Badamy jakość gleby

Scenariusz lekcji

1. Cele lekcji

   1. Wiadomości
      Uczeń:

      1. zna skład, rodzaj, strukturę i właściwości gleby;

      2. wymienia składniki gleby – ciała stałe, ciecze i gazy;

      3. zna właściwości gleby, która jest dobrym środowiskiem rozwoju roślin;

      4. wie, że próchnica powoduje żyzność gleby;

      5. zna pojęcia: odczyn kwaśny, zasadowy, obojętny gleby;

      6. zna rośliny wskaźnikowe.

   2. Umiejętności
      Uczeń:

      7. potrafi rozróżnić strukturę gleby;

      8. rozpoznaje składniki gleby;

      9. wyjaśnia, na czym polega proces powstawania próchnicy;

      10. potrafi wskazać właściwości gleby kwaśnej;

      11. potrafi zaplanować doświadczenie, sprawdzające wpływ odczynu gleby na tempo rozkładu szczątków organicznych , np. zeschłych liści;

      12. umie współpracować w grupie;

      13. potrafi analizować informacje w podręczniku, korzysta z zapisów słownych i graficznych;

      14. pozyskuje i wykorzystuje wiadomości z różnych źródeł;

      15. potrafi dokonać obiektywnej oceny siebie i innych.

2. Metoda pracy
   Praca z podręcznikiem, opis, wyjaśnianie, rozmowa dydaktyczna, obserwacja, doświadczenia, prezentacje, pokaz.

3. Środki dydaktyczne
   Podręcznik, encyklopedia, rośliny wskaźnikowe, fazogramy, próbki gleb (piaszczysta, gliniasta, wapienna, próchnicza), hodowla fasoli przygotowana na wymienionych glebach, zlewki z wodą, bagietki szklane, cylindry szklane, kwas solny w buteleczkach z zakraplaczami, lupy, palnik, probówki, modele – „Przekroje różnych gleb występujące w Polsce”.

4. Przebieg lekcji

   3. Faza przygotowawcza

      16. Sprawy organizacyjno - porządkowe:

          • sprawdzenie obecności,

          • krótkie wyjaśnienie sposobu samodzielnej pracy oraz pracy w grupach.

      17. Przypomnienie wiadomości i umiejętności z poprzednich lekcji:

          • przypomnienie wiadomości o powstawaniu gleby i jej składnikach mineralnych: granit, wapień,

          • sprawdzenie znajomości ożywionych i nieożywionych składników przyrody,

          • przypomnienie roli gleby jako środowiska życia roślin i zwierząt.

      18. Określenie celu i formy pracy na lekcji.

          • Podanie i zapisanie tematu lekcji: „Badamy jakość gleby”.

   4. Faza realizacyjna

      19. Nauczyciel formułuje pytania:

          • co nazywamy glebą,

          • jaki jest skład gleby,

          • czym jest próchnica,

          • jakie jest znaczenie gospodarcze i biologiczne próchnicy,

          • jakie znasz rodzaje gleb,

          • co jest przyczyną zróżnicowania jakości gleby i jakie są tego skutki?

      20. Uczniowie:

          • szeregują próbki gleb od najżyźniejszych do mało żyznych,

          • wykonują proste doświadczenia obrazujące,

          • że w glebie są ziarna żwiru, piasku i pyłu o różnej szybkości osadzania,

          • że gleba ma różne odczyny,

          • wpływ kredy (wapnia) na kwasowość gleby;

          • sprawdzają na podstawie wyników doświadczenia z fasolą, dlaczego próchnica korzystnie wpływa na rozwój roślin;

          • określają czynniki decydujące o jakości gleby: wilgotność, przewiewność, grudkowatość.

            Uczniowie porównują dane uzyskane w czasie doświadczeń z informacjami pozyskanymi z różnych źródeł, np. podręcznik, encyklopedia. Wykorzystują w tym celu pomoce dydaktyczne, podręcznik, modele gleby, doświadczenia.

      21. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela omawiają wyniki swojej pracy w grupach :

          • wymieniają składniki gleby – ciała stałe, ciecze i gazy;

          • określają skład, rodzaj, strukturę i właściwości gleby;

          • omawiają ,co oznacza odczyn kwaśny, zasadowy, obojętny gleby;

          • określają właściwości gleby, która jest dobrym środowiskiem rozwoju roślin;

          • omawiają znaczenie próchnicy dla rozwoju roślin;

          • rozpoznają rośliny wskaźnikowe;

          • wyjaśniają, na czym polega proces powstawania próchnicy;

          • wskazują na właściwości gleby kwaśnej;

          • planują doświadczenie, sprawdzające wpływ odczynu gleby na tempo rozkładu szczątków organicznych.

   5. Faza podsumowująca

      22. Nauczyciel wspólnie z uczniami sprawdza notatki – zapis w zeszycie ucznia podczas pracy w grupie.

      23. Podsumowanie i ocena pracy uczniów.

5. Bibliografia

   6. Dudek E., Szedzianis E., Tryl K., Przyroda 6, Wyd. Eduk. WIKING, 2001.

   7. Niedzielska W., Tuz E.M., Mój Świat 5. Podręcznik do przyrody, Wyd. M. Rożak, Gdańsk, 2003.

   8. Prończuk J., Świat roślin, PWN, Warszawa, 1986.

6. Załączniki

   9. Zadanie domowe dla uczniów chętnych.
      Przygotuj doświadczenie, sprawdzające wpływ odczynu gleby na tempo rozkładu szczątków organicznych.

7. Czas trwania lekcji
   45 minut