Bogata architektura – co to znaczy? Poznajemy budowle barokowe
Źródło: online-skills.
Ważne daty
ok. 1580‑1620 – wczesny barok (tzw. rzymski barok)
1568‑1584 – budowa kościoła Il Gesú projektu Giacomo della Porta oraz Jacopo Barozzi da Vignola
ok. 1620‑1680 – barok dojrzały (tzw. europejski)
1638‑1646 – budowa kościoła San Carlo alle Quattro Fontane wg projektu Francesco Borromini
1657‑1667 – budowa placu przed bazyliką św. Piotra w Rzymie wg projektu Giovanni Lorenzo Bernini zw. Gianlorenzo
ok. 1660‑1682 – budowa Wersalu – wg projektu m.in. Louis Le Vau, Jules Hardouin‑Mansart
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1B59rMil36sZ1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online skills.
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
3) modeluje bryły i reliefy, konstruuje samodzielnie małe rzeźbiarskie formy przestrzenne i bryły architektoniczne, a większe projekty realizuje we współpracy z innymi; tworzy aranżacje przestrzenne z gotowych elementów stosując układy kompozycyjne właściwe dla uzyskania zamierzonego wyrazu;
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
1) zna dziedzictwo kulturowe najbliższego otoczenia, wymienia zabytki i dzieła architektury (historycznej i współczesnej);
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;
6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie stylu w sztuce.
Nauczysz się
określać ramy czasowe epoki baroku;
omawiać twórczość najwybitniejszych architektów epoki baroku;
opisywać najważniejsze budowle powstałe w epoce baroku;
analizować główne cechy stylistyczne architektury baroku;
wyjaśniać wpływ kontrreformacji na architekturę i sztukę.
m832bc07470569709_0000000000043
Wpływ sytuacji religijnej w Europie na architekturę i sztukę w drugiej połowie XVI wieku
Architektura baroku to bogate budownictwo sakralne i świeckie. To kościoły, pałace, a nawet place i fontanny. To niezwykłe bogactwo form: od dynamicznego baroku rzymskiego i jego dwóch wielkich przedstawicieli: Gianlorenzo Berniniego i Francesco Borrominiego, po klasycyzującą architekturę francuską w stylu Ludwika XIV.
Poniżej zamieszczona ilustracja ukazuje mapę Europy ze wskazanymi podziałami religijnymi między katolikami a różnymi wyznaniami protestanckimi. Kliknij kursorem myszy w punkt, a dowiesz się, jakie ważne wydarzenie w historii Europy przyczyniło się do wykorzystania sztuki jako narzędzia odzyskania wpływów Kościoła katolickiego w Europie.
RDTM8pO2dVGDm1
Ilustracja interaktywna przedstawia mapę Europy w XVI wieku. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.
Ilustracja interaktywna przedstawia mapę Europy w XVI wieku. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.
Mapa pt. „Reformacja w Europie”, epodreczniki.pl, CC BY 3.0
Pierwsza barokowa budowla - kościół Il Gesú w Rzymie
RdC21ChLPEQ3z1
Ilustracja interaktywna przedstawia fasadę kościoła Il Gesù w Rzymie. Dwupiętrowa fasada charakteryzuje się spokojnym rytmem kolumn i półkolumn. Dolna część oddzielona jest od górnej gzymsem. Wyeksponowana jest środkowa część dzięki połączeniu wejścia głównego z balkonem górnym. Obydwa piętra związane są wolutami, ponad którymi góruje trójkątny tympanon. Dolną część fasady dekorują rzeźby architektoniczne w postaci: kartusza nad wejściem głównym i dwóch posągów umieszczonych w niszach, znajdujących się nad wejściami bocznymi. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1: Za pierwszą budowlę barokową uznaje się kościół Il Gesù (Kościół Jezusa) zbudowany w latach 1568–1584 w Rzymie dla zakonu jezuitów przez Giacomo da Vignolę i Giacomo della Portę.
Ilustracja interaktywna przedstawia fasadę kościoła Il Gesù w Rzymie. Dwupiętrowa fasada charakteryzuje się spokojnym rytmem kolumn i półkolumn. Dolna część oddzielona jest od górnej gzymsem. Wyeksponowana jest środkowa część dzięki połączeniu wejścia głównego z balkonem górnym. Obydwa piętra związane są wolutami, ponad którymi góruje trójkątny tympanon. Dolną część fasady dekorują rzeźby architektoniczne w postaci: kartusza nad wejściem głównym i dwóch posągów umieszczonych w niszach, znajdujących się nad wejściami bocznymi. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1: Za pierwszą budowlę barokową uznaje się kościół Il Gesù (Kościół Jezusa) zbudowany w latach 1568–1584 w Rzymie dla zakonu jezuitów przez Giacomo da Vignolę i Giacomo della Portę.
Giacomo da Vignola, Giacomo della Porta, „Il Gesù” („Kościół Jezusa”), 1568-1584, Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Do wnętrza kościoła Il Gesù zaprasza fasadaFasadafasada z wyeksponowanymi postaciami świętych i monogramem IHS, będącym jednocześnie herbem jezuitów. Wnętrze zostało ukształtowane tak, aby większość uczestników mszy mogła pomieścić się w nawie głównej i doskonale widzieć zarówno ołtarz, jak i ambonę, na której wygłaszano kazanie. Kościół wypełniony jest dziełami sztuki, wśród których bardzo efektowne jest malowidło na sklepieniu pędzla Giovanni Battista Gaulliego, a można je podziwiać, patrząc w lustro umieszczone na posadzce kościoła. Dzięki różnym zabiegom iluzjonistycznym zatarto granicę między rzeczywistą a wykreowaną malarsko architekturą malowidła. Jest to dobry przykład malarstwa trompe l'oeil.Trompe l'oeiltrompe l'oeil.
R1GDqV7PUdBUs1
Ilustracja przedstawia fresk Giovanniego Battisty Gaulliego pt. „Triumf imienia Jezus” w kościele Il Gesù. Ukazuje Adorację Imienia Jezus. Jest to fresk iluzjonistyczny, sprawiający wrażenie autentycznej obecności postaci. Ze środka bije oślepiający blask, którego źródłem są trzy litery: IHS, wypisane pod krzyżem. Dookoła tego symbolu gromadzą się anioły, a dalej – adorujący go święci. Na przykład z lewej strony blisko środka dostrzegamy Trzech Króli z kadzidłem. Na samym dole uskrzydlone demony ciągnące ze sobą grzeszników uciekają, zasłaniając oczy przed blaskiem.
Giovanni Battista Gaulli, „Triumf imienia Jezus”, fresk, kościół Il Gesù, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
Barok został zapoczątkowany we Włoszech, ale architektura kościoła Il Gesù stała się wzorem, który został wykorzystany przez jezuitów przy wznoszeniu przez nich innych gmachów w całej Europie. Podobieństwo do rzymskiej świątyni odnajdziemy także w architekturze polskich kościołów barokowych.
