Argumentum: De maxilla et dentibus. Ablativus comparativus
Scenariusz lekcji –
Argumentum: De maxilla et dentibus. Ablativus comparativus.
* Uczeń wie, jak należy wyrażać porównanie w języku łacińskim; jak wygląda ablativus comparativus.
Umiejętności
* Uczeń umie sam utworzyć ablativus comparativus; przetłumaczyć tekst, a także określić wskazane formy gramatyczne.
Metoda i forma pracy
Bezpośrednie - zapisanie numeru i tematu lekcji na tablicy; powitanie uczniów.
Pośrednie - wykonywanie ćwiczeń, tłumaczenie tekstu.
Pogadanka - za pomocą pytań uczniowie sami poznają niektóre zagadnienia.
Środki dydaktyczne
Środoń J. D., Latine legimus et dicimus. Podręcznik do języka łacińskiego dla klasy drugiej o profilu biologiczno‑chemicznym, wyd. Poligrafia Wyższego Seminarium Duchownego, Rzeszów 2005
Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
Czynności wstępne - Witam uczniów po łacinie - Salvete! Sedete! Zapisuję numer, temat lekcji na tablicy, sprawdzam listę obecności.
Sprawdzenie pracy domowej.
Praca domowa polegała na utworzeniu ablativus sing. i plur. od poniższych rzeczowników: homo, lex, vir, nomen, hortus, puella, genu, exercitus, res.
Faza realizacyjna
Wprowadzenie nowego materiału oraz sprawdzenie i utrwalenie wiadomości z poprzednich zajęć:
Krok I:
Zapisuję na tablicy zdanie:
Marcus sapientior est quam Quintus.
Proszę o przetłumaczenie.
Marek mądrzejszy jest niż Kwintus.
Pytam uczniów, jak zostało wyrażone porównanie? Przez spójnik quam oraz rzeczownik w Nom.,
po stopniu wyższym przymiotnika (sapientior).
Następnie to samo zdanie zapisuję inaczej:
Marcus sapientior est Quinto.
Pytam uczniów, co się zmieniło? Odpowiedź: nie ma quam, a Quintus stoi w Abl. (też po stopniu wyższym przymiotnika - gradus comparativus). Taki ablativus nazywamy ablativus comparativus, comparationis = porównania.
Pytam zatem uczniów, w jaki sposób możemy wyrazić porównanie w języku łacińskim?
Po stopniu wyższym przymiotnika stawiamy:
quam + rzeczownik w Nom.
rzeczownik w Abl.
Następnie proszę o napisanie po łacinie zdania - Dziewczęta są ładniejsze od chłopców.
Puellae pulchriores quam pueri sunt.
Puellae pulchriores pueris sunt.
Krok II:
Przechodzimy do tłumaczenia tekstu:
De maxilla et dentibus.
“Maxilla est molle os, cuius et media et ima pars mentum est, a quo utrimque procedit ad tempora; solaque ea movetur: nam malae immobiles sunt.
Duriores esse dentes sunt, quorum pars maxillae, pars superiori ossi malarum haeret. Ex his quaterni primi, qui incisivi nominantur, quattuor caninis dentibus ex omni parte cinguntur; ultra quos utrimque fere maxillares quini sunt.
Sunt homines, quibus IV ultimi (dentes), qui sero gigni solent, non increverunt. Ex his primores singulis radicibus, maxillares utique binis, quidam etiam ternis quaternisve nituntur; fereque longior radix breviotem dentem edit.
Exque eadem radice in pueris novus dens subit, qui multo saepius priorem expellit, interdum tamen supra infrave eum se ostendit”.
Proszę uczniów o określenie poszczególnych form.
Faza podsumowująca
Utrwalenie wiadomości - Zapisuję na tablicy zdanie: Dentes duriores sunt quam radices. A następnie proszę uczniów, aby zapisali to samo zdanie z użyciem abl. comparativus.
Zadanie pracy domowej - Jako pracę domową zadaję przetłumaczyć poniższe zdanie na język łaciński (na dwa sposoby):
Dobre zdrowie lepsze jest niż największe bogactwo.
Proszę również o rozwiązanie ćwiczeń (ćw. 1, 5/ 63) z książki: Środoń J. D., Latine legimus et dicimus. Podręcznik do języka łacińskiego dla klasy drugiej o profilu biologiczno‑chemicznym.
Bibliografia
Józefa Dorota Środoń, Latine legimus et dicimus. Podręcznik do języka łacińskiego dla klasy drugiej o profilu biologiczno‑chemicznym, wyd. Poligrafia Wyższego Seminarium Duchownego, Rzeszów 2005
Załączniki
Zadanie domowe:
Ćw. 1/63:
Przetłumacz zdania, podkreśl i nazwij występujące w nich konstrukcje składniowe:
Nullus locus tibi dulcior esse debet patria.
“ive candidior” aut “lacte candidior” poetae dicunt.
Homini homine nihil pulchrius videtur.
Ćw. 5/ 63:
Przetłumacz na język łaciński podane zdania:
Zęby trzonowe są silniejsze od kłów.
Korzenie kłów są dłuższe i silniejsze od korzeni innych zębów.