Atrakcje turystyczne i rekreacyjno‑sportowe Czech i Słowacji (uzupełnienie)

Turystów do danego miejsca mogą przyciągać zarówno walory przyrodnicze (np. łagodny klimat, ciepłe morze, góry, ciekawe formacje skalne), jak i  atrakcje pozaprzyrodnicze, czyli kulturowe (np. zabytki historyczne, interesujące wydarzenia czy smaczna kuchnia regionalna). W tym e‑materiale dowiesz się, jakie atrakcje turystyczne zachęcają do odwiedzenia Czech i Słowacji.

RDvDsAQo4NXTM

Na zdjęciu wąska szczelina między dwoma ogromnymi głazami o wysokości kilkudziesięciu metrów. Przed nią stoi grupka ludzi na piaszczystej drodze. Po bokach pozostałe głazy, tworzące razem skalną, pionową ścianę.

Położenie Czech i Słowacji

Wybrane cechy przyrodnicze i kulturowe wpływające na atrakcyjność turystyczną Czech

Republika Czeska jest niewielkim państwem leżącym w środkowej części Europy. Jej powierzchnia wynosi niespełna 79 tys. km², czyli jest czterokrotnie mniejsza niż powierzchnia Polski. Dopuszczalną nazwą tego państwa są także „Czechy”. Ich stolicą jest Praga. Polska graniczy z Czechami głównie przez Sudety, a ponadto przez Nizinę Śląską (i jej fragment – Płaskowyż Głubczycki) oraz Karpaty (przez Beskid Śląski). Granica polsko‑czeska jest najdłuższa spośród wszystkich granic lądowych naszego kraju. Jest ona dość kręta, ponieważ biegnie przez góry. Innymi sąsiadami Czech są: Słowacja, Austria oraz Niemcy, z którymi Czechy mają najdłuższą granicę. Nasi południowi sąsiedzi nie mają dostępu do żadnego morza.

RqnANTPLBXYF7

Mapa hipsometryczna przedstawiająca położenie Czech. Po prawej stronie legenda. Republika Czeska, mapa hipsometryczna. Poniżej pozioma podziałka, na której jeden odcinek to 50 kilometrów. Dalej opisano oznaczenia miast. Konturami oznaczono miasta powyżej miliona mieszkańców, kwadratami od pięciuset tysięcy do miliona, kropkami od stu tysięcy do pół miliona, małymi okręgami z kropką w środku miasta od dwudziestu pięciu do stu tysięcy mieszkańców, czarnymi okręgami poniżej dwudziestu pięciu tysięcy mieszkańców. Czerwoną linią oznaczono granice państw, oznaczono również rzeki, jeziora, zapory, kanały, czarnymi kropkami wybrane szczyty.

Kraj ten powstał w 1993 roku w wyniku rozpadu Czechosłowacji, która widniała na mapach od zakończenia I wojny światowej. Podobnie jak Polska, po II wojnie światowej Czechy znajdowały się pod wpływami ZSRR. Przed 1918 rokiem obszar dzisiejszych Czech leżał w granicach Austro‑Węgier i Cesarstwa Austriackiego. W wiekach średnich natomiast funkcjonowało duże Królestwo Czeskie, w skład którego w pewnym okresie wchodził m.in. Śląsk.

Warunki naturalne

Walory turystyczne Czech w dużej mierze zależą od warunków naturalnych tego kraju. Ukształtowanie powierzchni, wody, klimat, świat roślin i zwierząt są elementami środowiska przyrodniczego przyciągającymi turystów. Czechy zaliczane są do krajów wyżynno‑górskich – około ¾ powierzchni leży powyżej 300 m n.p.m. Największym regionem geologicznym państwa jest stary Masyw Czeski. Dominuje tam falista rzeźba wyżynna. Najmłodszym geologicznie obszarem są Karpaty, lecz w granicach państwa znajdują się wyłącznie ich zachodnie krańce. Natomiast najbardziej rozległą krainą geograficzną jest Wyżyna Czesko‑Morawska położona w południowej części obu wspomnianych wcześniej głównych regionów historycznych.

Wyżyna Czesko‑Morawska ma charakter kotliny, ponieważ otaczają ją niewysokie góry, wzdłuż których biegnie granica państwowa. Do tych gór zalicza się: Sudety, Rudawy, Las Czeski, Szumawę oraz Beskid Morawsko‑Śląski, który jest częścią Karpat. Najwyższy szczyt kraju to Śnieżka (1602 m n.p.m.) w Sudetach leżąca na granicy polsko‑czeskiej.

W przeciwieństwie do Polski, na obszarze Czech nie występują rozległe niziny. Najniżej położone obszary stanowią dość wąskie doliny dużych rzek – Łaby i Morawy.

Choć kraj ten ma niewielką powierzchnię i nie posiada dostępu do morza, to znajduje się na obszarze trzech różnych zlewiskzlewiskozlewisk morskich. Niemal cały obszar historycznych Czech leży w dorzeczudorzeczedorzeczu uchodzącej do Morza Północnego Łaby. Zdecydowana większość obszaru Moraw położona jest w dorzeczu rzeki Morawy. Jest ona dopływem Dunaju, który uchodzi do Morza Czarnego. Z kolei Śląsk Cieszyński i jego okolice odwadniane są przez Odrę kończącą swój bieg w Morzu Bałtyckim.

Republika Czeska położona jest w zasięgu klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego. Na skutek większego zróżnicowania rzeźby terenu występują tam nieco większe opady atmosferyczne niż w Polsce. Latem natomiast występują nieco wyższe temperatury, co ma m.in. związek z większym dopływ promieniowania słonecznego wynikającym z położenia części kraju w niższych szerokościach geograficznych.

Lasy zajmują blisko 35% powierzchni Czech, co jest wartością większą niż w Polsce. Wiele z nich występuje w wyższych partiach gór; nie zostały wycięte pod uzyskanie większej powierzchni pól ze względu na trudną dostępność terenów górskich.

W galerii zdjęć możesz zapoznać się z wybranymi atrakcjami przyrodniczymi Czech. Inne poznasz, korzystając z mapy interaktywnej w dalszej części materiału.

Galeria wybranych atrakcji przyrodniczych Czech

R10XDotHTMrcB

Fotografia prezentująca widok z góry na pionowe, skalne bloki o wysokości kilkudziesięciu metrów. Skały spękane, w kolorze szarym. Między nimi drogi przeznaczone do ruchu turystycznego. Za skałami drzewa.

