R1E5UUPqmkqTS1

Ważne daty

1594‑1665 – lata życia Nicolasa Poussina

1612 – przybycie do Paryża

1624 – zamieszkanie w Rzymie

od 1632 – członek Akademii św. Łukasza w Rzymie

1640‑42 – pobyt w Paryżu na zaproszenie Ludwika XIII

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1bT2YgRHyuXP

Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf — Plik PDF o rozmiarze 186.20 KB w języku polskim

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

16. rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;

17. analizuje dzieła pod względem ikonograficznym, z wykorzystaniem słowników symboli;

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje;

4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.

Nauczysz się

wyjaśniać, czym jest barok klasycyzujący;

omawiać dzieła Poussina;

wskazywać inspiracje w twórczości artysty;

odczytywać temat w dziele i sposób jego realizacji;

wskazywać miejsca, w których znajdują się dzieła malarza;

rozpoznawać wskazane na obrazach postacie;

porównywać dzieła pochodzące z tej samej lub innej epoki i środowiska.

Nurt klasycyzujący w malarstwie

Słowo „klasycznyKlasycznyklasyczny” w epoce renesansu odnosiło się do doskonałości formy opartej na grecko‑rzymskim kanonie piękna. W malarstwie opartym na klasycznych wzorach pojawiły się nawiązania do dawnych mistrzów, mitologii, harmonii, wzniosłych idei, podejmowanych przez Rafaela Santi. Pod koniec XVI wieku Annibale Carracci, malarz związany z akademiąAkademiaakademią, przeciwstawił się manierystycznej komplikacji form, wydłużeniu figur i deformacji, propagując sztukę polegającą na studiowaniu wielkich mistrzów, malarstwie opartym na rysunku z natury, poznawaniu tajników perspektywy, uchwyceniu proporcji, modelunku. Nurt ten, dominujący od 1630 roku we Włoszech, wywarł wpływ na malarstwo francuskie. Twórczość artystów z nim związanych była przejrzysta i surowa, artyści często sięgali po motywy starożytne zaczerpnięte z mitologii, antycznej filozofii, rzymskiej literatury – Metamorfoz Owidiusza, Eneidy Wergiliusza, ale także częstym tematem stały się motywy biblijne oraz literatura współczesna bądź wzbogacony o budowle antyczne pejzaż o charakterze sielankowym lub dekoracyjnym, będący tłem wydarzeń historycznych. Zazwyczaj statycznie skomponowane sceny przybierały formę teatralną, z wyeksponowaną rolą rysunku, czystością kompozycji o wyrazistej kolorystyce.

R1DaVgwtg93Um1

Ilustracja przedstawia fresk Rafaela Santi „Szkoła Ateńska”, który ukazuje wnętrze z postaciami. Architektura przedstawia schody prowadzące w głąb poprzez trzy arkadowe przejścia ze sklepieniem kolebkowym, dekorowanym kasetonami. Po bokach łuki arkad wsparte są na masywnych filarach. Na pierwszym planie obrazu znajduje się starzec - Diogenes. Mężczyzna leży na schodach. Widzimy także Heraklita opierającego się o blok kamienny. Z lewej strony obrazu znajduje się Pitagoras. Filozof trzyma na kolanach otwartą księgę. Dyskutują, krocząc w towarzystwie grupy osób. W centralnym punkcie znajduje się Platon i Arystoteles. Pierwszy z mężczyzn wskazuje palcem do góry, w kierunku nieba. W drugiej ręce trzyma swoją książkę. Arystoteles wskazuje natomiast w kierunku ziemi. W drugiej dłoni trzyma książkę, którą jednocześnie opiera na udzie. Za postaciami, we wnękach ściany po bokach, znajdują się rzeźby. Fresk został wykonany z zastosowaniem perspektywy zbieżnej. — Rafael Santi, „Szkoła Ateńska”, 1509-1511, Stanze Watykańskie, Watykan, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna

Polecenie 1

Jaki był stosunek renesansowego artysty do tradycji antycznej? W odpowiedzi wykorzystaj opis dzieła „Szkołą Ateńska” Rafaela Santi.

Na podstawie powyższego dzieła określ, jaki był stosunek renesansowego artysty do tradycji antycznej. Zwróć uwagę na tematykę fresku oraz zabiegi formalne zastosowane przez malarza.

