Biblia pod lupą
poznasz strukturę Biblii,
wyjaśnisz znaczenie biblijnych związków frazeologicznych,
zapoznasz się z fragmentami Księgi Wyjścia,
zaznaczysz na mapie najważniejsze miejsca związane z wędrówką Izraelitów do Ziemi Obiecanej.
Biblia, a dokładnie ta część, którą nazywamy Starym Testamentem, to zbiór ksiąg uważanych przez chrześcijan i wyznawców judaizmu za święte, a więc natchnione przez Boga. Biblia to nie tylko Księga Objawiona, ale ważny tekst kultury, będący natchnieniem dla wielu artystów i pisarzy. Co ciekawe, wiele związków frazeologicznych przeniknęło z Biblii do języka potocznego, którym posługuje się każdy z nas. Świadczy to o znaczącym wpływie, jaki wywarła Biblia na kulturę europejską.
Wymień dwa różne powody, dla których ludzie sięgają po Biblię.
Zapoznaj się z ilustracjami interaktywnymi, a następnie wykonaj polecenia.
Ilustracja interaktywna
Z lewej strony biała ilustracja, na której umieszczone zostały kolorowe kształty, a na nich tekst. Z prawej strony lista zatytułowana „Podział ksiąg biblijnych - typy”. Pod tytułem lista, która, po wybraniu poszczególnych punktów, podświetla właściwe elementy na ilustracji interaktywnej.
Na górze ilustracji znajduje się napis: „Biblia”, a przy nim punkt 1. Po kliknięciu na niego, pojawia się tekst: „Zbiór świętych ksiąg w judaizmie i chrześcijaństwie, składa się z dwóch części Starego i Nowego Testamentu”. Poniżej napis: „Stary Testament”. Przy nim punkt 2: „Testament. Słowo ‛testament’ w tekstach hebrajskich oznaczało ‛przymierze’” oraz punkt 3: „Stary Testament zawiera teksty mówiące o przymierzu z Bogiem i zapowiadające zbawcze wydarzenia”. Poniżej, na żółtym kształcie, znajdują się napisy:
Księga Rodzaju,
Księga Wyjścia,
Księga Kapłańska,
Księga Liczb,
Księga Powtórzonego Prawa,
Księga Jozuego,
Księga Sędziów,
Księga Rut,
1 Księga Samuela,
2 Księga Samuela,
1 Księga Królewska,
2 Księga Królewska,
1 Księga Kronik,
2 Księga Kronik,
Księga Ezdrasza,
Księga Nehemiasza,
Księga Tobiasza,
Księga Judyty,
Księga Estery,
1 Księga Machabejska,
2 Księga Machabejska.
Na żółtym kształcie, przy napisie Księga Rodzaju znajduje się punkt 5. Po kliknięciu na niego rozwija się tekst: „Księga Rodzaju. 1 Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. 2 Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami. 3 Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość. 4 Bóg widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności. 5 I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. I tak upłynął wieczór i poranek - dzień pierwszy. (...) 27 Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę”.
Żółty element zostaje podświetlony na ilustracji, gdy z zamieszczonej po prawej stronie listy, zaznaczy się punkt: „Księgi historyczne Starego Testamentu”.
Dalej, na różowym tle, kolejne napisy:
Księga Hioba,
Księga Psalmów,
Księga Przysłów,
Księga Koheleta,
Pieśń nad Pieśniami,
Księga Mądrości,
Mądrość Syrycha.
Na różowym kształcie przy Księdze Hioba punkt 6, Księdze Przysłów punkt 7, Księdze Psalmów punkt 8 oraz Pieśni nad Pieśniami punkt 9. Po kliknięciu na punkt 6, rozwija się tekst: „Księga Hioba. 1 Żył na ziemi Us człowiek imieniem Hiob. Był to mąż sprawiedliwy, prawy, bogobojny i unikający zła. 2 Miał siedmiu synów i trzy córki. 3 Majętność jego stanowiło siedem tysięcy owiec, trzy tysiące wielbłądów, pięćset jarzm wołów, pięćset oślic oraz wielka liczba służby. Był najwybitniejszym człowiekiem spośród wszystkich ludzi Wchodu”.
Treść punktu 7: „Księga Przysłów. 11 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla izraelskiego, [podane po to], 2 by mądrość osiągnąć i karność, pojąć słowa rozumne, 3 zdobyć staranne wychowanie: prawość, rzetelność, uczciwość; 4 prostaczkom udzielić rozwagi, a młodszym - rozsądku i wiedzy. 5 Mądry, słuchając, pomnaża swą wiedzę, rozumny nabywa biegłości: 6 jak pojąć przysłowie i zdanie, słowa i zagadki mędrców. 7 Podstawą wiedzy jest bojaźń Pańska, lecz głupcy odrzucają mądrość i karność”.
Treść punktu 8: „Księga Psalmów. 150 1 Alleluja. Chwalcie Boga w Jego świątyni, chwalcie Go na wyniosłym Jego nieboskłonie! 2 Chwalcie Go za potężne Jego czyny, chwalcie Go za wielką Jego potęgę! 3 Chwalcie Go dźwiękiem rogu, chwalcie Go na harfie i cytrze! 4 Chwalcie Go bębnem i tańcem, chwalcie Go na strunach i flecie! 5 Chwalcie Go na cymbałach dźwięcznych, chwalcie Go na cymbałach brzęczących: 6 Wszystko, co żyje, niech chwali Pana! Alleluja”.