Adrszpaskie Skalne Miasto (czes. Adršpašské skály) to zbudowany z piaskowca masyw górski w Sudetach Środkowych, będący fragmentem Gór Stołowych. Skały wskutek wietrzenia uległy rozpadowi i tworzą ogromne bloki rozdzielone licznymi kanionami, dolinami i szczelinami. Przez labirynt form skalnych przebiega trasa turystyczna.

R15SKeWVJlDRF

Fotografia górskiego lasu iglastego. Potężne, gęsto rosnące drzewa, między nimi szeroki strumień, na dnie którego głazy i kamienie.

Las Czeski to pasmo górskie na granicy Czech i Bawarii (Niemcy) porośnięte przez największy w Europie kompleks leśny. Na jego obszarze mieści się największy w Czechach Park Narodowy Szumawa (czes. Národní park Šumava) o powierzchni 681 km², w którym ochroną objęte są m.in. lasy bukowe, bory świerkowe, łąki górskie, torfowiska, górskie potoki, gołoborza, jeziora polodowcowe. Przez teren parku prowadzi kilkaset kilometrów znakowanych szlaków pieszych, rowerowych, kajakowych i narciarskich.

R115PoU4Sicmd

Zdjęcie przedstawia widok z lotu ptaka na duże formy skalne układające się w kształt łuku. Pod nimi ścieżki dla turystów. Na drugim planie obniżenie terenu pokryte lasem iglastym, a dalej wzniesienia.

Region położony w północnych Czechach w Górach Połabskich. Występują tam unikatowe „miasta skalne” zbudowane z piaskowców z licznymi skalnymi bramami, basztami, iglicami, wąwozami, parowami. Symbolem Czeskiej Szwajcarii jest największa w Europie naturalna brama skalna – Brama Pravčicka o szerokości (u podstawy) 26,5 m i wysokości 16 m. Znajduje się tam Park Narodowy „Czeska Szwajcaria” (czes. Národní park České Švýcarsko) o powierzchni 79 km².

RKxnupImK1LVC

Na pierwszym planie fotografii niewysokie iglaste drzewa, trawa, żwirowa droga. Na drugim liczne pionowe, wysokie spękane skały w szarym kolorze.

Czeski Raj (czes. Český ráj) – region w północnych Czechach, położony na północny wschód od Pragi, słynący z niezwykłych, zbudowanych z piaskowca formacji skalnych i malowniczych szlaków turystycznych.

R1TY7KAtKSXOJ

Zdjęcie doliny rzeki. W jej gładkiej tafli odbijają się rosnące po bokach na rozległych wzniesieniach drzewa liściaste. Na pierwszym planie na brzegu rzeki kilka leżących głazów.

Dyja (czes. Dyje) to rzeka w Masywie Czeskim, najdłuższy prawy dopływ Morawy. W dolinie występują naturalne lasy bukowe i dębowe uznawane za unikatowe zbiorowiska leśne w Europie Środkowej. Część jej doliny przy granicy z Austrią jest objęta ochroną w Parku Narodowym Podyje (czes. Národní park Podyjí) o powierzchni 63 km².

R1LZqu9amwpfE

Fotografia rogatych zwierząt afrykańskich puszczonych wolno na zboczu porośniętym trawą.

Park safari Dvůr Králové – ogród zoologiczny znajdujący się w Dvůr Králové nad Labem, mający największą kolekcję zwierząt afrykańskich w Europie. Zwierzęta nie są umieszczone w klatkach, lecz poruszają się swobodnie w wydzielonych dla nich strefach. Turyści poruszają się po terenie samochodem lub autobusem i oglądają z bliska przedstawicieli różnych gatunków.

Dziedzictwo kulturowe

Szczególne miejsce wśród atrakcji turystycznych Czech zajmuje Praga, stolica i jednocześnie największe miasto kraju, uważana za jedno z najpiękniejszych miast w Europie. Ze względu na swoją oszałamiającą architekturę jest ona często nazywana Miastem Stu Wież. 

Czechy wyróżnia także ogromna liczba imponujących zamków i pałaców, z których każdy ma swoją niepowtarzalną historię. Należy do nich m.in. istniejący od średniowiecza zamek w Czeskim Krumlovie (czes. Český Krumlov) strzegący przed wiekami brodu na Wełtawie, renesansowy zamek w Litomyślu (czes. Litomyšl), barokowy zamek w Kromieryżu (czes. Kroměříž) będący siedzibą biskupów i arcybiskupów czy bardzo popularny wśród turystów gotycki zamek Karlsztejn (czes. Karlštejn) ufundowany w XIV wieku przez króla Czech Karola IV.

Czechy słyną także z mających długą historię uzdrowisk, z których wiele cieszy się międzynarodową renomą. Uzdrowiska Franciszkowe Łaźnie (czes. Františkovy Lázně), Karlowe Wary (czes. Karlovy Vary) czy Mariańskie Łaźnie (czes. Mariánské Lázně), także i dziś chętnie odwiedzane przez turystów i kuracjuszy, są świadectwem historii europejskiego lecznictwa uzdrowiskowego związanego ze źródłami termalnymi, które rozwijało się od początków XVIII w. do lat 30. XX w. Do dziś przetrwały zespoły okazałych budowli uzdrowiskowych – sanatoriów, domów zdrojowych, willi, pijalni wód, łazienek, otoczonych pięknymi, zadbanymi parkami i ogrodami.

Tradycyjną zabudowę Czech, architekturę i wystrój domów mieszkalnych i budynków gospodarczych, stare ludowe zabytki, młyny oraz warsztaty rzemieślnicze poznać można w licznych skansenach rozsianych po całym kraju. Budynki są w nich rozmieszczane w taki sposób, aby skansen jako całość sprawiał wrażenie typowej czeskiej wsi. W skansenach dużą wagę przywiązuje się do odrodzenia zapomnianych tradycyjnych technik, sztuki ludowej i obyczajów, a także do pokazania życia społecznego, handlu i rozrywek minionych pokoleń. Dlatego można tam uczestniczyć w wielu wydarzeniach. Jednym z nich jest cyklicznie organizowany w połowie czerwca Wieczór Świętojański, który jest czeskim świętem ludowym związanym z przesileniem letnim. Najstarszym tego typu muzeum w Czechach i jednocześnie w Europie Środkowej jest skansen Wołoski w Rožnovie na Morawach.

