Ważne daty
1875‑1937 – lata życia Josepha‑Maurice’a Ravela
Ważniejsze kompozycje:
1899 – Pawana na cześć zmarłej Infantki (wersja fortepianowa)
1907 – Rapsodia hiszpańska
1907‑1909 – Dafnis i Chloe
1917 – Nagrobek Couperina
1927‑1928 – Bolero
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
8. Muzyka XX i XXI wieku. Uczeń:
1) charakteryzuje muzykę w kontekście estetyki epoki – wymienia i opisuje wybrane style i techniki muzyki XX i XXI w.: impresjonizm, ekspresjonizm, dodekafonia, serializm, punktualizm, neoklasycyzm, nawiązania do jazzu, folkloryzm, witalizm, aleatoryzm, sonoryzm, muzyka elektroakustyczna, improwizowana, multimedialna, performance;
2) wymienia środki wykonawcze muzyki XX i XXI wieku i opisuje: fortepian preparowany, fale Martenota, organy Hammonda, syntezator (Mooga), zastosowanie taśmy magnetofonowej, instrumenty elektroakustyczne i elektroniczne;
3) wymienia i charakteryzuje twórczość kompozytorów: Claude Debussy, Maurice Ravel, Aleksander Skriabin, Arnold Schönberg, Siergiej Prokofiew, Igor Strawiński, Béla Bartók, Siergiej Rachmaninow, Dymitr Szostakowicz, Manuel de Falla, George Gershwin, John Cage, Olivier Messiaen, Pierre Boulez, Karheinz Stockhausen, Steve Reich, Gerard Grisey, Kaija Saariaho, Thomas Adès i in..
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
2. nazywa i porządkuje główne nurty, gatunki i style muzyczne, wskazuje formy wypowiedzi artystycznej spoza tradycyjnej klasyfikacji, uzasadniając swoją wypowiedź.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię.
opisywać twórczość Ravela;
wykazywać różnorodność stylistyczną utworów Ravela;
formułować wzorce kulturowe Bolera;
określać zmiany dynamiczne w dziele Ravela;
charakteryzować instrumenty mające wpływ na zastosowanie efektu dynamicznego w utworze.
Historia Maurycego Ravela
Charakterystyka utworu Bolero
Muzyka Bolera Maurycego Ravela wykorzystuje rytm tańca ludowego o tej samej nazwie, utrzymanego w metrum ³¼, tańczonego z towarzyszeniem kastanietów już w XVIII wieku na ulicach i placach Hiszpanii. Pierwszy raz pomysł zasadniczej melodii utworu – tematu, kompozytor przegrywał przy fortepianie swemu przyjacielowi podczas pobytu na wczasach w Saint‑Jean‑de‑Luz. Sam twórca zwrócił wówczas uwagę na szczególnego rodzaju uporczywość pomysłu melodycznego, co zintensyfikował dodatkowo niecodzienną konstrukcją formalną, rodzajem eksperymentu. Bolero jest bowiem utworem tanecznym kształtowanym w oparciu o zasadę powtarzalności z wykorzystaniem narastania poziomu dynamicznego (crescendocrescendo).
Na tle nieustannie powtarzającego się schematu rytmicznego Bolera temat powtórzony jest osiemnastokrotnie, przy czym kolejne powtórzenie głównej melodii podejmuje nowy instrument.
W pierwszych taktach kompozycji Ravel wprowadza cztery instrumenty: werbel, altówki, wiolonczele i flet wykonujący temat.
W ostatnich taktach jest to już dwadzieścia sześć linii głosowych (pojedynczych instrumentów oraz grup instrumentalnych).
Osiągnięty jest zatem efekt crescendacrescenda orkiestrowego, karuzeli dźwięków, apoteozy rytmu. Przestrzeń wypełnia się bowiem nie tylko w sposób naturalny coraz większą ilością wykonawców, ale dodatkowo twórca potęguje poziom dynamiczny nakazując instrumentalistom stopniowo grać coraz głośniej.
Ze względu na prostotę konstrukcyjną (osiemnaście powtórzeń tego samego pomysłu melodycznego w zmieniającej się szacie instrumentacyjnej) Bolero było początkowo krytykowane i nikt nie przypuszczał, że to właśnie ta kompozycja przyniesie twórcy nieprzemijającą sławę.
Pobierz partyturę utworu klikając na przycisk „Pobierz”.
Zadania
Do pojęcia dopasuj definicję.
forma instrumentalna, czyli zbudowana z kilku lub kilkunastu części, przede wszystkim o charakterze tanecznym, utrzymanych głównie w tej samej lub pokrewnej tonacji., określenie dynamiczne – coraz głośniej., taniec dworski z XVI w.; także pieśń lub piosenka miłosna, jedna z form staropolskiej liryki, popularnej w XVI–XVII w., określenie dynamiczne – coraz ciszej.
Crescendo | |
Diminuendo | |
Suita | |
Pawana |
Wysłuchaj nagrania Bolera Maurice`a Ravela, wskaż cechy kompozycji, które wskazują na impresjonistyczny charakter dzieła, oraz uzasadnij jaki mają wpływ na odbiór kompozycji.
Słownik pojęć
forma widowiska teatralnego, w którym zasadnicze elementy stanowią ruch, muzyka i oprawa scenograficzna, które powiązane są wspólną myślą przewodnią.
trójdzielny hiszpański taniec ludowy oraz powstała do niego muzyka, powstały w XVIII wieku, wykonywany z towarzyszeniem instrumentów perkusyjnych (kastaniety, bębenek baskijski) oraz gitary.
określenie dynamiczne – coraz głośniej.
określenie dynamiczne – coraz ciszej.
kierunek w sztuce zapoczątkowany w Paryżu w II połowie XIX wieku; głównym celem artystów impresjonistów (początkowo malarzy i rzeźbiarzy) było uchwycenie ulotnych momentów; nazwa kierunku, nawiązująca do tytułu obrazu Claude’a Moneta Impresja, wschód słońca, pochodzi z jednej z pierwszych negatywnych krytyk autorstwa Louisa Leroya.
kierunek w sztuce przełomu XIX i XX wieku (w muzyce od lat dwudziestych XX wieku) związany z nawiązaniem do elementów sztuki epok wcześniejszych, szczególnie klasycyzmu; interpretowany jest jako reakcja na wybujały emocjonalizm romantyzmu.
taniec dworski z XVI w.; także pieśń lub piosenka miłosna, jedna z form staropolskiej liryki, popularnej w XVI–XVII w.
utwór instrumentalny lub wokalno‑instrumentalny, o nieustalonej budowie, przybiera postać fantazji, formy sonatowej, wariacji, formy 3‑częściowej typu ABA lub innej; w 2. poł. XIX w. rapsodia najczęściej eksponowała narracyjny charakter muzyki, opierając się na przetworzonym stylistycznie folklorze.
forma instrumentalna, czyli zbudowana z kilku lub kilkunastu części, przede wszystkim o charakterze tanecznym, utrzymanych głównie w tej samej lub pokrewnej tonacji.
Źródło:
sjp.pwn.pl