R1LHhXaxdRP9R1

Benjamin Britten jako przedstawiciel muzyki angielskiej XX w.

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Ważne daty

1913 – rok urodzenia Benjamina Brittena w Lowestoft (hrab. Suffolk)

1927‑1930 – Britten uczył się kompozycji u Franka Bridge’a

1930‑1934 – nauka kompozycji u Johna Irelanda oraz nauka fortepianu u Arthura Benjamina w Royal College of Music w Londynie

1939‑1942 – podróż do USA

1940 – skomponowanie cyklu pieśni Les Illuminations na wysoki głos (sopran, tenor) i orkiestrę smyczkową

1945 – powstanie opery Peter Grimes

1946 – stworzenie opery Gwałt na Lukrecji

1947 – zamieszkanie w Aldeburgh

1948 – stworzenie festiwalu muzycznego w Aldeburgh z Peterem Pearsem i librecistą Erikiem Crozierem

1949 – pierwsza opera dla dzieci The Little Sweep (Mały kominiarczyk)

1954 – skomponowanie opery The Turn of the Screw (Dokręcanie śruby)

1960– skomponowanie opery Sen nocy letniej

1961 – podróż do Polski, koncert podczas V Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień

1962 – powstanie War Requiem (Requiem wojennego) op. 66

1963– tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Oksfordzie

1965 – tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Leicester

1973 – stworzenie opery Śmierć w Wenecji

1976 – śmierć kompozytora w Aldeburgh

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RgmQSprbYtAGr1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół symbolizująca pobieranie pliku. Obok strzałki umieszczony jest napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.

8. Muzyka XX i XXI wieku. Uczeń:

3) wymienia i charakteryzuje twórczość kompozytorów: Benjamin Britten.

II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:

1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;

3. zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki.

III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:

1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;

3. interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne;

4. formułuje logiczną wypowiedź na temat dzieł, form, gatunków, stylów, technik i twórców muzycznych, uwzględniając zależności między nimi w kontekście: genezy, przeobrażeń, porównań.

Nauczysz się

przedstawić sylwetkę artystyczną Benjamina Brittena;

przedstawiać najważniejsze aspekty twórczości Benjamina Brittena;

rozwijać wyobraźnię muzyczną.

Wprowadzenie

R127B1hgCQIgk1
Wizerunek Benjamina Brittena, thingofwonder.com, CC BY 3.0

Benjamin Britten uznawany jest za jednego z najwybitniejszych kompozytorów muzyki angielskiej od czasów Henry’ego Purcella, dla którego istotne było szerzenie pozytywnych emocji wśród słuchaczy: Wierzę w korzenie, związki, pochodzenie i relacje międzyludzkie. Chciałbym, aby moja muzyka była dla ludzi użyteczna, aby sprawiała im radość. Benjamin Britten hołdował zastanej tradycji muzycznej, nie interesował się zdobyczami awangardyAwangardaawangardy, przez co był niejednokrotnie krytykowany. Jednak pomimo wszelkich przeciwności przez całe życie pozostał wierny swojemu credo artystycznemu.

Benjamin Britten, żyjący w latach 1913–1976, od wczesnych lat ujawniał talent kompozytorski – już jako nastolatek miał w swym dorobku ponad 100 utworów. Do wyboru drogi artystycznej zainspirowała go matka Edith, która była śpiewaczką i pianistką. Początkowo uczył się kompozycji u Franka Bridge’a (1927–1930), zajęcia kontynuował w klasie kompozycji Johna Irelanda oraz w klasie fortepianu Arthura Benjamina w Royal College of Music w Londynie (1930–1934). W 1939 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, a po powrocie osiadł w mieście Aldeburgh, gdzie od 1948 r. organizował festiwal muzyczny wraz z Peterem Pearsem i librecistą Erikiem Crozierem. Warto pamiętać, że to prestiżowe wydarzenie organizowane jest regularnie także obecnie.

W celu popularyzacji kameralnej opery angielskiej przewodził grupie English Opera Group od 1947 r. W ciągu swojego życia odbył wiele podróży artystycznych (Europa, Australia, Azja, Ameryka Północna i Południowa), podczas których prezentował jako wykonawca (pianista), a także dyrygent, wiele ze swoich kompozycji. Warto podkreślić, iż w 1961 r. odbył podróż do Polski, gdzie wystąpił wraz z Peterem Pearsem podczas V Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. W latach 60. otrzymał także tytuł doktora honoris causa uniwersytetów w Oksfordzie oraz w Leicester.