Treść punktu 9: „Pieśń nad Pieśniami. 11 Pieśń nad Pieśniami Salomona PIEŚŃ PIERWSZA. OBLUBIENICA: 2 Niech mnie ucałuje pocałunkami swych ust! Bo miłość twa przedniejsza od wina. 3 Woń twa przedniejsza od wina, olejek rozlany - imię twe, dlatego miłują cię dziewczęta. 4 Pociągnij mnie za sobą! Pobiegnijmy! Wprowadź mnie, królu, w twe komnaty! Cieszyć się będziemy i weselić tobą, i sławić twą miłość nad wino: [jakże] słusznie cię miłują!”.
Różowy element zostaje podświetlony na ilustracji, gdy z zamieszczonej po prawej stronie listy, zaznaczy się punkt: „Księgi mądrościowe Starego Testamentu”.
Dalej, na fioletowym tle, kolejny tekst:
Księga Izajasza,
Księga Jeremiasza,
Lamentacje,
Księga Barucha,
Księga Ezechiela,
Księga Daniela,
Księga Ozeasza,
Księga Joela,
Księga Amosa,
Księga Abdiasza,
Księga Jonasza,
Księga Micheasza,
Księga Nahuma,
Księga Habakuka,
Księga Sofoniasza,
Księga Aggeusza,
Księga Zachariasza,
Księga Malachiasza.
Fioletowy element zostaje podświetlony na ilustracji, gdy z zamieszczonej po prawej stronie listy, zaznaczy się punkt: „Księgi prorockie Starego Testamentu”.
Poniżej, pod żółtym, różowym i fioletowym kształtem, duży napis: „Nowy Testament”, a obok punkt 4 o treści: „Nowy Testament zawiera teksty mówiące o nowym przymierzu z Bogiem za pośrednictwem Jezusa Chrystusa. W Nowym Testamencie następuje wypełnienie zapowiedzi zawartych w Starym Testamencie”.
Poniżej, na tle zielonego kształtu, napisy:
Ewangelia według św. Mateusza,
Ewangelia według św. Marka,
Ewangelia według św. Łukasza,
Ewangelia według św. Jana,
Dzieje Apostolskie.
Na zielonym tle obok zapisu Ewangelia wg św. Mateusza punkt 10 oraz obok zapisu Dzieje Apostolskie punkt 11. Po kliknięciu na punkt 10, rozwija się tekst: „Ewangelia według św. Mateusza. DZIECIĘCTWO JEZUSA. Narodzenie Jezusa 18 Z narodzeniem Jezusa Chrystusa było tak. Po zaślubinach Matki Jego, Maryi, z Józefem, wpierw nim zamieszkali razem, znalazła się brzemienną za sprawą Ducha Świętego. 19 Mąż jej, Józef, który był człowiekiem sprawiedliwym i nie chciał narazić Jej na zniesławienie, zamierzał oddalić Ją potajemnie. 20 Gdy powziął tę myśl, oto anioł Pański ukazał mu się we śnie i rzekł: «Józefie, synu Dawida, nie bój się wziąć do siebie Maryi, twej Małżonki; albowiem z Ducha Świętego jest to, co się w Niej poczęło. 21 Porodzi Syna, któremu nadasz imię Jezus, On bowiem zbawi swój lud od jego”.
Treść punktu 11: „Dzieje Apostolskie. PROLOG. Dzień Wniebowstąpienia. 11 Pierwszą Księgę napisałem, Teofilu, o wszystkim, co Jezus czynił i czego nauczał od początku aż do dnia, w którym udzielił przez Ducha Świętego poleceń Apostołom, których sobie wybrał, a potem został wzięty do nieba. Im też po swej męce dał wiele dowodów, że żyje: ukazywał się im przez czterdzieści dni i mówił o królestwie Bożym”.
Zielony element zostaje podświetlony na ilustracji, gdy z zamieszczonej po prawej stronie listy, zaznaczy się punkt: „Księgi historyczne Nowego Testamentu”.
Dalej, na niebieskim tle, tekst:
List do Rzymian,
1 List do Koryntian,
2 List do Koryntian,
List do Galatów,
List do Efezjan,
List do Filipian,
List do Kolosan,
1 List do Tesaloniczan,
2 List do Tesaloniczan,
1 List do Tymoteusza,
2 List do Tymoteusza,
List do Tytusa,
List do Filemona,
List do Hebrajczyków,
List św. Jakuba,
1 List św. Piotra,
2 List św. Piotra,
1 List św. Jana,
2 List św. Jana,
3 List św. Jana,
List św. Judy.
Na niebieskim tle obok zapisu List do Koryntian punkt 12 o treści: „List do Koryntian. 10 A przeto upominam was, bracia, w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, abyście byli zgodni, i by nie było wśród was rozłamów; byście byli jednego ducha i jednej myśli. 11 Doniesiono mi bowiem o was, bracia moi, przez ludzi Chloe, że zdarzają się między wami spory. 12 Myślę o tym, co każdy z was mówi: «Ja jestem Pawła, a ja Apollosa; ja jestem Kefasa, a ja Chrystusa». 13 Czyż Chrystus jest podzielony? Czyż Paweł został za was ukrzyżowany? Czyż w imię Pawła zostaliście ochrzczeni? 14 Dziękuję Bogu, że prócz Kryspusa i Gajusa nikogo z was nie ochrzciłem. 15 Nikt przeto nie może powiedzieć, że w imię moje został ochrzczony. 16 Zresztą, prawda, ochrzciłem dom Stefanasa. Poza tym nie wiem, czym ochrzcił jeszcze kogoś”.
