Bela Bartok – przedstawiciel muzyki węgierskiej
Bela Bartok – przedstawiciel muzyki węgierskiej
Zapoznanie uczniów z postacią węgierskiego kompozytora, Beli Bartoka. Przedstawienie najważniejszych faktów z życia kompozytora oraz omówienie jego dzieł będących przykładem muzyki XX wieku. Przedstawienie stylistycznych cech charakterystycznych dla twórczości Bartoka. Omówienie wpływu kompozytora na twórczość innych muzyków. Wysłuchanie wybranych utworów. Dokonanie muzycznej analizy dzieł.
Umiejętności
Uczeń potrafi:
Omówić życie Beli Bartoka.
Przedstawić znane dzieła Beli Bartoka.
Przedstawić najważniejsze dzieła i gatunki uprawiane przez Belę Bartoka oraz je omówić.
Rozpoznać fragmenty wysłuchanych utworów oraz je nazwać*.*
Wskazać podstawowe cechy stylistyczne charakterystyczne dla twórczości Beli Bartoka.
Metoda pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach. Forma ćwiczeniowa.
Podręcznik – Gwizdalska D., Historia muzyki cz. 2, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006
Stanowisko do odtwarzania płyt.
Płyta z utworami Beli Bartoka*:*
Zamek Sinobrodego – fragmenty
Muzyka na instrumenty strunowe, perkusję i czeleste
Karta pracy ucznia
Partytury wyżej wymienionych utworów.
4. Przebieg lekcji
Sprawdzenie obecności.
Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby, z trzech ostatnich lekcji.
Podanie tematu do zeszytu.
(10 min)
Metodą opisu, scharakteryzowanie postaci Beli Bartoka. Omówienie najważniejszych faktów z życia kompozytora.
Notatka:
Bela Bartok
Jeden z najwybitniejszych kompozytorów XX wieku. Urodził się w1881 roku, w Nagyszentmiklos, na Węgrzech (dzisiejsza rumuńska Oradea). Naukę gry na fortepianie, pod kierunkiem matki, rozpoczął już jako pięciolatek. Studia na wydziale fortepianu i kompozycji odbył w Budapeszcie, gdzie poznał kompozytora Zoltana Kodaly, z którym organizował szereg wypraw folklorystycznych. Komponował nowatorskie utwory oparte na motywach melodii ludowych. Jednak sławę na estradach całej Europy zdobył jako pianista wirtuoz (lata 20.). W latach 30. skoncentrował się na pracach etnograficznych, stając się wybitnym ekspertem w tej dziedzinie muzyki. Jednocześnie angażował się w działalność antyfaszystowską. W 1938 roku, na wiadomość, że firma wydawnicza Universal rozpoczęła bojkot kompozytorów pochodzenia żydowskiego, domagał się w liście do dyrekcji wydawnictwa, aby bojkotem objąć także jego dzieła. W 1940 roku wyemigrował do USA. Niedostatek finansowy i postępująca choroba doprowadziły go pięć lat później do śmierci. Dopiero wtedy światowa krytyka dostrzegła jego dzieła.
Metodą opisu, przedstawienie najważniejszych dzieł Beli Bartoka. Omówienie stylistycznych cech charakterystycznych dla twórczości kompozytora.
Notatka:
Najważniejsze dzieła w twórczości Beli Bartoka:
Dzieła orkiestrowe:
– Suita taneczna,
- Muzyka na instrumenty strunowe, perkusję i czelestę,
- Trzy koncerty fortepianowe,
- koncert na dwa fortepiany i orkiestrę,
- koncert skrzypcowy,
- balety Cudowny mandaryn, Drewniany książę,
- opera Zamek księcia Sinobrodego
Styl Beli Bartoka:
Bela Bartok traktował dźwięki tak jak przyrodnik. Interesowała go nie tylko forma, lecz także pochodzenie, sposób ich wydobywania. Był zafascynowany zarówno szczególnym brzmieniem melodii ludowych, jak i specyfiką tonów, jakie wydają początkujący muzycy. W swych utworach wykorzystywał motywy ludowe, które w jego twórczości nabierały nowego, całkowicie indywidualnego charakteru. Stawały się elementami potężnych, gruntownie przemyślanych konstrukcji.
Jego muzyka to szczególne połączenie: mistrzowskiego opanowania rzemiosła muzycznego z impulsywnością, gotowością wykorzystania każdego materiału, który wpadł w jego ręce. Dzieła Bartoka zaskakują różnorodnością pomysłów, a jednocześnie są perfekcyjnie i oryginalnie zaaranżowane instrumentalnie. Dlatego wykonywanie jego utworów wymaga dużych kwalifikacji muzyków. Inspiracją dla niego była muzyka Richarda Straussa i Debussy’ego, podejmował próby nawiązania do rytmicznej ekwilibrystki Święta Wiosny. Jego twórczość charakteryzowały: indywidualnie potraktowany język dwunastotonowy, wpływy zainteresowania folklorem, elementy parodii czy muzycznej groteski, niesłabnąca fascynacja kwartetami Beethovena.
3. Wysłuchanie Muzyki na instrumenty strunowe, perkusję i czeleste. Dokonanie muzycznej analizy utworu. Praca w grupach.
(25 min)
Wysłuchanie fragmentów opery Zamek księcia Sinobrodego lub obejrzenie przedstawienia za pomocą video.
Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
5. Bibliografia
a. Ekiert J., Bliżej muzyki. Encyklopedia, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994
b. Gwizdalska D., Historia muzyki cz.2, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. Bela Bartok – przedstawiciel muzyki węgierskiej.