RnUD7YVMQuGIY1
Ilustracja przedstawia kościół Il Gesù w Rzymie. Budowla widoczna jest od frontu. Przed wejściem znajdują się schody do wejścia głównego. Fasada składa się z dwóch kondygnacji. W centrum kondygnacji dolnej znajduje się wejście główne do świątyni, ujęte po obydwu stronach półkolumną i pilastrem. Ponad drzwiami zwieńczonymi półkolistym zamknięciem znajduje się ozdobny kartusz, w którym umieszczony został monogram IHS, będący monogramem Towarzystwa Jezusowego. Po obydwu stronach części centralnej znajdują się wejścia boczne, a ponad nimi dekoracyjne nisze z figurami świętych. Kondygnacja górna, zwieńczona trójkątnym zamknięciem zwanym tympanonem.
Jacopo Barozzi da Vignola, Giacomo della Porta, Kościół Il Gesù, wikimedia.org, CC BY 3.0
RzBZtOU5duAzO1
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie. Front zdobią podwójne pilastry w stylu korynckim. W niszach dwukondygnacyjnej fasady znajdują się posągi świętych, a nad głównym portalem godło zakonu jezuitów IHS. Fasadę wieńczy herb króla Zygmunta III - wizerunek Orła ze Snopem na piersi. Przed fasadą kościoła widoczne ogrodzenie z rzeźbami apostołów. Fasadę wieńczy tympanon z dekoracją rzeźbiarską. Taki sam, tylko mniejszy, znajduje się nad wejściem głównym. W szczycie nad wnękami z rzeźbami i środkowym oknem znajdują się dekorację w postaci półkolistych tympanonów.
Giovanni de Rossis, Giovanni Trevano, Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła, Kraków, wikimedia.org, CC BY 4.0
RX63DmsppnIWb1
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła sióstr Wizytek w Warszawie. Fasada podzielona jest parami kolumn. Bryłę budowli wzbogaca łamany gzyms, który wprowadza efekty światłocieniowe. Zwieńczenie fasady jest płaskie. Uwagę zwraca dekoracja nad portalem, ukazująca herb zakonu wizytek - serce przebite strzałami, zakończone krzyżem. W tympanonie zawarty jest motyw Oka Opatrzności wpisanego w trójkąt. Na cokołach stoją rzeźby: świętej Anny, świętego Joachima, Jana Chrzciciela i Józefa. Całość wieńczy krzyż adorowany przez dwa anioły.
Benedykt de Renard, Jakub Fontana, Kościół sióstr Wizytek, Warszawa, wikimedia.org, CC BY 3.0
RmWOCpfCTFADm
Ćwiczenie 1
Wymień polskie kościoły, które były wzorowane na rzymskim kościele Il Gesù.
Wymień polskie kościoły, które były wzorowane na rzymskim kościele Il Gesù.
Zaznacz polskie kościoły barokowe, który były wzorowane na rzymskiej świątyni Il Gesù.
□
□
□
Architekci włoskiego baroku - Gianlorenzo Bernini
Wybitnym XVII‑wiecznym architektem i rzeźbiarzem był Gianlorenzo Bernini. Zrealizował wiele barokowych budowli, m.in. kościół św. Andrzeja na Kwirynale (San Andrea al Quirinale), zaprojektował, nadzorował i częściowo wyrzeźbił elementy fontanny Czterech Rzek na Piazza Navona, stworzył fontannę Trytona.
R14IPoL33AN7Z1
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła św. Andrzeja na Kwirynale (rzymskie wzgórze) zbudowanym na planie elipsy. Fasadę tworzą dwa duże pilastry w stylu korynckim z cofniętym wejściem, nad którym znajduje się trójkątny tympanon. Na półokrągłych schodach ustawione są dwie kolumny podtrzymujące balkon, nad którym znajduje się kartuszowy herb z kluczami zamieszczonymi pod baldachimem oraz trzema lilijkami oraz gołębiem poniżej. Nad herbem zamieszczona jest korona, a po bokach znajdują się girlandy.
Gianlorenzo Bernini, „Kościół św. Andrzeja na Kwirynale”, 1658-1671, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
RQBwn9bn5uCMv1
Ilustracja przedstawia zdjęcie czynnej fontanny Trytona w Rzymie. Rzeźba przedstawia bóstwo morskie, które trzyma róg, z którego wypływa woda. W podstawie fontanny znajdują się podobizny delfinów, które podtrzymują muszlę, na której umieszczona jest postać Trytona. Fontanna została wkomponowana w plac, wokół którego widać budynki.
Gianlorenzo Bernini, „Fontanna Trytona”, 1642-1643, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
R1U6EdSp81zCS1
Ilustracja przedstawia jedną z najsłynniejszych fontann Rzymu - „Fontannę Czterech Rzek”. Symbolizuje one cztery wielkie rzeki z czterech kontynentów, które przedstawione zostały poprzez figury czterech gigantów wspartych na skale. Na zdjęciu widoczny jest w całości jeden gigant – uosobienie rzeki Ganges. Pośrodku widoczny jest fragment obelisku. Fontanna została wkomponowana w plac, wokół którego widać budynki.
Gianlorenzo Bernini, „Fontanna Czterech Rzek”, 1650-1651, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
Gianlorenzo Bernini zaprojektował także plac przed bazyliką św. Piotra na Watykanie. Wytyczenie tego placu miało być symbolem zjednoczenia i umocnienia katolików oraz nawrócenia niewierzących. Architekt nadał mu kształt elipsy otoczonej kolumnadami, które zdobi 140 figur świętych ustawionych na wieńczącej je balustradzieBalustradabalustradzie.
R1GA5ezDDBzFE1
Ilustracja interaktywna przedstawia Plac Świętego Piotra w Watykanie z lotu ptaka. Plac Świętego Piotra ma formę elipsy otoczonej dwoma rzędami kolumn. Pośrodku placu znajduje się egipski obelisk Amenemhata II ku czci boga słońca. Na szczycie obelisku umieszczono krzyż symbolizujący zwycięstwo chrześcijaństwa nad pogaństwem. Po obu stronach obelisku stoją dwie fontanny. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z fotografią placu z obeliskiem i informacja:
Punkt 1:
Na środku placu przed bazyliką św. Piotra na Watykanie ustawiono obelisk faraona Amenemhata II o wysokości 25 metrów. Obelisk został przywieziony do Rzymu jeszcze przez cesarza Kaligulę w latach 37–41. W czasach nowożytnych zwieńczono go krzyżem – odtąd symbolizować miał zwycięstwo chrześcijaństwa nad pogaństwem. Wraz z podstawą i krzyżem obelisk mierzy obecnie prawie 40 m wysokości.
Ilustracja interaktywna przedstawia Plac Świętego Piotra w Watykanie z lotu ptaka. Plac Świętego Piotra ma formę elipsy otoczonej dwoma rzędami kolumn. Pośrodku placu znajduje się egipski obelisk Amenemhata II ku czci boga słońca. Na szczycie obelisku umieszczono krzyż symbolizujący zwycięstwo chrześcijaństwa nad pogaństwem. Po obu stronach obelisku stoją dwie fontanny. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z fotografią placu z obeliskiem i informacja:
Punkt 1:
Na środku placu przed bazyliką św. Piotra na Watykanie ustawiono obelisk faraona Amenemhata II o wysokości 25 metrów. Obelisk został przywieziony do Rzymu jeszcze przez cesarza Kaligulę w latach 37–41. W czasach nowożytnych zwieńczono go krzyżem – odtąd symbolizować miał zwycięstwo chrześcijaństwa nad pogaństwem. Wraz z podstawą i krzyżem obelisk mierzy obecnie prawie 40 m wysokości.