Niebieski element zostaje podświetlony na ilustracji, gdy z zamieszczonej po prawej stronie listy, zaznaczy się punkt: „Księgi mądrościowe Nowego Testamentu”.
Dalej, na pomarańczowym tle, napis: „Apokalipsa św. Jana”, obok punkt 13: „Apokalipsa św. Jana. 12 I ujrzałem: gdy otworzył pieczęć szóstą, stało się wielkie trzęsienie ziemi i słońce stało się czarne jak włosienny wór, a cały księżyc stał się jak krew. 13 I gwiazdy spadły z nieba na ziemię, podobnie jak drzewo figowe wstrząsane silnym wiatrem zrzuca na ziemię swe niedojrzałe owoce. 14 Niebo zostało usunięte jak księga, którą się zwija, a każda góra i wyspa z miejsc swych poruszone. 15 A królowie ziemscy, wielmoże i wodzowie, bogacze i możni, i każdy niewolnik, i wolny ukryli się do jaskiń i górskich skał”.
Pomarańczowy element zostaje podświetlony na ilustracji, gdy z zamieszczonej po prawej stronie listy, zaznaczy się punkt: „Księga prorocka Nowego Testamentu”.
Ilustracja interaktywna
Ilustracja przedstawia początkowy fragment pierwszej Księgi Biblii - Księgi Rodzaju. Treść tekstu:
STARY TESTAMENT
Księga Rodzaju
DZIEJE POCZĄTKÓW ŚWIATA I LUDZKOŚCI
Świat stworzony przez Boga
1 1 Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. 2 Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była pod powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami.
3 Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość. 4 Bóg wiedząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności. 5 I nazwał światłość dniem, a ciemność nazwał nocą.
I tak upłynął wieczór i poranek - dzień pierwszy.
6 A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstanie sklepienie w środku wód i niechaj ono oddzieli jedne wody od drugich!» 7 Uczyniwszy to sklepienie, Bóg oddzielił wody pod sklepieniem od wód ponad sklepieniem; a gdy tak się stało, 8 Bóg nazwał to sklepienie niebem.
I tak upłynął wieczór i poranek - dzień drugi.
Pod ilustracją pięć punktów. Po kliknięciu na poszczególne, tekst na ilustracji zostaje wyróżniony.
tytuł biblijnej księgi, skrót: Rdz
Księga Rodzaju
tytuł krótko streszczający treść Księgi
Dzieje początków świata i ludzkości
tytuł rozdziału
Świat stworzony przez Boga
numer rozdziału
1
werset, fragment tekstu Biblii, opatrzony numerem, zawierający jedną myśl
7 Uczyniwszy to sklepienie, Bóg oddzielił wody pod sklepieniem od wód ponad sklepieniem, a gdy tak się stało,
Testament w języku hebrajskim oznacza przymierze. Wyjaśnij, dlaczego święte księgi biblijne noszą nazwy: Stary Testament i Nowy Testament?
Narysuj ilustrację do wybranej księgi biblijnej.
Opisz projekt ilustracji wybranej księgi biblijnej.
Ułóż pytania i odpowiedzi wielokrotnego wyboru do quizquizu na temat Biblii. Wykonując to polecenie odwołaj się do ilustracji interaktywnej.
Na podstawie opisu ilustracji interaktywnej ułóż trzy pytania wraz z odpowiedziami wielokrotnego wyboru do quizquizu na temat Biblii.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PQj064xMO
Mapa interaktywna pt. „Wędrówka Izraelitów do Ziemi Obiecanej”
Mapa przedstawia fragment obszaru Bliskiego Wschodu. Są to ziemie położone nad Morzem Śródziemnym oraz nad Morzem Czerwonym. Mapa nie ukazuje ukształtowania powierzchni. Zaznaczono na mapie dwie zatoki Morza Czerwonego:
Zatokę Sueską,
Akaba.
Mapa ukazuje fragment terytorium Egiptu z biegiem Nilu oraz Półwysep Synaj, na którym zaznaczono Górę Synaj (Horeb). Przedstawiono również obszar Palestyny a na jej terenie zaznaczono Morze Martwe oraz wpadającą do niego rzekę Jordan, która przepływa przez Jezioro Genezaret. Ponadto zaznaczono Górę Nebo oraz umowny obszar krainy Kanaan. Ponadto na mapie umieszczone zostały miejscowości:
Ramses,
Kadesz‑Barnea,
Ezion‑Geber,
Hebron,
Jerycho,
Tyr.
Na mapie zaznaczony został szlak wędrówki Izraelitów z Egiptu, przez Morze Czerwone, do Góry Synaj, następnie przez pustynię do Kadesz‑Barnea, a stamtąd do Ezion‑Geber nad Zatoką Akaba. Dalej ich szlak prowadził do miasta Jerycho w krainie Kanaan.
Mapa składa się z warstwy bazowej i 3 warstw dodatkowych.
Opis warstwy bazowej:
Mapa przedstawia fragment obszaru Bliskiego Wschodu. Są to ziemie położone nad Morzem Śródziemnym oraz nad Morzem Czerwonym. Mapa nie ukazuje ukształtowania powierzchni. Zaznaczono na mapie dwie zatoki Morza Czerwonego:
Zatokę Sueską,
Akaba.
