RMuFJnQ5Wy9j2
Fotografia przedstawia nałożone na siebie małe kolorowe próbki koloru przypominające sztywny papier ułożony w wachlarz. Począwszy od odcieni żółci, kartki przechodzą w jasną, a następnie ciemniejszą zieleń, a potem w odcienie koloru niebieskiego oraz różu i czerwieni.

Barwa

Paleta barw, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Paleta barw, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Kolor odgrywa szczególną rolę w sztuce. Jest podstawowym elementem przede wszystkim malarstwa. Posiada także istotne znaczenie dla innych dyscyplin: grafiki, rzeźby, a nawet architektury. W malarstwie jest podstawową składową analizy dzieła. Silnie oddziałuje na ekspresję obrazu. Od wieków kolor był przedmiotem naukowych badań i teoretycznych rozważań.
Nowatorskie podejście do zagadnień barwy i roli koloru mają współcześni artyści, interesujący się psychologią barw, jak również zajmujący się naukowo‑filozoficznymi teoriami.

Nauczysz się
  • Rozpoznawać cechy barw w dziełach malarstwa.

  • Określać relacje barw w dziełach sztuki.

  • Analizować kolorystykę wskazanych dzieł.

  • Stosować w opisie właściwą terminologię charakterystyczną dla kolorystyki;

  • tworzyć prace plastyczne stosując różne typy barw;

Gama_barwna_w_dziele_malarskim

Gama barwna w dziele malarskim

Gama barwna, zwana także kolorytem, to grupa barw występujących w obrazie, decydująca o jego kolorystyce:

  • szerokiej gamie barw mówimy wtedy, gdy w dziele są zastosowane barwy ciepłe i zimne;

  • wąska gama barwna występuje wtedy, gdy w obrazie są zastosowane barwy zimne lub ciepłe;

  • gdy w obrazie zachowana jest równowaga kolorów ciepłych, zimnych i neutralnych, mówimy o zharmonizowanej gamie barwnej.

Pracom namalowanym wąską gamą barw często towarzyszy monochromatyzmMonochromatyzmmonochromatyzm. Barwy czyste (podstawowe i pochodne) często bywają złamane barwami dopełniającymi. Podczas analizy kolorystyki warto zwrócić uwagę, gdy np.: gama barwna jest szeroka, ale występuje zdecydowana przewaga barw chłodnych lub ciepłych.”

Abstrakcyjny ekspresjonista Robert Goodnough [czytaj: robert gudnoł] stworzył obraz oparty na geometrycznych kształtach i odważnej, pełnej kontrastów kolorystyce, szerokiej gamie barw. Artysta wykorzystał kolory podstawowe oraz pochodne, połączył barwy czyste i złamane.

R1JaJyHS29Sr4
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Roberta Goodnougha pod tytułem „Walka”. Na obrazie znajdują się różnokolorowe plamy barwne, geometryczne, z ostrymi kątami. Obraz opiera się na kontrastujących ze sobą barwach - żywych odcieniach czerwonego, niebieskiego, białego i czarnego. Widoczny jest także kolor żółty i pomarańczowy. Kształty przypominają geometryczne figury. Po kliknięciu na ilustrację po prawej stronie pojawia się siedem punktów, po kliknięciu których podświetlają się określone części obrazu: 1. Barwy ciepłe - Podświetlają się ciepłe barwy, czerwone, brązowe, żółte i pomarańczowe. 2. Barwy zimne - Podświetlają się zimne barwy, niebieskie i zielone . 3. Barwy neutralne - Podświetlają się neutralne barwy, czyli biała i czarna. 4. Barwy podstawowe - Podświetlają się barwy podstawowe, czyli żółte, czerwone oraz niebieskie. 5. Barwy pochodne - Podświetlają się barwy pochodne, zielone i pomarańczowe. 6. Barwy czyste - Podświetlają się barwy czyste, czyli czerwony, żółty, niebieski oraz zielony. 7. Barwy złamane – Podświetlają się barwy złamane, czyli na przykład niebieski oraz czerwony z domieszką bieli, szarości lub czerni.
Robert Goodnough, „Walka”, 1967 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Robert Goodnough, Walka, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/artists/2242 [dostęp 8.08.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
POLSKIERADIO24.PL
POLSKIERADIO24.PL Mark Rothko - malarz barwnych pól i nastroju

Wąską gamę barw stosował w swoich dziełach przedstawiciel kierunku zwanego color field painting [czytaj: kolor fild pejting], Mark Rothko [czytaj: mark rotko].

cyt_Rothko Źródło: POLSKIERADIO24.PL, Mark Rothko - malarz barwnych pól i nastroju, dostępny w internecie: https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/2461461,Mark%E2%80%91Rothko%E2%80%91malarz%E2%80%91barwnych%E2%80%91pol%E2%80%91i%E2%80%91nastroju [dostęp 4.03.2021].
Polecenie 1

Kliknij na pogrubiony tekst, aby zapoznać się z pozostałą częścią cytatu:

R1Nz0xLhPWAS4
Pozostała część cytatu... Nieposiadający tytułu obraz z 1968 roku, wykonany na papierze - z ognistą, pomarańczową plamą na tle jaśniejszego, żółtopomarańczowego prostokąta i ognistoczerwonym prostokątem u dołu obrazu - świadczy o jego wyrafinowanym rozumieniu koloru i kompozycji. Artysta bardzo często sam mieszał pigmenty i inne środki chemiczne, w sobie tylko wiadomy sposób, przez co barwy na jego obrazach są niepowtarzalne. Ponadto potrafił w niesamowity sposób zestawiać ze sobą barwy, przez co wytwarzało się pomiędzy nimi napięcie. (…) Często efektem tego było na przykład wrażenie ruchu, bo jedne barwy w zestawieniu z innymi zdawały się powiększać lub zmniejszać. Obraz żył i wciągał w siebie odbiorcę, co było dodatkowo spotęgowane tym, że Rothko [czytaj: rotko] uprawiał głównie malarstwo wielkoformatowe, więc jego obrazy stawały się istotnym elementem organizującym przestrzeń, w której były eksponowane. Na ogół, zresztą, występowały samotnie lub w towarzystwie kilku obrazów utrzymanych w podobnej tonacji. (…)
POLSKIERADIO24.PL, Mark Rothko - malarz barwnych pól i nastroju
Źródło: POLSKIERADIO24.PL, Mark Rothko - malarz barwnych pól i nastroju, dostępny w internecie: https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/2461461,Mark%E2%80%91Rothko%E2%80%91malarz%E2%80%91barwnych%E2%80%91pol%E2%80%91i%E2%80%91nastroju [dostęp 4.03.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1Q8UQHBVtGF3
Ilustracja interaktywna przedstawia nieposiadające nazwy dzieło Marka Rothko [czytaj: marka rotko] - pomarańczowo-żółte tło, na którym, u dołu obrazu, umieszczona została ciemnopomarańczowa plama, kształtem przypominająca prostokąt. Jej krawędzie nie są ostre, widać płynne przejście z pomarańczy w żółć. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne punkty: 1. Wąska gama barw ciepłych, przykład monochromatyzmu w malarstwie. 2. Ciemnopomarańczowa plama, kształtem przypominająca prostokąt.
Mark Rothko, „Bez tytułu”, 1968, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Mark Rothko, Bez tytułu, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/37042?artist_id=5047&page=1&sov_referrer=artist [dostęp 4.03.2021], licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

W oparciu o powyższe dzieła, określ, jaki wpływ ma kolor na ekspresję obrazów.