Gianlorenzo Bernini, „Plac Świętego Piotra”, 1657-1667, Watykan, wikimedia.org, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 2
R6Bh7khBQsfW71
Odpowiedz na pytanie. Jaki kształt ma plac przed Bazyliką świętego Piotra w Watykanie? Możliwe odpowiedzi: 1. koła, 2. elipsy, 3. kwadratu.
Odpowiedz na pytanie. Jaki kształt ma plac przed Bazyliką świętego Piotra w Watykanie? Możliwe odpowiedzi: 1. koła, 2. elipsy, 3. kwadratu.
Źródło: online-skills.
static
Ćwiczenie 2
Kto jest autorem poniższej rzeźby? Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową.
Rs16U3gt9pnsG1
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
A - Gianlorenzo Bernini B - Francesco Borromini C - Baldassare Longhena
A
m832bc07470569709_0000000000140
Architekci włoskiego baroku - Francesco Borromini
Rzymskie kościoły: św. Karola przy placu Czterech Fontann (San Carlo alle Quattro Fontane), św. Iwo (Sant’Ivo della Sapienza) i św. Agnieszki w Agonie (Sant’Agnese in Agone) przy Piazza Navona to dzieła drugiego wybitnego architekta rzymskiego, jakim był Francesco Borromini.
R1TZfnLtCYn2I1
Ilustracja przedstawia kościół Sant’ Ivo della Sapienza w Rzymie Francesco Borrominiego. Ukazuje widok na fasadę zamkniętą placem, otoczonym arkadowymi loggiami. W centrum znajduje się wklęsły łuk fasady, smukła latarnia nad kopułą o bogatych zdobieniach rzeźbiarskich. Kompozycja bryły jest zwarta, symetryczna i rytmiczna. Rytm pojawia się w układzie okien. Kondygnacje dzieli gzyms.
Francesco Borromini, „Kościół Św. Iwona”, 1642-1660, Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
RGyoCfJo1dRBc1
Ilustracja przedstawia widok na fasadę Kościoła Santa Agnese in Agone Francesco Borrominiego. Fasada jest symetryczna, z licznymi wystąpieniami. Dwuwieżowa ściana, z podziałami kolumnowo-pilastrowymi i trójkątnym przyczółkiem, w partii środkowej lekko cofnięta jest w głąb. Kopuła usytuowana została na bębnie. Akcentowane są w niej gierowane gzymsy. Przed budynkiem znajduje się plac.
Francesco Borromini, „Kościół Świętej Agnieszki w Agonie”, 1642-1660, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 4.0
Kościół św. Karola przy placu Czterech Fontann został wzniesiony w latach 1638‑1677 dla zakonu trynitarzy, który zajmował się wykupem chrześcijan z pogańskiej niewoli i ku czci Karola Boromeusza, którego rzeźba ozdobiła fasadę. Kościół zbudowano na planie owalu, podobnie jak kryjącą go kopułę. Borromini był bowiem mistrzem efektów optycznych.
R1Ei8eNNX5cG11
Ilustracja interaktywna przedstawia fasadę kościoła San Carlo alle Quattro Fontane Francesco Borrominiego. Jej krzywa linia wychodzi na wąską ulicę. Podzielona jest na dwie części fryzem. Na fryzie znajduje się napis "IN HONOREM SS TRINITAIS ETD CAROLI M DC LXVII", co znaczy "Na cześć Świętej Trójcy i Karolowi, 1667 r." Pierwsza i druga kondygnacja powtarza ten sam rytm kolumn. Górną wieńczy owalne wklęsłe lustro. W niszach dolnej znajdują się figury, górne są puste. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt ze zdjęciem kopuły widzianej od wewnątrz. Dekorują ją kasetony, a w rogach znajdują się okna otoczone ornamentami. Do ilustracji dołączona jest informacja:
Punkt 1:
Zdobiące wnętrze kopuły figury geometryczne sprawiają wrażenie, że kopuła jest większa niż w rzeczywistości. Architekt zaprojektował je tak, by w miarę zbliżania się do latarni rozmiary figur zmniejszały się.
Ilustracja interaktywna przedstawia fasadę kościoła San Carlo alle Quattro Fontane Francesco Borrominiego. Jej krzywa linia wychodzi na wąską ulicę. Podzielona jest na dwie części fryzem. Na fryzie znajduje się napis "IN HONOREM SS TRINITAIS ETD CAROLI M DC LXVII", co znaczy "Na cześć Świętej Trójcy i Karolowi, 1667 r." Pierwsza i druga kondygnacja powtarza ten sam rytm kolumn. Górną wieńczy owalne wklęsłe lustro. W niszach dolnej znajdują się figury, górne są puste. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt ze zdjęciem kopuły widzianej od wewnątrz. Dekorują ją kasetony, a w rogach znajdują się okna otoczone ornamentami. Do ilustracji dołączona jest informacja:
Punkt 1:
Zdobiące wnętrze kopuły figury geometryczne sprawiają wrażenie, że kopuła jest większa niż w rzeczywistości. Architekt zaprojektował je tak, by w miarę zbliżania się do latarni rozmiary figur zmniejszały się.
Francesco Borromini, „Kościół św. Karola przy Czterech Fontannach”, 1638-1646, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 3
R4U6glP4QpnYA1
Przyporządkuj architektów do ich dzieł. 1. Plac świętego Piotra na Watykanie. Architekci do wyboru: A. Francesco Borromini, B. Gianlorenzo Bernini. 2. Kościół świętego Karola w Rzymie. Architekci do wyboru: A. Francesco Borromini, B. Gianlorenzo Bernini. 3. Kościół świętej Agnieszki w Rzymie. Architekci do wyboru: A. Francesco Borromini, B. Gianlorenzo Bernini.
Przyporządkuj architektów do ich dzieł. 1. Plac świętego Piotra na Watykanie. Architekci do wyboru: A. Francesco Borromini, B. Gianlorenzo Bernini. 2. Kościół świętego Karola w Rzymie. Architekci do wyboru: A. Francesco Borromini, B. Gianlorenzo Bernini. 3. Kościół świętej Agnieszki w Rzymie. Architekci do wyboru: A. Francesco Borromini, B. Gianlorenzo Bernini.
Źródło: online-skills.
static
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj imiona i nazwiska architektów do ich dzieł.
Odpowiedzi: A - Gianlorenzo Bernini B - Gianlorenzo Bernini C - Francesco Borromini D - Francesco Borromini
Rozwiązanie: 1‑A,B 2‑C,D 3‑C,D 4‑A,B
m832bc07470569709_0000000000145
Architekci włoskiego baroku - Baldassare Longhena
Baldassare Longhena to architekt weneckiej bazyliki Santa Maria della Salute, wzniesionej w latach 1631‑1681 nad Kanałem Grande jako wotumWotumwotum dziękczynne po zakończeniu epidemii dżumy, podczas której zmarło ok 46 tys. osób – około 1/3 wszystkich mieszkańców miasta. Kościół powstał w miejscu rozebranych zabudowań klasztornych i kościoła św. Trójcy. Pod względem architektonicznym to rewolucyjna budowla. Longhena nadał mu planPlan centralnyplan budowli centralnej opartej na rzucie ośmioboku, krytej dwoma kopułami i ujętej dwoma dzwonnicami.