R2Bywog8x7kAD1
Utwór: Benjamin Britten, „Suita na skrzypce i fortepian” opus 6, część I, wykonanie: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.

Kierunki twórczości Benjamina Brittena

Pieśni i cykle

RjbRsd6641fLZ1
Utwór: Benjamin Britten, „Suita” na skrzypce i fortepian op. 6, cz. IV, wykonanie: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się żywiołowym charakterem.

Benjamin Britten jest twórcą wielu pojedynczych pieśni oraz cykli, które tworzył już jako nastolatek, m. in. cykl pieśni orkiestrowych Quatre chansons françaises do słów Victora Hugo i Paula Verlaine’a. Jednym z najsłynniejszych cykli jest wczesna kompozycja Les Illuminations (1940) na wysoki głos (sopran lub tenor) z towarzyszeniem orkiestry smyczkowej do poezji Artura Rimbauda. Wiele z tworzonych pieśni Britten wykonywał przy fortepianie wraz ze swoim partnerem – utalentowanym tenorem Peterem Pearsem. Kompozytor brytyjski niejednokrotnie współpracował również ze znakomitym niemieckim barytonem – Dietrichem Fischerem‑Dieskauem. W tworzonych pieśniach Britten był w szczególny sposób wyczulony na walory brzmieniowe i ekspresyjne warstwy słownej.

R7OJv22Y5oPnt1
Utwór: Benjamin Britten, „A Charm of Lullabies” op. 41, cz. I, wykonanie: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.

Opera

Najważniejszym gatunkiem muzycznym dla Benjamina Brittena były opery, wśród nich m. in. Peter Grimes (1945), Gwałt na Lukrecji (1946), The Turn of the Screw (1954), Sen nocy letniej (1960), Owen Wingrave (1970) czy Śmierć w Wenecji (1973). Dzieła te odznaczają się wykorzystywaniem wielu bogatych i różnorodnych pomysłów kolorystycznych, harmonicznych oraz budowaniem znakomitej dramaturgii muzycznej. W każdej z oper kompozytor pochylał się nad problemami psychologicznymi i moralnymi jednostki ludzkiej.

Wiele oper powstało specjalnie z myślą o dzieciach, pod hasłem Zróbmy operę (Let’s make an opera), wśród nich – Mały kominiarczyk (The Little Sweep) (1949). Kompozytorowi angielskiemu zależało na popularyzacji ważnego w historii muzyki gatunku wśród młodych adeptów sztuki, a wiele z utworów przeznaczył do wykonania także przez zespoły amatorskie.

R1a0DOF9cByKD
Utwór: Benjamin Britten, fragment opery Peter Grimes Wykonawca: Emily Magee, Sandra Trattnigg, Liuba Chuchrova, Liliana NikiteanuOrkiestra Opery w Zurychu. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.

Utwory instrumentalne i orkiestrowe

Kompozytor angielski stworzył także wiele utworów orkiestrowych, wśród nich słynne War Requiem (Requiem wojenne) op. 66 (1962). Utwór został opatrzony mottem z wiersza Wilfreda Owena, który zginął walcząc podczas I wojny światowej – Wszystko co dziś poeta może uczynić, to ostrzegać. Britten skomponował również takie kompozycje orkiestrowe, jak: Wariacje na temat Franka Bridge’a na orkiestrę smyczkową (1937) utrzymane w stylistyce neoklasycznejNeoklasycyzmneoklasycznej, The Young Person’s Guide to the Orchestra (1946), wariacje i fuga na temat Purcella czy Spring Symphony (1949).

R13ksxVXkHBYW
Utwór: Benjamin Britten, War Requiem Wykonawca: Filharmonia Berlińska. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się żywiołowym charakterem.

W dorobku twórczym Benjamina Brittena odnajdziemy wiele utworów instrumentalnych m. in. Koncert fortepianowy (1938), Koncert skrzypcowy (1939) czy szereg utworów wiolonczelowych skomponowanych dla wybitnego artysty Mstislava Rostropovicha – Sonata wiolonczelowa (1961) oraz trzy suity na wiolonczelę solo. Britten skomponował również trzy kwartety smyczkowy, a ostatni z nich powstał rok przed śmiercią kompozytora (1975). Wśród utworów kameralnych nie brakuje również polskiego akcentu – Britten stworzył kompozycję poświęconą pamięci Ignacego Jana Paderewskiego – Mazurka Elegiaca na 2 fortepiany (1941).