R1OraJ2BWeKwH
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Za pomocą achromatycznych barw współczesny polski artysta, Wilhelm Sasnal, nawiązał do osobistych wydarzeń z rodzinnego Tarnowa. Artysta wspomina:

Marcin Pałach, Tarnowskie Centrum Informacji
Marcin Pałach, Tarnowskie Centrum Informacji Wilhelm Sasnal o Tarnowie – Mościcach

Przez większą część życia mieszkałem w Mościcach, ale ich wyjątkowość uświadomiłem sobie dopiero wtedy, kiedy zacząłem wyjeżdżać.

cyt_Sasnal Źródło: Tarnowskie Centrum Informacji, Marcin Pałach, Wilhelm Sasnal o Tarnowie – Mościcach, dostępny w internecie: https://www.it.tarnow.pl/atrakcje/tarnow/zabytki-i-atrakcje/moscice-dzielnica-ogrod/wilhelm-sasnal-o-tarnowie-moscicach/ [dostęp 4.03.2021].
Polecenie 3

Kliknij na pogrubiony tekst, aby zapoznać się z pozostałą częścią cytatu:

R2yRNaXw790BT
Pozostała część cytatu... Podczas studiów w Krakowie przekonałem się, że jest to unikalna, inna od pozostałych część Polski. W trakcie podróży zagranicznych dotarło do mnie, że jest to niezwykłe miejsce również w skali międzynarodowej. Mościce to dzielnica Tarnowa. W latach 20. ubiegłego wieku z inicjatywy prezydenta Ignacego Mościckiego, od którego dzielnica wzięła nazwę, powstały tu nowoczesne zakłady azotowe będące częścią niezwykłego założenia urbanistycznego. W obrębie ok. 10 kilometrów kwadratowych mieszkańcy mieli wszystko, co było potrzebne do życia. To był samowystarczalny organizm, który w sporej części przetrwał do dziś. Fabryka była miejscem pracy i żywicielem całej dzielnicy (w latach 70. żywiła cały Tarnów, bo zatrudniała aż 14 tysięcy osób). W sąsiedztwie ogromnych zakładów zbudowano przedzielone pasami zieleni kamienice i wille dla pracowników. Był też dom kultury, Dom Chemika – hotel, w którym gościli prezydent Mościcki oraz Eugeniusz Kwiatkowski, późniejszy dyrektor mościckich Azotów, park publiczny, kościół, cmentarz, infrastruktura handlowa i usługowa. Przedwojenna zabudowa Mościce do dziś są enklawą harmonijnej architektury o ludzkiej skali, przykładem humanistycznego czy też humanitarnego budownictwa i aranżacji przestrzeni.

Powojenne przemiany i inwestycje zatarły oryginalne założenia urbanistyczne, ale ich nie zniszczyły, a w niektórych przypadkach – nawet wzmocniły. To dlatego, że zbudowano w Mościcach nie tylko bloki mieszkalne, ale także centrum kultury, które wygląda jak nieco bardziej kanciasta wersja opery w Sydney [czytaj: sidnej]. Wybudowano też muszlę koncertową w parku i kompleks sportowy ze stadionem, halą i basenami. Dziedzictwo międzywojnia miesza się z socrealizmem i socmodernizmem. Szczególnie zaskakują ciekawe detale, których nie widać na pierwszy rzut oka. Na przykład w parku miejskim przechodnie mogą wypoczywać na oryginalnych ławkach z 1929 roku. Warto też zwrócić uwagę na niezwykłą konstrukcję hali sportowej. Mościce to także fenomen socjologiczny. Wytworzyła się tu mikrospołeczność, pewnego rodzaju wspólnota mieszkańców, która sprawia, że nikt nie jest anonimowy. Być może dlatego nie było widać tam ubóstwa i biedy, które w czasie przemian ustrojowych i gospodarczych lat 90. dotknęły Tarnów. W Mościcach tkwią moje korzenie – tu urodziliśmy się moja mama, ja i mój syn.

Unikalny charakter i swoistą egzotykę tego miejsca w pełni doceniłem jednak dopiero wtedy, kiedy stamtąd wyjechałem.
Marcin Pałach, Tarnowskie Centrum Informacji, „Wilhelm Sasnal o Tarnowie – Mościcach”
Źródło: Tarnowskie Centrum Informacji, Marcin Pałach, Wilhelm Sasnal o Tarnowie – Mościcach, dostępny w internecie: https://www.it.tarnow.pl/atrakcje/tarnow/zabytki-i-atrakcje/moscice-dzielnica-ogrod/wilhelm-sasnal-o-tarnowie-moscicach/ [dostęp 4.03.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R16t9jf0zjxXj
Wilhelm Sasnal, „Mościce”, 2005 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Wilhelm Sasnal, Mościce, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/240520436327479901/ [dostęp 4.03.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Polecenie 4

Jaki dostrzegasz związek pomiędzy wizerunkiem Mościc, o których wspomina Sasnal z kolorystyką obrazu?

R5kSgg3CxstYi
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Dzwiecznosc_barwy

Dźwięczność barwy

Dźwięczność barwy zależy od stopnia jej nasycenia. Im bardziej kolor będzie nasycony, intensywny, tym większa jego dźwięczność. O tej „muzyczności” koloru szeroko wypowiedziała się Maria Rzepińska w książce Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego:

Maria Rzepińska
Maria Rzepińska Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego

W języku krytycznym, podobnie jak w mowie potocznej, posługujemy się określeniami: „dźwięczność koloru”, „niskie i wysokie rejestry barw”, „symfonia kolorów”. Niektórzy krytycy używają nawet pojęcia „kontrapunktu” przy omawianiu dzieł malarstwa zbudowanego na zasadzie opozycji barwnych.

Mówi się też o tonacji „minorowej” i „majorowej”. W języku muzycznym zresztą obserwujemy proces odwrotny — zapożyczeń z malarstwa. Mówimy więc: „barwa głosu”, „głos jasny”, „koloratura”.

cyt_dzwiecznosc_barwy Źródło: Maria Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Kraków 1983, s. 63–64.
Polecenie 5

Kliknij na pogrubiony tekst, aby zapoznać się z pozostałą częścią cytatu:

R1FhBxTGeOUoX
Pozostała część cytatu... Wydaje się zatem, że niektóre przynajmniej metafory z dziedziny muzyki można w języku opisowym stosować bez szkody dla „naukowości” tego opisu. (…) Istnieją też pewne terminy i podziały metodyczne stworzone przez historyków sztuki jako przydatne w języku opisowym. Do takich należy proponowany przez Jantzena podział na „wartości własne” koloru oraz „wartości przedstawieniowe” (…). W pierwszym przypadku kolor występuje w swej wartości autonomicznej, wyraża jedynie jakość własną, specyficzną, jakość czerwieni, błękitu, fioletu. W drugim — kolor pojawia się w funkcji przedstawiającej, naśladującej naturę, identyfikującej przedmioty. Kolor służy ukazaniu światła i cienia, stosunków przestrzennych, materii rzeczy. Jantzen zauważa, że te dwie funkcje koloru: wyrażanie „samego siebie” i przedstawianie natury, pozostają wobec siebie w pewnej sprzeczności. Zachodzi bowiem takie zjawisko, że im pełniej dochodzi do głosu wartość własna (Eigenwert) [czytaj: ajgenwert] danej barwy, tym mniejsza jest jej wartość przedstawieniowa (Darstellungswert) [czytaj: darsztelungswert]. W malarstwie, które stara się oddać warunki oświetlenia, atmosfery, materię i konsystencję przedmiotów, kolor jako Eigenwert [czytaj: ajgenwert] nie może działać samodzielnie, gdyż nie może występować jako jednolita płaszczyzna. Elementarna siła i czystość koloru musi najczęściej zostać przytłumiona, rozdrobniona, zmodyfikowana, aby zadośćuczynić powyższym wymaganiom.
Źródło: Maria Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, 1983, s. 63–64, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Polecenie 6

Stwórz zbiór słów, które są wspólne dla określenia koloru i mają związek z terminologią muzyczną.

R3xGETG98IblF
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Barwa szczególną rolę pełni w twórczości Leona Tarasewicza ( ur. 1957), profesora na Wydziale Malarstwa w warszawskiej ASP, artysty związanego z białostocczyzną. O kolorze i jego roli mówił m.in.:

Robert Mazurek, Leon Tarasiewicz
Robert Mazurek, Leon Tarasiewicz Tarasewicz: Kolor zostawia na obrazie ślad genetyczny, którym artysta się posługuje. Kolor idzie za każdym z nas [WYWIAD]

Kolor to mój chleb codzienny, cały czas z nim obcuję.

cyt_Tarasiewicz Źródło: Robert Mazurek, Leon Tarasiewicz, Tarasewicz: Kolor zostawia na obrazie ślad genetyczny, którym artysta się posługuje. Kolor idzie za każdym z nas [WYWIAD], dostępny w internecie: https://kultura.gazetaprawna.pl/artykuly/1482621,tarasewicz-kolor-obrazy-sztuka-zenek-kultura-artysci-malarze.html [dostęp 18.05.2022].

W obrazie z 2020 roku malarz zastosował szeroką gamę dźwięcznych barw. Zestawił na jednym płótnie wyraziste, nasycone zielenie, czerwienie, żółcienie, a w kilku miejscach dodał mocne plamki niebieskiego. Obraz mieni się wielością różnych barw.

RDGFENDE3Ge9V
Leon Tarasewicz, Bez tytułu, 2020 r., kolekcja prywatna, artinfo.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Leon Tarasewicz, Bez tytułu, akryl, płótno, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/dzielo/bez-tytulu-2020-r-38214792-9bf6-41d3-9dc2-f348a2504130 [dostęp 18.05.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Dominanta_kolorystyczna

Dominanta kolorystyczna

W powojennym obrazie Andrzeja Wróblewskiego Syn i zabita matka dominantę kolorystyczną stanowią błękity, wypełniające większą część płótna. Malarz użył różnego nasycenia tej barwy – tło jest bardzo rozjaśnione, suknia kobiety intensywna. Błękitny odcień ma także ciało postaci.

Rpz4GolWsG5ab
Andrzej Wróblewski, „Syn i zabita matka”, 1949 r., Muzeum Narodowe, Kraków, muzea.malopolska.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Andrzej Wróblewski, Syn i zabita matka, Olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Kraków, dostępny w internecie: http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/26885/1118401 [dostęp 4.03.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Surrealista, Salvador Dali [czytaj: salwador dali] potęguje siłę wyrazu swego dzieła i podkreśla symbolikę słoni niosących masywne obeliskiObeliskobeliski na grzbietach (słonie są symbolem polityki, ale przedstawione na delikatnych nogach odczytać można jako niestabilność polityczną), stosując ciepłą gamę barw intensywnych czerwieni, wypełniających prawie całą powierzchnię obrazu. Tło dodatkowo wzmocnione jest ciepłym pasem żółtego koloru w dolnej części dzieła. Słonie zatapiają się w ognistej czerwieni, której blask pochłania ciała zwierząt.

RGnXkhsZsOR5N
Salvador Dali, „Słonie”, 1948 r., kolekcja prywatna, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Salvador Dali, Słonie, Olej na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/358176976609996011/ [dostęp 4.03.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kontrast

Kontrast

W obrazach malarze stosują często kontrasty barw. Nie muszą one jednak oznaczać całkowitej dysharmonii, przeciwstawieństwa barw mogą być wyraziste, jak i delikatne. Decyduje o nich wielkość kontrastujących ze sobą plam, a także sposób wykorzystania przez artystę właściwości koloru.

Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz
Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz Słownik terminologiczny sztuk pięknych

Przy stosowaniu kontrastu tonów największą siłę działania uzyskuje się przez zestawianie barw dopełniających, mniejszą — przez zestawianie trzech barw podstawowych, jeszcze mniejszą - trzech barw pochodnych, najmniejszą – pośrednich.

cyt_kontrast Źródło: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Warszawa 2002, s. 192–193.
Polecenie 7

Kliknij na pogrubiony tekst, aby zapoznać się z pozostałą częścią cytatu:

Rzz4ds58GUZij
Pozostała część cytatu... Przeplatanie wąskich pasków tonów kontrastowych powoduje wrażenie migotania, co często stosowane bywa w kompozycjach op‑artowskich. Silnie skontrastowane barwy wzajemnie się wzmacniają, najaktywniejszą z barw jest pomarańczowa i czerwona, najbierniejszymi - zielona i purpurowa. Barwa jaśniejsza i bardziej nasycona tego samego tonu zawsze jest aktywniejsza od innych jego odcieni; stąd też niebieska wydaje się o zmierzchu aktywniejsza od czerwieni (tzw. zjawisko Purkyniego: barwy zbliżone w widmie do błękitu jaśnieją, zbliżone do czerwieni – ciemnieją). Kontrast nasycenia, czyli kontrast świetlistości polega na specyficznych właściwościach barw, decydujących o tym, że barwy nasycone z obszaru żółto‑czerwonego wydają się jaskrawe i krzykliwe, podczas gdy analogicznie nasycona zielona lub niebieska ma charakter spokojny; jednak w zestawieniu z brunatną czerwienią, zieleń nabiera jaskrawości, a jasny niebieski wydaje się świecić. Kontrast jasności opiera się na właściwości barwy określanej odcieniem, dotyczy zatem w równym stopniu barw chromatycznych, jak achromatycznych. Przejście od barwy jasnej do ciemnej, za pomocą stopniowego subtelnie przeprowadzanego ściemniania, określa się terminem sfumato; intensywność kontrastu zwiększa się, gdy jasna plama występuje bezpośrednio na tle ciemnym, czy ciemna na jasnym. Znacznie słabsze oddziaływanie cechuje kontrasty oparte na wtórnych cechach barw jak kontrast kolorów wstępujących i występujących, inaczej mówiąc, kontrast polegający na wykorzystaniu właściwości temperatury barwy.
Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2002, s. 192‑193.
Źródło: Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, 2002, s. 192–193, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kontrasty w barwie można podzielić na trzy rodzaje:

• temperaturowy (zestawienia barw ciepłych i zimnych),

• walorowy (przejścia od ciemnego do bardzo jasnego odcienia w zakresie tego samego koloru),

• dopełnieniowy (zestawienie barw dopełniających, na przykład żółty‑fioletowy, zielony‑czerwony).