RT1ezMqMEu4aF1
Ilustracja interaktywna przedstawia bazylikę Santa Maria della Salute w Wenecji. Budowla na planie ośmioboku z obejściem i sześcioma kaplicami oraz z prostokątnym prezbiterium, z dobudowanymi po bokach dwiema apsydami i wieżyczkami zwieńczona jest dwiema kopułami. Dominującym akcentem elewacji jest portal, dekorowany rzeźbami we wnękach i trójkątnym tympanonem. Usytuowany jest na wodzie. Na ilustracji umieszczony interaktywny punkt ze zdjęciem kościoła w Głogówku koło Gostynina. Budowla na planie ośmioboku posiada żółtą fasadę i zwieńczona jest dużą kopułą z wysoką latarnią. Pod ilustracją umieszczona jest informacja:
Punkt 1:
W latach 1677–1698 w Polsce, w Głogówku koło Gostynia została wzniesiona replika kościoła z Wenecji, zbudowana na podstawie planów wykreślonych przez Longhenę na prośbę Zofii Konarzewskiej, żony fundatora kościoła – Adama Konarzewskiego.
Ilustracja interaktywna przedstawia bazylikę Santa Maria della Salute w Wenecji. Budowla na planie ośmioboku z obejściem i sześcioma kaplicami oraz z prostokątnym prezbiterium, z dobudowanymi po bokach dwiema apsydami i wieżyczkami zwieńczona jest dwiema kopułami. Dominującym akcentem elewacji jest portal, dekorowany rzeźbami we wnękach i trójkątnym tympanonem. Usytuowany jest na wodzie. Na ilustracji umieszczony interaktywny punkt ze zdjęciem kościoła w Głogówku koło Gostynina. Budowla na planie ośmioboku posiada żółtą fasadę i zwieńczona jest dużą kopułą z wysoką latarnią. Pod ilustracją umieszczona jest informacja:
Punkt 1:
W latach 1677–1698 w Polsce, w Głogówku koło Gostynia została wzniesiona replika kościoła z Wenecji, zbudowana na podstawie planów wykreślonych przez Longhenę na prośbę Zofii Konarzewskiej, żony fundatora kościoła – Adama Konarzewskiego.
Baldassare Longhena, „Bazylika Santa Maria della Salute”, 1631-1681, Wenecja, Włochy, wikimedia.org, CC BY 4.0
m832bc07470569709_0000000000220
Architektura baroku w innych krajach
Hiszpania
Eskurial (Escorial) to jedna z najsłynniejszych budowli surowego hiszpańskiego późnego renesansu i wczesnego baroku, wzniesiona 45 km na północ od Madrytu. To pałac połączony z klasztorem św. Wawrzyńca, którego plan przypominał kratę – narzędzie męki tego świętego. Projekt powierzono Juanowi Bautista de Toledo, Giambattiście Castello i Juanowi de Herrerze. Kompleks wzniesiono w latach 1553‑1584. Pałac jest jednocześnie miejscem pochówku Habsburgów – w tym Karola V i jego syna Filipa II. Dziś w pałacu eksponowane są obrazy wielu wybitych malarzy europejskich.
R1SspTRaHbMSm1
Ilustracja przedstawia Eskurial z lotu ptaka. Jest to monumentalny architektoniczny zespół pałacowo-klasztorno-biblioteczny w San Lorenzo de El Escorial. Fasada obiektu jest prosta, harmonijna bez zbędnej dekoracji. Kompleks zbudowano z szarego granitu, w powściągliwym i surowym stylu późnego renesansu. Na terenie ogromnego kompleksu znajduje się nie tylko sam budynek klasztorny, ale także biblioteka, Panteon Królewski oraz Inflantów. Zespół pałacowo-klasztorno-biblioteczny otoczony jest dużym obszarem leśnym.
Juan Bautista de Toledo, Giambattista Castello i Juan de Herrera, „Eskurial”, 1553-1584, San Lorenzo, Hiszpania, wikimedia.org, CC BY 3.0
Francja
Za najwspanialsze dzieło francuskiego baroku uznaje się pałac królewski w Wersalu wraz z kompleksem ogrodowo‑parkowym położonym na przedmieściach Paryża. Wznoszenie pałacu w miejsce wcześniejszego pałacyku myśliwskiego rozpoczęto w 1660 roku. Inicjatorem budowy był Ludwik XIV, który z Wersalu uczynił nieformalną stolicę Francji. Projekt pałacu budowanego w latach 1660‑1682 powierzono Louisowi Le Vau i Jules Hardouin‑Mansartowi, a ogrodów André Le Nôtre. Wnętrzami zajął się Charles Le Brun. Zaprojektowano w nim m.in. kaplicę królewską, galerię zwierciadlaną i salon wojny. Park otaczający pałac, zdobiony licznymi budowlami i fontannami urządzono na 800 ha powierzchni.
Pałac wersalski to budowla, która stała się niedościgłym wzorem dla wielu pałaców europejskich wznoszonych w XVII i XVIII wieku – między innymi dla zamku królewskiego w Warszawie, w Wilanowie Królewskim, który wzniesiono w latach 1681–1696 dla króla Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery.
RYDBitXfJ03cs1
Ilustracja przedstawia pałac królewski w Wersalu. Pałac otwiera się na rozległe założenie ogrodowe, zaprojektowane przez André Le Notre’a. Dojście do całego kompleksu tworzy dziedziniec reprezentacyjny, poprzedzony przeddziedzińcem. Przeddziedziniec ograniczają po bokach dwa wielkie czworoboki niskich oficyn. Ogród założony jest na planie zbliżonym do prostokąta, ma układ osiowy, symetryczny. W głębi znajdują się partery ogrodowe, boskiety, baseny wodne i trawniki. Zabudowa jest symetryczna i tworzy dwa długie skrzydła. W tle widoczna jest panorama miasta.
Louis Le Vau, Jules Hardouin-Mansart i inni, „Wersal”, 1660-1682, Paryż, Francja, wikimedia.org, CC BY 3.0
Anglia
Katedra św. Pawła w Londynie powstała po wielkim pożarze Londynu w 1666 roku, który zniszczył dziesiątki kościołów. Jej budowę rozpoczęto w 1675, a ukończono w 1710 roku. Budowla ta miała nie tylko konkurować z bazyliką św. Piotra w Rzymie, lecz także być dyskusją architektoniczną z projektem Michała Anioła, który wywarł największy wpływ na formę rzymskiej bazyliki. Dzieło Christophera Wrena, które dziś można podziwiać w Londynie, to budowla na planie krzyża łacińskiego zwieńczona kopułą, o wysokości ponad 100 m.
R17oSgtdcmEXD1
Ilustracja przedstawia katedrę św. Pawła w Londynie z lotu ptaka. Posiada układ bazylikowy. Fasada katedry dekorowana jest portykiem z płaskorzeźbionym frontonem, spoczywającym na podwójnych kolumnach. Kościół ozdabiają dwie wieże. Kopuła zakończona jest latarnią z krzyżem, a pod nią znajduje się tak zwana Złota Galeria, będąca punktem widokowym. Budowla wyróżnia się monumentalizmem na tle miasta.