Rz7xl6bYlrkQD

Francuski malarz nurtu klasycznego w baroku

Nicolas Poussinmab2cbe1fd72aeb89_0000000000005Nicolas Poussin (1594‑1665), choć większość życia spędził w Rzymie, uznawany jest za czołowego malarza francuskiego nurtu klasycznego w baroku. Urodzony w Villers koło Les Andelys w 1612 roku przyjechał do Paryża, jednak jego entuzjazm dla włoskich dzieł, które zobaczył w królewskich kolekcjach stolicy Francji zmotywował go do podróży do Rzymu w 1624 roku. W chwili przybycia do Wiecznego Miasta szkoła malarska została podzielona na dwa nurty: zwolenników manierystów, podążających za Guido Renim i na naśladowców Caravaggia, którzy akcentowali codzienność. Poussin nie znosił ani sentymentalizmu i ekstazy pierwszych, ani naturalizmu drugich, którym według niego brakowało dyscypliny. W Wiecznym Mieście studiował natomiast dzieła renesansowych mistrzów, zwłaszcza Rafaela, który wywarł ogromny wpływ na jego styl. W 1640 roku wrócił do Paryża, aby służyć u boku Ludwika XIII, który mianował go pierwszym malarzem królewskim, a kardynał Richelieu zlecił mu namalowanie trzech obrazów: Triumfu Pana, Triumfu Bachusa i Triumfu Sylena. Jednak natłok pracy i niezadowolenie z dworskich intryg przyczyniły się do podjęcia decyzji o opuszczeniu Francji i powrocie na stałe do Rzymu.

Natura moja każe mi szukać i kochać rzeczy uporządkowane i unikać niejasności, która jest mi tak obca i wroga, jak światło przeciwne jest mrocznej ciemności. (N. Poussin)

Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 539

Tematami jego obrazów były epizody ze Starego i Nowego Testamentu, rzadziej z życia świętych, ale najwięcej miejsca w jego twórczości zajmuje mitologia – bogowie, alegorie, nawiązania do literatury klasycznej oraz sceny alegoryczne. Prawie wszystkie zamieszczał na tle natury lub pejzażu architektonicznego. Dzieła Poussina są wyrazem zamiłowania antyku, charakteryzują się klarownością, logiką i porządkiem, rygorem kompozycji oraz dominacją linii nad kolorem.

R4DcB2KmPLkEK1

Nicolas Poussin, „Triumf Pana” („Orszak bachiczny przed hermą Pana”), 1633, Galeria Narodowa, Londyn, Anglia, wga.hu, CC BY 3.0

Polecenie 2

Odpowiedz, w jaki sposób Poussin w obrazie „Triumf Pana” nawiązuje do antyku.

Na podstawie obrazów: Bachanalie Tycjana i Triumf Pana (Orszak bachiczny przed hermą Pana) Poussina wskaż różnice w sposobie przedstawienia tematu oraz zastosowanych środkach formalnych.

6,6

R1JHJHGKfTLY8

Ilustracja przedstawia pracę Tycjana pt. „Bachanalie”. Obraz powstał w latach 1520-1523. Na obrazie widoczna jest grupa świętujących ludzi. Bohaterowie urządzili zabawę, aby uczcić święto boga. Przedstawiony został epizod powracającego Dionizosa na wyspę Andros. Mężczyzna zastaje na miejscu rozbawionych mieszkańców. Postać znajduje się za drzewem i obserwuje śpiącą nagą kobietę ułożoną w prawym dolnym rogu obrazu. Motywem przewodnim dzieła jest wino, w które zamieniła się woda. Widzimy kilku bohaterów, którzy trzymają dzbany z trunkiem. Postacie są w stanie upojenia. Część z nich jest zupełnie naga. W oddali możemy dostrzec żagle statków płynących po morzu. Na niebie rozciągają się chmury. Bohaterowie znajdują się na polanie pośród licznych drzew. — Tycjan, „Bachanalie” 1520-1523, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna

R1PpsjmOMCzVe

Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Triumf Pana”. Ukazuje rozrywkę bogów znajdujących się na polanie pośród drzew i krzewów. Dynamiczne pozy i gesty wskazują na zabawę. Po prawej, obok tańczących znajduje się posąg nagiego mężczyzny, przywiązanego do drzewa. Z lewej strony tańczy nimfa w błękitnej sukni, trzymająca w ręku wianek. Za nią podążają amory. Po lewej stronie rośnie duże drzewo. W oddali znajduje się odległy pejzaż, a w tle niebiesko-fioletowe niebo. — Nicolas Poussin, „Triumf Pana” („Orszak bachiczny przed hermą Pana”), 1633, Galeria Narodowa, Londyn, Anglia, wga.hu, CC BY 3.0

RvZaMHj6hlV4x

mab2cbe1fd72aeb89_0000000000005

Łączenie tradycji pogańskiej z chrześcijańską

Wybierając Rzym jako miejsce pobytu, trudno nie podejmować tematyki religijnej, zwłaszcza że kościół jest ważnym patronem sztuki. Dlatego też Poussin, mimo że najbliższa jest mu antyczna mitologia, sięgnął po tematy ze Starego i Nowego Testamentu. Przeplatał więc pierwiastki chrześcijańskie i antyczne. Łączył tradycję pogańską z chrześcijańską, dokonywał prefiguracji, malując postacie testamentowe, zestawiał je z motywami arkadyjskimi, bożkami pasterzy czy lasów. Takie nowatorskie, oderwane od tradycji zestawienia i zabiegi często spotykały się z krytyką rywali.

Religijne malarstwo Poussina pozostaje w pełnej zgodzie z duchowością jego czasów - dla której ważnymi tematami były tajemnica Wcielenia, pobożność Świętej Rodziny i działanie Opatrzności w życiu człowieka. O jej działaniu opowiadały sceny biblijne - z Rebeką, Mojżeszem, św. Józefem czy w zesłanie manny na pustyni. Do tej tematyki Poussin stale powracał. (Monika Klimowska)

Źródło: https://www.dzieje.pl/wystawy/wystawa-poussin-i-bog-w-luwrze (dostęp z dnia 31.03.2018)

R6p8gN7E5qPHu1

Nicolas Poussin, „Cud Franciszka Ksawerego”, 1642, Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna

Polecenie 3

Odpowiedz, jakie dwie sfery przedstawił Poussin w Cudzie św. Franciszka.

Porównaj obraz Poussina Cud Franciszka Ksawerego z poniższym dziełem Rafaela Santi. Wskaż kilka cech formalnych, świadczących o podobieństwie obrazów. Zapisz spostrzeżenia i wyciągnij wnioski z porównania.

6,6

RhoLYatGJGmoR

Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Cud Franciszka Ksawerego”. Ukazuje wzlatującego ku niebu Chrystusa w białej tunice, podtrzymywanego przez anioły. Jest On przedstawiony na tle ciemnego nieba z poświatą wokół siebie. Pod nim widoczna scena wskrzeszenia przez św. Franciszka zmarłej dziewczyny. Mężczyzna ubrany jest w kapłański strój. Nad głową ma aureolę, a dłonie złożone do modlitwy. Przed bohaterem widoczna jest leżąca kobieta w niebieskich szatach. Dookoła zebrani są wierni. Na ich twarzach rysuje się rozpacz, ale także radość i zaskoczenie cudem. Składają dłonie do modlitwy. Na pierwszym planie znajduje się mężczyzna w białym stroju kapłańskim. — Nicolas Poussin, „Cud Franciszka Ksawerego”, 1642, Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna

RmRsgij427gJs

Ilustracja przedstawia pracę Rafaela Santiego „Przemienienie Pańskie”. Obraz powstał w latach 1516-1520. Na obrazie widzimy Chrystusa wzbijającego się ku niebu. Scena przedstawia przemienienie Chrystusa na Taborze. Postać ubrana jest w białe szaty. Po jego obu stronach widzimy dwóch starszych mężczyzn. Sylwetka Jezusa jest rozświetlona. W tle widoczny jest zachmurzony krajobraz. Poniżej możemy dostrzec tłum ludzi. Są to wierni przyglądający się zaistniałej sytuacji. Wśród zebranych panuje chaos. Bohaterowie są zaskoczeni oraz zdziwieni. Część postaci pozostaje w pozycji leżącej, bądź klęczącej. Oddają się modlitwie. Przyodziani są w kolorowe szaty. W oddali dostrzegamy wzgórza oraz liczne drzewa. — Rafael Santi, „Przemienienie Pańskie, 1516-1520, Muzeum Watykańskie, Watykan, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0

