Ważne daty

Definicja i wyznaczniki gatunku

HymnHymnHymn (z greckiego pieśń pochwalna) – to jeden z najstarszych gatunków literackich, którego tematyka była różnorodna. Hymny pisano ku czci greckich bóstw, jak i chrześcijańskiego Boga, jako pochwałę osoby, ojczyzny (kraju), wydarzenia czy idei. Gatunek ten charakteryzuje niezwykły, poważny, podniosły ton. W literaturze średniowiecznej miał charakter niemal wyłącznie religijny. Współcześnie utożsamiany z pieśnią patriotyczną. Historia literatury zna hymny: państwowe, narodowe, wojskowe, religijne, koronacyjne, akademickie, a także szkolne. Niekiedy hymnem staje się utwór niespełniający ścisłych wymogów formalnych – wystarczy, że określona społeczność nada mu taką funkcję.

Mesomedes z Krety – grecki poeta i muzyk żyjący w II w. p.n.e. jest autorem dwóch z kilku zachowanych zabytków muzycznych starożytnej Grecji – Hymnu do Heliosa (boga słońca) i Hymnu do Nemesis (bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia).

Polska twórczość hymniczna w średniowieczu

Gaude Mater Polonia – to XIII‑wieczna pieśń hymniczna. Jej twórcą jest Wincenty z Kielczy. Najstarszy zapis pieśni znajduje się w Antyfonarzu kieleckim i pochodzi z 1372 r. W tłumaczeniu na język polski tytuł brzmi Raduj się, Matko Polsko. Utwór został napisany na kanonizację biskupa Stanisława ze Szczepanowa w 1253 r., jako część oficjumOficjumoficjum rymowanego o św. Stanisławie. Po raz pierwszy pieśń została wykonana w Krakowie podczas uroczystości kanonizacyjnych w 1254 r. Melodia hymnu jest zaczerpnięta z chorału gregoriańskiegoChorał gregoriańskichorału gregoriańskiego O salutaris Hostia (O, zbawcza Hostio).

RKOZPyiAZZ5gv1

Fotografia przedstawia cztery sceny z życia św. Stanisława. Mianowanie na biskupa, wskrzeszenie Piotrowina, zamordowanie przez króla oraz ćwiartowanie ciała. Biskup ubrany jest w czerwone szaty. Każda scena otoczona jest szeroką kolorową ramą.

Kult św. Stanisława (ur. 1030, zm. 11.04.1079 r.) w okresie rozbicia dzielnicowego przybierał coraz większe rozmiary, potęgowany legendą o cudownym zrośnięciu się ciała, poćwiartowanego z woli króla Bolesława Szczodrego. Taką odmianę losu wróżono i dla Polski. Święty Stanisław został uznany, obok św. Wojciecha, za głównego patrona Polski. Pieśń Gaude Mater Polonia na równi z Bogurodzicą pełniła w dawnych wiekach rolę hymnuHymnhymnu narodowego. Śpiewało ją rycerstwo polskie po odniesionym zwycięstwie. Później pieśń towarzyszyła uroczystościom narodowym. Pierwsza zwrotka, w czterogłosowym opracowaniu Teofila Klonowskiego, jest obecnie śpiewana w czasie inauguracji roku akademickiego, zamiennie z pieśnią Gaudeamus igitur (Radujmy się więc).

R14hFZKFAHmQ7

Ilustracja interaktywna przedstawia: Jan Matejko, Biskup Stanisław (w lewym górnym rogu) na obrazie Jana Matejki, „Bitwa pod Grunwaldem” (fragment), 1878 r., Muzeum Narodowe w Warszawie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Malarz umieścił na swoim obrazie wizerunek świętego Stanisława – patrona Polski, któremu jest poświęcony hymn Gaude Mater Polonia.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Jan Matejko, Biskup Stanisław (w lewym górnym rogu) na obrazie Jana Matejki, „Bitwa pod Grunwaldem” (fragment), 1878 r., Muzeum Narodowe w Warszawie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Malarz umieścił na swoim obrazie wizerunek świętego Stanisława – patrona Polski, któremu jest poświęcony hymn Gaude Mater Polonia.