Mapa ukazuje fragment terytorium Egiptu z biegiem Nilu oraz Półwysep Synaj, na którym zaznaczono Górę Synaj (Horeb). Przedstawiono również obszar Palestyny a na jej terenie zaznaczono Morze Martwe oraz wpadającą do niego rzekę Jordan, która przepływa przez Jezioro Genezaret. Ponadto zaznaczono Górę Nebo oraz umowny obszar krainy Kanaan. Ponadto na mapie umieszczone zostały miejscowości:
Ramses,
Kadesz‑Barnea,
Ezion‑Geber,
Hebron,
Jerycho,
Tyr.
Na warstwie bazowej znajduje się 7 punktów z dodatkowymi informacjami:
Punkt 1 - Ramses.
Izraelici cierpieli niewolę w Egipcie. W biblijnej Księdze Wyjścia znajdują się następujące informacje:
„8 Lecz rządy w Egipcie objął nowy król, który nie znał Józefa. 9 I rzekł do swego ludu: «Oto lud synów Izraela jest liczniejszy i potężniejszy od nas. 10 Roztropnie przeciw niemu wystąpmy, ażeby się przestał rozmnażać. W wypadku bowiem wojny mógłby się połączyć z naszymi wrogami w walce przeciw nam, aby wyjść z tego kraju». 11 Ustanowiono nad nim przełożonych robót publicznych, aby go uciskali ciężkimi pracami. Budowano wówczas dla faraona miasta na składy: Pitom i Ramses. 12 Ale im bardziej go uciskano, tym bardziej się rozmnażał i rozrastał, co jeszcze potęgowało wstręt do Izraelitów. 13 Egipcjanie bezwzględnie zmuszali synów Izraela do ciężkich prac 14 i uprzykrzali im życie uciążliwą pracą przy glinie i cegle oraz różnymi pracami na polu. Do tych wszystkich prac przymuszano ich bezwzględnie”.
Zapis ten wskazuje czasy panowania Ramzesa II, który wybudował nową stolicę w miejscowości Ramses. Egipcjanie chętnie korzystali z pracy ludności zamieszkującej deltę Nilu, Izraelitów traktowano bardzo surowo, historia zna wiele okrutnych przepisów wymierzonych w plemiona przybyłe z Azji i zależne od władzy państwowej.
Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę:
Obraz przedstawia grupę ludzi. Po lewej stronie obrazu stoi dwóch mężczyzn - jeden z nich ma widoczną tylko twarz i ramię, drugi, Mojżesz, stoi tyłem ubrany w zieloną szatę przykrywającą jego lewe ramię i rękę oraz niebieską szatę okrywającą prawą rękę oraz resztę ciała aż do kostek. W lewej ręce trzyma gałązkę, w prawej laskę z grubej gałęzi sięgającą ponad jego głowę. Górną część gałązki oplata wąż z wysuniętym językiem. Po prawej stronie obrazu grupa ludzi zwrócona jest w stronę Mojżesza. Na pierwszym planie, u stóp Mojżesza, nagi mężczyzna opiera się kolanami i łokciami o ziemię, a jego ramię i tułów oplata wąż. Ręce ma złożone do modlitwy a twarz skierowaną w dół. Po jego prawej stronie kuca kobieta z twarzą skierowaną ku lasce Mojżesza. Ma długie, sięgające poza ramię blond włosy. Mężczyzna w czerwonych szatach, stojący za nią, położył na jej głowie rękę. Jej ręce okrywa białe szata, na prawej ręce narzuconą ma granatową szatę, a resztę tułowia okrywa jasnofioletowa szata. Za nią stoi kobieta. Widoczna jest tylko jej głowa z twarzą skierowaną w dół, włosy ma czarne, związane na górze w kok opleciony jasną tasiemką. Ubrana jest w zielone szaty, a jej odkryte ramię skierowane jest ku ziemi. W dłoni trzyma wijącego się węża. Z tyłu znajduje się 6 mężczyzn. Pierwszy z nich, ubrany w granatowe szaty ma uniesione ręce i wzrok ku górze, ku lasce Mojżesza. Na jego prawe ramię owija się wąż, a po czole spływa krew. Za nim widoczne są tylko dwie twarze mężczyzn z siwymi wąsami i długą brodą. Kolejny jest mężczyzna w czerwonej szacie. Włosy i zarost, wąsy i długą brodę, ma w kolorze czarnym. Twarz ma skierowaną w kierunku kucającej za nim kobietą ubraną w fioletowe szaty. Dłoń prawej ręki ma rozłożoną i lekko uniesioną, lewą dłoń opiera na głowie kobiety. Za nim stoi dwóch mężczyzn , jeden widoczną ma tylko część głowy z krótkimi jasnymi włosami, drugi ze schyloną głową i ciemnymi włosami i siwym zarostem kieruje twarz w dół. Ręką podtrzymuje kucającą kobietę w fioletowej szacie. Za nim widoczna jest uniesiona ręka osoby trzymająca węża. Za grupą ludzi widoczne jest niebo - przy ziemi jasnoniebieskie, im wyżej aż do górnego fragmentu obrazu niebo staje się bardziej zachmurzone. Kolor chmur przechodzi od koloru białożółtego do granatowego i szarego. W chmurach widoczne są unoszące się węże.
Punkt 2 - Góra Synaj (Horeb).