RFUfu2WbZs4Ch1
Utwór: Benjamin Britten, „Suita na wiolonczelę” op. 72 nr 1 (fragment), wykonanie: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się spokojnym charakterem.

Podsumowanie

Wizerunki wybitnych artystów XX w., z którymi współpracował Benjamin Britten: Frank Bridge, Peter Pears, Dietrich Fischer‑Dieskau, Mstislav Rostropovich.

RVTWAn6dmA1hO1
Ilustracja interaktywna przedstawia mężczyznę w średnim wieku, który nosił okulary i miał delikatny wąsik. Na zdjęciu mężczyzna jest poważny. Na głowie ma kapelusz, ubrany jest w białą koszulę oraz czarną muszkę i garnitur. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Frank Bridge – brytyjski kompozytor, altowiolista, dyrygent operowy i koncertowy oraz pedagog.
Frank Bridge, walkerhomeschoolblog.files.wordpress.com, CC BY 3.0
RI00HgBi76Vjs1
Ilustracja interaktywna przedstawia dwóch mężczyzn, którzy - lekko pochylając się - patrzą w w tym samym kierunku, prawdopodobnie na ten sam obiekt. Mężczyzna po lewej to Peter Pears. Lekko pochylony nad drugim, nieco młodszym siedzącym mężczyzną. Ma gęste ciemne włosy zaczesane na prawą stronę. Ubrany jest w koszulę, krawat i marynarkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Sir Peter Neville Luard Pears – angielski tenor.
Peter Pears (z lewej), s-i.huffpost.com, CC BY 3.0
RrS6u3pL046vi1
Ilustracja interaktywna przedstawia mężczyznę - Dietrich Fischer-Dieskau. Ma pozytywny wyraz twarzy, lekko uśmiecha się. Twarz ma gładką bez zmarszczek. Ubrany jest w jasną koszulę i czarną marynarkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Dietrich Fischer-Dieskau – niemiecki śpiewak (baryton). Interpretator niemieckich i włoskich pieśni m.in. Franza Petera Schuberta oraz kantat J.S. Bacha.
Dietrich Fischer-Dieskau, hi-fi.com.pl, CC BY 3.0
R1euIGMbC4uSK1
Ilustracja interaktywna przedstawia otyłego, łysiejącego mężczyznę - Mstislav Rostropovich. Mężczyzna ma siwe włosy koło uchu, uśmiecha się, nosi okulary. Ubrany w czarny podkoszulek i czarną rozpiętą koszulę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Mstisław Leopoldowicz Rostropowicz – radziecki i rosyjski wiolonczelista, dyrygent, pedagog i obrońca praw człowieka.
Mstislav Rostropovich, media.liveauctiongroup.net, CC BY 3.0

Benjamin Britten był znakomitym kompozytorem, pianistą i dyrygentem, który nie odwracał się od tradycji muzycznej. Zwracał szczególną uwagę na kształtowanie melodyki w swych utworach, odwoływał się wielokrotnie do tonalności i form klasycznych (przede wszystkim wariacyjnych i ostinatowychOstinatoostinatowych), korzystał z różnych sfer inspiracji (zwłaszcza literackich), tworzył muzykę ilustracyjną i programową (m. in. 6 Metamorfoz według Owidiusza na obój solo czy Symfonia wiosenna), ale poszukiwał również interesujących rozwiązań kompozytorskich, m. in. poprzez twórcze podejście do stosowania figur muzyczno‑retorycznych czy subtelne odwołania do techniki dodekafonicznejDodekafoniadodekafonicznej (m. in. w operze The Turn of the Screw). Nieobca była mu także muzyka użytkowa – filmowa, teatralna czy radiowa.

R1IEpvsucNaNT1
Benjamin Britten przy fortepianie, steinway.com, CC BY 3.0

Na zakończenie warto przytoczyć słowa wypowiedziane przez dziennikarzy muzycznych – Joannę Grotkowską i Marcina Majchrowskiego:
Wszystkie cechy stylu Brittena – skłonności tonalne, zamiłowanie do form klasycznych – były niezgodne z trendami obowiązującymi w powojennym świecie. Szedł on pod prąd powszechnie przyjętych norm społecznych, politycznych dogmatów, muzycznych trendów. Spoglądał w stronę tradycji, ale jego perspektywa zaskakuje głębią sięgania w przeszłość. Swoją twórczością zdaje się mówić: brytyjskość tak, ale nie ta spod znaku Elgara i jego generacji, lecz znacznie starsza, szlachetniejsza! Dzień dzisiejszy europejskiej muzyki? Owszem, ale nie spod znaku kompozytorów z Europy Zachodniej i wolnego świata, lecz chyba Dymitra Szostakowicza (z radzieckim mistrzem ponoć się Britten nawet zaprzyjaźnił). Był więc tym, który brytyjską odrębność podniósł do rangi światowego uniwersalizmu? Jest najwybitniejszym kompozytorem angielskim od czasów... No właśnie.... Henry’ego Purcella? Glorious Britten? Glorious!