1

1. Malarz umieścił na swoim obrazie wizerunek świętego Stanisława – patrona Polski, któremu jest poświęcony hymn Gaude Mater Polonia.

Poniżej jest tekst łaciński i polski hymnumff13f90fe0bf25ac_0000000000017Poniżej jest tekst łaciński i polski hymnu:

Łacina

Gaude Mater Polonia

Gaude Mater Polonia,
prole fecunda nobili.
Summi Regis magnalia
laude frequenta vigili.
Cuius benigna gratia
Stanislai Pontificis
passionis insignia
signis fulgent mirificis.
Hic certans pro iustitia,
Regis non cedit furiae:
Stat pro plebis iniuria
Christi miles in acie.
Tyranni truculentiam,
Qui dum constanter arguit,
Martyrii victoriam
Membratim caesus meruit.
Novum pandit miraculum
Splendor in sancto cernitus,
Redintegrat corpusculum
Sparsum caelestis medicus.
Sic Stanislaus pontifex
Transit ad caeli curiam,
Ut apud Deum opifex
Nobis imploret veniam.
Poscentes eius merita,
Salutis dona referunt:
Morte praeventi subita
Ad vitae potum redeunt.
Cuius ad tactum anuli
Morbi fugantur turgidi:
Ad locum sancti tumuli
Multi curantur languidi.
Surdis auditus redditur,
Claudis gressus officium,
Mutorum lingua solvitur
Et fugatur daemonium.
Ergo, felix Cracovia,
Sacro dotata corpore
Deum, qui fecit omnia,
Benedic omni tempore.
Sit Trinitati gloria,
Laus, honor, iubilatio:
De Martyris victoria
Sit nobis exsultatio.
Amen

Polski

Raduj się, Matko Polsko

Raduj się, Matko Polsko,
w sławne potomstwo płodna!
Króla królów i najwyższego Pana wielkość
Uwielbiaj chwałą przynależną.
Albowiem z Jego łaskawości
Biskupa Stanisława męki
Niezmierne, jakie on wycierpiał,
Jaśnieją cudownymi znaki.
Potykał się za sprawiedliwość,
Przed gniewem króla nie ustąpił:
I staje żołnierz Chrystusowy
Za krzywdę ludu sam do walki.
Ponieważ stale wypominał
On okrucieństwo tyranowi,
Koronę zdobył męczennika,
Padł posiekany na kawałki.
Niebiosa nowy cud zdziałały,
Bo mocą swą Niebieski Lekarz
Poćwiartowane jego ciało
Przedziwne znowu w jedno złączył.
Tak to Stanisław biskup przeszedł
W przybytki Króla niebieskiego,
Aby u Boga Stworzyciela
Nam wyjednać przebaczenie.
Gdy kto dla zasług jego prosi,
Wnet otrzymuje zbawcze dary:
Ci, co pomarli nagłą śmiercią,
Do życia znowu powracają.
Choroby wszelkie pod dotknięciem
Pierścienia jego uciekają,
Przy jego świętym grobie zdrowie
Niemocnych wielu odzyskuje.
Słuch głuchym bywa przywrócony
A chromy kroki stawia raźno,
Niemowom język się rozwiązał,
W popłochu szatan precz ucieka.
A przeto szczęsny ty, Krakowie,
Uposażony świętym ciałem,
Błogosław po wsze czasy Boga,
Który z niczego wszystko stworzył.
Niech Trójcy Przenajświętszej zabrzmi
Cześć, chwała, sława, uwielbienie,
A nam tryumfy męczennika
Niech wyjednają radość wieczną.
Amen

Bogurodzica

Bogurodzica – pierwsza pieśń w języku polskim, powstała prawdopodobnie w XIII w. Ten religijny utwór związany z kultem maryjnym był zarazem najstarszą pieśnią bojową polskiego rycerstwa, którą – według kronikarza Jana Długosza – śpiewali już w 1410 r. rycerze pod Grunwaldem, kiedy ruszali do walki z Krzyżakami. Za panowania dynastii Jagiellonów Bogurodzica była hymnem królewskim.