W Czechach prężnie rozwija się także tradycyjna sztuka i rzemiosło. Na niezliczonych targach, organizowanych w dużych i małych miastach, można zobaczyć (i kupić) ręcznie malowaną ceramikę, misterne hafty, ręcznie robione koronki czy drewniane przedmioty, w tym zabawki.

W Czechach przetrwały także zabytki przemysłowe. Spotkamy je np. w Rudawach (czes. Krušné hory), paśmie górskim położonym północno‑zachodniej części kraju, bogatym w złoża rud metali, głównie srebra, cyny, żelaza, miedzi i uranu, które były eksploatowane od średniowiecza. Górnictwo rozwijające się w tym regionie stało się źródłem wielu wynalazków technicznych. Zabytki techniki znajdują się na terenie całego kraju. Należą do nich np. zachowane liczne kopalnie, mosty, obiekty stacji kolejowych przy trasie pierwszej europejskiej kolei konnej, fabryki papieru i wiele innych. Czechy słyną także z hutnictwa szkła, które rozwijało się tam od średniowiecza, a jego wyroby są znane na całym świecie. W licznych, udostępnionych do zwiedzania fabrykach szkła (np. w Harrachovie) można zobaczyć, jak wykwalifikowani rzemieślnicy tworzą skomplikowane produkty ze szkła i kryształu, a w Muzeum Szkła i Biżuterii w Jabloncu nad Nysą obejrzeć wspaniałe eksponaty.

Turystów przyciąga do Czech także tradycyjna kuchnia. Charakterystyczne dla niej potrawy są obfite i smaczne. Najbardziej znane to gulasz z wołowiny, warzyw i papryki, oraz knedlíky, puszyste kluski chlebowe, które są podstawą kuchni czeskiej. Czechy słyną też z produkcji piwa, będącego nieodłączną częścią każdej biesiady.

Galeria wybranych atrakcji kulturowych Czech

RiuDoZZyTwJ46

Fotografia fragmentu panoramy miasta. Na pierwszym planie rzeka, a nad nią stary, kamienny most z szerokimi przęsłami. Za nim kamienice, drzewa.

Most Karola (czes. Karlův most) to XIV‑wieczny most na Wełtawie w Pradze, będący jedną z najsłynniejszych i najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych miasta.

RFd2fm2MFWFx2

Fotografia kamiennego zamku położonego na stromym wzniesieniu otoczonym gęstym lasem. Na drugim planie kolejne wzniesienie.

Karlsztejn (czes. Karlštejn) – XIV‑wieczny, gotycki zamek ufundowany w roku 1348 przez Karola IV, który zapisał się w historii Czech. W XV w. był twierdzą katolików w środkowych Czechach, długotrwale obleganą przez wojska husyckie, ale niezdobytą.

R1GDGWGuxwkTi

Fotografia przedstawia miejskie kamienice położone dookoła obniżenia terenu na zboczach. Rozlokowane gęsto względem siebie, pośrodku, nieco niżej, deptak i most nad rzeką.

Karlowe Wary (czes. Karlovy Vary; znane także pod niemiecką nazwą Karlsbad) to największe i najbardziej znane z czeskich uzdrowisk, które w XIX w. uzyskało światową renomę. Znajdują się tam liczne sanatoria, wille, domy zdrojowe i kolumnady otoczone przez parki i ogrody i tworzące unikatowy na skalę światową zespół architektoniczny wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

R1B3H0neNqZGi

Zdjęcie starego budynku o białej, surowej fasadzie, na której znajdują się rzędy okien. Duże poddasze. Dookoła chodnik, trawa. W tle mniejsze budynki.

Fabryka papieru ręcznie czerpanego w Jesionikach (czes. Velké Losiny), działająca nieprzerwanie od 1596 roku. Jest jedną z najstarszych w Europie i jedną z nielicznych tego typu w Europie Środkowej. Mieści się tam Muzeum Papieru.

RHq526ulrnzTl

Fotografia drewnianej chałupy położonej na terenie skansenu. Dookoła budynku drewniany płot, a dalej droga. W tle inne budynki.

Skansen Veselý Kopec przedstawia życie i pracę rolników z regionu Vysočiny. Znajdują się w nim domy mieszkalne, a także zabytki techniki, np. młyn wodny do mielenia zboża i olejarnia. W skansenie regularnie odbywają się różne wydarzenia, np. organizowany w połowie lipca Jarmark Veselokopecký lub odpust przygotowywany na początku września.

RznuWsWo9fvf0

Zdjęcie jednego z korytarzy kopalni. Jest wąski i niski, pośrodku biegną wąskie tory. Wykuty w skale.

Kopalnia Svornost w Jáchymovie to najstarsza kopalnia uranu na świecie i jednocześnie najstarsza nadal działająca kopalnia w Europie. Początkowo wydobywano tam srebro, później rudę uranu i wodę radonową o właściwościach leczniczych. W sąsiedztwie kopalni powstały pierwsze na świecie łaźnie radonowe, które do dziś zasilane są wodą radonową z kopalni Svornost. Fragment kopalni jest udostępniony do zwiedzania.

R1UCALh0IsSCA

Zdjęcie kolorowych kieliszków z ornamentami o geometrycznych kształtach.

Czeskie szkło wytwarzane w licznych hutach i rzemieślniczych zakładach jest słynne na całym świecie i stanowi jedną z największych atrakcji turystycznych. Ręcznie wycinane, grawerowane, dmuchane i malowane dekoracyjne wyroby szklane należą do najbardziej znanych czeskich produktów eksportowych i są niezwykle popularne jako pamiątki turystyczne.

R1eNXOE0HQWQT

Zdjęcie posiłku na talerzu w postaci mięsa w sosie, obok którego leżą plastry knedliczków, przypominające grube plastry jasnego pieczywa.

Knedlíky (knedliczki) to tradycyjna czeska potrawa w formie podłużnej bułki gotowanej na parze, przygotowywanej z ciasta, którego podstawę stanowią gotowane ziemniaki lub mąka pszenna z dodatkiem drożdży. Po ugotowaniu ciasto krojone jest na plastry i podawane z gulaszem lub pieczonym mięsem.

Rmj7rDse7cdPU

Praga. Na zdjęciu panorama miasta. Na pierwszym planie rzeka. Za nią zabudowania mieszkalne. Z tyłu wieże strzeliste wieże kościelne oraz zabudowania pałacowe.