Zamek Książąt Pomorskich – Opera na Zamku w Szczecinie

RK9ZdoMLee8L11
Ilustracja interaktywna przedstawia Zamek Książąt Pomorskich – Opera na Zamku w Szczecinie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Szczecińska opera to jeden z najbardziej nowoczesnych teatrów muzycznych w całej Europie i jedyne takie miejsce w Polsce, które mieści się w zabytkowym zamku. W 2016 r. w Operze na Zamku wystawiono wybitne dzieło Benjamina Brittena The Turn of the Screw (Dokręcanie śruby) przy wsparciu Britten-Pears Foundation – Britten Award. Spektakl, w reżyserii Natalii Babińskiej, otrzymał nagrodę w ramach XI Teatralnych Nagród Muzycznych im. Jana Kiepury. Po wystawieniu opery recenzenci wyrażali się o niej w następujący sposób: Szczecińskie „Dokręcanie śruby” to bardzo dobry spektakl. Piękna, ale jednocześnie tajemnicza i niepokojąca muzyka Brittena pozostaje na długo.
Zamek Książąt Pomorskich – Opera na Zamku w Szczecinie, opera.szczecin.pl, CC BY 3.0

Zadania

RBUuvFZCLvmY5
Ćwiczenie 1
R1KTMen3M7MlW
Ćwiczenie 2
Podaj nazwiska dwóch artystów z którymi współpracował Benjamin Britten.
Inna wersja zadania

Omów z kolegą sylwetkę artystyczną Benjamina Brittena.

R1AlOpTV7d8qJ
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj tytuły utworów Benjamina Brittena do odpowiednich gatunków/obsad wykonawczych. The Turn of the Screw (Dokręcanie śruby) Możliwe odpowiedzi: 1. 2 fortepiany, 2. orkiestra smyczkowa, 3. cykl pieśni na mezzosopran i fortepian, 4. opera Wariacje na temat Franka Bridge’a op. 10 Możliwe odpowiedzi: 1. 2 fortepiany, 2. orkiestra smyczkowa, 3. cykl pieśni na mezzosopran i fortepian, 4. opera A Charm of Lullabies op. 41 Możliwe odpowiedzi: 1. 2 fortepiany, 2. orkiestra smyczkowa, 3. cykl pieśni na mezzosopran i fortepian, 4. opera Mazurka Elegiaca (In memoriam I.J. Paderewski) op. 23 Możliwe odpowiedzi: 1. 2 fortepiany, 2. orkiestra smyczkowa, 3. cykl pieśni na mezzosopran i fortepian, 4. opera
R1Q2SHAsrvTdh
Ćwiczenie 4
R11FhS7nvhjZ0
Ćwiczenie 5
R1NP4FvuWxDxp
Ćwiczenie 6
Rn7hJLypczbAr
Ćwiczenie 7
Polecenie 1

Benjamin Britten skomponował utwór Mazurka Elegiaca w hołdzie Ignacemu Janowi Paderewskiemu. Spróbuj przypomnieć sobie najważniejsze informacje dotyczące życia i twórczości tego wybitnego polskiego kompozytora.

R1MAVARNw77JH

Słownik pojęć

Awangarda
Awangarda

kierunek w sztuce XX w., charakteryzujący się sprzeciwem wobec tradycji, poszukiwanie elementu novum, eksperymentowanie.

Dodekafonia
Dodekafonia

technika komponowania za pomocą dwunastu dźwięków stworzona przez austriackiego kompozytora Arnolda Schönberga w latach 20. XX w.

Neoklasycyzm
Neoklasycyzm

kierunek w muzyce XX w., który nawiązuje do klasycyzmu i baroku.

Ostinato
Ostinato

wielokrotne powtarzanie wybranej struktury muzycznej na przestrzeni utworu.

Źródło:

Biblioteka muzyczna