Christopher Wren, „Katedra św. Pawła”, 1675-1710, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, CC BY 2.0
classicmobile
Ćwiczenie 5
Rgj5RPTI4hcIA1
Odpowiedz na pytanie. Gdzie znajdują się budowle? Budowle: 1. Santa Maria della Salute, 2. Kościół świętego Pawła, 3. Wersal. Miasta: A. Paryż, B. Wenecja, C. Londyn.
Odpowiedz na pytanie. Gdzie znajdują się budowle? Budowle: 1. Santa Maria della Salute, 2. Kościół świętego Pawła, 3. Wersal. Miasta: A. Paryż, B. Wenecja, C. Londyn.
Źródło: online-skills.
static
Ćwiczenie 5
W ćwiczeniu zamieszczono dwa XVII‑wieczne obrazy, na których artyści uwiecznili znane budowle barokowe. Dopasuj ich nazwy, wybierając je spośród poniższych propozycji.
Odpowiedzi: A - Eskurial B - Plac Świętego Piotra C - Wersal D - Santa Maria della Salute
1‑D 2‑C
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1KT18YeIs7g9m832bc07470569709_00000000000131
Ilustracja do zadania
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 6
R124J06wuuUNs1
Podaj przykłady dekoracji architektonicznej charakterystyczne dla baroku.
Podaj przykłady dekoracji architektonicznej charakterystyczne dla baroku.
Źródło: online-skills.
static
Ćwiczenie 6
Która z dwóch poniższych budowli sakralnych została zbudowana jako wotum dziękczynne po zakończeniu długotrwałej epidemii dżumy. Wskaż prawidłową odpowiedź wybierając odpowiedni przycisk.
R1OcRrZQQqZOs1
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
B
classicmobile
Ćwiczenie 7
RZmYEYyM90w3u1
Polecenie do zadania brzmi: Z inicjatywy króla Jana III Sobieskiego wybudowano w Polsce barokową rezydencję otoczoną parkiem na wzór rezydencji władców francuskich. Przyjrzyj się poniższym ilustracjom i zaznacz ten zespół, o którym mowa. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu zostały wykorzystane dwie ilustracje. Pierwsza z nich przedstawia pałac w Wilanowie. Bryła pałacu jest wyraźnie symetryczna, podzielona na część północną i południową. Dekoracje fasady od dziedzińca sławią cnoty królewskie i dokonania polityczno-militarne monarchy. Na elewacji można dostrzec motyw łuków triumfalnych. Na hełmach wież znajdują się atleci trzymający glob. Fasada pałacu jest w kolorach kremowo-pomarańczowych. Druga fotografia przedstawia widok zamku od frontu. Po prawej i lewej stronie obiektu widoczne są dwie wieże (baszty). Elewacja zamku jest w kolorach kremowo-różowych. Wokół zamku znajduje się park o charakterze angielskiego parku krajobrazowego.
Polecenie do zadania brzmi: Z inicjatywy króla Jana III Sobieskiego wybudowano w Polsce barokową rezydencję otoczoną parkiem na wzór rezydencji władców francuskich. Przyjrzyj się poniższym ilustracjom i zaznacz ten zespół, o którym mowa. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu zostały wykorzystane dwie ilustracje. Pierwsza z nich przedstawia pałac w Wilanowie. Bryła pałacu jest wyraźnie symetryczna, podzielona na część północną i południową. Dekoracje fasady od dziedzińca sławią cnoty królewskie i dokonania polityczno-militarne monarchy. Na elewacji można dostrzec motyw łuków triumfalnych. Na hełmach wież znajdują się atleci trzymający glob. Fasada pałacu jest w kolorach kremowo-pomarańczowych. Druga fotografia przedstawia widok zamku od frontu. Po prawej i lewej stronie obiektu widoczne są dwie wieże (baszty). Elewacja zamku jest w kolorach kremowo-różowych. Wokół zamku znajduje się park o charakterze angielskiego parku krajobrazowego.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
Ćwiczenie 7
Polecenie do zadania brzmi: Z inicjatywy króla Jana III Sobieskiego wybudowano w Polsce barokową rezydencję otoczoną parkiem na wzór rezydencji władców francuskich. Przyjrzyj się poniższym ilustracjom i zaznacz ten zespół, o którym mowa.
R1HimOAOrDazX1
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
A
classicmobile
Ćwiczenie 8
R1KcbTm1FWuRJ1
Odgadnij hasła do krzyżówki: 1. Nazwisko architekta rzymskiego o imieniu Gianlorenzo (7 liter), 2. Najwspanialsze dzieło francuskiego baroku (6 liter), 3. W jakim mieście znajduje się kościół Il Gesù? (4 litery), 4. Miasto, w którym wzniesiono barokową katedrę anglikanizmu (6 liter), 5. Miasto, w którym wybudowano kościół wotywny - Santa Maria della Salute (7 liter), 6. Działania Kościoła katolickiego przeciw protestantom (15 liter), 7. Zajmuje centralne miejsce na placu św. Piotra w Watykanie (7 liter).
Odgadnij hasła do krzyżówki: 1. Nazwisko architekta rzymskiego o imieniu Gianlorenzo (7 liter), 2. Najwspanialsze dzieło francuskiego baroku (6 liter), 3. W jakim mieście znajduje się kościół Il Gesù? (4 litery), 4. Miasto, w którym wzniesiono barokową katedrę anglikanizmu (6 liter), 5. Miasto, w którym wybudowano kościół wotywny - Santa Maria della Salute (7 liter), 6. Działania Kościoła katolickiego przeciw protestantom (15 liter), 7. Zajmuje centralne miejsce na placu św. Piotra w Watykanie (7 liter).
Barok to nazwa stylu i sztuki w kulturze europejskiej, wywodząca się od portugalskiego słowa opisującego perłę o nieregularnym kształcie. Po rozwiązaniu logogryfu dowiesz się, jak ono brzmi w tym języku.
Nazwisko architekta rzymskiego o imieniu Gianlorenzo.
Najwspanialsze dzieło francuskiego baroku.
Nazwa barokowego pałacu pod Madrytem.
Miasto, w którym wzniesiono barokową katedrę anglikanizmu.
Miasto, w którym wybudowano kościół wotywny - Santa Maria della Salute.
Działania Kościoła katolickiego przeciw protestantom.
Zajmuje centralne miejsce na placu św. Piotra w Watykanie.
1
2
3
4
5
6
7
Źródło: online-skills.
static
Ćwiczenie 8
Barok to nazwa stylu i sztuki w kulturze europejskiej, wywodząca się od portugalskiego słowa opisującego perłę o nieregularnym kształcie. Po rozwiązaniu logogryfu dowiesz się, jak ono brzmi w tym języku.
R1IaxEJqYTM8k1
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
1. Nazwisko architekta rzymskiego o imieniu Gianlorenzo. 2. Najwspanialsze dzieło francuskiego baroku. 3. Nazwa barokowego pałacu pod Madrytem. 4. Miasto, w którym wzniesiono barokową katedrę anglikanizmu. 5. Miasto, w którym wybudowano kościół wotywny - Santa Maria della Salute. 6. Działania Kościoła katolickiego przeciw protestantom. 7. Zajmuje centralne miejsce na placu św. Piotra w Watykanie.
BAROCCO
m832bc07470569709_0000000000013
m832bc07470569709_0000000000013
W ćwiczeniu zamieszczono dwa XVII‑wieczne obrazy, na których artyści uwiecznili znane budowle barokowe. Dopasuj ich nazwy, wybierając je spośród poniższych propozycji.