R19Fya0uOR4Zr

Mitologia i literatura klasyczna w dziełach Poussina

Klasyczna, grecka i rzymska mitologia, historia i literatura były dobrze znane Poussinowi, stanowiły temat wielu jego obrazów, szczególnie we wczesnej twórczości z okresu rzymskiego. Często zarzucano mu intelektualny przesyt i zbytni racjonalizm. Właściwe odczytanie dzieł wymagało sięgnięcia do źródeł literackich tematu. Takim obrazem jest Porwanie Sabinek, obraz opowiadający o tym, jak król Rzymu, Romulus, aby pozyskać żony dla swoich żołnierzy, zaprosił członków sąsiadujących Sabinów na uroczystość, aby podstępnie porwać wszystkie wszystkich kobiety.

Legenda o porwaniu Sabinek
Kiedy Romulus stworzył gaj asylum, i ogłosił że ktokolwiek do niego wejdzie, choćby popełnił największą zbrodnie, będzie czuł się bezpieczny i zostanie obywatelem miasta. Zewsząd zaczęli przybywać złoczyńcy, łotry i złodzieje. Za ich pomocą Romulus obwarował miasto. Nagle wszyscy zauważyli, że w tym pięknym państwie brak jest kobiet. Romulus więc wybrał co przystojniejszych mężczyzn ubrał się w strojne szaty i wyprawił się do okolicznych plemion. Ale nikt nie chciał ich przyjąć, wszędzie zamykano przed nimi bramy mówiąc: „niech wasz król ustanowi asylum dla kobiet. Są takie, co tam pójdą, godne żony godnych mężów”.
Romulus postanowił poczekać aż inne plemiona zapomną o pochodzeniu jego kompanów. I tak po kilku latach rozesłał zaproszenia na wielka ucztę połączoną z polowaniami i festynami. Zewsząd przybyli mężczyźni i kobiety. Niczego nie brakowało a wino lało się strumieniami. Nagle Romulus dał znak i każdy z jego ludzi porwał tę kobietę, przy której stał.
Poszkodowani mężowie, ojcowie i bracia zebrali się razem i ruszyli zbrojnie na Rzym. Prym wiedli Sabinowie, którzy najwięcej ucierpieli, ponieważ Rzymianie porwali najwięcej Sabinek. Na czele wojsk stał Tytus Tacjusz (Titus Tatius). Kiedy jego wojska były już na przedmieściach kobiety, które zdążyły już przywiązać się do rabusiów, rzuciły się pomiędzy walczące szeregi. Płaczem i prośbami namówiły ojców, mężów i braci do rozejmu. Od tamtej pory Sabinowie i Rzymianie złączyli się w jedno państwo. Romulus władał zgodnie z Tytusem Tacjuszem.

Źródło: https://www.imperiumromanum.edu.pl/kultura/legendy-rzymskie/legenda-o-porwaniu-sabinek/ (dostęp z dnia 31.03.2018)

R74ex7F5irL5m1

Nicolas Poussin, „Porwanie Sabinek”, 1633-1634, Metropolitan Muzeum Sztuki, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna

Polecenie 4

Porównaj opisy dwóch dzieł „Porwanie Sabinek” i odpowiedz, czego dotyczą podobieństwa w sposobie przedstawienia tej tematyki?

Porównaj temat porwania Sabinek w obrazie Nicolasa Poussina i znajdującego się poniżej dzieła barokowego malarza Petera Paula Rubensa. Zwróć uwagę na sposób przedstawienia i zastosowane środki formalne.