Wzniesienie znajdujące się w południowej części Półwyspu Synaj. Zgodnie z przekazem biblijnym było to miejsce, w którym Bóg przekazał Mojżeszowi zbiór ustanowionych przez siebie zasad moralnych. Zasady te nazywamy dziś dekalogiem (od greckich słów deka ‘dziesięć’, logos ‘słowo’) lub dziesięciorgiem przykazań.
Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę:
Obraz przedstawia mężczyznę - Mojżesza - ubranego w jasne szaty z rękami uniesionymi do góry. Mężczyzna ma dłuższe jasne (siwe) włosy, odkryte czoło, wąsy i długą brodę. Nad głową trzyma dwie czarne tablice ze złotymi napisami.
Punkt 3 - Pustynia Synaj.
Wędrówka Izraelitów do Ziemi Obiecanej była żmudna i niebezpieczna. Prowadziła przez tereny wyżynne, piaszczyste, spalone słońcem, pozbawione wody i żywności. Izraelici często szemrali przeciwko Bogu, który jednak nie zostawił ich w potrzebie.
Księga Wyjścia 16
„2 I zaczęło szemrać na pustyni całe zgromadzenie Izraelitów przeciw Mojżeszowi i przeciw Aaronowi. 3 Izraelici mówili im: «Obyśmy pomarli z ręki Pana w ziemi egipskiej, gdzieśmy zasiadali przed garnkami mięsa i jadali chleb do sytości! Wyprowadziliście nas na tę pustynię, aby głodem umorzyć całą tę rzeszę». 4 Pan powiedział wówczas do Mojżesza: «Oto ześlę wam chleb z nieba, na kształt deszczu. I będzie wychodził lud, i każdego dnia będzie zbierał według potrzeby dziennej». (...) 11 I przemówił Pan do Mojżesza tymi słowami: 12 «Słyszałem szemranie Izraelitów. Powiedz im tak: O zmierzchu będziecie jeść mięso, a rano nasycicie się chlebem. Poznacie wtedy, że Ja, Pan, jestem waszym Bogiem». 13 Rzeczywiście wieczorem przyleciały przepiórki i pokryły obóz, a nazajutrz rano warstwa rosy leżała dokoła obozu. 14 Gdy się warstwa rosy uniosła ku górze, wówczas na pustyni leżało coś drobnego, ziarnistego, niby szron na ziemi. 15 Na widok tego Izraelici pytali się wzajemnie: «Co to jest?» - gdyż nie wiedzieli, co to było. Wtedy powiedział do nich Mojżesz: «To jest chleb, który daje wam Pan na pokarm»”.
Związek frazeologiczny „manna z nieba” pochodzi z Biblii i oznacza coś dobrego, co otrzymujemy nieoczekiwanie, bez żadnego wysiłku.
Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę:
Obraz, w przeważającej ciemnej kolorystyce, przedstawia ludzi siedzących na pustynnych skałach z twarzami skierowanymi ku górze. Odziani są w jasne szaty, niektórzy trzymają w rękach kosze. Po lewej stronie obrazu widoczne jest drzewo do którego przywiązany jest materiał pełniący rolę baldachimu dla ludzi siedzących pod nim. W górnej części obrazu wyłania się ze złotożółtego obszaru postać Boga, zsyłającego z nieba mannę - białe kropki na całej powierzchni obrazu. W lewym dolnym rogu obrazu stojący mężczyzna unosi nad głową kosz, próbując złapać do niego lecącą z nieba mannę. W prawym dolnym rogu obrazu stojący mężczyzna unosi lewą rękę ku górze, wskazując na niebie Boga.
Punkt 4 - Przejście przez Morze Czerwone.
14 Księga
Wyjścia Izraelici ścigani przez Egipcjan trafiają na przeszkodę nie do pokonania - Morze Czerwone. Udaje im się uciec dzięki zatrzymaniu wód przez Boga. Kiedy ostatni Izraelita wychodzi na brzeg, Bóg zatapia rydwany, jeźdźców całego wojska faraona. Przejście Izraelitów przez Morze Czerwone, to jedna z najbardziej fascynujących historii biblijnych. Bibliści twierdzą, że to na pewno nie było przekroczenie morza w pełnej jego szerokości, ale powyżej Zatoki Sueskiej. Próba opisu tego biblijnego wydarzenia z punktu widzenia naukowego nie jest spójna. Niektórzy badacze uważają, że uciekinierzy przechodzili prawdopodobnie przez podmokłe tereny powyżej morza, inni, że Izraelici przeszli przez mieliznę z wodą po kolana. Nie można jednak zapomnieć, że później w tej wodzie utopiły się wojska faraona. Motyw rozstąpienia się Morza Czerwonego przed Izraelitami inspirował wielu malarzy. Ciekawostka. Nazwa geograficzna „Morze Czerwone”, występująca w Biblii, pochodzi z greckiego tłumaczenia zwanego Septuagintą. Sugeruje ono, że Izraelici, uciekając z Egiptu przekroczyli morze leżące między Egiptem a Półwyspem Arabskim. Tłumaczenie to stało się podstawą kolejnych chrześcijańskich tłumaczeń Biblii, więc nazwa utrwaliła się w tradycji. W hebrajskiej wersji wody te nazwane są Jom Suf, co oznacza „Morze Trzcinowe” lub „Morze Sitowia”.
Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę:
Ilustracja to manuskrypt paryski, przedstawiający przejście Mojżesza i Izraelitów przez Morze Czerwone. W górnej części obrazu, w centralnej jego części przedstawiona jest postać idącego po piasku mężczyzny. Ubrany jest w błękitną tunikę sięgającą do ziemi z długim rękawem, oraz białą szatę zawiniętą na jego lewym ramieniu. Dłoń lewej ręki ma uniesioną i wskazuje palcem wskazującym kierunek. Prawą rękę ma opuszczoną wzdłuż ciała a w dłoni trzyma kijek sięgający ziemi. Włosy ma krótkie i ciemne, a wokół głowy aureolę. Obok niego oraz za nim idą w tym samym kierunku dorośli z dziećmi. Mężczyzna po prawej stronie, w czerwono‑żółtej szacie trzyma za rękę dziecko, drugie siedzi na jego ramionach. Za nimi idzie tłum ludzi, widoczne są tylko czubki ich głów. Z prawej strony, na brzegu ilustracji znajduje się czerwona krzaczasta roślina, przewyższająca wysokością mężczyzn. Po lewej stronie mężczyzny z aureolą stoi mężczyzna w szatach żółto‑niebieskich sięgających kolan. Wokół szyi zawinięty ma czerwony wypełniony worek. Patrzy w swoją prawą stronę, na siedzącą za nim na ziemi postać w żółto‑czerwonych szatach. Postać ta ma krótkie ciemne włosy, twarz i ręce skierowane ma ku górze, gdzie na tle białego budynku narysowane jest szaroniebieskie popiersie postaci z z aureolą, i rozłożonymi rękami, w których trzyma wzorzystym materiał. W dolnej części obrazu narysowana jest woda, w której znajdują się ludzie i konie. Od lewej strony ilustracji znajduje się kilka rzędów wojowników noszących srebrne zbroje oraz hełmy. Wojownicy siedzą na koniach, a przed nimi znajduje się mężczyzna ubrany w żółto‑czerwony strój wojownika, z granatową peleryną. Na czarnych włosach założoną ma niebieską opaskę, a za głową znajduje się aureola. W swojej prawej ręce trzyma miecz skierowany ku górze, dłoń lewej ręki uniesioną ma nad głową. Nadgarstek jego uniesionej ręki trzyma swoimi rękami nagi mężczyzna znajdujący się przed nim. Za i przed nimi, a także po ich prawej stronie narysowane są topiące się w wodzie postacie i konie. Przy niektórych osobach widnieją napisy czarnymi literami. Ilustracja znajduje się w ozdobnej, złotej ramie z okrągłymi i kwadratowymi elementami.
Punkt 5 - 12. Księga Wyjścia
„37 I wyruszyli Izraelici z Ramses ku Sukkot w liczbie około sześciuset tysięcy mężów pieszych, prócz dzieci. 38 Także wielkie mnóstwo cudzoziemców wyruszyło z nimi, nadto owce i woły, i olbrzymi dobytek. 39 Z ciasta, które wynieśli z Egiptu, wypiekli niekwaszone placki, ponieważ się nie zakwasiło. Wypędzeni z Egiptu bez najmniejszej zwłoki, nie zdołali przygotować nawet zapasów na drogę. 40 A czas pobytu Izraelitów w Egipcie trwał czterysta trzydzieści lat. 41 I oto tego samego dnia, po upływie czterystu trzydziestu lat, wyszły wszystkie zastępy Pana z ziemi egipskiej.
Punkt 6 - Góra Nebo.
Kiedy Izraelici dotarli do Ziemi Obiecanej Mojżesz miał 120 lat, przez 40 lat wędrówki wiódł plemię na miejsce osiedlenia się, ale nie dane mu było wejść do tak upragnionej ojczyzny.
Księga Powtórzonego Prawa 34
1 Mojżesz wstąpił ze stepów Moabu na górę Nebo, na szczyt Pisga, naprzeciw Jerycha. Pan zaś pokazał mu całą ziemię (…) całą krainę Judy aż po Morze Zachodnie, 3 Negeb, okręg doliny koło Jerycha, miasta palm, aż do Soaru. 4 Rzekł Pan do niego: «Oto kraj, który poprzysiągłem Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi tymi słowami: Dam go twemu potomstwu. Dałem ci go zobaczyć własnymi oczami, lecz tam nie wejdziesz». 5 Tam, w krainie Moabu, według postanowienia Pana, umarł Mojżesz, sługa Pański. 6 I pochowano go w dolinie krainy Moabu naprzeciw Bet‑Peor, a nikt nie zna jego grobu aż po dziś dzień. 7 W chwili śmierci miał Mojżesz sto dwadzieścia lat, a wzrok jego nie był przyćmiony i siły go nie opuściły. 8 Izraelici opłakiwali Mojżesza na stepach Moabu przez trzydzieści dni.
Punkt 7 - Walki i potyczki z plemionami zamieszkującymi tereny Półwyspu Synaj
Izraelici w trakcie swojej wędrówki napotykali plemiona żyjące na Półwyspie, które były do nich wrogo nastawione. Jedną z potyczek opisuje Biblia.
