Argumentum: IN L. CATILINAM ORATIO I - ciag dalszy
Temat lekcji: In Catilinam oratio I- ciąg dalszy
1. Cele lekcji
a) Wiadomości (cel dydaktyczny): uczeń wie, jak należy tłumaczyć literacki tekst łaciński (Cyceron); uczeń wie, jaka atmosfera panowała w czasach Cycerona i jak grożnym dla dobra republiki był Katylina;
b) Umiejętności (cel kształcący): uczeń sam potrafi tłumaczyć tekst łaciński, sam dostrzega problemy, jakie panowały w starożytnym Rzymie; potrafi wynajdować w tekście środki stylistyczne, a także podawać własne przykłady;
c) Cel wychowawczy : poszanowanie dla osoby Cycerona; a także dostrzeganie ideałów republikańskich oraz dbanie o piękno języka;
2. Typ lekcji
tłumaczeniowo‑referacyjna
3. Metoda i forma pracy
bezpośrednie: powitanie i pożegnanie uczniów; zapisanie numeru i tematu lekcji na tablicy;
pośrednie: czytanie i tłumaczenie tekstu;
metoda podająca: krótki referat dotyczący osoby Katyliny oraz sytuacji, w jakiej Cyceron wygłaszał I katylinarkę;
metoda problemowa: uczniowie sami tłumaczą tekst, wysnuwaja wnioski interpretacyjne;
4. Środki dydaktyczne
Anna Osipowicz, Lingua latina lingua nostra, Warszawa 2002; słownik łacińsko‑polski Kazimierza Kumanieckiego;
5. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
► Czynności wstępne (2min.): Witam uczniów po łacinie: Salvete! Sedete! Sprawdzam listę obecności, zapisuję numer (który podają mi uczniowie po łacinie) i temat lekcji na tablicy.
► Sprawdzenie pracy domowej ( 5 min. ): Jako pracę domową uczniowie mieli za zadanie przyswoić sobie tłumaczenie przerobionych zdań z czytanki. Proszę jedną osobę o przypomnienie, a następnie, zanim przejdziemy do dalszego tłumaczenia, przedstawiam sytuację, której dotyczy mowa Cycerona, czyli spisek Katyliny, po to, by zanim przejdziemy do dalszego tłumaczenia tekstu uczniowie czuli się, jakby siedzieli w senacie w 63. p.n.e. i wiedzieli, kim był Katylina i o co takiego oskarżał go Cyceron?
b) Faza realizacyjna
► Wprowadzenie nowego materiału
+
► Ćwiczenie sprawności i nawyków ( 30 min.):
Krok I:
Przechodzę zatem do referatu:
jest rok 63. p.n.e. Główny „bohater”, Katylina, to rozpustnik, hulaka, członek nobilitas
Cyceron dowiaduje się, czerpiąc informacje od Fulwii- kochanki jednego ze spiskowców o planach Katyliny i ludzi z nim związanych- „katylinarczyków”, dotyczących objęcia władzy w Rzymie (27 X Manliusz- Fesule, 28 X Katylina- Rzym- chcą dokonać podpalenia miasta i rzezi optymatów)
22X – Cyceron w senacie uchwala senatus consultum ultimum, w mieście ustawiane są straże
6/7 XI – katylinarczycy- zebranie u Leki
7 XI- ma miejsce nieudana próba zamachu na życie Cycerona
8 XI – Cyceron zwołuje posiedzenie senatu w warownej świątyni – templum Iovis Statoris, gdzie wygłasza I katylinarkę. Celem Cycerona było, by Katylina raz na zawsze opuścił Rzym
Katylina Rzym opuszcza, udaje się do Manliusza do Etrurii
9 XI – Cyceron wygłasza na forum- do ludu II katylinarkę
Nawiązuje współpracę z plemieniem Allobrogów- plemieniem galijskim współpracę i przygotowują zasadzkę na katylinarczyków (umowa‑podpisy katylinarczyków)
3 XII Cyceron znów występuje na forum przed ludem i wygłasza III katylinarkę
5 XII (NONY)- zwołuje senat do świątyni- templum Concordiae, gdzie wygłasza IV katylinarkę. Za najwyższą karą – supplicium summum (id est: mortis) dla katylinarczyków są: Sylanus, Cyceron, Katon, przeciwny jest Cezar. Błędem senatorów jest fakt, iż nie odwołali się do ludu- tzw. iudicium populi.
Spiskowcy zostają zabici. Katylina zginie w bitwie.
Krok II:
Następnie przechodzimy do tłumaczenia dalszej części katylinarki. :
Tekst:
Nihilne te nocturnum praesidium Palatii, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus locus, nihil horum ora vultusque moverunt? O tempora! O mores! Patere tua consilia non sentis?Senatus haec intellegit, consul videt, hic tam vivit. Vivit? Immo vero etiam in senatum venit. Ad mortem te, Catilina, duci iussu consulis iam pridem oportebat, in te conferri pestem, quam tu in nos machinaris.
Nieznane słówka wypisuję na tablicy, uczniowie sami szukają słówek w słowniczkach.
In tabula: pateo, patere, patui- być otwartym, rozciągać się
Timor, oris- strach
Os, oris- usta, oblicze (n)
Objaśniam sens zdania: Wzmocniono środki, Katylina był wrogiem republiki, więc z woli Cycerona, postwiono straż na Palatynie (praesidium Palatii), straże w Rzymie (urbis vigiliae). Takim widokiem przerażony był lud (timor populi). Cyceron zwołał zgromadzenie senatu (concursus bonorum omnium) w świątyni Jowisza Statora (templum Iovis Statoris), która ze swej natury była już najbezpieczniejszym miejscem, gdyż była obwarowana murem, a dodatkowo teraz jeszcze stały tam straże (hic munitiissimus locus). Wszyscy senatorowie kierują złowrogie spojrzenia w stronę Katyliny (horum ora vultusque), a go żadna z tych rzeczy nie wzrusza, nie wywiera na nim żadnego wrażenia. Zachowuje się, jakby czuł się niewinny.
W trakcie tłumaczenia zwracam uwagę na środki stylistyczne, uczniowie próbują sami je odnajdywać i nazywać:
c) Faza podsumowująca
► Podsumowanie i utrwalenie nowego materiału ( 10 min.): Pytam uczniów, czy wszystko jasne? Na koniec rozdaję uczniom komiks przygotowany na podstawie tłumaczonego tekstu. Uczniowie otrzymują xero. Ma on na celu wzbudzić zainteresowanie uczniów antykiem, a także pomóc w nauce tekstu na pamięć.
► Zadanie i objaśnienie pracy domowej ( 2 min.):
Na następną lekcję uczniowie mają zadane umieć przerobiony tekst a na za dwa tygodnie umieć na pamięć.
► Pożegnanie (1 min.): Żegnam uczniów po łacinie: Valete!