dostrzec w rzucie

RYe1bnWVdXViJ1

Ilustracja przedstawia plan Kościoła Bożego Ciała w Nieświeżu oraz czarno-białą grafikę przedstawiającą fasadę kościoła. Na planie są zaznaczone elementy budowli: apsyda, prezbiterium, aneks kuchenny, kopuła, transept, kaplica, nawa główna, nawy boczne, korpus nawowy.

oraz szerokiej, dwukondygnacyjnej fasadzie.

R38MTZyfaJptV1

Ilustracja przedstawia Kościół Bożego Ciała w Nieświeżu, jeden z pierwszych jezuickich kościołów w Rzeczypospolitej. Na fotografii znajduje się fasada kościoła, inspirowana wzorem rzymskiego Il Gesù.

Obszerna nawa i kopuła na skrzyżowaniu naw to również rozwiązania znane z Rzymu, podobnie jak aneksy przy prezbiterium i empory. Taka sama jest również pozioma artykulacja wnętrza - profilowane belkowanie oraz gierowane gzymsyGzyms gierowanygierowane gzymsy obiegające nawę i transept nad pilastrami filarów weszły odtąd na stałe do repertuaru form barokowych na terenie Polski.

RpYcaCT3wdD5w1

Ilustracja przedstawia wnętrze Kościoła Bożego Ciała w Nieświeżu. W kadrze znajduje się nawa główna, prezbiterium z ołtarzem i sklepienie apsydy pokryte freskami. W centrum fotografii znajduje się wielki, kryształowy żyrandol. We wnętrzu, po obu stronach, znajdują się drewniane ławki. Obszerna nawa i kopuła na skrzyżowaniu naw to także rozwiązania znane z Rzymu.

Między obydwoma założeniami występują także istotne różnice. Kościół nieświeski różni się od rzymskiego formą bazylikowego korpusu nawowego, dwuprzęsłowego prezbiterium oraz długością transeptu, niewychodzącego poza murów korpusu nawowego. Odmienny jest także rzut apsydy, mocno spłaszczony. Przylegające do naw bocznych kaplice o wielobocznym rzucie wzniesione zostały razem z kościołem lub krótko po jego wzniesieniu.

Kościół p.w. św. Piotra i Pawła

R1IbJs18fgzNW1

Ilustracja przedstawia kościół pw św. Piotra i Pawła w Krakowie. Na ilustracji znajduje się fasada kościoła, nawiązująca do pierwowzoru: kościoła Il Gesù w Rzymie: jest dwukondygnacyjna i zwieńczona trójkątnym tympanonem. Pięcioosiowa dolna kondygnacja jest podzielona przez zdwojone pilastry, górna – trójosiowa, także jest podzielona przez zdwojone pilastry. Wejście do świątyni, usytuowane w centralnej części, jest wyodrębnione kolumnami i zwieńczone trójkątny naczółkiem. Po obydwu stronach wejścia, pomiędzy pilastrami, znajdują się nisze z posągami świętych. W górnej kondygnacji zwieńczonej trójkątnym tympanonem, nad wejściem, znajduje się okno zakończone półkoliście, a po jego obydwu stronach – nisze z posągami świętych. Kondygnacje są połączone łagodnymi, półkolistymi spływami. Na krańcach belkowania umieszczone są niewielkie obeliski. Podobne obeliski znajdują się za wieńczącym fasadę tympanonem. Kościół otacza metalowe ogrodzenie, przed którym stoją, rytmicznie rozmieszczone posągi na wysokich cokołach.

Najwierniejszą kopią rzymskiej świątyni il Gesù jest krakowski kościół p.w. św. Piotra i Pawła wznoszony w latach 1597‑1619. Pierwszym protektorem fundacji był biskup krakowski, Jerzy Radziwiłł. Gdy jednak okazało się, że nie jest w stanie sprostać wysokim wymaganiom finansowym, patronat nad fundacją przejął król, Zygmunt III Waza. Król był zwolennikiem kontrreformacji oraz hojnym mecenasem nowego stylu. Sam był też znakomicie wykształcony artystycznie - teoretycznie i praktycznie (zajmował się malarstwem i złotnictwem). Świątynia szybko zyskała rangę najważniejszego jezuickiego założenia w kraju i była wyrazem triumfu idei kontrreformacyjnych. Elementy związane z mecenatem królewskim znalazły się na fasadzie kościoła. Są to: godło Wazów, czyli Snopek, i posągi: św. Zygmunta, patrona króla oraz św. Kazimierza - księcia z dynastii Jagiellonów kanonizowanego dzięki staraniom Zygmunta III Wazy.