RKi4QM1OKUsFx

Ilustracja interaktywna przedstawia: Józef Brandt, Józef Brandt „Bogurodzica” (1909 r.) – wojska polsko-litewskie przed bitwą wspólnie śpiewają hymn, 1909 r., Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie przechowywany jest najstarszy zachowany do naszych czasów zapis tej pieśni, pochodzący z 1407 r. Bogurodzica jest pieśnią jednogłosową wykonywaną bez akompaniamentu. W formie nawiązuje do chorału gregoriańskiego.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Józef Brandt, Józef Brandt „Bogurodzica” (1909 r.) – wojska polsko-litewskie przed bitwą wspólnie śpiewają hymn, 1909 r., Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie przechowywany jest najstarszy zachowany do naszych czasów zapis tej pieśni, pochodzący z 1407 r. Bogurodzica jest pieśnią jednogłosową wykonywaną bez akompaniamentu. W formie nawiązuje do chorału gregoriańskiego.

1

1. W Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie przechowywany jest najstarszy zachowany do naszych czasów zapis tej pieśni, pochodzący z 1407 r. Bogurodzica jest pieśnią jednogłosową wykonywaną bez akompaniamentu. W formie nawiązuje do chorału gregoriańskiego.

Sięgnąwszy po tekst najstarszej polskiej pieśni religijnej, nazwanej przez Jana Długosza carmen patrium, kompozytor uwypuklił jej bohaterski, rycerski charakter – jako inwokacji przed bitwą. Dzieło rozpoczyna się bowiem punktowanym motywem rytmicznymRytm punktowanypunktowanym motywem rytmicznym werbla, który najpierw stopniowo narasta, a potem cichnie, prawie zamierając. Gdy po pauzie rytm powraca i dołącza do niego głuche, złowrogie tremoloTremolotremolo kotłów, widzimy zgoła – jak zanotował w swej monografiimff13f90fe0bf25ac_0000000000018monografii Leszek Polony – nadciągające hufce rycerskie.

R1HkW34ntRXCt

Ilustracja interaktywna przedstawia: Wojciech Kilar. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wejście chóru w wysokim rejestrze, ze słowami Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja!, rozpoczyna właściwą narrację. Po krótkim, czysto instrumentalnym przerywniku, odzywa się w niskich rejestrach chór męski z incipitem pieśni, następnie dołączają głosy żeńskie z jednostajną rytmicznie melorecytacją pierwszej strofy pieśni. Towarzyszą temu obsesyjne powtórzenia fragmentów tekstu oraz dramatyczne interwencje perkusji. Pierwszy odcinek utworu kończy się potężną kulminacją na – jakby wykrzyczanych quasi grido – słowach Kyrie eleison.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Wojciech Kilar. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wejście chóru w wysokim rejestrze, ze słowami Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja!, rozpoczyna właściwą narrację. Po krótkim, czysto instrumentalnym przerywniku, odzywa się w niskich rejestrach chór męski z incipitem pieśni, następnie dołączają głosy żeńskie z jednostajną rytmicznie melorecytacją pierwszej strofy pieśni. Towarzyszą temu obsesyjne powtórzenia fragmentów tekstu oraz dramatyczne interwencje perkusji. Pierwszy odcinek utworu kończy się potężną kulminacją na – jakby wykrzyczanych quasi grido – słowach Kyrie eleison.