Stolica i największe miasto Czech, centrum turystyczne kraju. Do głównych zabytków miasta należą widoczne na zdjęciu Hradczany - dawna „królewska” dzielnica na zachodnim brzegu Wełtawy, na obszarze którego mieści się zamek królewski, słynna Złota Uliczka, ogrody królewskie z Belwederem oraz katedra św. Wita. Zabytkowe centrum Pragi jest wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

R1XcgVqCHyD0g

Fotografia przedstawiająca widok na gęsto położone względem siebie kamienice. Między nimi brukowane ulice, pomnik. W tle duża katedra.

Miasto na Morawach położone w południowo‑wschodniej części kraju. Atrakcją turystyczną jest widoczne na zdjęciu Stare Miasto (z dwoma rynkami) i katedra św. Piotra i Pawła, stary ratusz, okazałe pałace mieszczańskie oraz zamek i twierdza Špilberk.

R1ThaO5gg38Wx

Fotografia przedstawiająca teren dawnego obszaru przemysłowego, na którym zachowała się monumentalna instalacja złożona z metalowych rur, filarów i zbiorników. Przed nią plac, na którym rośnie trawa, rozstawione na nim namioty, ławki, stoiska. Przechadzają się tłumy ludzi.

Ostrawa jest dużym ośrodkiem przemysłowym Czech. Jego największą atrakcją turystyczną jest zabytkowy kompleks górniczo‑hutniczy noszący nazwę „Dolny Obszar Witkowic” (czech. Dolní Vítkovice), nazywany zwyczajowo „Ostrawskimi Hradczanami”. Jest on wpisany na Europejską Listę Dziedzictwa Kulturowego. W jego skład wchodzą trzy powiązane ze sobą kompleksy przemysłowe: kopalni węgla, koksowni i wielkiego pieca. Ten kompleks architektury przemysłowej jest jedną z najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych w Czechach.

Turystyka w Czechach

Liczba ludności Czech wynosi 10,5 mln, z tego blisko 75% mieszka w miastach. Największym miastem jest Praga – liczba jej mieszkańców przekracza 1,3 mln. Pozostałe miasta liczą mniej niż 300 tys. mieszkańców. Kraj należy do państw przemysłowo rolniczych. Czechy są krajem o rozwiniętych wszystkich trzech działach gospodarki – rolnictwie, przemyśle i usługach. Ważną gałęzią usług jest turystyka. 

Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w 2019 roku, a więc przed pandemią COVID‑19, liczba turystów wyniosła ponad 11 mln, z czego 43% stanowili turyści krajowi, a 57% zagraniczni, którzy przyjeżdżali głównie z krajów ościennych - Niemiec, Słowacji i z Polski, ale także ze Stanów Zjednoczonych i z Wielkiej Brytanii. Niestety pandemia spowodowała znaczące załamanie turystyki w Czechach. W 2021 roku ogólna liczba turystów spadła w porównaniu z 2019 rokiem o niemal połowę, a turystów zagranicznych aż o 75%. Skutki pandemii były mniej dotkliwe dla turystyki krajowej – liczba turystów krajowych obniżyła się tylko o ok. 20%. Tym samym zmniejszyły się wpływy z turystyki (o około 50%) i spadł bezpośredni wkład turystyki w gospodarkę kraju. Mniejszy wpływ pandemia miała na zatrudnienie w branży turystycznej, które zmalało nieznacznie.

Indeks górny Wskaźniki ilustrujące rozwój turystyki w Czechach w latach 2019 i 2021.
Źródło: dane OECD, https://www.oecd-ilibrary.org/; licencja CC BY‑SA 3.0. Indeks górny koniec^{Wskaźniki ilustrujące rozwój turystyki w Czechach w latach 2019 i 2021.
Źródło: dane OECD, https://www.oecd-ilibrary.org/; licencja CC BY‑SA 3.0.}

Na terenie Czech znajduje się wiele obiektów przyrodniczych i kulturowych, które stanowią atrakcję turystyczną. Niektóre z nich są wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Centrum turystycznym Czech jest Praga położona w centralnej części kraju nad Wełtawą, będąca stolicą i jednocześnie największym miastem Republiki Czeskiej. Praga jest znanym miastem, nie tylko w skali Europy, z bogatą historią i wynikającym z niej bogactwem obiektów zabytkowych. Jest także ważnym ośrodkiem kulturalnym, naukowym i biznesowym, co zwiększa jej atrakcyjność turystyczną. Każdego roku przyjeżdżają tam miliony turystów z różnych kontynentów.

Oprócz Pragi turyści chętnie odwiedzają uzdrowiska Mariańskie Łaźnie oraz Karlowe Wary, gdzie co roku odbywa się słynny międzynarodowy festiwal filmowy. Pardubice przyciągają miłośników wyścigów konnych z całego świata (Wielka Pardubicka). Inne miasta, np. Brno, Ołomuniec, Hradec Kralove, Liberec, Pilzno, Czeskie Budziejowice, Czeski Krumlow, Kutna Hora, Telc czy Litomyśl, odznaczają się dużą liczbą zabytków architektury. Amatorzy turystyki górskiej chętnie spędzają czas w Sudetach, Rudawach i Szumawie (znajdź te góry na mapie Czech). Wielu narciarzy z Polski chętnie korzysta z tras znajdujących się po czeskiej stronie Sudetów. Znaną atrakcją jest Skalne Miasto położone w czeskiej części Gór Stołowych. W ostatnich latach Czechy stały się także ważnym ośrodkiem turystyki biznesowej, są bowiem atrakcyjnym miejscem organizacji konferencji, międzynarodowych targów oraz szkoleń dla pracowników z całego świata. Sprzyja temu gęsta sieć dróg samochodowych i linii kolejowych – gęstość sieci kolejowej jest około dwukrotnie większa niż w Polsce. Wynika to częściowo z małej powierzchni państwa. Jednak najważniejsze znaczenie w rozwoju sieci transportu miało położenie Czech w centralnej części kontynentu, na skrzyżowaniu głównych szlaków komunikacyjnych oraz gęsta sieć osadnicza. Szlaki komunikacyjne ułatwiają turystom dojazd z różnych części Europy i podróżowanie po całym kraju.

Wybrane cechy przyrodnicze i kulturowe wpływające na atrakcyjność turystyczną Słowacji

Słowacja, podobnie jak Czechy, jest niewielkim państwem położonym w Europie Środkowej. Jej powierzchnia wynosi około 49 tys. km², czyli mniej więcej tyle, ile zajmują dwa duże województwa w Polsce. Kraj nie ma dostępu do morza, a jego stolicą jest Bratysława. Słowacja to najmniejszy sąsiad Polski.