Kontrast barw pojawia się w serii autoportretów Andy’ego Warhola [czytaj: endiego łorhola] z 1966 roku. Artysta, wykorzystując technikę sitodrukuSitodruksitodruku, uzyskał charakterystyczne twarde kontury i płaskie obszary koloru. Szczególny nacisk położył na zmieniające się kolory i kontrasty. Połączył barwy podstawowe i pochodne, a także różne odcienie tego samego koloru. Uzyskał w ten sposób silne temperaturowe kontrasty barw.

R13S6x5GklvXK
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Andy’ego Warhola pod tytułem „Autoportret”. Praca składa się z dziewięciu fotografii (autoportretów) w kształcie kwadratu. W każdym z nich znajduje się wizerunek Andy’ego Warhola. Kolory są mocno kontrastowe oraz żaden kolor z jednego wizerunku nie powtarza się na innym. Artysta przedstawił siebie jako mężczyznę w średnim wieku, o średniej długości włosach zaczesanych w lewą stronę. Warhol podpiera brodę palcami dłoni, dwa palce dotykają jego ust. Portrety są powielone i różnią się jedynie kolorystyką. Cienie na twarzy zostały przedstawione jako plama barwna bez zarysowanych szczegółów. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt. 1. Kontrast temperaturowy.
Andy Warhol, „Autoportret”, 1966 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Andy Warhol, Autoportret, Atrament sitodrukowy na syntetycznej farbie polimerowej na dziewięciu płótnach, Muzeum Sztuki MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/79889 [dostęp 4.03.2021], licencja: CC BY 3.0.

W obrazie Wolne Miasto Gdańsk Edward Dwurnik użył czystego błękitu, rozbielonych jego odcieni oraz czystej bieli. Ograniczona paleta barw doskonale oddaje walorowe kontrasty.

artinfo.pl
artinfo.pl Opis do dzieła „Wolne Miasto Gdańsk” Edwarda Dwurnika

(…) Świat błękitów może stać się światem samowystarczalnym, tak jak ma to miejsce w ostatnich obrazach Dwurnika.

cyt_Dwurnik Źródło: artinfo.pl, Opis do dzieła „Wolne Miasto Gdańsk” Edwarda Dwurnika, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/dzielo/wolne-miasto-gdansk-1994-r [dostęp 4.03.2021].
Polecenie 8

Kliknij na pogrubiony tekst, aby zapoznać się z pozostałą częścią cytatu:

R9dBI9quE7IQD
Pozostała część cytatu... (…) Gdy paleta zostaje tak drastycznie ograniczona każde drgnienie koloru, każdy jego niuans zyskuje na znaczeniu. Dwoma podstawowymi pigmentami w obrazach Dwurnika stał się błękit pruski (zwany także paryskim lub berlińskim) i ultramaryna. Poza tym, czasami, zjawia się ceruleum, czyli kolor głupkowato niezmąconego, pogodnego nieba (…) i, oczywiście, biel traktowana jako światło. Czerni jako takiej nie ma, ale przecież uzyskać ją można nakładając grubą warstwę błękitu paryskiego (…).
Opis do dzieła „Wolne Miasto Gdańsk” Edwarda Dwurnika, artinfo.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: artinfo.pl, Opis do dzieła „Wolne Miasto Gdańsk” Edwarda Dwurnika, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/dzielo/wolne-miasto-gdansk-1994-r [dostęp 4.03.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Rc81R3LI9BxvM
Obraz przedstawia port przy brzegu rzeki, do którego zacumowano łódź ze zwiniętymi żaglami. Przy porcie przechadzają się ludzie, a dalej stoi ciąg kamienic o podobnej wysokości, ustawione jedna przy drugiej. Kamienice mają spiczaste dachy oraz wiele małych okien. Za kamienicami znajdują się także inne, wyższe budynki, namalowane ciemniejszym kolorem. Cały obraz utrzymano w niebiesko-białej kolorystyce. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt. 1. Kontrast walorowy.
Edward Dwurnik, „Wolne Miasto Gdańsk”, 2018 r., kolekcja prywatna, szokart.com, CC BY 3.0
Źródło: Edward Dwurnik, Wolne Miasto Gdańsk, Olej, akryl na płótnie, Kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://szokart.com/produkt/mal423-gdansk/ [dostęp 4.03.2021], licencja: CC BY 3.0.

Luisito Magno, przedstawiając na obrazie Król i królowa dwie postacie w abstrakcyjny sposób, zestawił obok siebie barwy kontrastowe: czerwień z zielenią, pomarańcz z błękitem. Granicząc z sobą, plamy kolorów dopełniają się.

R19dl6sdvtQcC
Luisito Magno, „Król i królowa”, 2012 r., kolekcja prywatna, saatchiart.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Luisito Magno, Król i królowa, akryl, płótno, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://www.saatchiart.com/print/Painting-KING-AND-QUEEN/797781/2565231/view [dostęp 18.05.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Akcent_kolorystyczny

Akcent kolorystyczny

W kompozycji barwnej istotną rolę odgrywa akcent kolorystyczny. Wyróżnia się on intensywnością lub temperatura koloru. Zwraca uwagę odbiorcy, eksponując się na tle całego dzieła. W obrazie Waltera Graba Niebezpieczna gra taką role pełni czerwona kula.

RWRgGMQiQMXIS
Walter Grab, „Niebezpieczna gra”, 1962 r., kolekcja prywatna, tumblr.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Walter Grab, Niebezpieczna gra, olej na desce, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://jareckiworld.tumblr.com/post/661792530384486400/walter-grab-1927-1989-gef%C3%A4hrliches-spiel [dostęp 18.05.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Aplikacja_on_line

Aplikacja on‑line

Aplikacja barwa umożliwia zapoznanie się z pojęciem barwy, pozwala mieszać poszczególne kolory. W aplikacji znajduje się także analiza trzech dzieł oraz spis zawodów, w których ważna jest znajomość barw oraz ich odcieni. 

Poniżej przedstawiono alternatywę aplikacji.