1

1. Wejście chóru w wysokim rejestrze, ze słowami Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja!, rozpoczyna właściwą narrację. Po krótkim, czysto instrumentalnym przerywniku, odzywa się w niskich rejestrach chór męski z incipitem pieśni, następnie dołączają głosy żeńskie z jednostajną rytmicznie melorecytacją pierwszej strofy pieśni. Towarzyszą temu obsesyjne powtórzenia fragmentów tekstu oraz dramatyczne interwencje perkusji. Pierwszy odcinek utworu kończy się potężną kulminacją na – jakby wykrzyczanych quasi grido – słowach Kyrie eleison.

Druga część kompozycji rozpoczyna się wprowadzeniem przez basy drugiej strofy pieśni. (Twego dziela Krzciciela, Bożyce, / Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze! / Słysz modlitwę, jąż nosimy / To dać raczy, jegoż prosimy - zapis tekstu według Historii literatury niepodległej Polski (965‑1795) Ignacego Chrzanowskiego), przybierając kształt rytmicznego i motywicznego ostinataOstinatoostinata, którego obsesyjność prowadzi do kulminacji na klasterowychKlasterklasterowych akordach całej orkiestry. Po tym odcinku następuje rodzaj orkiestrowego interludiumInterludiuminterludium, w którym na plan pierwszy wybijają się instrumenty smyczkowe z długimi dźwiękami. AkordyAkordAkordy harf oraz spokojna pod względem wyrazowym partia chóru żeńskiego (A na świecie zbożny pobyt / Po żywocie rajski przebyt). Po pauzie generalnej, w epilogu utworu, po raz pierwszy i jedyny, kompozytor cytuje początek gregoriańskiej melodii oryginalnej Bogurodzicy. Całość wieńczy przypomnienie punktowanego rytmu werbli z początku dzieła.

Mazurek Dąbrowskiego

Najważniejszą pieśnią dla każdego Polaka jest Mazurek Dąbrowskiego, pierwotnie Pieśń Legionów Polskich we Włoszech. Powstała we włoskim mieście Reggio nell’Emilia w lipcu 1797 r. Autorem sześciu strof jest Józef Wybicki, natomiast kompozytor melodii o proweniencji ludowego mazura jest nieznany. Od pierwszego wykonania pieśń szybko się rozprzestrzeniła wśród polskiej emigracji i w okupowanym kraju. Tekst nawiązuje do wzniosłych, ale i tragicznych momentów z historii politycznej i militarnej Polski. Był pisany ku pokrzepieniu serc. Przywołuje wielkie postaci: hetmana Stefana Czarnieckiego, Tadeusza Kościuszkę czy Napoleona Bonaparte, z którym wielu Polaków wiązało nadzieje na odzyskanie niepodległości. Mazurek Dąbrowskiego został uznany za hymn państwowyHymn państwowyhymn państwowy w 1927 r. i zatwierdzono go ponownie po drugiej wojnie światowej (1948 r.).