Odpowiedzi: A - Plac Świętego Piotra B - Santa Maria della Salute C - Eskurial D - Wersal
Rozwiązanie: 1‑B 2‑D
m832bc07470569709_0000000000222
Podsumowanie
Barok to styl, który w architekturze zmieniał swoje oblicze. Gdy budowano kościół Il Gesù, nadano mu jeszcze formę wywodząca się z renesansu, wzorując się m.in. na kościele św. Andrzeja w Mantui czy Santa Maria Novella we Florencji. Bernini i przede wszystkim Borromini zdynamizowali styl, tworząc dynamiczne fasady o falujących gzymsachGzymsgzymsach, występujących przed lico portykach i stosując różnego rodzaju efekty świetlne, jak w kościele Santa Maria in Campitelli Carla Rainaldiego, gdzie niewielkie okienko jest jednocześnie punktem rozświetlającym środek barokowego ołtarza o formie przypominającej monstrancję promienistą. Architekturę barokową ponadto cechuje monumentalność, dbałość o reprezentacyjność i bogactwo dekoracji. Należy jednak pamiętać, że dynamika baroku rzymskiego nie przyjęła się w takim samym kształcie w całej Europie. We Francji Ludwik XIV wolał bardziej stonowane, klasycyzujące oblicze, którego surowość miała podkreślać majestat jego władzy. Podobnie w Anglii, w której przyjęcie baroku włoskiego równało się przyjęciu wpływów katolickich. Dlatego zainteresowano się tu formami klasycyzującymi wywodzącymi się z włoskiego palladianizmuPalladianizmpalladianizmu. Bogactwo architektury baroku to bogactwo jego różnorakich form.
m832bc07470569709_0000000000258
Słownik pojęć
Balustrada
Balustrada
element architektoniczny – ażurowa ścianka o dekoracyjnym lub użytkowym charakterze (zabezpieczenie tarasu, balkonu czy galerii).
Fasada
Fasada
główna, najczęściej przednia ściana lub elewacja budynku, wyróżniająca się spośród pozostałych elewacji dużą dekoracyjnością.
Gzyms
Gzyms
wysunięty przed lico muru, zwykle profilowany element architektoniczny w postaci prostej lub ozdobnej poziomej listwy.
Kontrreformacja
Kontrreformacja
działania w Kościele katolickim przeciwdziałające rozwojowi reformacji, oparte na sztuce i edukacji.
Latarnia
Latarnia
w architekturze baroku niewielka nadbudówka przypominająca wieżyczkę, wieńcząca kopułę lub dach, gęsto przepruta oknami i zwieńczona własnym hełmem.
Obelisk
Obelisk
pomnik w formie wysokiej, czworobocznej kolumny zwężającej się ku górze i zakończonej ostrosłupem.
Palladianizm
Palladianizm
styl architektoniczny inspirowany dziełami Andrea di Pietro, zwanego Palladio, nawiązującymi do czystej formy, funkcjonalności i monumentalizmu oraz charakteryzujący się stosowaniem tzw. wielkiego porządku.
Plan centralny
Plan centralny
plan budowli centralnej mającej dwie osie symetrii krzyżujące się pod kątem prostym (może to być budowla wzniesiona np. na planie koła, kwadratu, wieloboku lub krzyża równoramiennego/greckiego).
Portyk
Portyk
frontowa część budowli przed głównym wejściem w postaci otwartego ganku kolumnowego lub filarowego.
Trompe l'oeil
Trompe l'oeil
malarstwo iluzjonistyczne, tworzące złudzenie, że na dwuwymiarowej powierzchni mamy do czynienia z trójwymiarową przestrzenią.
Wotum
Wotum
przedmiot ofiarowany w jakiejś intencji – najczęściej błagalnej lub dziękczynnej.
Źródło:
sjp.pwn.pl
m832bc07470569709_0000000000317
Galeria dzieł sztuki
ROoLCU417fFCu1
Ilustracja przedstawia obraz Elia Naurizio pt. „Sobór w Trydencie”. Obraz przedstawia obrady soboru trydenckiego. Na ilustracji widoczni są uczestniczy wydarzenia, w tym arcybiskupi oraz generałowie zakonni.
Elia Naurizio, „Sobór w Trydencie”, 1633, Tridentine Diocesan Museum, Trydent, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
R1Ncd7Qg7Gj9S1
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła Il Gesù w Rzymie. Dwupiętrowa fasada charakteryzuje się spokojnym rytmem kolumn i półkolumn. Dolna część oddzielona jest od górnej gzymsem. Wyeksponowana jest środkowa część dzięki połączeniu wejścia głównego z balkonem górnym. Obydwa piętra związane są wolutami, ponad którymi góruje trójkątny tympanon. Dolną część fasady dekorują rzeźby architektoniczne w postaci: kartusza nad wejściem głównym i dwóch posągów umieszczonych w niszach, znajdujących się nad wejściami bocznymi.
Giacomo da Vignola, Giacomo della Porta, „Il Gesù” („Kościół Jezusa”), Rzym, Włochy, 1568-1584, wikimedia.org, domena publiczna
R1GDqV7PUdBUs1
Ilustracja przedstawia fresk Giovanniego Battisty Gaulliego pt. „Triumf imienia Jezus” w kościele Il Gesù. Ukazuje Adorację Imienia Jezus. Jest to fresk iluzjonistyczny, sprawiający wrażenie autentycznej obecności postaci. Ze środka bije oślepiający blask, którego źródłem są trzy litery: IHS, wypisane pod krzyżem. Dookoła tego symbolu gromadzą się anioły, a dalej – adorujący go święci. Na przykład z lewej strony blisko środka dostrzegamy Trzech Króli z kadzidłem. Na samym dole uskrzydlone demony ciągnące ze sobą grzeszników uciekają, zasłaniając oczy przed blaskiem.
Giovanni Battista Gaulli, „Triumf imienia Jezus”, fresk, kościół Il Gesù, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
RnUD7YVMQuGIY1
Ilustracja przedstawia kościół Il Gesù w Rzymie. Budowla widoczna jest od frontu. Przed wejściem znajdują się schody do wejścia głównego. Fasada składa się z dwóch kondygnacji. W centrum kondygnacji dolnej znajduje się wejście główne do świątyni, ujęte po obydwu stronach półkolumną i pilastrem. Ponad drzwiami zwieńczonymi półkolistym zamknięciem znajduje się ozdobny kartusz, w którym umieszczony został monogram IHS, będący monogramem Towarzystwa Jezusowego. Po obydwu stronach części centralnej znajdują się wejścia boczne, a ponad nimi dekoracyjne nisze z figurami świętych. Kondygnacja górna, zwieńczona trójkątnym zamknięciem zwanym tympanonem.
Jacopo Barozzi da Vignola, Giacomo della Porta, Kościół Il Gesù, wikimedia.org, CC BY 3.0
RzBZtOU5duAzO1
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie. Front zdobią podwójne pilastry w stylu korynckim. W niszach dwukondygnacyjnej fasady znajdują się posągi świętych, a nad głównym portalem godło zakonu jezuitów IHS. Fasadę wieńczy herb króla Zygmunta III - wizerunek Orła ze Snopem na piersi. Przed fasadą kościoła widoczne ogrodzenie z rzeźbami apostołów. Fasadę wieńczy tympanon z dekoracją rzeźbiarską. Taki sam, tylko mniejszy, znajduje się nad wejściem głównym. W szczycie nad wnękami z rzeźbami i środkowym oknem znajdują się dekorację w postaci półkolistych tympanonów.