R1eoRacMyqtDK
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: „Barwy”.
RjVImTlkMeQ4c
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Roberta Goodnougha pod tytułem „Walka”. Na obrazie znajdują się różnokolorowe plamy barwne, geometryczne, z ostrymi kątami. Obraz opiera się na kontrastujących ze sobą barwach - żywych odcieniach czerwonego, niebieskiego, białego i czarnego. Widoczny jest także kolor żółty i pomarańczowy. Kształty przypominają geometryczne figury. Dodatkowo, na ilustracji znajdują się punkty interaktywne: 1. Technika: syntetyczna farba polimerowa, olej i węgiel na płótnie., 2. Biel, czerń i szarość to barwy neutralne., 3. Barwy podstawowe to żółty, czerwień i błękit., 4. Zieleń to kolor pochodny powstały z połączenia błękitu i żółtego.
Robert Goodnough, „Walka”, 1967 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Robert Goodnough, Goodnough, „Walka”, ilustracja, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, dostępny w internecie: https://www.moma.org/artists/2242 [dostęp 17.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RCYuYwKUQzRk0
Ilustracja interaktywna w kształcie prostokąta, ustawiona pionowo przedstawia obraz, w którym przeważają barwy niebieskie. Dzieło przedstawia wzburzone morze z falami. Poziome linie wykonane w kolorze białym, różnymi odcieniami niebieskiego oraz odrobiną zieleni tworzą całość fal, wprawiając je również w ruch. Dodatkowo, na ilustracji znajdują się punkty: 1. Monochromatyczna gama barw (różne odcienie błękitów- od bardzo rozbielonego po bardzo ciemny - wszystkie zimne)., 2. Na obrazie pojawiają się śladowe pociągnięcia koloru zielonego (barwa zimna).
Edward Dwurnik, „Błękitny”, 1993 r., Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, cdn.desa.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Edward Dwurnik, „Błękitny”, ilustracja, Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, dostępny w internecie: https://cdn.desa.pl/pics/desaobjectpicture/563915/edward-dwurnik_z-cyklu-bekitny_410016_0.jpg.1000x600_q85_crop-scale.jpg [dostęp 17.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1SmDolEGTm2A
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię dzieła z delikatnymi, kolorowymi akcentami, znajdujące się na murze przy chodniku. Fotografia ukazuje szare otoczenie. Wzdłuż chodnika przebiegają schody oddzielone szarym, podniszczonym murem. Widoczny na fotografii jest tylko mur, a schody są schowane. Na murze znajduje się czarno-biały wizerunek małej dziewczynki o krótkich włosach. Ubrana jest w sukienkę. Dziewczynka przedstawiona jest z lewego profilu. Włosy oraz strój dziecka są rozwiane przez wiatr. Postać wyciąga lewą rękę przed siebie w kierunku odlatującego czerwonego balonika w kształcie serca. Na murze znajduje się również biały napis “THERE IS ALWAYS HOPE”. Dodatkowo, na ilustracji znajdują się punkty: 1. Czerwony balon w kształcie serca namalowany został czerwienią (barwa podstawowa, ciepła) i jest silnym akcentem barwnym w dziele. 2. Banksy wykorzystał wąską gamę barw – namalował mural przy użyciu czerni, szarości i czerwieni. 3. Dziewczynka z muralu Banksy’ego namalowana została za pomocą szablonu w czerni i szarościach (barwy neutralne).
Banksy, „Dziewczynka z balonikiem”, Oryginalny mural na moście Waterloo w South Bank z 2004 r., Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0
Źródło: Banksy, „Dziewczynka z balonikiem”, ilustracja, Oryginalny mural na moście Waterloo w South Bank, dostępny w internecie: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Banksy_Girl_and_Heart_Balloon_%282840632113%29.jpg [dostęp 17.10.2023], licencja: CC BY-SA 2.0.

Projektant gier komputerowych

Zajmuje się projektowaniem aplikacji multimedialnych, animacji i gier komputerowych – tworzy ich koncepcje, w których jednym z ważnych elementów jest grafika, oparta na wykorzystaniu wiedzy o barwie i jej właściwości, głównie wiedze na temat łączenia barw, temperatury i kontrastu. Zawód wymaga wiec umiejętności rozróżniania kolorów i ich odcieni. Projektant gier komputerowych w swojej pracy wykorzystuje zaawansowane techniki graficzne i narzędzia komputerowe.

RySOoprgKS2E1
Silnik do tworzenia gier „Unity", sages.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Silnik do tworzenia gier „Unity", dostępny w internecie: https://www.sages.pl/blog/tworzenie-gier-komputerowych-kto-tak-naprawde-tworzy-gry-komputerowe [dostęp 13.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Architekt krajobrazu

Zajmuje się projektowaniem parków i innych terenów zielonych. Wymaga wiedzy na temat zestawień barwnych i ich działania na psychikę, ponieważ tereny zielone pełnią między innymi funkcję relaksacyjną, służą odpoczynkowi od miejskiego zgiełku. Ponadto pełnią także rolę dekoracyjną, więc niezbędna jest wiedza na temat łączenia barw. Architekt krajobrazu powinien wiedzieć, jakie kolory i odcienie zieleni zestawić, by tworzyły estetyczną całość, zespoloną z innymi krzewami czy drzewami, a także otoczeniem. Architekt krajobrazu swoje projekty może tworzyć ręcznie, opierając się głównie na rysunku i wprowadzając kolor, wykorzystując zazwyczaj technikę akwareli. Jednak współcześnie do tego celu najczęściej wykorzystuje się zaawansowane programy komputerowe do tworzenia projektów architektonicznych, np. CAD.

RGf6apgZsdMZm
Projektowanie ogrodu, freepik.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Projektowanie ogrodu, ilustracja, dostępny w internecie: https://img.freepik.com/darmowe-zdjecie/architekt-krajobrazu-projekt-kamiennego-patio-w-planie-ogrodu-przydomowego_176124-1063.jpg?w=2000 [dostęp 17.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Wizażysta

Zajmuje się całościowym wyglądem klienta – dobiera strój, fryzurę, dodatki i makijaż, które służą korzystnemu wizerunkowi i wpływają na sukces w pracy, ułatwiając kontakty z innymi. W kreowaniu wizerunku dobiera także właściwą kolorystykę ubioru, dostosowując ją do charakteru pracy i podkreślając atuty postaci, usposobienia. Wizażysta musi zatem posiadać wiedzę na temat cech barw w budowaniu nastroju, ekspresji, dobierać zestawienia kolorystyczne (np. stonowane utrzymane w jednej tonacji lub kontrastowe). Musi znać koło barw, zasady łączenia kolorów, korzystać z wiedzy na temat złudzenia optycznego, aby dobrać ubrania optycznie wyszczuplające sylwetkę albo dostosowując kolorystykę makijażu do wyrzeźbienia rysów twarzy. Wizażysta może przed realizacją wykonać projekt, wykorzystując różne techniki plastyczne: akwarelę, akryl lub barwny tusz, kredkę, a nawet kolaż. Może także łączyć te techniki lub korzystać z graficznego programu komputerowego.

Ru6hQ2XeICTfb
Wykonywanie makijażu przez wizażystę, ocdn.eu, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Wykonywanie makijażu przez wizażystę, ilustracja, dostępny w internecie: https://ocdn.eu/images/pulscms/MzA7MDA_/d9923d157c09f60651fbb1d958ecd32b.jpeg [dostęp 17.10.2023], licencja: CC BY 3.0.

Artysta malarz

Artysta malarz zajmuje się artystycznym tworzeniem obrazów. Zawód ten wymaga znajomości wszystkich właściwości barw i wyczucia w ich stosowaniu w różnych technikach malarskich lub łączonych, np. technice olejnej, akwarelowej, temperowej, akrylowej, kolażu, a także , ich właściwości oraz media do rozcieńczania, a także narzędzia. Barwa jest jednym z najważniejszych elementów jego pracy – służy wypowiedzi artystycznej, wyrażaniu emocji, odwzorowaniu realiów lub wyrażeniu abstrakcyjnych poglądów na temat opracowanej przez siebie artystycznej koncepcji lub autorskiego stylu, opartego często na eksperymentowaniu z barwą.