RDpceTxjxNi7V

Ilustracja interaktywna przedstawia: Muzeum Hymnu Polskiego w Będominie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Polski hymn narodowy stał się protoplastą dla innych słowiańskich hymnów i pieśni. Słowacy śpiewali: Hej, Slováci, ešte naša slovenská reč žije. Ten tytuł później został zamieniony przez Czechów na Hej, Slované. Pieśń stała się pieśnią wszystkich Słowian po zjeździe wszechsłowiańskim w 1848 r. w Pradze. Łużyczanie mają pieśń Hišće Serbstwo njezhubjene (Jeszcze Łużyce nie zginęły) napisaną przez Handrija Zejlera w 1845 r. na wzór Mazurka Dąbrowskiego, a Chorwaci pieśń Još Hrvatska ni propala (Jeszcze Chorwacja nie umarła) z 1833 r. autorstwa Ferdynanda Livadicia. W czasie powstania listopadowego 1831 r. Mazurek Dąbrowskiego zawędrował na Żmudź jako pieśń ludowa pod tytułem Pieśń Żmudzinów telszewskiego powiatu w wojnie r. 1831. Do melodii polskiego hymnu napisano siedem zwrotek tekstu po żmudzku.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Muzeum Hymnu Polskiego w Będominie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Polski hymn narodowy stał się protoplastą dla innych słowiańskich hymnów i pieśni. Słowacy śpiewali: Hej, Slováci, ešte naša slovenská reč žije. Ten tytuł później został zamieniony przez Czechów na Hej, Slované. Pieśń stała się pieśnią wszystkich Słowian po zjeździe wszechsłowiańskim w 1848 r. w Pradze. Łużyczanie mają pieśń Hišće Serbstwo njezhubjene (Jeszcze Łużyce nie zginęły) napisaną przez Handrija Zejlera w 1845 r. na wzór Mazurka Dąbrowskiego, a Chorwaci pieśń Još Hrvatska ni propala (Jeszcze Chorwacja nie umarła) z 1833 r. autorstwa Ferdynanda Livadicia. W czasie powstania listopadowego 1831 r. Mazurek Dąbrowskiego zawędrował na Żmudź jako pieśń ludowa pod tytułem Pieśń Żmudzinów telszewskiego powiatu w wojnie r. 1831. Do melodii polskiego hymnu napisano siedem zwrotek tekstu po żmudzku.

1

1. Polski hymn narodowy stał się protoplastą dla innych słowiańskich hymnów i pieśni. Słowacy śpiewali: Hej, Slováci, ešte naša slovenská reč žije. Ten tytuł później został zamieniony przez Czechów na Hej, Slované. Pieśń stała się pieśnią wszystkich Słowian po zjeździe wszechsłowiańskim w 1848 r. w Pradze. Łużyczanie mają pieśń Hišće Serbstwo njezhubjene (Jeszcze Łużyce nie zginęły) napisaną przez Handrija Zejlera w 1845 r. na wzór Mazurka Dąbrowskiego, a Chorwaci pieśń Još Hrvatska ni propala (Jeszcze Chorwacja nie umarła) z 1833 r. autorstwa Ferdynanda Livadicia. W czasie powstania listopadowego 1831 r. Mazurek Dąbrowskiego zawędrował na Żmudź jako pieśń ludowa pod tytułem Pieśń Żmudzinów telszewskiego powiatu w wojnie r. 1831. Do melodii polskiego hymnu napisano siedem zwrotek tekstu po żmudzku.

W 1836 r. Ryszard Wagner (kompozytor niemiecki 1813–1883) w wieku 23 lat skomponował UwerturęUwerturaUwerturę na orkiestrę C‑dur Polonia. Wagner napisał tę uwerturę będąc pod wrażeniem jedności i odwagi Polaków w czasie powstania listopadowego, w dążeniu przez nich do wywalczenia niepodległości. Na powstanie utworu wpłynął fakt podróżujących przez jego rodzinny Lipsk oddziałów rozbitej armii polskiej, zmierzających ku Francji po upadku powstania listopadowego, a także spotkaniem z jednym z jego bohaterów, hrabią Wincentym Tyszkiewiczem. W roku 1832 Wagner uczestniczył w urządzonych przez emigrantów obchodach rocznicy 3 Maja, słuchając polskich pieśni patriotycznych. W utwór wkomponował fragmenty polskich dzieł: Mazurek Trzeciego Maja (Witaj, majowa jutrzenko), Mazurek Dąbrowskiego i Litwinka, czyli hymn Legionów Litewskich (dobrze znanej w 1 połowie XIX w. patriotycznej pieśni autorstwa Karola Kurpińskiego (kompozytor polski 1785–1857).