Przy wznoszeniu kościoła zatrudnionych było kilka osób. Projektantem i pierwszym budowniczym był Józef Britius; jego prace kontynuował budowniczy kościoła w Nieświeżu, Giovanni Maria Bernardoni, a następnie Giovanni Trevano. Fasadę zaprojektował Giovanni de Rosis, pracujący wcześniej przy budowie kościoła il Gesù. Powtarza ona zasadniczo rozwiązania zastosowane w kościele rzymskim, ale jej proporcje są lżejsze i smuklejsze. Pewne różnice widoczne są również w planach i proporcjach wnętrza obydwu kościołów. Krakowski krótszy jest o jedno przęsło, krótsze jest też prezbiterium i transept.

RVkbUwy3uiLWA1

Ilustracja przedstawia plan Kościoła pw św. Piotra i Pawła w Krakowie. Na grafice znajdują się zaznaczone elementy budowli: apsyda, prezbiterium, kopuła, transept, nawa główna, kaplice.

Nad kaplicami bocznymi nie ma empor, w odróżnieniu od pierwowzoru. Odmienne niż w pierwowzorze są proporcje poszczególnych części kościoła; jest on również wyższy. Półkulista kopuła z kościoła il Gesù tu została zamieniona na półeliptyczną. Mimo to zarówno rzut, jak i bryła są zwarte i jednorodne, a także funkcjonalne. Artykulacja wnętrza jest rozwinięciem rozwiązań zastosowanych w Nieświeżu; spoczywające na pilastrach belkowanie z wieńczącym je gzymsem jest w krakowskim kościele mocniej wyłamane i bardziej plastyczne.

R5qPIPPFG8TFA1

Ilustracja przedstawia kopułę Kościoła pw św. Piotra i Pawła. Na fotografii ukazany jest fragment wnętrza budowli z kopułą oraz górnymi partiami filarów oddzielających nawę od kaplic bocznych. W bębnie kopuły widoczne są okna oraz - naprzemiennie z nimi – nisze z rzeźbami. W kadrze znajduje się również fragment żyrandolu.

Zaburzający nieco przejrzystość dyspozycji wnętrza ołtarz główny, przesłaniający okna apsydy, jest późniejszy; jego autorem był Kacper Bażanka. Charakterystyczną cechą architektury kościoła p.w. św. Piotra i Pawła jest odzwierciedlenie układu wnętrza w bryle zewnętrznej.

RjnR8doLujclF1

Ilustracja przedstawia wnętrze Kościoła pw św. Piotra i Pawła z przybliżeniem na ołtarz główny. Późnobarokowy ołtarz główny z roku 1735 z rzeźbami Antoniego Frączkiewicza został wykonany przez Kacpra Bażankę. Obraz w ołtarzu „Wręczenie kluczy św. Piotrowi” namalował około 1820 roku Józef Brodowski. Ściany kościoła są białe tylko ściana, na której znajduje się ołtarz ma ciemno-brązowy kolor. Ołtarz jest wykonany z czarnego marmuru oraz złotych elementów. Ciemna ściana za ołtarzem wraz z ołtarzem stanowi wyraźny kontrast z jasnym wnętrzem.

Wieże

Odmienną tendencją w kształtowaniu elewacji jest nadanie jej strzelistości poprzez umieszczenie na krańcach dwóch wież. Rozwiązanie takie nie było zbyt popularne we wczesnym baroku we Włoszech; jego rozkwit przypada dopiero na późny okres rozwoju tego stylu. Mimo to fasada dwuwieżowa pojawiła się w czasach Zygmunta III Wazy w podkrakowskim kościele kamedułów na Bielanach. To rozwiązanie zostało również zaadaptowane przez architekturę jezuicką. Dwuwieżową fasadę miał, rozebrany w czasie II wojny światowej, pojezuicki kościół p. w. św. Ignacego Loyoli w Bydgoszczy.

RMnnxQg0y9FCo1

Ilustracja przedstawia pocztówkę Kościoła pw św. Ignacego Loyoli w Bydgoszczy. Pocztówka jest czarno-biała. Kościół powstał w Bydgoszczy na początku XVII w. Był budowlą jednonawową, o długości 36,5 mi szerokości 13,4 m wkomponowaną w zachodnią pierzeję Starego Rynku. Świątynia posiadała dwie kaplice boczne. Kościół zdobią dwie wysokie, smukłe wieże. Przed kościołem widać duży plac, na którym stoją samochody i widać spacerujących ludzi.

