Blade runner Philipa K. Dicka jako przykład literatury science fiction

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

1. Uczeń zna:

• pojęcie fantastyki naukowej i jej wyznaczniki,

• twórców i prekursorów tego nurtu,

2. Uczeń wie, co to jest neologizm.

3. Uczeń wymienia twórców science fiction i podaje przykłady ich utworów.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wskazać cechy fantastyki naukowej w omawianym tekście,

• czytać ze zrozumieniem teksty science fiction i odpowiedzieć na pytania dotyczące problematyki tych tekstów.

2. Metoda i forma pracy

pogadanka heurystyczna, dyskusja, elementy wykładu, praca ze słownikiem

3. Środki dydaktyczne

5 rozdział z Blade runner Dicka, słowniki literackie(np. Słownik literatury XX wieku, Leksykon literatury polskiej – w zależności od tego, co dana szkoła ma do dyspozycji)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel pyta uczniów:

- Czy spotkali się już z pojęciem fantastyki naukowej? Gdzie i kiedy? (być może uczniowie czytali już wcześniej jakieś książki lub oglądali filmy zaliczane do tego nurtu)

- Co to jest fantastyka? (coś wymyślonego, nierealnego)

- Co to znaczy, że fantastyka jest naukowa? (są to fantazje i wizje pisarzy oparte na konkretnych zdarzeniach ze świata nauki – odkryciach, wynalazkach, hipotezach)

Nauczyciel zapisuje na tablicy słowa Stanisława Lema: „Powieść science fiction nie jest mozaiką obiektywnych danych i subiektywnych wymysłów, ale stanowi całość powstałą z elementów zaczerpniętych (w zalążkowej formie) z wielu dziedzin współczesnej działalności ludzkiej, a przetworzonych tak, by służyły naczelnym tendencjom ideowo‑artystycznym”.

- Czy te słowa można odnieść do powieści Dicka? (w powieści Dicka takim zalążkiem są prace nad stworzeniem sztucznej inteligencji, roboty; tematyka powieści ociera się też o klonowanie, w jego kontekście mogłyby być brane pod uwagę pytania dotyczące człowieczeństwa i różnic między człowiekiem a resztą świata)

b) Faza realizacyjna

1. Kilku uczniów szuka w różnych słownikach definicji fantastyki naukowej, po czym przybliża ją reszcie klasy.

2. Uczniowie czytają fragment powieści Blade runner i odpowiadają na pytania zawarte w karcie pracy ucznia.

3. Uczniowie zastanawiają się, dlaczego Blade runner jest powieścią sf. (androidy, dziwne urządzenia, obecność neologizmów, akcja dzieje się w przeszłości, przestrzeń – miasto po zagładzie)

4. Neologizm – cóż to takiego? Jeden z uczniów sprawdza definicję w słowniku i podaje ją reszcie klasy.

c) Faza podsumowująca

Jak myślicie, co różni ludzi od maszyn? Czy waszym zdaniem – empatia, o której pisze Dick, jest tym właśnie wyróżniającym nas elementem? – Dyskusja.

5. Bibliografia

1. Dick P.K., Blade runner, Prószyński i S‑ka, Warszawa 2003.

2. Handle R., Polska proza fantastyczno‑naukowa. Problemy poetyki, Ossolineum, Wrocław 1969.

3. Pyszny J., Zawada A., Literatura XX wieku. Leksykon literatury polskiej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1999.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Pytania do tekstu:

1. Na czym polega test Voighta‑Kampfa?

2. Jaka jest inna metoda zbadania, czy ktoś jest androidem czy człowiekiem?

3. Jaki jest wynik testu?

4. Jaka jest historia Rachel?

5. Jak myślisz, kim są androidy?

6. Dlaczego konieczne jest przeprowadzanie takiego testu?

7. Czym różnią się ludzie od androidów?

b) Zadanie domowe

Napisz krótkie opowiadanie dotyczące niezwykłego wynalazku. Użyj w nich stworzonych przez siebie neologizmów.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja dla II klasy gimnazjum. Uczniowie są po lekturze Blade runnera.