Granica polsko‑słowacka ma długość 541 km i w całości biegnie przez łańcuch Karpat, w tym przez ich najwyższe grzbiety w Tatrach, Pieninach i Beskidach. Choć powierzchnia Słowacji jest niewielka, to ma ona aż pięciu sąsiadów – oprócz Polski są to: Republika Czeska, Austria, Węgry i Ukraina.

R4jHXZfprRbzl

Mapa hipsometryczna przedstawiająca położenie Słowacji. Po lewej stronie legenda. Słowacja, mapa hipsometryczna. Poniżej pozioma podziałka, na której jeden odcinek to 50 kilometrów. Dalej opisano oznaczenia miast. Konturami oznaczono miasta powyżej miliona mieszkańców, kwadratami od pięciuset tysięcy do miliona, kropkami od stu tysięcy do pół miliona, małymi okręgami z kropką w środku miasta od dwudziestu pięciu do stu tysięcy mieszkańców, czarnymi okręgami poniżej dwudziestu pięciu tysięcy mieszkańców. Czerwoną linią oznaczono granice państw, oznaczono również rzeki, jeziora, zapory, kanały, czarnymi kropkami wybrane szczyty.

Warunki naturalne Słowacji

Walory turystyczne Słowacji w dużej mierze są związane z warunkami naturalnymi tego kraju. Jego ukształtowanie powierzchni, ale także wody, klimat, świat roślin i zwierząt są elementami środowiska przyrodniczego przyciągającymi turystów. W odróżnieniu od wyżynnej Republiki Czeskiej Słowacja jest krajem górskim. Większą część powierzchni państwa zajmują Karpaty, w tym:

• Beskidy – wzdłuż granicy z Polską i Republiką Czeską;

• Tatry i Pieniny – wzdłuż granicy z Polską (najwyższym szczytem Tatr i jednocześnie Karpat i Słowacji jest Gerlach – 2654 m n.p.m.);

• Niżne Tatry – pasmo gór wysokich w środkowej części kraju; „mniejszy brat” (2043 m n.p.m.) głównego pasma Tatr o niemal identycznej budowie geologicznej, na którą składają się głównie twarde granity i łupki krystaliczne oraz miękkie wapienie krasowe;

• Rudawy Słowackie – pasmo gór średnich na południu kraju; w ich części zachodniej występują m.in. skały i formy wulkaniczne, np. kaldera Polana (1458 m n.p.m.); część wschodnią, nazywaną Słowackim Rajem, budują wapienie pełne różnorodnych krasowych form skalnych, np. dużych jaskiń.

Zdecydowana większość obszaru Słowacji należy do dorzecza Dunaju i zlewiska Morza Czarnego. Dunaj jest drugą pod względem długości rzeką kontynentu europejskiego (po Wołdze). W granicach tego kraju ma on długość 172 km i przepływa przez jego stolicę. Inną ważną rzeką jest Wag o długości 403 km. Do wspomnianego zlewiskazlewiskozlewiska nie należy m.in. rzeka Poprad, która uchodzi po polskiej stronie do Dunajca wpadającego następnie do Wisły (zlewisko Morza Bałtyckiego).

Klimat Słowacji określany jest jako umiarkowany ciepły przejściowy, o dużym znaczeniu odmiany górskiej (nieco niższa temperatura i wyższe opady atmosferyczne). Na wschodnich krańcach wyraźny jest wpływ klimatu kontynentalnego, który odznacza się bardziej srogimi i dłuższymi zimami. Natomiast południe kraju odznacza się wyższą temperaturą niż w Polsce, zwłaszcza w okresie letnim. Ma to m.in. związek z większym dopływem promieniowania słonecznego wynikającym z położenia części kraju w niższych szerokościach geograficznych.

Słowacja należy do państw europejskich o największym zalesieniu. Lasy zajmują tam ponad 40% powierzchni ze względu na górzysty charakter rzeźby terenu i w związku z tym ograniczoną działalnością człowieka.

Duże znaczenie dla rozwoju turystyki na Słowacji mają wody termalne. W miejscu ich wydobycia z głębokich odwiertów powstają parki wodne. Na Słowacji znajdziemy kilkadziesiąt takich obiektów. Największe z nich usytuowane są w pobliżu granicy z Polską – to Aquapark Tatralandia w miejscowości Liptowski Mikulasz i Aquapark City w Popradzie.

R14InLvxp20BK

Fotografia rozległego aquaparku. Na pierwszym planie wysoka zjeżdżalnia prowadząca do basenu. Na drugim planie pasmo górskie.

W galerii zdjęć możesz zapoznać się z wybranymi atrakcjami przyrodniczymi Słowacji. Inne poznasz, korzystając z mapy interaktywnej w dalszej części materiału.

Galeria wybranych atrakcji przyrodniczych Słowacji

R1M61hWY5bdY0

Fotografia małego jeziora otoczonego bardzo wysokimi, stromymi, skalistymi górami. W niższych partiach na stokach roślinność, wyżej gołe skały.

Słowackie Tatry zajmują powierzchnię 610 km² (dla porównania polska część Tatr ma 176 km²). Najwyższym szczytem Tatr oraz całych Karpat i jednocześnie Słowacji jest Gerlach (słow. Gerlachovský štít) położony w Tatrach Wysokich, o wysokości 2655 m n.p.m. Szczyt ten należy do Korony Europy oraz Wielkiej Korony Tatr. Liczne szlaki turystyczne i znane ośrodki narciarskie (Tatrzańska Łomnica, Stary Smokowiec) oraz piękne krajobrazy przyciągają turystów z Czech i Polski.

R40a9mX1M62JL

Fotografia bardzo dużej, masywnej góry. Stoki skaliste, bez roślinności, gdzieniegdzie małe partie śniegu. Na pierwszym planie niższe, zielone wzniesienia.

Krywań (słow. Kriváň) – wyniosły szczyt w południowo‑zachodniej części Tatr Wysokich, o wysokości 2495 m n.p.m., o charakterystycznym, zakrzywionym wierzchołku, od którego wziął nazwę. Krywań od 1935 roku jest narodową górą Słowaków i został umieszczony w hymnie Słowacji oraz na słowackich monetach euro. Jego imię nosi także jedna z planetoid. Co roku, zwykle w drugiej połowie sierpnia, organizowane są narodowe wspinaczki na Krywań.

RMxBeypGJHQ2E

Fotografia pionowej skalnej ściany. Z góry biegnie wodospad. Po lewej stronie drabina przeznaczona dla wspinających się turystów. Gdzieniegdzie ze skał wyrasta drobna roślinność.