Boże coś Polskę

Boże, coś Polskę (1816 r.) – hymn Alojzego Felińskiego (1771–1820). Pierwszą wersję muzyki napisał Jan Nepomucen Piotr Kraszewski. Hymn powstał na cześć cara Aleksandra I – króla Królestwa Polskiego (Kongresowego) i pierwotny jego tytuł brzmiał: Boże, zachowaj Króla (od 1818 r. występował pod nazwą Pieśń narodowa za pomyślność króla). Boże, coś Polskę było zamówieniem wielkiego Księcia Konstantego i pierwotnie w refrenie pieśni Felińskiego padały słowa: Przed Twe oblicze zanosim błaganie, naszego króla zachowaj nam Panie! na rocznicę ogłoszenia Królestwa Polskiego. Już w następnym roku nieoficjalnie zaczęto śpiewać w tym miejscu Naszą ojczyznę racz nam wrócić, Panie. Melodia pieśni została uproszczona i upodobniona do melodii pieśni religijnej Bądź pozdrowiona, Panienko Maryjo, tę samą melodię ma pieśń religijna Serdeczna Matko. Pieśń zaczęła funkcjonować w obiegu jako pieśń konspirantów, a po klęsce powstania listopadowego stała się manifestacją uczuć patriotycznych. Do początkowych dwóch zwrotek w 1828 r. dodano dwie kolejne z Hymnu do Boga o zachowanie wolności, którego autorem był Antoni Gorecki. Anonimowi autorzy dodawali później kolejne zwrotki tak, że w 1860 r. było ich aż 11. W zaborze rosyjskim została zakazana w 1862 r. W rok później towarzyszyła powstańcom i stąd nazwano ją Marsylianką 1863 roku.

W drugiej połowie XIX i na początku XX w. hymn był znany i śpiewany w wielu językach, głównie jako pieśń religijna, a wśród narodów słowiańskich jako pieśń patriotyczna. Żydzi uznali ją za Modlitwę Izraelitów na Nowy Rok 5622 (czyli 1861), ze słowami Boże, coś wielki Izraela naród...

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., pieśń dzięki swojej patriotycznej tradycji i ze względu na podniosły charakter hymniczny, stała się jedną z kandydatek do miana hymnu państwowego. W refrenie zaczęto śpiewać Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie, natomiast na Śląsku śpiewano ją jako śląski hymn narodowy z refrenem Spod jarzma Niemców wybawże nas Panie. Zwrot Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie śpiewano ponownie w PRL.

Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki
Otaczał blaskiem potęgi i chwały
I tarczą swojej zasłaniał opieki
Od nieszczęść, które przywalić ją miały
Przed Twe ołtarze zanosim błaganie,
Naszego Króla zachowaj nam Panie!

Tyś, coś ją potem, tknięty jej upadkiem,
Wspierał walczącą za najświętszą sprawę,
I chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem,
Wśród samych nieszczęść pomnożył jej sławę
Przed Twe ołtarze…

Ty, coś na koniec nowymi ją cudy
Wskrzesił i sławne z klęsk wzajemnych w boju
Połączył z sobą dwa braterskie ludy,
Pod jedno berło Anioła pokoju:
Przed Twe ołtarze…

Wróć nowej Polsce świetność starożytną
I spraw, niech pod Nim szczęśliwą zostanie
Niech zaprzyjaźnione dwa narody kwitną,
I błogosławią Jego panowanie;
Przed Twe ołtarze…