Jego budowę rozpoczęto w 1637 roku, a ukończono w 1649. Początkowo kościół nosił wezwanie Świętego Krzyża. W pierwszym założeniu była to budowla utrzymana w duchu późnego renesansu, jednonawowa, z dwiema kaplicami, bez wież. Sama fasada, zwieńczona trójkątnym szczytem z wolutami, była dość płaska i utrzymana raczej w duchu poprzedniej epoki niż rozwijającego się baroku.

To przykład innego nurtu w rozwoju sztuki barokowej w Polsce - nurtu opartego na starszych rozwiązaniach z elementami rodzimej tradycji. Znane z przekazów ikonograficznych wieże powstawały pojedynczo do końca XVII wieku. Do wysokości szczytu miały przekrój kwadratu; powyżej przechodziły w ośmiobok. Przebudowa fasady w stylu neoklasycystycznym miała miejsce u schyłku XIX wieku. Innym przykładem kościoła jezuickiego z dwuwieżową fasadą jest kościół p.w. św. Franciszka Ksawerego w Piotrkowie Trybunalskim.

RziSYA6nQJhlk1

Ilustracja przedstawia zdjęcie Kościoła pw św. Franciszka Ksawerego w Piotrkowie Trybunalskim. Na fotografii znajduje się fragment ulicy z zabudowaniami po obydwu stronach, na końcu której jest widoczna część fasady kościoła. Świątynia położona jest blisko zabudowań. Fasada jest trzykondygnacyjna, flankowana wieżami o podstawie kwadratu, z wydatnymi gzymsami oddzielającymi poszczególne kondygnacje oraz pilastrami. Górna kondygnacja, znajdująca się pomiędzy wieżami jest połączona z niższą kondygnacja niewielkimi wolutami. Wejście do świątyni jest zakończone półokrągłym łukiem.

Kościół zamyka krótką uliczkę prowadzącą od rynku. Prace budowlane rozpoczęto u schyłku XVII wieku, a po przerwie podjęto na początku XVIII wieku. Dzięki zachowanemu planowi zaobserwować można różnice pomiędzy projektem a jego realizacją.

R1BOLU3dEXd631

Ilustracja przedstawia projekt i plan kościoła jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim.

Mimo zachowania w nim zasadniczo planu rzymskiego il Gesù, czyli nawy z otwierającymi się do niej arkadami kaplic bocznych, nie zastosowano tu kopuły i transeptu. Jego reminiscencją są lekko wysunięte kaplice flankujące przęsło wschodnie. Taki zredukowany plan charakterystyczny był dla założeń jezuickich wznoszonych w 2 połowie XVIII wieku. Pionowa artykulacja wnętrza podkreślona została zdwojonymi pilastrami o kanelowanych trzonach i bogato rzeźbionych głowicach kompozytowych. Pilastry podtrzymują profilowane belkowanie zwieńczone wyłamywanym gzymsem.

RBP97ur7pJFKR1

Wnętrze Kościoła pw św. Franciszka Ksawerego w Piotrkowie Trybunalskim. Na fotografii znajduje się widok na ołtarz, nawę główną oraz sklepienie. Ołtarz zajmuje całą szerokość nawy głównej, jest bogato złocony i rzeźbiony. Na ścianie bocznej kościoła widoczna jest złota ambona po lewej stronie, a po prawej – krucyfiks pomiędzy dwoma złotymi posągami. Sklepienie jest wypełnione malowidłami, zwisają z niego również kryształowe żyrandole. Tuż pod sklepieniem umieszczone są otwory okienne zwieńczone półokrągłym łukiem. W nawie znajdują są także drewniane ławki stojące w dwóch rzędach.

Mniej plastyczne są podziały fasady. Jej osiowość podkreślają nieznacznie wysunięte przed lico pilastry oraz balkon nad portalem. Ożywieniem są zróżnicowane w formie obramienia okienne oraz przyczółek flankowany wolutami.

Kościół w Krzemieńcu

R1Avelumv1I331

Ilustracja przedstawia Kościół w Krzemieńcu - dawny kościół rzymskokatolicki znajdujący się w Krzemieńcu w obwodzie tarnopolskim na Ukrainie, należącym pierwotnie do zakonu jezuitów (obecnie cerkiew). Na fotografii jest widoczna fasada kościoła oraz zabudowania kolegium. Fasada jest dwukondygnacyjna, pięcioosiowa, z pilastrami wyznaczającymi pionowe podziały oraz gierowanymi gzymsami oddzielającymi kondygnacje. Jest flankowana wieżami o trzech kondygnacjach. Pomiędzy nimi znajduje się szeroki i niski naczółek. Wejście do świątyni znajduje się na środku dolnej kondygnacji.