Słowacki Raj (słow. Slovenský raj) to krasowy płaskowyż zbudowany z wapieni i dolomitów z głębokimi kanionami, ciekawymi formacjami skalnymi, jaskiniami, wodospadami i zakolami rzek. Wąskie i głębokie kaniony o wysokich ścianach, zwane roklinami, pokonuje się przy pomocy sztucznych ułatwień: mostków, kładek, stalowych stopni oraz łańcuchów.

R1PBWSC7Eyhjz

Fotografia nacieków na ścianie jaskini. Są jasnopiaskowego albo prawie białego koloru, przypominają drobne ścinki papieru lub drewna. Nagromadzone w dużej ilości.

Ochtyńska Jaskinia Aragonitowa (słow. Ochtinská aragonitová jaskyňa) znajduje się na południowych stokach Rudaw Słowackich. Od innych jaskiń różni się tym, że nie występują tam stalagmity ani stalaktyty, lecz osobliwe nacieki z białego aragonitu (odmiana węglanu wapnia) przypominające „źdźbła” i „krzaki”. Jaskinia znajduje się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO.

R2AUzjF4RcF0P

Na pierwszym planie zdjęcia płaski teren pokryty trawą, na którym rośnie duża ilość wysokich dębów o rozłożystych koronach. Na drugim planie zadrzewione wzniesienie.

Dębowy las Gavurky znajduje się niedaleko Dobrej Nivy pod Zvoleniem. Na dużym obszarze rośnie około 600 unikalnych, ogromnych, ponad 400‑letnich dębów o niezwykłych kształtach. Gaj dębowy jest miejscem wyjątkowym, które przyciąga nie tylko turystów krajowych i zagranicznych, ale także naukowców z całego świata.

Rozwojowi turystyki międzynarodowej sprzyja fakt, że od 2009 roku Słowacja znajduje się w strefie eurostrefa eurostrefie euro, w której obowiązuje wspólna waluta europejska. W Słowacji branża podróży i turystyki odpowiadała w 2019 roku za 6,7% produktu krajowego, zatrudniając 160 tys. pracowników (6,2% całego zatrudnienia).

Dziedzictwo kulturowe

Na terenie Słowacji, podobnie jak w Czechach, występuje wiele obiektów składających się na dziedzictwo kulturowe tego kraju. Wiele z nich zostało wpisanych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W tysiącletniej historii obszar dzisiejszej Słowacji znajdował się pod wpływem kultury Zachodu i Wschodu, dlatego spotkać tam można zarówno pozostałości celtyckich osad, umocnień rzymskich czy starosłowiańskich miejsc kultu, jak i średniowieczne miasta górnicze, warowne zamki, położone najdalej na wschodzie Europy renesansowe i barokowe pałace oraz drewniane świątynie różnych wyznań.

Znakiem szczególnym Słowacji są zamki i pałace. Znajduje się ich tam ponad sto. Należą do nich np. obronny zamek z XV wieku, położony na szczycie wzgórza w centrum Bratysławy, nad brzegiem Dunaju, zamek w Trenczynie (słow. Trenčín), który od XII wieku stał na straży północno‑zachodnich rubieży korony węgierskiej, zamek w Bojnicach, który ze średniowiecznej twierdzy został przebudowany w stylu nawiązującym do francuskich zamków nad Loarą, czy będący dziś w ruinie Zamek Spiski (słow. Spišský Hrad) z przełomu XI i XII wieku, zaliczany do największych tego typu budowli w środkowej Europie. W niektórych zamkach istnieją tematyczne trasy turystyczne, a także organizowane są święta i festiwale popularyzujące historię tych ziem.

Tradycyjną, na ogół drewnianą zabudowę zgromadzono w licznych skansenach odzwierciedlających cechy budownictwa i kultury różnych regionów Słowacji. Znajdują się w nich budynki mieszkalne i gospodarcze (domy i gospodarstwa, komory, stodoły, bacówki itd.), budynki sakralne (drewniane kościoły, dzwonnice) i obiekty techniczne (młyny i tartaki, kuźnie, piece garncarskie itd.). Dawne obyczaje i zajęcia są popularyzowane podczas licznych, organizowanych w skansenach festiwali ludowych. Na przykład w Muzeum Wsi Orawskiej (słow. Múzeum oravskej dediny) w Zubercu corocznie organizowany jest międzynarodowy Festiwal Folkloru pod Rohaczami (słow. Podroháčske folklórne slávnosti), podczas którego ludowi rzemieślnicy prezentują i sprzedają swoje wyroby, np. liptowskie koronki czy drewniane rzeźby i formy do serów.

Szczególnym przykładem słowackiego budownictwa sakralnego są drewniane kościoły. Do najstarszych należą gotyckie kościoły w Herwartowie (słow. Hervartov) i Twardoszynie (słow. Tvrdošín) oraz protestanckie kościoły z XVII w. w Hronseku i Lesztinach (słow. Leštiny). Klejnotem architektury ludowej są kościoły budowane we wschodniej Słowacji w większości w XVIII wieku, początkowo greckokatolickie, później prawosławne w Bodružali i Ladomirovej, w których umieszczono wyjątkowe ikony karpackie.

W Słowacji znajdziemy także zabytki techniczne związane m.in. z tradycją górniczą. W położonym pośród gór dawnym górniczym mieście Bańska Szczawnica (słow. Banská Štiavnica) zachowały się maszyny używane do wydobycia i przeróbki rud metali, szyby górnicze, sztolnie, wieże wydobywcze. Niektóre szyby i sztolnie udostępnione zostały turystom – utworzono w nich podziemne muzeum górnicze (Slovenské banské múzeum). Do wartych obejrzenia zabytków techniki należą także najdłuższy, nie tylko na Słowacji, ale także w Europie Środkowej, most kolejowy w kształcie łuku znajdujący się w pobliżu miejscowości Hanušovce czy Huta Franciszka (słow. Františkova huta), w której do dzisiaj zachowała się hala fabryczna i wielki piec. Co roku, pod koniec sierpnia, odbywają się tam popularne wśród turystów „Dni železiarstva” – pokazowy wytop surówkisurówka żelazasurówki dawnymi metodami.