Giovanni de Rossis, Giovanni Trevano, Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła, Kraków, wikimedia.org, CC BY 4.0
RX63DmsppnIWb1
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła sióstr Wizytek w Warszawie. Fasada podzielona jest parami kolumn. Bryłę budowli wzbogaca łamany gzyms, który wprowadza efekty światłocieniowe. Zwieńczenie fasady jest płaskie. Uwagę zwraca dekoracja nad portalem, ukazująca herb zakonu wizytek - serce przebite strzałami, zakończone krzyżem. W tympanonie zawarty jest motyw Oka Opatrzności wpisanego w trójkąt. Na cokołach stoją rzeźby: świętej Anny, świętego Joachima, Jana Chrzciciela i Józefa. Całość wieńczy krzyż adorowany przez dwa anioły.
Benedykt de Renard, Jakub Fontana, Kościół sióstr Wizytek, Warszawa, wikimedia.org, CC BY 3.0
R14IPoL33AN7Z1
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła św. Andrzeja na Kwirynale (rzymskie wzgórze) zbudowanym na planie elipsy. Fasadę tworzą dwa duże pilastry w stylu korynckim z cofniętym wejściem, nad którym znajduje się trójkątny tympanon. Na półokrągłych schodach ustawione są dwie kolumny podtrzymujące balkon, nad którym znajduje się kartuszowy herb z kluczami zamieszczonymi pod baldachimem oraz trzema lilijkami oraz gołębiem poniżej. Nad herbem zamieszczona jest korona, a po bokach znajdują się girlandy.
Gianlorenzo Bernini, „Kościół św. Andrzeja na Kwirynale”, 1658-1671, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
RQBwn9bn5uCMv1
Ilustracja przedstawia zdjęcie czynnej fontanny Trytona w Rzymie. Rzeźba przedstawia bóstwo morskie, które trzyma róg, z którego wypływa woda. W podstawie fontanny znajdują się podobizny delfinów, które podtrzymują muszlę, na której umieszczona jest postać Trytona. Fontanna została wkomponowana w plac, wokół którego widać budynki.
Gianlorenzo Bernini, „Fontanna Trytona”, 1642-1643, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
R1U6EdSp81zCS1
Ilustracja przedstawia jedną z najsłynniejszych fontann Rzymu - „Fontannę Czterech Rzek”. Symbolizuje one cztery wielkie rzeki z czterech kontynentów, które przedstawione zostały poprzez figury czterech gigantów wspartych na skale. Na zdjęciu widoczny jest w całości jeden gigant – uosobienie rzeki Ganges. Pośrodku widoczny jest fragment obelisku. Fontanna została wkomponowana w plac, wokół którego widać budynki.
Gianlorenzo Bernini, „Fontanna Czterech Rzek”, 1650-1651, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
R9JqzFs542mZp1
Ilustracja przedstawia Plac Świętego Piotra w Watykanie z lotu ptaka. Plac Świętego Piotra ma formę elipsy otoczonej dwoma rzędami kolumn. Pośrodku placu znajduje się egipski obelisk Amenemhata II ku czci boga słońca. Na szczycie obelisku umieszczono krzyż symbolizujący zwycięstwo chrześcijaństwa nad pogaństwem. Po obu stronach obelisku stoją dwie fontanny.
Gianlorenzo Bernini, „Plac św. Piotra”, Watykan, 1657-1667, wikimedia.org, CC BY 3.0
RvXWWqw3RPohr1
Ilustracja przedstawia obelisk na Placu świętego Piotra w Watykanie. Pośrodku placu, na którym chodzą ludzie, znajduje się obelisk zwieńczony krzyżem. W tle widoczna jest architektura.
Obelisk Watykański (faraona Amenemhata II) na Placu Świętego Piotra”, Watykan, 1657-1667, wikimedia.org, CC BY 3.0
RG50Fe6QXN6SN1
Ilustracja przedstawia fragment rzeźby Gianlorenza Berniniego pt. „Słoń i obelisk”. Ukazuje ona cokół a na nim osiodłanego słonia z obeliskiem na jego grzbiecie (niewidocznym w całości). Trąba skierowana jest w kierunku siedziska ku górze.
Gianlorenzo Bernini, „Słoń i obelisk”, 1665-1667, Rzym, Włochy, CC BY-SA 4.0
R1TZfnLtCYn2I1
Ilustracja przedstawia kościół Sant’ Ivo della Sapienza w Rzymie Francesco Borrominiego. Ukazuje widok na fasadę zamkniętą placem, otoczonym arkadowymi loggiami. W centrum znajduje się wklęsły łuk fasady, smukła latarnia nad kopułą o bogatych zdobieniach rzeźbiarskich. Kompozycja bryły jest zwarta, symetryczna i rytmiczna. Rytm pojawia się w układzie okien. Kondygnacje dzieli gzyms.
Francesco Borromini, „Kościół Św. Iwona”, 1642-1660, Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
RGyoCfJo1dRBc1
Ilustracja przedstawia widok na fasadę Kościoła Santa Agnese in Agone Francesco Borrominiego. Fasada jest symetryczna, z licznymi wystąpieniami. Dwuwieżowa ściana, z podziałami kolumnowo-pilastrowymi i trójkątnym przyczółkiem, w partii środkowej lekko cofnięta jest w głąb. Kopuła usytuowana została na bębnie. Akcentowane są w niej gierowane gzymsy. Przed budynkiem znajduje się plac.
Francesco Borromini, „Kościół Świętej Agnieszki w Agonie”, 1642-1660, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 4.0
R3HykxSDFDGnn1
Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia fasadę kościoła San Carlo alle Quattro Fontane Francesco Borrominiego. Jej krzywa linia wychodzi na wąską ulicę. Podzielona jest na dwie części fryzem. Na fryzie znajduje się napis "IN HONOREM SS TRINITAIS ETD CAROLI M DC LXVII", co znaczy "Na cześć Świętej Trójcy i Karolowi, 1667 r." Pierwsza i druga kondygnacja powtarza ten sam rytm kolumn. Górną wieńczy owalne wklęsłe lustro. W niszach dolnej znajdują się figury, górne są puste.
Francesco Borromini, „Kościół św. Karola przy Czterech Fontannach”, 1638-1646, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
R6lG8vWGcMXrK1
Ilustracja przedstawia kopułę w kościele świętego Karola widzianej od wewnątrz. Dekorują ją kasetony, a w rogach znajdują się okna otoczone ornamentami.
Francesco Borromini, „Kościół św. Karola”, wnętrze, 1638-1646, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 4.0
RjjVkbzBFxpDx1
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła San Carlo alle Quattro Fontane Francesco Borrominiego. Jej krzywa linia wychodzi na wąską ulicę. Podzielona jest na dwie części fryzem. Na fryzie znajduje się napis "IN HONOREM SS TRINITAIS ETD CAROLI M DC LXVII", co znaczy "Na cześć Świętej Trójcy i Karolowi, 1667 r." Pierwsza i druga kondygnacja powtarza ten sam rytm kolumn. Górną wieńczy owalne wklęsłe lustro. W niszach dolnej znajdują się figury, górne są puste.