W 1731 roku rozpoczęła się budowa kościoła jezuickiego w Krzemieńcu (obecna Ukraina), będącego częścią większego założenia. Fundatorem kościoła był książę Michał Serwacy Wiśniowiecki, z zamiłowania architekt. Zapewne miał on wpływ na wygląd świątyni projektowanej prawdopodobnie przez Pawła Fontanę. Projekt ten został następnie opracowany i realizowany przez księdza Pawła Giżyckiego. Kościół jest budowlą jednonawową z transeptem, zamkniętym od zachodu krótkim prezbiterium flanowanym bocznymi pomieszczeniami.

RDnR5GaUTBDgI1

Ilustracja przedstawia plan Kolegium pojezuickiego w Krzemieńcu. Na grafice są zaznaczone elementy budowli: prezbiterium, kopuła, transept, nawa główna, kaplice, chór muzyczny.

Do krótkiej, dwuprzęsłowej nawy przylegają kaplice, a poprzedza je krótkie przęsło chóru muzycznego. W planie charakterystyczne jest zamknięcie prezbiterium, ramion transeptu oraz kaplic murami na rzucie łuku odcinkowego. Dynamizm wnętrza opiera się na plastycznej artykulacji - pionowej w postaci zdwojonych pilastrów i poziomej w postaci zwielokrotnionego i wyłamanego belkowania.

Na skrzyżowaniu nawy i transeptu znajduje się kopuła. Dwuwieżowa, dwukondygnacyjna fasada ma lekko falujący przebieg. Do jej podziałów, podobnie jak w przypadku wnętrza, zastosowano zwielokrotnione pilastry i gzymsy. Drugą kondygnację fasady akcentują przyczółki o zróżnicowanej formie; ponadto oś środkowa zwieńczona została uskokowym przyczółkiem flankowanym balustradą.

Architektura jezuicka w Polsce nie stanowiła zwartej, jednolitej grupy. Przestrzegany początkowo schematSchemat il Gesùschemat macierzystego kościoła rzymskiego z biegiem czasu ulegał redukcji. Bardzo często budowle jezuickie były bazylikami, sporadycznie kościołami halowymi. Mimo przyjęcia się nowego stylu do połowy XVII wieku wciąż powstawały kościoły o cechach późnomanierystycznych. Wyraźne zmiany zachodziły w ukształtowaniu fasady zachodniej - od parawanowej, wzorowanej na fasadzie kościoła il Gesù, poprzez jedno- i dwuwieżowe. Artykulacja wnętrza i fasad podlegała tej samej ewolucji, co sztuka epoki.

Krakowski Il Gesù?

Zadania

Słownik pojęć

Źródła:

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. K. Kubalska‑Sulkiewicz et al., Warszawa 1996

W. Koch, Style w architekturze, Warszawa 2005

J. Paszenda, Jezuici, w: Encyklopedia kościelna, t. VII, red. S. Wielgus et al., Lublin 1997, szp. 1254‑1276

Galeria dzieł sztuki

R17J9iQsubCFE1

Ilustracja przedstawia Il Gesù w Rzymie - główny, macierzysty kościół zakonu jezuitów. Na fotografii znajduje się dwukondygnacyjna, parawanowa fasada świątyni. Pierwsza kondygnacja jest szersza, pięcioosiowa: podzielona przez rytmicznie umieszczone zdwojone pilastry. Wejście główne jest położone centralnie i zwieńczone półkolistym zakończeniem. Pozostałe dwa wejścia są rozlokowane symetrycznie po obydwu stronach wejścia głównego. Kondygnacja górna jest węższa od dolnej: trzyosiowa, podzielona również przez symetrycznie umieszczone zdwojone pilastry. Obydwie kondygnacje łączy ciekawy element architektoniczny w postaci woluty, nadający budynkowi dynamiki. Wydatne gzymsy: pomiędzy kondygnacjami oraz na wieńczącym fasadę trójkątnym tympanonem, wprowadzają efekty światłocieniowe.

R38MTZyfaJptV1

Ilustracja przedstawia Kościół Bożego Ciała w Nieświeżu, jeden z pierwszych jezuickich kościołów w Rzeczypospolitej. Na fotografii znajduje się fasada kościoła, inspirowana wzorem rzymskiego Il Gesù.