Święta miłości kochanej Ojczyzny

Tekst tej pieśni napisał biskup warmiński Ignacy hrabia Krasicki, najwybitniejszy twórca literatury polskiego oświecenia. Pierwsza część tekstu powstała około 1772 r., po doświadczeniach konfederacji barskiej i pierwszym rozbiorze Polski. Na jednym z obiadów czwartkowych jesienią 1774 r. Krasicki czytał zebranym swój poemat Myszeis przygotowywany do druku jako debiut książkowy i w pieśni IX tego poematu ogłosił pierwszą strofę Święta miłości kochanej Ojczyzny, która jako apostrofaApostrofaapostrofa anonimowego autora, ukazała się tej jesieni w czasopiśmie Zabawy Przyjemne i Pożyteczne. Jeszcze w tym samym 1774 r. apostrofa do miłości ojczyzny była kolportowana przez księgarzy także w formie osobnej ulotki. Niebawem książę Adam Czartoryski, założyciel i komendant Szkoły Rycerskiej w Warszawie, włączył wiersz Krasickiego do Katechizmu moralnego dla uczniów Korpusu Kadetów. Tekst ten również został wywieszony na drzwiach pokoi kadetów. Odmawiano go w każdą sobotę przed oficerem dyżurnym jako modlitwę, był też śpiewany (nie wiadomo dziś z jaką melodią) – jako Pieśń Szkoły Rycerskiej. Z tego powodu innym znanym tytułem tej pieśni został Hymn Szkoły Rycerskiej. Również Komisja Edukacji Narodowej propagowała ten hymn, wprowadzając go do podręczników gramatyki.

Tekst drugiej części Hymnu… pochodzi z innego utworu Krasickiego – Wojny chocimskiej (1780 r.). W XIX w. śpiewniki podawały już oba te wiersze jako jeden Hymn do miłości Ojczyzny.

Muzykę do tego tekstu pisało wielu twórców. Pierwszą znaną powszechnie wersję muzyczną skomponował Józef Elsner. Jednakże do dziś przetrwała napisana w 1831 r. na emigracji przez pianistę i kompozytora Wojciecha (Alberta) Sowińskiego (1805–1880) autora m.in. pierwszego w naszej muzykografii Słownika muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, 1874 r.

Rota

Słowa RotyRotaRoty napisała Maria Konopnicka pod wpływem oburzenia prześladowaniami polskości w zaborze pruskim, czyli szerokiej germanizacji i strajku dzieci wrzesińskich z 1901 r. Opublikowana po raz pierwszy w 1908 r. Rota, na łamach krakowskiego czasopisma Przodownicy, stała się inspiracją dla Feliksa Nowowiejskiego. Szlachetna w swej prostocie melodia do słów wiersza niosącego przesłanie wierności Ojczyźnie, oficjalnie zabrzmiała w lipcu 1910 r. w Krakowie, jako Hasło – uroczysta pieśń na obchód grunwaldzki. Kilkuset chórzystów z całej Polski pod dyrekcją kompozytora wykonało utwór podczas uroczystego jubileuszu 500‑lecia zwycięstwa nad Krzyżakami. Odsłonięty został wtedy, zaprojektowany przez Antoniego Wiwulskiego, a ufundowany przez Ignacego Jana Paderewskiego – pomnik Grunwaldzki, przedstawiający Władysława Jagiełłę, z mottem na cokole monumentu Praojcom na chwałę – braciom na otuchę.

Rozpoczynając od wydarzeń z początku XX w., które to bezpośrednio wpłynęły na powstanie wiersza, poprzez powstania śląskie i wielkopolskie, I i II wojnę światową oraz bolesne doświadczenia stanu wojennego, zaobserwować można żywą obecność Roty traktowanej jako hymn narodowy, wyrażający postawę opartą na chrześcijańskiej wierności i zawierzeniu Bogu, pełną zaangażowania wobec ojczyzny.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Rota była kolejnym (obok Boże, coś Polskę) kontrkandydatem Mazurka Dąbrowskiego do określenia mianem hymnu narodowego.