Miłośnicy turystyki kulinarnej mogą spróbować smacznych dań słowackiej kuchni, która jest regionalnie zróżnicowana, kształtowała się bowiem pod wpływem tradycji kulinarnych sąsiadów, zwłaszcza czeskiej, polskiej, austriackiej i węgierskiej. W północnych regionach Słowacji typowe są dania pochodzenia pasterskiego, np. kluski ziemniaczane podawane z bryndzą (bryndzé halúšky) i placki ziemniaczane, w przeciwieństwie do południowej Słowacji, gdzie występują dania typowe dla kuchni węgierskiej i austriackiej, np. gulasz, leczo czy faszerowana papryka. Najbardziej tradycyjną zupą jest kabustnica przyrządzana najczęściej z kiszonej kapusty.

Galeria wybranych atrakcji kulturowych Słowacji

Rl3V4bStIQT2B

Fotografia zamku z czterema wieżyczkami w rogach położonego na wzniesieniu. Za nim miasto, domy wśród drzew, a dalej zalesiony stok.

Bratysława (słow. Bratislava) to stolica i największe miasto Słowacji leżące na trójstyku granic Słowacji, Austrii i Węgier. Do głównych zabytków należą górujący nad miastem XV‑wieczny Zamek Bratysławski (widoczny na zdjęciu), gotycka katedra św. Marcina, która przez 300 lat była miejscem koronacji królów węgierskich, gotycki ratusz i liczne kościoły z różnych epok.

R8Y9lonscLWBD

Fotografia lotnicza przedstawiająca panoramę niewielkiego miasta. Pośrodku katedra i plac, po bokach rzędy kamienic, a dalej bloki. Na horyzoncie delikatne wzniesienia.

Koszyce (słow. Košice) to drugie co do wielkości miasto Słowacji. Do głównych zabytków należą pozostałości miejskich murów obronnych z XIV w., które można zobaczyć w skansenie archeologicznym ukrytym pod powierzchnią rynku, czy gotycka katedra św. Elżbiety (widoczna na zdjęciu) będąca najdalej wysuniętą na wschód gotycką katedrą w Europie.

R16ydvbGMAcMx

Fotografia lotnicza centrum niewielkiego miasteczka. Pośrodku prostokątny plac z małym budynkiem o stromym dachu pokrytym czerwoną dachówką. Dookoła placu rzędy podobnych, małych budynków. W tle lekkie wzniesienia, łąki, drzewa.

Bardejów (słow. Bardejov) to średniowieczne miasto w północnej Słowacji, którego najstarsza część jest otoczona murami obronnymi. Turystyczną atrakcją jest pochyły rynek otoczony malowniczymi, niskimi kamieniczkami, z ratuszem i kościołem św. Idziego, zaliczany do najpiękniejszych europejskich rynków. Zespół miejski został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

R1RXTdWYYASe8

Fotografia kamiennego zamku z rozbudowanymi murami obronnymi położonego na wzniesieniu. W dolnych partiach u podnóża drzewa.

Zamek Trenczyński (słow. Trenčiansky hrad), jeden z największych zamków w Europie. Od XI wieku był zamkiem królewskim, który przez wiele wieków strzegł północno‑zachodnich rubieży korony węgierskiej i ważnych szlaków biegnących z Węgier na północ, do Polski i na Śląsk.

RDXhL2wdFcANW

Fotografia skrzyżowania dróg w górskiej wiosce z gęsto rozlokowanymi drewnianymi domami o stromych dachach. Na drugim planie zadrzewione wzniesienia.

Wilkoliniec (słow. Vlkolínec) to najlepiej zachowana, stara wieś na Słowacji, gdzie do dziś znajdują się tradycyjne, drewniane domy w stylu góralskim. Wieś została wpisana na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

RNtkujZQ89RGz

Zdjęcie rozgałęziających się tuneli w kopalni. Są niskie i wąskie, wykute w skale.

Słowackie opale należą do najbardziej cenionych na światowych rynkach. Najsławniejszy z nich, zwany Ogniem Troi, nosiła cesarzowa Józefina, żona Napoleona I. Słowackie kopalnie opalu położone we wschodniej części kraju są jednym z najcenniejszych zabytków przemysłu i techniki w Europie. Część dawnych korytarzy kopalni została udostępniona dla turystów.

R1ZQuEtUsZwxs

Fotografia domu wykutego w skale. Prowadzą do niego drewniane drzwi. Przed nim kamienny murek.

W miejscowości Brhlovce w południowej Słowacji znajdują się domy skalne wykute w miękkich, porowatych skałach (tufach). Pierwsze powstały już w XVI wieku w okresie wojen tureckich i miały chronić mieszkańców przed najeźdźcami. Do dziś przetrwało osiem domów, z czego dwa wciąż są zamieszkane.

R11GtLqtFzBeZ

Zdjęcie przedstawiające ułożone w gablocie drewniane formy w kształcie serc, prostokątów, lub zwierząt. Posiadają wyryte ozdobne kształty.

Słowacja jest krajem górzystym, w którym duże znaczenie ma gospodarka pasterska, głównie wypas owiec. Z owczego mleka wytwarza się różnorodne sery, które uzuskują kształt i charakterystyczne wytłoczenia dzięki formom, w których odciska się masę serową. Formy do serów należą do tradycyjnych wyrobów rękodzieła Słowacji.

RAWNmgO02Bk9l

Zdjęcie porcji klusek ziemniaczanych z bryndzą, pośrodku skwarki.

Haluszki (słow. halušky) to tradycyjna słowacka potrawa. Są to ziemniaczane kluseczki podawane ze skwarkami, serem lub gulaszem.

Turystyka na Słowacji

Liczba ludności Słowacji wynosi 5,5 mln, z czego 46% mieszka na obszarach wiejskich. Słowacja posiada jedynie dwa większe miasta o liczbie ludności przekraczającej 100 tys. mieszkańców – stolicę Bratysławę (475 tys.) i Koszyce (240 tys.).

Turystyka ma duże znaczenie dla gospodarki Słowacji. Rozwojowi turystyki międzynarodowej sprzyja fakt, że od 2009 roku Słowacja znajduje się w strefie euro, w której obowiązuje wspólna waluta europejska. 

Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w 2019 roku, a więc przed pandemią COVID‑19 liczba turystów wyniosła ponad 6 mln, z czego 62% stanowili turyści krajowi, a 38% zagraniczni, którzy przyjeżdżali głównie z krajów ościennych - Czech, Austrii, Węgier i z Polski. Niestety pandemia spowodowała, podobnie jak w Czechach, znaczące załamanie turystyki. W 2021 roku ogólna liczba turystów spadła w porównaniu z 2019 rokiem o ponad połowę, a turystów zagranicznych o blisko 80%. Skutki pandemii były nieco mniej dotkliwe dla turystyki krajowej – liczba turystów krajowych obniżyła się o ok. 50%. Tym samym zmniejszyły się wpływy z turystyki (o ponad 60%) i spadł bezpośredni wkład turystyki w gospodarkę kraju. Znacznie zmalało także zatrudnienie w branży turystycznej.