RnSIdkHIxKB84
Artystka podczas tworzenia obrazu za pomocą rozcierania farby rękoma, ie.edu, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Artystka podczas tworzenia obrazu za pomocą rozcierania farby rękoma, ilustracja, dostępny w internecie: https://www.ie.edu/insights/wp-content/uploads/2020/10/Hindi-Art-for-Busniness-Leaders.jpg [dostęp 17.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kolorysta filmowy

Kolorysta filmowy zajmuje się oprawą barwną wszystkich gatunków filmów, teledysków a także reklam i spotów. Dba o dostosowanie kolorystyczne filmu, stworzenie nastroju i stylu do założeń reżysera. Przeprowadza korektę barwną filmowego obrazu na etapie postprodukcji – kontroluje i zmienia oprawę barwną, odpowiednie nasycenie i zgodność koloru w zmontowanym obrazie, uzależnione od pory dnia, oświetlenia, aby stworzyć wrażenie dzieła nakręconego w jednej sekwencji czasowej. Wykorzystuje profesjonalne oprogramowanie, w którym może także nakładać filtry o odpowiedniej temperaturze barwy, nadając odpowiedni nastrój.

R1YSOST1RZyfK
Przykład ilustrujący efekt zastosowania filtru, cloudfront.net, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Przykład ilustrujący efekt zastosowania filtru, ilustracja, dostępny w internecie: https://d31ezp3r8jwmks.cloudfront.net/325rh2f6ucwup6a2qtc61ze5t1oe [dostęp 17.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Scenograf

Scenograf zajmuje się tworzeniem scenografii i dekoracji do filmów, przedstawień teatralnych, opery, imprez okolicznościowych (także plenerowych). Opracowuje koncepcję artystyczną, którą omawia z reżyserem, producentem lub zleceniodawcą. Dostosowuje kolorystykę scenografii do charakteru dzieła czy widowiska, opracowuje koncepcję w formie graficznej – odręcznej lub w wersji komputerowej. Scenograf musi posiadać wiedze na temat właściwości barw oraz sposobu ich łączenia, co pozwala mu na dostosowanie dekoracji do założeń inscenizacyjnych czy dekoratorskich.

RjEW0ngTiMAD7
Ekipa filmowa– sprzęt filmujący i zespół specjalistów, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ekipa filmowa– sprzęt filmujący i zespół specjalistów, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Ilustrator

Scenograf Ilustrator zajmuje się tworzeniem ilustracji do wydawnictw – okładek i ilustracji wewnątrz książek, komiksów, gier komputerowych, gier planszowych, graficznej oprawy czasopism, bilboardów, reklam, opakowań produktów, etykiet itp. Projektuje zarówno grafiki czarno‑białe jak i kolorowe. Musi posiadać kompleksową wiedzę na temat barwy, a także pracować w różnych technikach plastycznych, aby dostosować swój projekt do oczekiwań odbiorcy.

R1C7S65QLGr84
Julian Tuwim „Pan Maluśkiewicz i wieloryb", ilustracja: Bohdan Butenko, wydawnictwodwiesiostry.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Bohdan Butenko, Julian Tuwim, „Pan Maluśkiewicz i wieloryb", ilustracja, dostępny w internecie: https://wydawnictwodwiesiostry.pl/files/ksiazki/pan_maluskiewicz/pan_maluskiewicz_3.jpg [dostęp 13.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Projektant mody

Projektant mody zajmuje się projektowaniem ubrań i dodatków, przygotowuje pierwowzory strojów, czasem własnoręcznie szyjąc prototyp. Swój pomysł wykonuje w wersji rysunku, ale do wizualizacji często używa także graficznych programów komputerowych. Oprócz znajomości tkanin i ich właściwości, musi posiadać plastyczną wiedzę na temat łączenia barw, sposobu tworzenia kontrastów, zwłaszcza, że w świecie mody ma to ogromne znaczenie. Trendy modowe dyktują często, jakie kolory łączyć i jak je zestawiać, więc znajomość całej palety barw jest w zawodzie projektanta mody niezbędna.

RlOn6ctYxzoDG
Projektantka mody podczas kolorystycznego dobierania tkaniny, polskapraca.info, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Projektantka mody podczas kolorystycznego dobierania tkaniny, ilustracja, dostępny w internecie: https://www.polskapraca.info/wp-content/uploads/2016/04/Most-Expensive-Fashion-Designers-in-the-World-coveer.jpg [dostęp 17.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Projektant wnętrz

Projektowanie wnętrz to zawód polegający na tworzeniu koncepcji i wystroju wnętrza z zachowaniem jego funkcji, a tajże uwzględnieniem oczekiwań klienta. Od projektanta wnętrz oczekuje się więc właściwego doboru kolorystyki ścian, podłogi, wszystkich znajdujących się w pomieszczeniu mebli i dodatków. Musi posiadać kompleksową wiedzę na temat barwy, właściwości kolorów, sposobu ich tworzenia. Szczególną rolę pełni tu wiedza o relatywizmie barw, ponieważ znajdują się w jednym wnętrzu, jedne elementy oddziałują na drugie. Swoje projekty projektant tworzy odręcznie w formie barwnych rysunków lub w technice komputerowej, korzystając z oprogramowania graficznego.

R1Tfv54M2967B
Projektant wnętrz podczas dobierania kolorystyki, wyjatkowyprezent.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Projektant wnętrz podczas dobierania kolorystyki, Fotografia, dostępny w internecie: https://www.wyjatkowyprezent.pl/prezent/kurs-projektowania-i-aranzacji-wnetrz/ [dostęp 13.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Fotografik/fotograf

Zawód fotografika wymaga profesjonalizmu zdjęć, wykonywanych podczas sesji w studio lub w plenerze. Fotografik wykonuje także zdjęcia do kampanii reklamowych, kalendarzy, książek, albumów, ale także zajmuje się fotografią okolicznościową. Aby stworzyć dobre zdjęcie, fotografik musi posiadać wiedzę na temat optyki, barwy, mieć zmysł plastyczny. Jego zadaniem jest nie tylko odtworzenie na fotografii rzeczywistości, ale przede wszystkim wykreowanie ciekawego kolorystycznie zdjęcia. Dlatego korzysta z filtrów, dostosowuje barwy, podczas obróbki cyfrowej zmienia rzeczywisty kolor lub jego odcień, nakłada różne efekty barwne.

Ruw0cXSa1X2L5
Zdjęcie ukazujące efekt przed i po obróbce cyfrowej, wyostrzeniu koloru i światła, intensywności barwy i jej natężenia, i.pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Zdjęcie ukazujące efekt przed i po obróbce cyfrowej, wyostrzeniu koloru i światła, intensywności barwy i jej natężenia, ilustracja, dostępny w internecie: https://i.pinimg.com/originals/40/c6/47/40c6471019f3f20f354c4c498e632848.jpg [dostęp 13.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Aranżer wnętrz

Praca w zawodzie aranżera wnętrz polega na atrakcyjnym, estetycznym, oryginalnym i przyciągającym uwagę urządzaniu wnętrza, dokonywanie w nim zmian. Aranżując wnętrze bierze pod uwagę jego przeznaczenie, dobiera odpowiednie kolory ścian i mebli, dodatków, aby uzyskać wrażenie harmonii lub przyciągać uwagę funkcjonalnością czy oryginalnością. Jednocześnie musi pilnować, by charakter wnętrza był zgodny z jego przeznaczeniem. Dlatego w pracy aranżera niezbędna jest wiedza na temat zasad zestawiania kolorów oraz wszelkich zabiegów i trików kolorystycznych, wpływających na przestrzeń, tworzących iluzję głębi itp.

