R1et07z4GHuMe1
Ilustracja przedstawia baner e‑materiału, na którym wyświetla się tytuł „Białe – czarne, dobre – złe, czyli świat przeciwieństw”.

Białe – czarne, dobre – złe, czyli świat przeciwieństw

Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.

Wstęp

Język, którym się porozumiewamy jest wartością i służy do odnajdywania się w naszej rzeczywistości. Z tego powodu konieczne jest używanie jasnego, klarownego języka. Należy dążyć do wykorzystania jego bogatych zasobów, aby komunikacja stała się interesująca i zrozumiała. Jak powiedział Janusz Korczak: Źle mówić i pisać znaczy krzywdzić swoją mową tych, którzy ją budowali.

Ra4beCm4QOAB01
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.
Nauczysz się
  • wzbogacać i urozmaicać swoje słownictwo;

  • tworzyć synonimy i antonimy wybranych wyrazów;

  • dokonywać redakcji tekstów;

  • wskazywać i nazywać kontrasty oraz przeciwieństwa.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  1. uzyskuje świadomość występowania w języku antonimów i synonimów oraz sposobów ich tworzenia;

  2. poszerza swoją znajomość reguł gramatycznych w języku ojczystym zwłaszcza w zakresie tworzenia synonimów i antonimów;

  3. nabywa świadomość różnic między użyciem danych form;

  4. rozwija umiejętność tworzenia wypowiedzi oceniających z wykorzystaniem wyrazów o bliskim, podobnym znaczeniu i wyrazów o znaczeniu przeciwstawnym.

mb28d5e81ac0f4979_1502093859156_0

Białe – czarne, dobre – złe, czyli świat przeciwieństw – audiobook

Rozdziały:

  1. Hotel jest wspaniały

  2. Kontrowersyjny pomnik

  3. Trudny wybór

1
Notatka dla prowadzącego

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak włączyć materiały multimedialne w tok lekcji.

R4ZeUFBoWk5xc

Scenariusz lekcji
Plik PDF o rozmiarze 708.33 KB w języku polskim
Wskazówka

Wyruszając w podróż poznawania bogactwa naszego języka, zwróć uwagę, jak uczestnicy dialogu opisują sytuację, czy używają podobnych wyrazów, określeń. Zastanów się, czy mają cały czas podobne zdanie dotyczące omawianego obiektu i sytuacji.

R10O2cSJuq5K8mb28d5e81ac0f4979_1536833623938_01
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zobacz także

Białe – czarne, dobre – złe, czyli świat przeciwieństw

Rozdział 1 
Hotel jest wspaniały.

Wysłuchasz rozmowy pomiędzy mamą i synem, którzy spędzają wakacje w hotelu we Włoszech.
— Nareszcie mogę odpocząć i to bez gotowania, prania i sprzątania twojego pokoju.
— Ja też nie muszę tutaj sprzątać i mogę się wreszcie zająć poważniejszymi sprawami.
— Rozejrzyj się, Michale, jak tu pięknie – plaża, wspaniały hotel i te widoki.
— Hotel jest fajny i dobry, w końcu pięć gwiazdek! Przyznaję, jest interesujący.
— Dobry?! Jest rewelacyjny, wspaniały i pokoje są oszałamiające.
— No przecież mówię, że jest spoko.
Spoko to jest w domu, synu. To doskonałe miejsce, a budynek hotelu nowoczesny i bardzo funkcjonalny.
— Faktycznie, nie wygląda jak większość hoteli.
— O to mi chodziło, jest wyjątkowy. Ty chyba lubisz to, co wyjątkowe?
— Dlaczego tak uważasz?
— Świadczy o tym twoja ekstrawagancka fryzura.
— Nie bądź zgryźliwa, mamo.
— Nie jestem zgryźliwa, tylko szczera i prostolinijna.
— Kto jeszcze mówi prostolinijna?!
— Ja! Chodźmy już do naszego spoko hotelu.

