Balety Rosyjskie Sergiusza Diagilewa
Ważne daty
1872‑1929 – lata życia Sergiusza Diagilewa
1909 – założenie Baletów Rosyjskich
1910 – premiera baletu Ognisty ptak (muzyka: Igor Strawiński/Libretto i choreografia: Michaił Fokin)
1911 – premiera burleski Pietruszka (muzyka: Igor Strawiński/LibrettoLibrettoi choreografia: Michaił Fokin)
1912 – premiera poematu symfonicznego Popołudnie fauna (muzyka: Claude Debussy/Libretto i choreografia: Wacław Niżyński)
1912 – premiera baletu Dafnis i Chloe (muzyka: Maurice Ravel/Libretto i choreografia: Michaił Fokin)
1913 – pierwsze wystawienie baletu Święto wiosny (muzyka: Igor Strawiński/Libretto: Wacław Niżyński)
1917 – premiera baletu Parade (muzyka: Eric Satie/choreografia: Leonide Massine)
1919 – pierwszy pokaz baletu Trójgraniasty kapelusz (muzyka: Manuel de Falla/choreografia: Leonide Massine)
1920 – powstaje suita baletowa Pulcinella (muzyka: Igor Strawiński/ choreografia: Leonide Massine)
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka
8. Muzyka XX i XXI wieku. Uczeń:
1) charakteryzuje muzykę w kontekście estetyki epoki – wymienia i opisuje wybrane style i techniki muzyki XX i XXI w.: neoklasycyzm;
3) wymienia i charakteryzuje twórczość kompozytorów: Claude Debussy, Maurice Ravel, Aleksander Skriabin, Arnold Schönberg, Siergiej Prokofiew, Igor Strawiński, Béla Bartók, Siergiej Rachmaninow, Dymitr Szostakowicz, Manuel de Falla, George Gershwin, John Cage, Olivier Messiaen, Pierre Boulez, Karheinz Stockhausen, Steve Reich, Gerard Grisey, Kaija Saariaho, Thomas Adès i in.;
4) omawia polską muzykę XX wieku i jej twórców, dokonując klasyfikacji zgodnie ze stylami i kierunkami: Grażyna Bacewicz,
5) zna pojęcia: skala całotonowa, atonalność, technika dwunastotonowa (dodekafonia), seria, polirytmia, polimetria, politonalność, klaster.
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych,
3. zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię.
charakteryzować sztukę baletową;
określać działalność tzw. Baletów Rosyjskich;
charakteryzować znaczenie działalności zespołu Diagilewa dla rewolucyjnych zmian w muzyce pierwszych dziesięcioleci XX wieku.
Sergiusz Diagilew
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Film edukacyjny. Kiedy wypowiadamy słowo balet, najczęściej mamy na myśli spektakl, teatralne widowisko, w którym uczucia i emocje wyrażane są tańcem - poprzez gesty, kroki, ruchy dłoni, mimikę… dostosowane do rytmu, tempa i charakteru muzyki. Pierwsze przedstawienia baletowe wywodziły się z karnawałowych maskarad, które z czasem, wraz z dialogami, śpiewem, muzyką, pantomimą i tańcem wykonywane były na dworach. W epoce baroku tematykę baletów zdominowała mitologia, obecna także w pierwszych dziełach operowych. Ważnym momentem stało się założenie we Francji Narodowej Akademii Muzyki i Tańca (1661). W dojrzałym baroku i klasycyzmie próbowano znaleźć uzasadnienie dla obecności elementu tanecznego (baletowego) w dziełach operowych i główni reformatorzy oper (m.in. Christoph Willibald Gluck) postulowali takie skonstruowanie librett, by czynnik baletowy w naturalny sposób wynikał z akcji dzieła, a nie był do niego w sposób sztuczny „domontowany”. W nowy etap wprowadził przedstawienia baletowe w połowie XIX wieku w Rosji Marius Petipa, tworząc balet złożony z kolejnych scen-numerów, nazywany balet-divertissement. Przedstawienia takie, nazywane dziś baletem klasycznym, stanowią trzon repertuarowy zespołów baletowych. Należą do nich m.in. Śpiąca królewna czy Jezioro łabędzie do muzyki Piotra Czajkowskiego. Tradycyjny taniec klasyczny u progu XX wieku przestał być elementem wystarczającym do wyrażania takich treści i stanów emocjonalnych, jakie zaczęły nurtować twórców tego czasu. Najważniejszą rolę w procesie przemian odegrały przedstawienia założonych przez Sergiusza Diagilewa tzw. Baletów Rosyjskich działających w Paryżu, a następnie w Monte Carlo. Zmiany wprowadzone u progu XX wieku doprowadziły do rozluźnienia formy tańca, rezygnacji ze ścisłego przestrzegania techniki, „wyzwolenia” sylwetki tancerza, i wprowadzenia elementu dowolności oraz gry aktorskiej w kreowaniu opowieści.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Utwór muzyczny: Claude Debussy, Popołudnie fauna. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się skocznym charakterem.