R3JfgY9xswBxv

Ilustracja interaktywna przedstawia: Krzysztof Meyer (2002 r.). Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. VI Symfonię Polską op. 57 (1982 r.) rozpoczął pisać Krzysztof Meyer (ur. 1943 r., polski kompozytor) – jak sam wyznał – pod wpływem ogłoszenia stanu wojennego w Polsce w dniu 13 grudnia 1981 r. Ukończył ją w kwietniu następnego roku i nazwał Symfonią Polską, aby zwrócić uwagę na okoliczności w jakich powstawała. Są tu cytaty z polskich pieśni patriotycznych – Bogurodzicy, Boże, coś Polskę, Roty oraz nawiązania do dawnych epok – charakterem melodyki i rytmu, odpowiednimi współbrzmieniami. Jest to muzyka z jednej strony nowoczesna, z drugiej zaś cechuje ją osadzenie w tradycji polskiej, inspirowanej dawnymi hymnami.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Krzysztof Meyer (2002 r.). Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. VI Symfonię Polską op. 57 (1982 r.) rozpoczął pisać Krzysztof Meyer (ur. 1943 r., polski kompozytor) – jak sam wyznał – pod wpływem ogłoszenia stanu wojennego w Polsce w dniu 13 grudnia 1981 r. Ukończył ją w kwietniu następnego roku i nazwał Symfonią Polską, aby zwrócić uwagę na okoliczności w jakich powstawała. Są tu cytaty z polskich pieśni patriotycznych – Bogurodzicy, Boże, coś Polskę, Roty oraz nawiązania do dawnych epok – charakterem melodyki i rytmu, odpowiednimi współbrzmieniami. Jest to muzyka z jednej strony nowoczesna, z drugiej zaś cechuje ją osadzenie w tradycji polskiej, inspirowanej dawnymi hymnami.

1

1. VI Symfonię Polską op. 57 (1982 r.) rozpoczął pisać Krzysztof Meyer (ur. 1943 r., polski kompozytor) – jak sam wyznał – pod wpływem ogłoszenia stanu wojennego w Polsce w dniu 13 grudnia 1981 r. Ukończył ją w kwietniu następnego roku i nazwał Symfonią Polską, aby zwrócić uwagę na okoliczności w jakich powstawała. Są tu cytaty z polskich pieśni patriotycznych – Bogurodzicy, Boże, coś Polskę, Roty oraz nawiązania do dawnych epok – charakterem melodyki i rytmu, odpowiednimi współbrzmieniami. Jest to muzyka z jednej strony nowoczesna, z drugiej zaś cechuje ją osadzenie w tradycji polskiej, inspirowanej dawnymi hymnami.

Prezentacja 3D przedstawiająca Pomnik Grunwaldzki w Krakowie

Zadania

Słownik pojęć

Galeria dzieł sztuki

RKOZPyiAZZ5gv1

Fotografia przedstawia cztery sceny z życia św. Stanisława. Mianowanie na biskupa, wskrzeszenie Piotrowina, zamordowanie przez króla oraz ćwiartowanie ciała. Biskup ubrany jest w czerwone szaty. Każda scena otoczona jest szeroką kolorową ramą.

R1JRob84Yg4CL1

Ilustracja przedstawia fragment dzieła Jana Matejki pt. „Bitwa pod Grunwaldem”. W lewym górnym rogu znajduje się modląca postać Biskupa Stanisława.

R1Tvj88lDA9f41

Ilustracja przedstawia dzieło wykonane przez Józefa Brandta pt. „Bogurodzica”. Obecnie dzieło znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Obraz należy do grupy malarstwa historycznego i batalistycznego. Dzieło przedstawia wojska polsko-litewskie przed bitwą wspólnie śpiewające hymn „Bogurodzicę“. Jazda konna rusza do boju z powiewającymi na wietrze chorągwiami polskimi i litewskimi, co dodaje kompozycji dynamizmu. Postacie przedstawione na obrazie ubrane są w stroje stosownie do ich statusu społecznego. Artysta użył skontrastowanych barw, w których dominują odcienie czerwieni i błękitu. Gra światłocieni wydobywa efekt głębi z drugiego planu.

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

Leszek Polony, Kilar. Żywioł i modlitwa, Kraków 2005.

Ignacy Chrzanowski, Historia literatury niepodległej Polski (965–1795).