Rozdział 2 
KontrowersyjnykontrowersyjnyKontrowersyjny pomnik

Syn i ojciec zwiedzają miasto. Zauważają pomnik i dyskutują na jego temat.
— Nareszcie się wyrwaliśmy, obrzydły mi już hotelowe luksusy.
— Ja też się cieszę. Mam dość leżenia na plaży i ciągłych zachwytów mamy nad niesamowitym basenem i czarującym kelnerem.
— Ja tam uważam, że kelner jest niegrzeczny i nieokrzesany.
— Moim zdaniem to sympatyczny facet. Chodźmy zobaczyć stadion i pochodzić po sklepach.
— Pamiętaj, że nie mam za dużo pieniędzy.
— Jak zwykle… Tato! Spójrz w prawo, tam – obok fontanny! Co za ohyda! Co to w ogóle jest? Nigdy nie widziałem czegoś takiego.
— Ja uważam, że jest piękny. To monumentalna rzeźba przedstawiająca walczące siły.
— Jakie siły? Nie widzę nic takiego.
— Ten pomnik jest bardzo nowoczesny, Michale. Zobacz, jakie ma łagodne bryły i miękki modelunek.
— Tato! Co ty wygadujesz, to coś jest obrzydliwe i okropne.
— Masz prawo do własnej opinii. Ja sądzę, że to oryginalna rzeźba. Wielu ludzi nie rozumie sztuki, ale tylko dlatego, że nie chce jej zrozumieć. Trzeba popatrzeć, zachwycić się, pomyśleć…
— Mam się zachwycić tym koniem czy facetem, który się z nim siłuje? To kiepska rzeźba, nie podoba mi się – i już.
— Mnie się podoba, spójrz na to napięcie ruchu i gest postaci. Jest niesamowita.
— Chodźmy lepiej na stadion, pokażę ci coś niesamowitego!

Rozdział 3 
Trudny wybór

Matka i syn siedzą na plaży. Rozmawiają o czymś, co spotkało chłopaka.
— Jak tu jest pięknie! Jestem taka zadowolona. W domu często bywam nieszczęśliwa. Przytłacza mnie nadmiar obowiązków.
— Wiem, mamo. Jesteś przemęczona i niespokojna. Ja też nie mam łatwego życia – nauka, nauka i nauka…
— Rzeczywiście jest ci niełatwo: leżenie, komórka, film... Na szczęście tutaj jestem spokojna i wypoczęta. Dlaczego jesteś taki cichy i smutny? Zwykle mój syn jest głośny i radosny.
— To nic takiego… Mam dylematdylematdylemat
— Co się stało?
— Widziałem dzisiaj jak kelner – wiesz, ten sympatyczny – podniósł portfel upuszczony przez gościa i nie zawołał go, ale schował portfel do kieszeni.
— To okropne. Jesteś pewien? Postąpił niegodziwie i obłudnie.
— Mamo… A może mi się wydawało, może… Wydawał mi się sympatyczny i uczciwy. Zawsze do nas zagadywał, uśmiechał się. Nie naciągał na napiwki.
— Mówiłeś, że nie zawołał tego pana, więc jego zachowanie było nieuczciwe i niemoralne.
— Pewnie masz rację, ale zawsze zachowywał się szarmanckoszarmanckiszarmancko i uprzejmie. Był profesjonalny i grzeczny.
— Ta sytuacja świadczy o jego obłudzie. Na pewno nie jest taki, jakim się nam wydawał – hipokrytahipokrytahipokryta.
— Chyba muszę porozmawiać z kierownikiem… Zobaczymy, co powie. Nie chcę sam wydawać wyroku.
— To byłoby idealne wyjście z sytuacji. Spróbujmy być obiektywni.

Polecenie 1

Komu hotel podoba się bardziej, mamie czy synowi? Uzasadnij odpowiedź.

Polecenie 2

Czy uważasz, że możemy wskazać kto miał rację w ocenie pomnika?

Polecenie 3

Co zrobiłbyś na miejscu Michała? Uzasadnij swoją odpowiedź. Które cechy wymienione w dialogu są dla Ciebie ważne?

mb28d5e81ac0f4979_1536833623938_0
mb28d5e81ac0f4979_1502093867461_0

Podsumowanie

Nasz język jest bogaty i pozwala nazywać elementy świata w różnorodny sposób za pomocą:
SYNONIMÓW – wyrazów bliskoznacznych, o podobnym znaczeniu;
ANTONIMÓW – wyrazów o znaczeniu przeciwnym.
Antonimy mogą być wyrazami o utrwalonym znaczeniu, np. dobry – zły. Możemy je sami stworzyć używając cząstki nie np. przyjaciel – nieprzyjaciel.
Pamiętaj, żeby korzystać z języka świadomie, precyzyjne dobierać słowa, wówczas rozmowa z tobą będzie interesująca.

Praca domowa

Stwórz tekst, w którym opiszesz hotel lub pomnik wspomniane w nagraniach. Użyj wielu przymiotników. Zwróć uwagę, aby w tekście znalazło się minimum 5 synonimów i 3 antonimy.