Audibook pt. Balety Rosyjskie

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D32DkN7gW
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Utwór muzyczny: Igor Strawiński „Pietruszka”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się smutnym charakterem.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Utwór muzyczny: Igor Strawiński „Święto wiosny”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się smutnym charakterem.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Utwór muzyczny: Adoracja ziemi (fragment) z baletu Święto Wiosny, autorstwa Igora StrawinskiegoWykonawca: New York Philharmonic Orchestra, Leonard Bernstein (dyrygent). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się marszowym charakterem.
Zadania
Zespół założony przez Diagilewa to:
- Balety Paryskie
- Balety Rosyjskie
- Kampania Diagilewa
Połącz kompozytorów z utworami.
| Piotr Czajkowski | |
| Manuel de Falla | |
| Igor Strawiński | |
| Maurice Ravel |
Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.
Zaznacz zdania prawdziwe.
- Przedstawienia baletowe wywodzą się m.in. z karnawałowych maskarad.
- Sergiusz Diagilew był zawodowym tancerzem.
- Premierę Święta wiosny Igora Strawińskiego okrzyknięto skandalem.
- Siedzibą Baletów Rosyjskich po I wojnie światowej stało się Monte Carlo.
Zaznacz, którzy artyści projektowali scenografię lub kostiumy do spektakli Baletów Rosyjskich.
- Coco Chanel
- Joan Miró
- Pablo Picasso
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Utwór 1 do ćwiczenia.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Utwór 2 do ćwiczenia.
Wysłuchaj następujących fragmentów muzycznych - introdukcji do dwóch spektakli, jakie wystawiały Balety Rosyjskie i przyporządkuj kafle z tytułami utworów do właściwych przykładów muzycznych:
Igor Strawiński, Święto wiosny, Maurice Ravel, Dafnis i Chloe, Claude Debussy, Popołudnie fauna
Utwór nr 1: ..................................................................
Utwór nr 2: ..................................................................
Słownik pojeć
widowisko teatralne z muzyką, w którym uczucia i emocje wyrażane są tańcem
kierunek w literaturze sztuce końca XIX wieku i pierwszych dekad XX stulecia polegający na uwypukleniu roli emocji i wyrazistości uczuć
kierunek literaturze i sztuce pierwszych dziesięcioleci XX wieku, odrzucający tradycję i nadający artyście rolę przewodnika duchowego
pochodzący z Francji szybki taniec utrzymany w dwudzielnym metrum
kierunek w sztukach plastycznych pierwszych dziesięcioleci XX wieku zwracający uwagę na rolę figur geometrycznych jako elementów kompozycyjnych
tekst będący podstawą muzycznych dzieł scenicznych
sceniczne dzieło wokalno‑instrumentalne, w którym muzyka współgra z librettem
kierunek w literaturze i sztuce polegający wprowadzeniu do wytworów sztuki elementów kultur egzotycznych
pochodzący prawdopodobnie z Czech szybki taniec ludowy utrzymany w dwudzielnym metrum
kierunek literaturze i sztuce zapoczątkowany w latach dwudziestych XX wieku odwołujący się do nadrealności, siły wyobraźni, odrealnienia rzeczywistości
wywodzący się z Niemiec taniec wirowy utrzymany w trójdzielnym metrum
Źródło:
Słownik języka polskiego PWN
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
Encyklopedia Sławnych Ludzi, Oxford Junior, wyd. Delta, Warszawa 1994.
Richard Buckle, Diagilew, PWM, Kraków, 2014