Księga Wyjścia 17
Zwycięstwo nad Amalekitami
8 Amalekici przybyli, aby walczyć z Izraelitami w Refidim. 9 Mojżesz powiedział wtedy do Jozuego: «Wybierz sobie mężów i wyruszysz z nimi na walkę z Amalekitami. Ja jutro stanę na szczycie góry z laską Boga w ręku». 10 Jozue spełnił polecenie Mojżesza i wyruszył do walki z Amalekitami. Mojżesz, Aaron i Chur wyszli na szczyt góry. 11 Jak długo Mojżesz trzymał ręce podniesione do góry, Izrael miał przewagę. Gdy zaś ręce opuszczał, miał przewagę Amalekita. 12 Gdy ręce Mojżesza zdrętwiały, wzięli kamień i położyli pod niego, i usiadł na nim. Aaron zaś i Chur podparli jego ręce, jeden z tej, a drugi z tamtej strony. W ten sposób aż do zachodu słońca były ręce jego stale wzniesione wysoko. 13 I tak zdołał Jozue pokonać Amalekitów i ich lud ostrzem miecza.
Warstwy dodatkowe:
Warstwa 1 - Wyjście z Egiptu.
Izraelici pod przywództwem Mojżesza opuścili Egipt. Przeszli przez Morze Czerwone. które się przed nimi rozstąpiło.
Warstwa 2 - Góra Synaj.
Po przejściu przez Morze Czerwone Izraelici powędrowali na południe Półwyspu Synaj i dotarli do Góry Synaj, zwanej inaczej Horeb. Na Górze Mojżesz otrzymał od Jahwe tablice z Przykazaniami.
Warstwa 3 - Wędrówka przez pustynię.
Mojżesz prowadził Izraelitów przez pustynię. Szlak wędrówki prowadził przez Kadesz‑Barnea oraz Ezion‑Gaber. Następnie Izraelici skierowali się na północ w stronę krainy Kanaan, będącej Ziemią Obiecaną im przez Jahwe. Na Górze Nebo Mojżesz ujrzał Kanaan. Tam też zmarł. Po jego śmierci Izraelici swoim przywódcą wybrali Jozuego. Następnie powędrowali dalej a ich wędrówka zakończyła się zdobyciem Jerycha i wzięciem w posiadanie krainy Kanaan.
Za pomocą markerów zaznacz na mapie najkrótszą drogę z miasta Ramses do Ziemi Obiecanej. Wyjaśnij, dlaczego Izraelici odbyli dłuższą trasę.
Wyjaśnij, dlaczego Izraelici przeszli dłuższą trasą z Ramses do Ziemi Obiecanej.
Wyjaśnij znaczenie słowa „dekalog”.
Napisz, na jakie przeszkody i trudności napotykali Izraelici, wędrując do Ziemi Obiecanej?
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Księga WyjściaRozdział 3
Pierwszy opis powołania Mojżesza7 Pan mówił: «Dosyć napatrzyłem się na udrękęudrękę ludu mego w Egipcie i nasłuchałem się narzekań jego na ciemięzcówciemięzców, znam więc jego uciemiężenie. 8 Zstąpiłem, aby go wyrwać z ręki Egiptu i wyprowadzić z tej ziemi do ziemi żyznej i przestronnej, do ziemi, która opływa w mleko i miód, na miejsce Kananejczyka, Chetyty, Amoryty, Peryzzyty, Chiwwity i JebusytyKananejczyka, Chetyty, Amoryty, Peryzzyty, Chiwwity i Jebusyty. 9 Teraz oto doszło wołanie Izraelitów do Mnie, bo też naocznienaocznie przekonałem się o cierpieniach, jakie im zadają Egipcjanie. 10 Idź przeto teraz, oto posyłam cię do faraona, i wyprowadź mój lud, Izraelitów, z Egiptu». 11 A Mojżesz odrzekł Bogu: «Kimże jestem, bym miał iść do faraona i wyprowadzić Izraelitów z Egiptu?» 12 A On powiedział: «Ja będę z tobą. Znakiem zaś dla ciebie, że Ja cię posłałem, będzie to, że po wyprowadzeniu tego ludu z Egiptu oddacie cześć Bogu na tej górze».
Rozdział 13
17 Gdy faraon uwolnił lud, nie wiódł go Bóg drogą prowadzącą do ziemi filistyńskiej, chociaż była najkrótsza. Powiedział bowiem Bóg: «Żeby lud na widok czekających go walk nie żałował i nie wrócił do Egiptu». 18 Bóg więc prowadził lud okrężną drogą pustynną ku Morzu Czerwonemu, a Izraelici wyszli uzbrojeni z ziemi egipskiej.