R4LH3Lrdt6sF11
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RdcxztPHIH3x01
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego załącznik do pracy domowej.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.Plik w formacie ZIP, rozmiar 19 KB.
mb28d5e81ac0f4979_1503905579466_0

Ćwiczenia

Wskazówka

W przypadku braku możliwości rozwiązania zadania z klawiatury lub trudności z odczytem przez czytnik ekranu skorzystaj z innej wersji zadania.

classicmobile
Ćwiczenie 1
R11W6yrDSFRRu1
Na ekranie pokazane jest w ramce Ćwiczenie 1. zatytułowane „Ćwiczenie do dialogu nr 1”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Do każdego z podanych wyrazów dopisz jego synonim, który wystąpił w nagraniu”. Poniżej znajduje się pięć przymiotników. Obok znajdują się wolne pola, w które należy wpisać odpowiednie synonimy. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RZO9kgxnfb08e1
Ćwiczenie 2
Na ekranie wyświetla się inna wersja zadania pierwszego. Ćwiczenie ma tytuł: „Ćwiczenie do dialogu nr 1”. Polecenie ćwiczenia brzmi: „Do każdego z podanych wyrazów dobierz jego synonim, który wystąpił w nagraniu”. Poniżej znajduje się pięć przymiotników. Obok każdego przymiotnika zamieszczona jest rozwijana lista. Na rozwijanej liście należy wskazać synonim danego przymiotnika. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 3
R1T0i7xSvUAiV1
Na ekranie pokazane jest w ramce Ćwiczenie 2. zatytułowane „Ćwiczenie do dialogu nr 2”. Pod tytułem podanie jest polecenie, które brzmi: „Do podanych wyrazów dopisz antonimy, które usłyszałeś w nagraniu”. Poniżej znajduje się pięć przymiotników. Obok znajdują się wolne pola, w które należy wpisać odpowiednie antonimy. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
R3bA0o5ZuB8NQ1
Ćwiczenie 4
Na ekranie wyświetla się inna wersja zadania drugiego. Ćwiczenie ma tytuł: „Ćwiczenie do dialogu nr 2”. Polecenie brzmi: „Do podanych wyrazów dobierz antonimy, które usłyszałeś w nagraniu”. Poniżej wymienione są cztery przymiotniki. Obok każdego wyrazu znajduje się rozwijana lista. Na rozwijanej liście należy zaznaczyć antonim danego słowa. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 5
R10cVonOJqAnM1
Na ekranie pokazane jest w ramce Ćwiczenie 3. zatytułowane „Zamień przekreślone wyrazy tak, aby zmienić całkowicie wymowę zdania na przeciwną. Pomoże Ci treść wysłuchanego dialogu. Zwróć uwagę na przedrostki i zaimki przeczące”. Poniżej znajdują się cztery zdania. W każdym ze zdań jedno słowo – przymiotnik – jest przekreślone. Obok znajdują się wolne pola, w które należy wpisać odpowiednie antonimy. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
R1PSrb6ZjrimN1
Ćwiczenie 6
Na ekranie wyświetla się inna wersja zadania trzeciego. Ćwiczenie ma tytuł: „Ćwiczenie do dialogu nr 2”. Polecenie ćwiczenia brzmi: „Zamień przekreślone wyrazy tak, aby zmienić całkowicie wymowę zdania na przeciwną. Pomoże Ci treść wysłuchanego dialogu. Zwróć uwagę na przedrostki i zaimki przeczące”. Poniżej znajdują się cztery zdania. Każde zdanie zawiera jeden przekreślony wyraz. W zdaniu pierwszym przekreślony jest wyraz „szczęśliwa”, w zdaniu drugim wyraz „uczciwe”, w zdaniu trzecim wyraz „nieuczciwie”, a zdaniu czwartym wyraz „obiektywna. Obok każdego zdania zamieszczona jest rozwijana lista. Na rozwijanej liście należy zaznaczyć wyraz, który miałby zastąpić wyraz przekreślony i w ten sposób zmienić wymowę całego zdania. W prawym dolnym rogu znajdują się klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
mb28d5e81ac0f4979_1502358147126_0

Słowniczek

dylemat
dylemat

sytuacja wymagająca wyboru między dwiema różnymi możliwościami; problem; alternatywa

ekstrawagancki
ekstrawagancki

odbiegający od ogólnie przyjętych zwyczajów i norm; ekscentryczny, dziwaczny, oryginalny, zadziwiający, bulwersujący, wzbudzający zainteresowanie

hipokryta
hipokryta

(gr. hipokrisis – udawanie) człowiek, u którego następuje rozbieżność między zasadami moralnymi, które głosi, a ich przestrzeganiem w życiu codziennym

hipokryzja
hipokryzja

udawanie, fałsz, dwulicowość, obłuda, niespójność stosowanych zasad moralnych

kontrowersyjny
kontrowersyjny

wywołujący spory, niepozwalający na jednoznaczną ocenę, problematyczny, dyskusyjny, sporny

precyzyjny
precyzyjny

dokładny, odznaczający się dbałością o szczegóły w wykonaniu czegoś

szarmancki
szarmancki

odznaczający się wyszukaną grzecznością, elegancki, uprzejmy

mb28d5e81ac0f4979_1522759004116_0

Powrót do e‑podręcznika

E‑podręcznik „Kultura odmienia”

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/131144/v/latest/t/student-canon

2.3.2.1. Kontrasty i przeciwieństwa w języku

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/131144/v/latest/t/student-canon/m/j0000007VAB1v50

RsAjQ5hA0OaLv1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.