Francesco Borromini, „Kościół św. Karola”, 1638-1646, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
R175mvgA0gHR21
Ilustracja przedstawia bazylikę Santa Maria della Salute w Wenecji. Budowla na planie ośmioboku z obejściem i sześcioma kaplicami oraz z prostokątnym prezbiterium, z dobudowanymi po bokach dwiema apsydami i wieżyczkami zwieńczona jest dwiema kopułami. Dominującym akcentem elewacji jest portal, dekorowany rzeźbami we wnękach i trójkątnym tympanonem. Usytuowany jest na wodzie.
Baldassare Longhena, „Bazylika Santa Maria della Salute”, 1631-1681, Wenecja, Włochy, wikimedia.org, CC BY 4.0
R12xjVELUUVU61
Ilustracja przedstawia fasadę kościoła w Głogówku koło Gostynina. Budowla na planie ośmioboku posiada żółtą fasadę i zwieńczona jest dużą kopułą z wysoką latarnią. Portal dekorują podwójne kolumny.
Baldassare Longhena, „Sanktuarium Świętogórskiej Róży Duchownej na Świętej Górze”, 1675-1698, Głogówko, Polska, wikimedia.org, CC BY 3.0
R1SspTRaHbMSm1
Ilustracja przedstawia Eskurial z lotu ptaka. Jest to monumentalny architektoniczny zespół pałacowo-klasztorno-biblioteczny w San Lorenzo de El Escorial. Fasada obiektu jest prosta, harmonijna bez zbędnej dekoracji. Kompleks zbudowano z szarego granitu, w powściągliwym i surowym stylu późnego renesansu. Na terenie ogromnego kompleksu znajduje się nie tylko sam budynek klasztorny, ale także biblioteka, Panteon Królewski oraz Inflantów. Zespół pałacowo-klasztorno-biblioteczny otoczony jest dużym obszarem leśnym.
Juan Bautista de Toledo, Giambattista Castello i Juan de Herrera, „Eskurial”, 1553-1584, San Lorenzo, Hiszpania, wikimedia.org, CC BY 3.0
RYDBitXfJ03cs1
Ilustracja przedstawia pałac królewski w Wersalu. Pałac otwiera się na rozległe założenie ogrodowe, zaprojektowane przez André Le Notre’a. Dojście do całego kompleksu tworzy dziedziniec reprezentacyjny, poprzedzony przeddziedzińcem. Przeddziedziniec ograniczają po bokach dwa wielkie czworoboki niskich oficyn. Ogród założony jest na planie zbliżonym do prostokąta, ma układ osiowy, symetryczny. W głębi znajdują się partery ogrodowe, boskiety, baseny wodne i trawniki. Zabudowa jest symetryczna i tworzy dwa długie skrzydła. W tle widoczna jest panorama miasta.
Louis Le Vau, Jules Hardouin-Mansart i inni, „Wersal”, 1660-1682, Paryż, Francja, wikimedia.org, CC BY 3.0
R17oSgtdcmEXD1
Ilustracja przedstawia katedrę św. Pawła w Londynie z lotu ptaka. Posiada układ bazylikowy. Fasada katedry dekorowana jest portykiem z płaskorzeźbionym frontonem, spoczywającym na podwójnych kolumnach. Kościół ozdabiają dwie wieże. Kopuła zakończona jest latarnią z krzyżem, a pod nią znajduje się tak zwana Złota Galeria, będąca punktem widokowym. Budowla wyróżnia się monumentalizmem na tle miasta.
Christopher Wren, „Katedra św. Pawła”, 1675-1710, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, CC BY 2.0
R1e8VvkwZJxiI1
Ilustracja przedstawia obraz Canaletto pt. „Santa Maria della Salute”. Ukazuje on budowlę bazyliki Santa Marii della Salute w Wenecji. Architektura kościoła jest zdominowana przez olbrzymią kopułę nawy, wspartą na ośmiobocznym tamburze z ogromnymi wolutami oraz rzeźbami i zwieńczoną latarnią. Dominującym akcentem dolnej części elewacji jest olbrzymi portal wejściowy przywodzący na myśl łuki triumfalne. W dolnej części obrazu widać kanał Grande oraz pływające gondole.
Canaletto, „Santa Maria della Salute”, 1653, olej na płótnie, Gemäldegalerie, Berlin, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna
Ry6N8weWrnlMJ1
Ilustracja przedstawia obraz Pierre Patela pt. „Wersal”. Obraz przedstawia pałac królewski oraz jego ogrody, na przedmieściach Paryża. Przed pałacem znajduje się obszerny, półkolisty plac (Place d`Armes). Pałac składa się z dwóch kondygnacji, dolnej zakończonej łukami i górnej z pasem filarów, pilastrów i wysokich okien. Pałac posiada trzy dziedzińce. Jedna z fasad wychodzi na pięknie rozplanowany ogród. W parku wersalskim znajdują się rzeźby, baseny oraz obszary zieleni (tzw. zielone dywany).
Pierre Patel, „Wersal”, 1668, olej na płótnie, Pałac wersalski, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
R4BTIb49iw5821
Ilustracja przedstawia katedrę św. Pawła w Londynie jedną z najbardziej znanych budowli sakralnych Londynu. Cechuje ją rozmach i monumentalność. Kopułę wieńczy latarnia z krzyżem, a u jej dołu znajduje się Złota Galeria – stanowiąca doskonałą platformę widokową. Fasadę świątyni stanowi portyk z płaskorzeźbionym frontonem, podtrzymywany przez podwójne kolumny i flankowany przez dwie wieże.
Christopher Wren, „Katedra św. Pawła”, 1675-1710, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, CC BY 3.0
ReMky7PyM2Tvi1
Ilustracja interaktywna przedstawia bazylikę Santa Maria della Salute w Wenecji. Architektura kościoła jest zdominowana przez olbrzymią kopułę nawy, wspartą na ośmiobocznym tamburze z ogromnymi wolutami oraz rzeźbami i zwieńczoną latarnią. Również prezbiterium znajdujące się po lewej stronie nakryte jest podobną lecz znacznie mniejszą kopułą.
Baldassare Longhena, „Bazylika Santa Maria della Salute”, 1631-1681, Wenecja, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
RZPksvFtV2qad1
Ilustracja przedstawia zespół pałacowo-parkowy w Wilanowie Królewskim. Bryła pałacu jest wyraźnie symetryczna, podzielona na część północną i południową. Dekoracje fasady od dziedzińca sławią cnoty królewskie i dokonania polityczno-militarne monarchy. Na elewacji można dostrzec motyw łuków triumfalnych. Na hełmach wież znajdują się atleci trzymający glob. Fasada pałacu jest w kolorach kremowo-pomarańczowych.
Augustyn Wincenty Locci, Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
R15yLCDz8F2ig1
Ilustracja przedstawia zespół zamkowo-parkowy w Łańcucie. Po prawej i lewej stronie obiektu widoczne są dwie wieże (baszty). Elewacja zamku jest w kolorach kremowo-różowych. Wokół zamku znajduje się park o charakterze angielskiego parku krajobrazowego.
Tylman z Gameren, Zamek w Łańcucie,, wikimedia.org, CC BY 4.0