Indeks górny Wskaźniki ilustrujące rozwój turystyki na Słowacji w latach 2019 i 2021.
Źródło: dane OECD https://www.oecd-ilibrary.org/; licencja: CC BY‑SA 3.0. Indeks górny koniec^{Wskaźniki ilustrujące rozwój turystyki na Słowacji w latach 2019 i 2021.
Źródło: dane OECD https://www.oecd-ilibrary.org/; licencja: CC BY‑SA 3.0.}

Głównym regionem turystycznym Słowacji są Tatry odznaczające się większą powierzchnią i większą wysokością niż w Polsce. Lepiej rozwinięta jest tam także infrastruktura turystyczna: dłuższe szlaki dla pieszych, rowerzystów i narciarzy (świetne warunki dla rozwoju turystyki aktywnej), większa liczba schronisk i innych obiektów turystycznych. Jako przykład warto podać wielki park wodny Tatralandia, zlokalizowany u podnóża gór. Przez cały rok można korzystać z gorących kąpieli w wodach termalnych. W Tatrach i na południu kraju znajdują się tereny krasowe: Słowacki Raj w Rudawach Słowackich oraz Kras Słowacki. Występuje tam niepowtarzalny krajobraz z ciekawymi formami skalnymi.

Na terenie Słowacji, podobnie jak w Czechach, znajduje się wiele obiektów przyrodniczych i kulturowych, które stanowią atrakcję turystyczną. Niektóre z nich są wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Przykłady atrakcji turystycznych Czech i Słowacji

Powszechnie uważa się, że główną atrakcją turystyczną Słowacji są góry – Tatry i Niżne Tatry – należące do łańcucha Karpat. Natomiast Czechy, w odróżnieniu od Słowacji, są odwiedzane przez turystów przede wszystkim ze względu na dziedzictwo kulturowe. Nie jest to podejście w pełni uzasadnione. W obu krajach występują bowiem zarówno zróżnicowane warunki przyrodnicze pozwalające na rozwój turystyki aktywnej (wędrówki po górach, zwiedzanie jaskiń oraz sporty zimowe), jak i liczne zabytki pozwalające poznać dziedzictwo kulturowe tych krajów. Niektóre z atrakcji turystycznych Słowacji i Czech już poznałeś, oglądając galerie fotografii, inne prezentuje grafika interaktywna.

Atrakcje turystyczne Czech i Słowacji – prezentacja

Podsumowanie

• Czechy i Słowacja są południowymi sąsiadami Polski.

• Czechy są krajem wyżynno‑górskim, a Słowacja – górskim. W obu krajach występuje klimat umiarkowany ciepły przejściowy i oba nie mają dostępu do morza.

• Turystów do Czech przyciągają głównie walory kulturowe, zwłaszcza zabytki Pragi, uzdrowiska, zamki i pałace. Nie brakuje tam jednak cennych walorów przyrodniczych.

• Turystów na Słowację przyciągają głównie walory przyrodnicze, zwłaszcza obecność gór, jaskiń i innych form krasowych oraz wód termalnych. Nie brakuje tam cennych walorów kulturowych, w tym zabytkowych kościołów, zamków czy kąpielisk termalnych. Turystom wybierającym aktywny wypoczynek w górach sprzyja rozwinięta infrastruktura turystyczna.

Słownik

Ćwiczenia

3

Ćwiczenie 6

Oceń, korzystając m.in. z załączonych fotografii przedstawiających przykłady atrakcji turystycznych i rekreacyjno‑sportowych Słowacji, czy jest ona dobrym krajem na wypoczynek weekendowy Polaków. Ocenę krótko uzasadnij.

Rr8UoPHPWARbY

Fotografia dużej, podświetlonej groty w jaskini z naciekami na ścianach. W jaskini znajduje się grupa zwiedzających ją turystów.

Rz4GKbPi0fP5o

Fotografia stoku narciarskiego oraz wyciągu w trakcie sezonu zimowego.

R1Iyqmyr7xhG7

Fotografia turystów wspinających się po stromych schodach umieszczonych na skalnej ścianie, obok której spływa wodospad.

RbKkMolLq8lcA

Podpowiedźlimewhite

Podpowiedź

Zwróć uwagę na położenie Słowacji względem Polski.

Pokaż klucz odpowiedzi

Przykładowe odpowiedzi

Ocena pozytywna – Słowacja leży blisko, jest sąsiadem Polski. Posiada bogactwo atrakcji przyrodniczych (m.in. jaskinie, wysokie góry) i świetne zagospodarowanie turystyczne (m.in. dużo ośrodków narciarskich, Tatralandia). Jest bardzo dobrym miejscem nawet na krótki, weekendowy wyjazd.

Ocena negatywna – Dla niektórych turystów problemem może być bariera językowa.

3

Ćwiczenie 7

Uzupełnij tabelę, dopasowując podane nazwy państw oraz nazwy atrakcji turystycznych.

R1JvoAhqw9Hwp

1

R90uBE5VWuxJI

2

RQZtAoAzibnFZ

3

R1FIpfdTTSCer

4

R1YNiNavGcDCC

5

RNZiQyUls4lL6

6

RpIcgGFdlEL8C

Przyporządkuj atrakcje turystyczne do państw, w których się znajdują.

RL5iNEwuwZYNb

Kościół w Twardoszynie Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja Złota Uliczka Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja Karlowe Wary Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja Zamek Šternberk Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja Most Karola Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja

Kościół w Twardoszynie Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja Złota Uliczka Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja Karlowe Wary Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja Zamek Šternberk Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja Most Karola Możliwe odpowiedzi: 1. Czechy, 2. Czechy, 3. Czechy, 4. Czechy, 5. Słowacja

Notatnik

Bibliografia

Bzowski K., Magnowski K., (2021), Góry Czech, Gliwice: Bezdroża.

Magnowski K., (2019), Słowacja północna, Gliwice: Bezdroża.

Szewczyk I., Szewczyk R., (2009), Jaskinie. Polska, Czechy, Słowacja, Warszawa: Carta Blanca.

Warszyńska J., (2003), Geografia turystyczna świata, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.