R1IbJs18fgzNW1

Ilustracja przedstawia kościół pw św. Piotra i Pawła w Krakowie. Na ilustracji znajduje się fasada kościoła, nawiązująca do pierwowzoru: kościoła Il Gesù w Rzymie: jest dwukondygnacyjna i zwieńczona trójkątnym tympanonem. Pięcioosiowa dolna kondygnacja jest podzielona przez zdwojone pilastry, górna – trójosiowa, także jest podzielona przez zdwojone pilastry. Wejście do świątyni, usytuowane w centralnej części, jest wyodrębnione kolumnami i zwieńczone trójkątny naczółkiem. Po obydwu stronach wejścia, pomiędzy pilastrami, znajdują się nisze z posągami świętych. W górnej kondygnacji zwieńczonej trójkątnym tympanonem, nad wejściem, znajduje się okno zakończone półkoliście, a po jego obydwu stronach – nisze z posągami świętych. Kondygnacje są połączone łagodnymi, półkolistymi spływami. Na krańcach belkowania umieszczone są niewielkie obeliski. Podobne obeliski znajdują się za wieńczącym fasadę tympanonem. Kościół otacza metalowe ogrodzenie, przed którym stoją, rytmicznie rozmieszczone posągi na wysokich cokołach.

RMnnxQg0y9FCo1

Ilustracja przedstawia pocztówkę Kościoła pw św. Ignacego Loyoli w Bydgoszczy. Pocztówka jest czarno-biała. Kościół powstał w Bydgoszczy na początku XVII w. Był budowlą jednonawową, o długości 36,5 mi szerokości 13,4 m wkomponowaną w zachodnią pierzeję Starego Rynku. Świątynia posiadała dwie kaplice boczne. Kościół zdobią dwie wysokie, smukłe wieże. Przed kościołem widać duży plac, na którym stoją samochody i widać spacerujących ludzi.

RziSYA6nQJhlk1

Ilustracja przedstawia zdjęcie Kościoła pw św. Franciszka Ksawerego w Piotrkowie Trybunalskim. Na fotografii znajduje się fragment ulicy z zabudowaniami po obydwu stronach, na końcu której jest widoczna część fasady kościoła. Świątynia położona jest blisko zabudowań. Fasada jest trzykondygnacyjna, flankowana wieżami o podstawie kwadratu, z wydatnymi gzymsami oddzielającymi poszczególne kondygnacje oraz pilastrami. Górna kondygnacja, znajdująca się pomiędzy wieżami jest połączona z niższą kondygnacja niewielkimi wolutami. Wejście do świątyni jest zakończone półokrągłym łukiem.

R1Avelumv1I331

Ilustracja przedstawia Kościół w Krzemieńcu - dawny kościół rzymskokatolicki znajdujący się w Krzemieńcu w obwodzie tarnopolskim na Ukrainie, należącym pierwotnie do zakonu jezuitów (obecnie cerkiew). Na fotografii jest widoczna fasada kościoła oraz zabudowania kolegium. Fasada jest dwukondygnacyjna, pięcioosiowa, z pilastrami wyznaczającymi pionowe podziały oraz gierowanymi gzymsami oddzielającymi kondygnacje. Jest flankowana wieżami o trzech kondygnacjach. Pomiędzy nimi znajduje się szeroki i niski naczółek. Wejście do świątyni znajduje się na środku dolnej kondygnacji.

Bibliografia

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. K. Kubalska‑Sulkiewicz et al., Warszawa 1996

A. Betlej, Kościół Jezuitów w Krzemieńcu. Uwagi na temat autorstwa i genezy architektury oraz relacji architekt‑fundator, [w:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, t. 5, red. J. Lileyko, Lublin 2000, s. 193‑216

M. Karpowicz, Barok w Polsce, Warszawa 1988

S. Kozakiewicz, Wczesny barok w Polsce, Warszawa 1970

S. Kozakiewicz, Późny barok w Polsce, Warszawa 1970

W. Koch, Style w architekturze, Warszawa 2005

J. Z. Łoziński, Kościół jezuicki w Piotrkowie Trybunalskim, „Biuletyn Historii Sztuki”, nr 3, 1954, s. 326‑331

A. Małkiewicz, Kościół ŚŚ. Piotra i Pawła w Krakowie - dzieje budowy i problem autorstwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Historii Sztuki”, t. 3, z. 5, 1967, s. 43‑86

A. Miłobędzki, Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1975

J. Paszenda SJ, Budowle jezuickie w Polsce, t. 1‑5, Kraków 1999‑2013

W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie. Sztuka baroku, Warszawa 1971