R1RkBCJS2VWfZ
Wnętrze mieszkalne zaaranżowane w spokojnych tonacjach i posiadające silny akcent kolorystyczny (kanapa), imwnetrza.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Wnętrze mieszkalne zaaranżowane w spokojnych tonacjach i posiadające silny akcent kolorystyczny (kanapa), Fotografia, dostępny w internecie: https://www.imwnetrza.pl/wp-content/uploads/2021/04/architekt-wnetrz-wejherowo.jpg [dostęp 13.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Grafik komputerowy

Grafik komputerowy zajmuje się opracowaniem cyfrowym projektu i przygotowuje go do druku. Pracuje nad tworzeniem projektów logo firmy, grafiki użytkowej, książek, czasopism, katalogów reklamowych. Przygotowuje także cyfrową obróbkę tekstu oraz graficzną szatę zdjęć do różnych publikacji zawierających tekst. Praca ta wiedzy na temat barwy, by wykonany przez niego projekt lub innym materiał w formie cyfrowej przeznaczony dla firmy, do książki lub gazety, ulotka, katalog reklamowego spełniał swoją rolę. Inne cechy barw wykorzysta np. w monochromatycznym lub stworzonym na zasadzie kontrastu logo, a inne w ulotce reklamowej czy projekcie karty kalendarza.

R1YjuiAdINIxg
Grafik komputerowy podczas tworzenia reklamy farb, placpigal.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Grafik komputerowy podczas tworzenia reklamy farb, ilustracja, dostępny w internecie: https://www.placpigal.pl/blog/wp-content/uploads/2015/09/bigstock-Graphic-Designer-At-Work-Colo-63480505.jpg [dostęp 17.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Psycholog

Zadaniem psychologa jest pomaganie ludziom z problemami psychicznymi. Wiedza na temat znaczenia i działania kolorów na psychikę i emocje jest jedna z głównych umiejętności niezbędnych w terapii. Psycholog powinien potrafić wykorzystać ją, aby wywołać odpowiedni nastrój pacjenta, spowodować poczucie wartości, szczęście, ale także wzbudzić niepokój, energię, służące rozwiązywaniu sytuacji problemowych, wywołaniu odpowiednich procesów psychicznych. Jednym z zabiegów, który wykorzystuje właściwości barw jest koloroterapia.

R1cQWZMDDc6Jk
Zabieg z wykorzystaniem koloroterapii (chromoterapii), profitroom.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Zabieg z wykorzystaniem koloroterapii (chromoterapii), ilustracja, dostępny w internecie: https://u.profitroom.pl/2019-manorhouse-pl/thumb/1920x810/uploads/Alchemia_zdrowia/Manor_House_Terapiaharmonizacjiczakr_Czakry2of1.jpg [dostęp 17.10.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Marketingowiec

Marketingowiec to osoba odpowiedzialna za promocję i sprzedaż dzieł sztuki oraz zarządzanie wizerunkiem artystów, galerii, muzeów lub innych instytucji związanych ze sztuką. Zajmuje się tworzeniem materiałów marketingowych, takich jak portfolio artysty, katalogi, strony internetowe, profile w mediach społecznościowych itp. Jest również odpowiedzialny za planowanie, promocję i organizację wystaw, wernisaży, aukcji sztuki. Koordynuje działania związane z reklamą, nawiązuje kontakty z nabywcami dzieł, kolekcjonerami, galeriami, muzeami itp. Marketingowiec sztuki śledzi rynek sztuki, analizuje trendy i preferencje klientów.

RGVQuNn4E4NN3
Koncepcja strategii marketingowej, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Koncepcja strategii marketingowej, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Muzealnik

Muzealnik to osoba pracująca w muzeum lub instytucji kulturalnej, odpowiedzialna za zadania związane z zarządzaniem i pielęgnowaniem dzieł sztuki, zajmuje się organizacją wystaw, prowadzeniem badań naukowych, edukacją. Muzealnik prowadzi badania naukowe związane z zasobami muzealnymi. Jest odpowiedzialny za prowadzenie inwentaryzacji, dokumentacji i opracowania naukowego zbiorów muzealnych. Tworzy katalogi, rejestry, opracowuje opisy i analizy poszczególnych obiektów. Dbając o prawidłowe oznakowanie, klasyfikację i archiwizację, zapewnia uporządkowanie i łatwy dostęp do informacji na temat kolekcji. Bierze udział w procesie urządzania ekspozycji zabytków, dzieł sztuki. Zajmuje się również organizacją transportu i montażem eksponatów, czuwa nad ruchem obiektów w muzeum, czyli ich przemieszczaniem między różnymi działami, wystawami, konserwacją i magazynami, prowadzi rejestrację, czynności te dokumentuje. Ważnym zadaniem jest także ocena autentyczności, wartości historycznej i artystycznej zasobów.

R17RvDYB696mg
Uczniowie na wycieczce szkolnej w Muzeum z przewodnikiem, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Uczniowie na wycieczce szkolnej w Muzeum z przewodnikiem, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9
R1RZqdmH7VQtG
1. Jaką barwę otrzymasz, mieszając kolor niebieski z czerwonym? Możliwe odpowiedzi: 1. Brązowy, 2. Fioletowy, 3. Różowy, 4. Szary
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 10
R2q6fp2InAK2T
Wskaż kolor dopełniający do koloru niebieskiego: Możliwe odpowiedzi: 1. Pomarańczowy, 2. Żółty, 3. Zielony, 4. Czerwony
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 11
R7CTUZpugfIPZ
Która grupa kolorów składa się ze wszystkich barw tęczy? Możliwe odpowiedzi: 1. Barwy chromatyczne, 2. Barwy achromatyczne, 3. Kolory ziemi
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RDj5i4CWVbu0I
Aplikacja „Barwa” jest programem komputerowym pozwalającym na tworzenie nowych barw poprzez mieszanie różnych kolorów. Aplikacja zawiera animację przedstawiającą „krok po kroku” zjawiska dotyczące barwy jako środka artystycznego wyrazu oraz interaktywne ilustracje dzieł najwybitniejszych artystów. W programie umieszczona jest baza zawodów związanych z wiedzą i umiejętnościami na temat barw.
Aplikacja online „Barwa”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Aplikacja online „Barwa”, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9

Wykorzystując aplikację do tworzenia prac, wykonaj abstrakcyjną kompozycję plastyczną, opartą na zestawieniu barw ciepłych i zimnych.

Polecenie 10

Wykorzystując aplikację do tworzenia prac, wykonaj martwą naturę w zimnych barwach z ciepłym akcentem barwnym.