6,6

R1L5K78aM9FBV

Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Porwanie Sabinek” o kształcie poziomego prostokąta autorstwa. Dzieło ukazuje scenę porwania kobiet przez rzymskich żołnierzy. Na obrazie panuje chaos. Dynamiczną scenę podkreślają gesty i zachowanie osób. Na twarzach kobiet rysuje się strach i przerażenie. Wśród tłumu są także dzieci. Niektóre zrozpaczone, patrzą na swoje matki. Na drugim planie widać tłum walczących mieszkańców. Nad mężczyzną broniącym córki stoi muskularny Rzymianin ze sztyletem. Z lewej strony obrazu znajduje się spokojny Romulus ze swoją służbą. W tle rozciąga się pejzaż z architekturą. Nad sceną wiszą ciemne chmury z jasną poświatą. — Nicolas Poussin, „Porwanie Sabinek”, 1633-1634, Metropolitan Muzeum Sztuki, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna

R1NeVq8DPucEf

Ilustracja przedstawia pracę Petera Paula Rubensa „Porwanie Sabinek”. Dzieło powstało w latach 1635-1637. Na obrazie widzimy scenę porwania Sabinek. Kobiety trzymane są przez żołnierzy. Nieskutecznie próbują wyrwać się z ich ramion. Bohaterki ubrane są w długie suknie. Na ich twarzach możemy dostrzec przerażenie oraz strach. Za postaciami widzimy tłum walczących mieszkańców. Ich sylwetki są przedstawione w nienaturalny sposób. Wśród bohaterów panuje chaos oraz zamieszanie. Z prawej strony obrazu znajduje się spokojny muskularny mężczyzna ze swoją służbą, który przygląda się scenie, która rozgrywa się zgodnie z jego planem. W tle widoczne są budynki bogato zdobione. W oddali kłębią się białe chmury na błękitnym niebie. — Peter Paul Rubens, „Porwanie Sabinek”, 1635-1637, Galeria Narodowa, Londyn, Anglia, nationalgallery.org, CC BY 3.0

R176INzxAVobL

Alegoria i klasyczne inspiracje

W obrazach Poussin często przedstawiał postacie i tematy alegoryczne, osadzone zazwyczaj w antycznym Rzymie. Tęsknota artysty za harmonią świata minionego skłaniała do refleksji nad przemijaniem i stała się tematem obrazów związanych z alegorią śmierci. W jednym z najsłynniejszych dzieł Et in Arkadia Ego malarz przedstawia scenę arkadyjskichArkadiaarkadyjskich pasterzy, którzy zatrzymali się przy starożytnym grobowcu. Nastrój dzieła nawiązuje do sielanekSielankasielanek antycznych.

RpBz0zj61oQNa1

Polecenie 5

Jakie Twoim zdaniem środki sprawiają, że obraz można uznać za nawiązujący do klasycznej sztuki?

Porównaj dwa dzieła przedstawiające ten sam temat (Et in Arkadia Ego), Zwróć uwagę na sposób ujęcia tematu i zastosowane środki formalne.

6,6

RDnsFVVsCP79u

Ilustracja przedstawia pracę Giovanni Francesco Barbieri „Et in Arkadia Ego”. Obraz powstał w latach 1618-1622. Na obrazie widzimy dwóch młodych mężczyzn. Jeden z nich ubrany jest w biały strój. Drugi z mężczyzn ma brązową bluzkę oraz czerwony kapelusz. Postacie skrywają się za drzewem. Na ich twarzach widzimy rozpacz oraz smutek. Z prawej strony obrazu na prostokątnym kamieniu znajduje się ułożona, szara czaszka. Bohaterowie przyglądają się jej bardzo uważnie. W tle możemy dostrzec ciemne chmury. Obraz ma mroczny charakter, co potęguje zaciemnione niebo oraz ciemne elementy dzieła, takie jak liczne drzewa oraz krzewy. — Giovanni Francesco Barbieri (Guercino), “Et in Arkadia Ego”, ok. 1618-1622, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: online-skills.

RKPbkllyNhOq6

Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Et in Arkadia Ego” o kształcie poziomego prostokąta. Ukazuje cztery postacie na tle przyrody. Mężczyźni ubrani są w pasterskie stroje i na głowach mają wieńce. Jeden z nich klęczy i odczytuje napis na grobowcu. Drugi po lewej opiera się o grobowiec i przypatruje się. Kobieta w niebieskiej sukni i żółtym płaszczu, podparta pod boki, spogląda na klęczącego mężczyznę. Jedynie czwarta postać, z wieńcem na głowie, pochyla się i wskazuje na odsłonięty napis, ale patrzy w stronę widza. W tle znajduje się pejzaż z drzewami, dalej wzgórza. Na niebieskim niebie widoczne są szaro-białe chmury. — Nicolas Poussin, „Et in Arkadia Ego”, 1638-1640, Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: online skills.