Rozdział 14
15 Pan rzekł do Mojżesza: «Czemu głośno wołasz do Mnie? Powiedz Izraelitom, niech ruszają w drogę. 16 Ty zaś podnieś swą laskę i wyciągnij rękę nad morze i rozdziel je na dwoje, a wejdą Izraelici w środek na suchą ziemię. 17 Ja natomiast uczynię upartymi serca Egipcjan, że pójdą za nimi. Wtedy okażę moją potęgę wobec faraona, całego wojska jego, rydwanów i wszystkich jego jeźdźców. 18 A gdy okażę moją potęgę wobec faraona, jego rydwanów i jeźdźców, wtedy poznają Egipcjanie, że ja jestem Pan». 19 Anioł Boży, który szedł na przedzie wojsk izraelskich, zmienił miejsce i szedł na ich tyłach. Słup obłoku również przeszedł z przodu i zajął ich tyły, 20 stając między wojskiem egipskim a wojskiem izraelskim. I tam był obłok ciemnością, tu zaś oświecał noc. I nie zbliżyli się jedni do drugich przez całą noc. 21 Mojżesz wyciągnął rękę nad morze, a Pan cofnął wody gwałtownym wiatrem wschodnim, który wiał przez całą noc, i uczynił morze suchą ziemią. Wody się rozstąpiły, 22 a Izraelici szli przez środek morza po suchej ziemi, mając mur z wód po prawej i po lewej stronie. 23 Egipcjanie ścigali ich. Wszystkie konie faraona, jego rydwany i jeźdźcy weszli za nimi w środek morza. 24 O świcie spojrzał Pan ze słupa ognia i ze słupa obłoku na wojsko egipskie i zmusił je do ucieczki. 25 I zatrzymał koła ich rydwanów, tak że z wielką trudnością mogli się naprzód posuwać. Egipcjanie krzyknęli: «Uciekajmy przed Izraelem, bo w jego obronie Pan walczy z Egipcjanami». 26 A Pan rzekł do Mojżesza: «Wyciągnij rękę nad morze, aby wody zalały Egipcjan, ich rydwany i jeźdźców». 27 Wyciągnął Mojżesz rękę nad morze, które o brzasku dnia wróciło na swoje miejsce. Egipcjanie uciekając biegli naprzeciw falom, i pogrążył ich Pan w środku morza. 28 Powracające fale zatopiły rydwany i jeźdźców całego wojska faraona, którzy weszli w morze, ścigając tamtych, nie ocalał z nich ani jeden.
Rozdział 16
Przepiórki i manna4 Pan powiedział wówczas do Mojżesza: «Oto ześlę wam chleb z nieba, na kształt deszczu. I będzie wychodził lud, i każdego dnia będzie zbierał według potrzeby dziennej. (…) 8 Mojżesz powiedział: «Wieczorem Pan da wam mięso do jedzenia, a rano chleb do sytości, bo słyszał Pan szemranie wasze przeciw Niemu. (…) 13 Rzeczywiście wieczorem przyleciały przepiórki i pokryły obóz, a nazajutrz rano warstwa rosy leżała dokoła obozu. 14 Gdy się warstwa rosy uniosła ku górze, wówczas na pustyni leżało coś drobnego, ziarnistego, niby szron na ziemi. 15 Na widok tego Izraelici pytali się wzajemnie: «Co to jest?» - gdyż nie wiedzieli, co to było. Wtedy powiedział do nich Mojżesz: «To jest chleb, który daje wam Pan na pokarm. (…)
31 Dom Izraela nadał temu [pokarmowi] nazwę manna. Była ona biała jak ziarno kolendra i miała smak placka z miodem.
32 Mojżesz rzekł: «Oto, co nakazał Pan: Napełnijcie omeromer i przechowajcie go dla waszych późniejszych pokoleń, aby ujrzeli pokarm, którym żywiłem was na pustyni po wyprowadzeniu z ziemi egipskiej». (…)
35 Izraelici jedli mannę przez czterdzieści lat, aż przybyli do ziemi zamieszkałej. Jedli mannę, aż przybyli do granic ziemi Kanaan. (…) 1 Następnie wyruszyli z Elim. Przybyło zaś całe zgromadzenie Izraelitów na pustynię Sin, położoną między Elim a Synajem, piętnastego dnia drugiego miesiąca od ich wyjścia z ziemi egipskiej. 2 I zaczęło szemrać na pustyni całe zgromadzenie Izraelitów przeciw Mojżeszowi i przeciw Aaronowi. 3 Izraelici mówili im: «Obyśmy pomarli z ręki Pana w ziemi egipskiej, gdzieśmy zasiadali przed garnkami mięsa i jadali chleb do sytości! Wyprowadziliście nas na tę pustynię, aby głodem umorzyćgłodem umorzyć całą tę rzeszęrzeszę». (...)
31 Dom Izraela nadał temu [pokarmowi] nazwę manna. Była ona biała jak ziarno kolendra i miała smak placka z miodem.
32 Mojżesz rzekł: «Oto, co nakazał Pan: Napełnijcie omer i przechowajcie go dla waszych późniejszych pokoleń, aby ujrzeli pokarm, którym żywiłem was na pustyni po wyprowadzeniu z ziemi egipskiej». (…)
35 Izraelici jedli mannę przez czterdzieści lat, aż przybyli do ziemi zamieszkałej. Jedli mannę, aż przybyli do granic ziemi Kanaan. (…)
Źródło: Księga Wyjścia, rozdz. 3, w. 7–12; rozdz. 13, w. 12–22, rozdz. 16, w. 1-4, 32-35, [w:] Biblia Tysiąclecia, Poznań 1983.
Wyjaśnij, dlaczego Izraelici uciekli z Egiptu.
Przeczytaj pytania, a następnie zaznacz prawidłowe odpowiedzi.
Na podstawie przytoczonych fragmentów Księgi Wyjścia opisz własnymi słowami dwa cuda, które wydarzyły się w trakcie wędrówki Izraelitów do Ziemi Obiecanej.
Wybierz prawidłową odpowiedź. W jakim znaczeniu zostały użyte podane wyrazy?
Słownik
prześladowca
zagłodzić na śmierć
ludy zamieszkujące Kanaan
na własne oczy
starożytna jednostka miary objętościowej zbóż i suchych towarów
wielka liczba ludzi
to, co kogoś dręczy i powoduje cierpienie
Notatki ucznia
Bibliografia
Księga Wyjścia, rozdz. 3, w. 7–12; rozdz. 13, w. 12–22, rozdz. 16, w. 1‑4, 32‑35 [w:] Biblia Tysiąclecia, wyd. IV, Poznań 1983.