Polecenie 11

Wykorzystując aplikację do tworzenia prac, namaluj pejzaż, w którym użyjesz wyłącznie barw pochodnych i dopełniających. Twoja praca nie musi być realistyczna kolorystycznie, możesz nadać jej własną, abstrakcyjną kolorystykę.

Cwiczenia

Ćwiczenia

R1KVXtIcJicVm1
Ćwiczenie 1
Z pośród wymienionych, wskaż zdania fałszywe. Możliwe odpowiedzi: 1. Pracom namalowanym szeroką gamą barwną często towarzyszy monochromatyzm, 2. Zharmonizowana gama barwna występuje gdy praca zostaje namalowana kolorami leżącymi blisko siebie, np. kolorami zimnymi, 3. Gama barwna, to inaczej koloryt, 4. Gama barwna tworzy ton kompozycji obrazu
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 1

Podaj przymiotnik, określający rodzaj kontrastu zastosowany w dziele.

Wskazówka: Zwróć uwagę, że w dziele znajdują się zarówno kolory ciepłe i zimne.

R1RzcAcHfC0UN
Andy Warhol, „Autoportret”, 1966 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Andy Warhol, Autoportret, Atrament sitodrukowy na syntetycznej farbie polimerowej na dziewięciu płótnach, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/79889 [dostęp 18.05.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RPiwZBHvH6xtH
Poniżej alternatywna wersja ćwiczenia.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RS26Q0ilSkmiQ1
Ćwiczenie 2
Wskaż autora dzieła pod tytułem Syn i zabita matka. Możliwe odpowiedzi: 1. Andrzej Wróblewski, 2. Mark Rothko, 3. Pablo Picasso.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RIHVtRW8vTzh11
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj dziełom malarskim cechy związane z barwą.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RZfbZF09Z2nYV2
Ćwiczenie 3
Do którego pojęcia odnosi się opis? Wysoki, zwężający się ku górze monolityczny słup kamienny w formie ostrosłupa o kwadratowej lub prostokątnej podstawie. Odpowiedź: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RU3xjRxpyycwt2
Ćwiczenie 3
Zaznacz cechy, które związane są z dziełem.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RcfDKruh79C2T2
Ćwiczenie 4
Uzupełnij zdanie. Kontrasty w barwie można podzielić na trzy rodzaje: Tu uzupełnij (zestawienia barw ciepłych i zimnych), Tu uzupełnij (przejścia od ciemnego do bardzo jasnego odcienia w zakresie tego samego koloru) oraz Tu uzupełnij (zestawienie barw dopełniających).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RO4rUdj9g7Or82
Ćwiczenie 4
Zaznacz obrazy, w których dominują barwy ciepłe.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RFA6Uh2chVwDe2
Ćwiczenie 5
Określ, kto jest autorem tych poniższych słów: Przez większą część życia mieszkałem w Mościcach, ale ich wyjątkowość uświadomiłem sobie dopiero wtedy, kiedy zacząłem wyjeżdżać. Odpowiedź: Tu uzupełnij (wpisz imię i nazwisko)
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RtPns42rjDi8C2
Ćwiczenie 5
Określ, co łączy poniższe dzieła. Wybierz właściwą odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R16PfAp7IB2fz1
Ćwiczenie 6
Wskaż podstawowe pigmenty używane przez Edwarda Dwurnika w swoich pracach. Możliwe odpowiedzi: 1. Błękit pruski, 2. Ultramaryna, 3. Fioletowy, 4. Granatowy. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RrfWLgvOckkHh2
Ćwiczenie 6
Przeciągnij i upuść we właściwe miejsce cechy barw w obrazie Andrzeja Wróblewskiego.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1EjqKWQh5D3g1
Ćwiczenie 7
Czy monochromatyzm to operowanie jedną barwą, ale w wielu odcieniach? Możliwe odpowiedzi: 1. Tak, 2. Nie. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 7

Porównaj dwa dzieła pod względem zastosowanej kolorystyki. Zwróć szczególną uwagę na różnice w zastosowanej kolorystyce.

RgvXjuReReAOe
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1HP4eUVbKoBY2
Ćwiczenie 8
Uzupełnij tekst. Gama Tu uzupełnij, inaczej zwana kolorytem, jest to grupa barw, które tworzą ton kompozycji obrazu i stanowią najważniejszą część kolorystyki. Tu uzupełnij| gama wykorzystuje barwy z zakresu całego lub większości koła barw. Gdy w obrazie zachowana jest równowaga kolorów ciepłych, zimnych i neutralnych, mówi się o Tu uzupełnij gamie barwnej. O Tu uzupełnij gamie powiemy, gdy ogranicza się do barw leżących blisko siebie; może ona być zimna lub ciepła.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 8

Opisz sposób użycia barw w poniższym dziele. Wykorzystaj wiedzę na temat zjawiska barwy, relacji pomiędzy kolorami, właściwą terminologię i nazewnictwo barw.

Rx35JJaZ7ie2Y
Robert Goodnough, „Walka”, 1967 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Robert Goodnough, Walka, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/80547?artist_id=2242&page=1&sov_referrer=artist [dostęp 18.05.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
ROaIvA2bXo2NY
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Slownik_pojec

Słownik pojęć

Monochromatyzm
Monochromatyzm

(z greckiego: mónos ‘jedyny’, chrṓma ‘kolor’, ‘barwa’), w malarstwie operowanie tylko jedną barwą w kilku odcieniach, w celu uzyskania jednolitego tonu całego malowidła.

Obelisk
Obelisk

wysoki, zwężający się ku górze monolityczny słup kamienny w formie ostrosłupa o kwadratowej lub prostokątnej podstawie.

Sitodruk
Sitodruk

filmdruk, drukowanie sitowe, serigrafia, jedna z metod drukowania, w której stosuje się formę drukową najczęściej w postaci prostokątnej ramy z napiętą na niej siatką z włókien naturalnych lub syntetycznych (poliamidowych lub poliestrowych) albo z metalu, z wytworzonymi w niej elementami drukującymi (nie zakryte oczka siatki przepuszczające farbę) i niedrukującymi (zakryte oczka siatki).

Notatki ucznia

RMzxRrz4InCgp
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

Galeria

Bibliografia

Źródła pisane

  • Ferrari S., Sztuka XX wielu. Kierunki, twórcy, kontrowersyjne zjawiska artystyczne, nowe środki wyrazu, Warszawa 1999.

  • Kubalska‑Sulkiewicz K., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2002, s. 192‑193.

  • Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Kraków 1983.

Źródła internetowe

  • https://artinfo.pl/dzielo/wolne-miasto-gdansk-1994-r

  • https://www.it.tarnow.pl/atrakcje/tarnow/zabytki-i-atrakcje/moscice-dzielnica-ogrod/wilhelm-sasnal-o-tarnowie-moscicach/

  • https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/2461461,Mark%E2%80%91Rothko%E2%80%91malarz%E2%80%91barwnych%E2%80%91pol%E2%80%91i-nastroju

  • Mazurek R., Tarasiewicz L., Tarasewicz: Kolor zostawia na obrazie ślad genetyczny, którym artysta się posługuje. Kolor idzie za każdym z nas [WYWIAD] [w:] https://kultura.gazetaprawna.pl/artykuly/1482621,tarasewicz-kolor-obrazy-sztuka-zenek-kultura-artysci-malarze.html