Rae4NSr5AvxNf

Rola pejzażu w twórczości Poussina

Twórczość Poussina odegrała ważną rolę w rozwoju malarstwa pejzażowego. W jego wczesnych dziełach dominującą rolę pełniły postacie, a krajobraz stanowił jedynie tło. W późniejszej twórczości zaczął jednak dominować nad przedstawieniami figuralnymi. Coraz większą uwagę przywiązywał do detali, starannie odzwierciedlał wszystkie elementy natury, nadając im znaczenia symboliczne. W obrazach łączył je z architekturą, mającą swój rodowód w antyku – zestawiał smukłe pnie drzew z klasycznymi kolumnami, górskie pejzaże ze starożytnymi budowlami i ruinami lub wprowadzał detale architektoniczne, które pełniły funkcje dekoracyjne. Mimo że nie rezygnował z postaci, nadrzędną rolę przypisywał pejzażowi.

Mistrzostwo w oddaniu pejzażu ukazuje Pejzaż z pogrzebem Fokiona. Obraz przedstawia niesionego na marach na miejsce pogrzebu tytułowego bohatera. Ateński generał został zgładzony przez zwolenników demokracji za to, że opowiadał się za pokojem, podczas gdy większość pragnęła wojny z Macedonią. Dzieło ma charakter moralizatorski – zwraca uwagę na triumf zawiści i okrucieństwa nad sprawiedliwością i dobrem.

RrTEdquLZC2wV1

Nicolas Poussin, „Pejzaż z pogrzebem Fokiona”, 1648, Muzeum Narodowe, Cardiff, Anglia, pinimg.com, CC BY 3.0

Polecenie 6

Dowiedz się, kim jest Fokion. Skorzystaj z dowolnych źródeł. Możesz poprosić o pomoc koleżankę lub kolegę. Następnie zaprezentuj postać innym uczniom.

Porównaj dwa pejzaże reprezentujące różne środowiska artystyczne i style: obraz Poussina Pejzaż z pogrzebem Fokiona i Pejzaż z upadkiem Ikara Pietera Bruegela. Zwróć uwagę na temat i jego realizację oraz zastosowane środki formalne.

6,6

R1H4Q7DxIsRQf

Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Pejzaż z pogrzebem Fokiona”. Na pierwszym planie ukazuje dwóch mężczyzn niosących ciało tytułowego Fokiona. Droga, którą idą, jest kręta. Na drugim planie ludzie wykonują codzienne zajęcia. Po prawej mężczyzna pasie owce. Drogą jedzie zaprzęgnięty w woła wóz, na którym siedzą dwie postacie. Dalej po prawej znajduje się jadący konno mężczyzna. Teren jest pagórkowaty. W dali widoczna jest zabudowa miejska ze świątynią i kopułą Kapitolu. W oddali wyższe wzgórza z drzewami. Nad sceną rozciąga się pogodne niebo. — Nicolas Poussin, „Pejzaż z pogrzebem Fokiona”, 1648, Muzeum Narodowe, Cardiff, Anglia, pinimg.com, CC BY 3.0

R1BuuQMGqnA0f

Ilustracja przedstawia pracę Pietera Bruegela (starszego) „Pejzaż z upadkiem Ikara”. Obraz powstał w 1557 roku. Na pierwszym planie widzimy kilku mężczyzn. Są to rolnik, pasterz oraz rybak. Mężczyźni znajdują się swoimi obowiązkami. Dalej widzimy ogromny zbiornik wodny, po którym pływają liczne statki. Przedstawiona została także scena upadku Ikara, który częściowo znajduje się już w wodzie. W tle możemy dostrzec liczne zabudowania oraz domy mieszkalne. Nad bohaterami widzimy rozjaśnione niebo. — Pieter Bruegel (starszy), „Pejzaż z upadkiem Ikara”, ok. 1560, Królewskie Muzea Sztuk Pięknych, Bruksela, Belgia, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: online-skills.

RFQp6vrRiDSA8

mab2cbe1fd72aeb89_0000000000228

R1M9fMtZVlpSn

Ćwiczenie 1

RYXyi5rNRkOvc

Ćwiczenie 2

Do dzieł dobierz właściwe muzea, w których się znajdują.

Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, Luwr, Paryż, National Gallery, Londyn

Triumf Pana (Orszak bachiczny przed hermą Pana)
Porwanie Sabinek
Et in Arkadia Ego

RBfdlpnbQkgCr

Ćwiczenie 3

R330qA7NhcheM

Ćwiczenie 4

R47wdodQB6me6

Ćwiczenie 5

R1HIxkrMxuWdn

Ćwiczenie 6

Wskaż zdania prawdziwe.

Poussin naśladował styl Caravaggia.
Mecenasem Poussina był Ludwik XIII.
Inspiracją dla Poussina były dzieła Rafaela Santi.
Poussin malował także dla kardynała Richelieu.

RWLfzXa6V5JLt

Ćwiczenie 7

Zaznacz właściwe odpowiedzi.
W twórczości Poussina widoczne są inspiracje:

literaturą antyczną
architekturą antyczną
twórczością Guido Reniego
akademizmem Annibale Carracciego

Słownik pojęć

Akademia

(gr. Akadḗmeia) nazwa pochodząca od starożytnej akademii w Atenach; współcześnie używana przede wszystkim na oznaczenie: 1. stowarzyszenia uczonych, literatów i artystów, mających status oficjalnych korporacji zrzeszających wybitnych przedstawicieli tych grup w kraju, regionie lub w danej dziedzinie w celu popierania rozwoju i rozwijania nauki, literatury lub sztuki, 2. instytucji nauczających o charakterze wyższej uczelni, zwłaszcza specjalistycznych szkół wyższych (np. akademie: sztuk pięknych, ekonomiczne, medyczne, wojskowe, sportowe), mających samorząd i prawo nadawania stopni naukowych.

Arkadia

kraina historyczna w Grecji, w środkowej części Peloponezu, z dostępem do Zatoki Argolidzkiej (Morze Kreteńskie); (…) Dzięki malowniczym krajobrazom i pięknu przyrody była opiewana przez poetów antycznych jako sielankowy kraj „arkadyjskich pasterzy”, stąd też tzw. pejzaż arkadyjski w sztuce XVII i XVIII w.
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Arkadia;3871097.html

Klasyczny

1. związany z kulturą starożytnych Greków lub Rzymian, z jej badaniem i wiedzą o niej, 2. wyróżniający się harmonią i proporcją (tak jak starożytne dzieła sztuki), 3. doskonały, służący za wzór, 4. tradycyjny, uznawany za doskonały w poprzednim okresie.

Sielanka

niczym niezmącone, pogodne, spokojne i beztroskie życie; utwór poetycki przedstawiający w sposób wyidealizowany uroki życia wiejskiego
źródło: https://sjp.pwn.pl/sjp/sielanka;2520472.html

mab2cbe1fd72aeb89_0000000000266

Galeria dzieł sztuki

R1DaVgwtg93Um1

R1PpsjmOMCzVe1

R1JHJHGKfTLY81

RhoLYatGJGmoR1

RmRsgij427gJs1

R1L5K78aM9FBV1

R1NeVq8DPucEf1

RKPbkllyNhOq61

RDnsFVVsCP79u1

R1H4Q7DxIsRQf1

R1BuuQMGqnA0f1

mab2cbe1fd72aeb89_0000000000276

Bibliografia

A. Bochnak, Historia sztuki nowożytnej, s. 74, PWN, Warszawa 1981.

H. Honour, J. Fleming, Historia sztuki świata, Arkady, Warszawa 2006.

Muzea świata, Luwr, Świat Książki, Warszawa 2005.

Muzea świata, National Gallery, Świat Książki, Warszawa 2005.

P. de Rynck, Jak czytać malarstwo, Universitas, Kraków 2005.

W. Beckett, Historia malarstwa. Wędrówki po historii sztuki Zachodu, Arkady, Warszawa 1997.

W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie – sztuka baroku, Wiedza Powszechna, Warszawa 1971.

https://encyklopedia.pwn.pl

https://sjp.pl

Barokowy klasycyzm w malarstwie Nicolasa Poussina