Bolesław Chrobry - pierwszy król Polski

Po śmierci Mieszka I w 992 roku władzę w państwie przejął jego najstarszy syn Bolesław, zwany Chrobrym. Staropolski przydomek 'Chrobry' oznacza człowieka dzielnego, mężnego. Z inicjatywy Bolesława Chrobrego w 997 roku została zorganizowana misja chrystianizacyjna. Jej celem było nawrócenie na chrześcijaństwo pogańskiego plemienia Prusów, które mieszkało na wschód od ujścia Wisły, czyli na dzisiejszej Warmii i Mazurach. Misją kierował pochodzący z Czech biskup Wojciech. Prusowie zamordowali misjonarza. Bolesław Chrobry wykupił jego ciało i pochował je w Gnieźnie. Wkrótce papież ogłosił Wojciecha świętym.

Drzwi Gnieźnieńskie

Jednym z najcenniejszych zabytków związanych ze św. Wojciechem są Drzwi Gnieźnieńskie. Wykonano je w XII wieku dla katedry gnieźnieńskiej. Dwa skrzydła zostały podzielone na 18 kwater, które przedstawiają życie i męczeństwo
św. Wojciecha.

Misja

Bolesław Chrobry dał Wojciechowi wojów, którzy mieli go chronić w czasie wyprawy. Misjonarz jednak odesłał ich po przekroczeniu granicy.

Męczeństwo

Wojciech został zabity w okrutny sposób. Była to śmierć męczeńska.

Wykupienie zwłok

Bolesław Chrobry wykupił zwłoki biskupa, płacąc za nie tyle złota, ile ważyło ciało męczennika. Św. Wojciech został pochowany w Gnieźnie.

Zjazd gnieźnieński

W 1000 roku cesarz Otton III przybył z pielgrzymką do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie i złożył Bolesławowi Chrobremu wizytę. Spotkanie to zostało nazwane zjazdem gnieźnieńskim. Bolesław przyjął gościa bardzo uroczyście. Kronikarze zachwycali się przygotowaniem zjazdu oraz bogactwem państwa. Posłuchaj, jak jeden z nich – Anonim zwany Gallem – opisał powitanie cesarza.

Zjazd gnieźnieński

Niemiecki kronikarz Thietmar [czyt.: titmar] opisał przybycie Ottona do grobu
św. Wojciecha.

Zjazd gnieźnieński

Otton III

Otton III chciał wskrzesić dawną chwałę cesarstwa rzymskiego, jednocząc Europę. W skład nowego europejskiego imperium miały wchodzić cztery prowincje: Włochy, Francja, Niemcy i Słowiańszczyzna, czyli kraje zamieszkane przez Słowian. Historycy twierdzą, że podczas zjazdu w Gnieźnie cesarz omawiał ten pomysł z Bolesławem Chrobrym. Polski książę miał zostać władcą całej Słowiańszczyzny.

Wojny z sąsiadami i koronacja

R1M8dBRiCPNHd

Obraz przedstawia rycerzy na masywnych koniach, ubranych w kolczugi, na głowach mają szyszaki w kształcie stożkowatych hełmów. Przy boku mają tarcze, w rękach włócznie, przy pasie miecze.

Dwa lata po zjeździe gnieźnieńskim Otton III zmarł. W Niemczech wybuchły walki o władzę. Chrobry poparł margrabię Miśni, który przegrał spór z Henrykiem II i ostatecznie został zamordowany. To dało pretekst Chrobremu do interwencji zbrojnej, który w 1002 roku zajął Łużyce, Milsko i Miśnię.

Rok później Chrobry wykorzystał walki o tron w Czechach i zajął Pragę. W ten sposób rozciągnął swoją władzę na Czechy i Morawy (a ponoć i Słowację). Zdecydowana polityka Chrobrego napotkała silny sprzeciw Cesarza. Doszło do długotrwałych wojen, zakończonych ostatecznie pokojem w Budziszynie w 1018 roku. Polska zatrzymała Milsko i Łużyce, zachowując przy tym niezależność od Cesarstwa.

W 1018 roku Chrobry wmieszał się w konflikt o władzę na Rusi, w wyniku którego przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie.

Bolesław Chrobry sprawował władzę przez 33 lata. Jego panowanie wypełniły liczne wojny z sąsiadami – Niemcami, Czechami i Rusinami. Książę włączył w granice swego państwa nowe terytoria. W 1025 roku Bolesław Chrobry został koronowany na króla. Był to ostatni rok jego życia.

Ciekawostka

R1EI47YJRKzIj1

Fotografia przedstawia koronę królewską ozdobioną drogocennymi kamieniami, jabłko królewskie oraz berło leżące na aksamitnej poduszce. Korona ma formę zamkniętą, to znaczy, że jest rodzajem czapki o kulistym kształcie z amarantowego aksamitu, na której obrzeżu osadzona jest złota korona. Na czubku korony umieszczona jest kulka z krzyżykiem. Obok leży złota kula z krzyżykiem umieszczonym pionowo w centralnym miejscu na środku, zaraz za nią berło królewskie z rzeźbioną rękojeścią.

Polskie insygnia koronacyjne, regalia królów polskich

Są to symbole władzy, godności i stanu królewskiego królów polskich używane podczas ceremonii koronacyjnych, podczas których dochodziło do nałożenia polskiej korony koronacyjnej na głowę nowego króla Polski. W skład insygniów wchodzą: korona, jabłko, berło, miecz. Pierwsze znane z przekazów źródłowych insygnia, podkreślające prawo do starań o koronę królewską, otrzymał w roku 1000 na zjeździe gnieźnieńskim książę Bolesław I Chrobry od cesarza Ottona III.

Państwo Bolesława Chrobrego

Życie w państwie pierwszych Piastów

R1LB22rmC6ojW

Mapa przedstawia Polskę za panowania Bolesława Chrobrego. Granica Polski 1025 roku przebiegała od północy pomiędzy Kołobrzegiem, a Gdańskiem w dół, obok miasta Wieleń na zachód, przy miejscowości Lubusz, potem na południe pomiędzy miejscowościami Miśnia i Budziszyn, następnie poniżej od Wrocławia obok miejscowości Niemcza, dalej w dół na południe, poniżej Krakowa, aż do Przemyśla i w górę, obok miejscowości Wołyń, równolegle do Wisły, na północ, aż do Morza Bałtyckiego. Na mapie zaznaczone zostały ziemi, które przynależały do Polski: Pomorze Zachodnie do ok 1400 roku, Łużyce od 1002 do 1031 roku, Czechy od 1003 do 1004 roku, Morawy od 1003 do 1018, Słowacja od 1003 do 1018 roku, Grody Czerwieńskie od 1018 do 1031 roku. Zaznaczono arcybiskupstwa w Gnieźnie utworzonego w 1000 roku, biskupstwa w Kołobrzegu, Wrocławie i Krakowie w 1000 roku oraz biskupstwo misyjne w Poznaniu od 968 roku. Widać także przebieg misji świętego Wojciecha z Gdańska do Truso w Prusach, która zakończyła się jego śmiercią. Są tez zaznaczone wyprawy Bolesława Chrobrego z okolic Wrocławia przez Łużyce do Cesarstwa, z okolic Wrocławia do Czech do miast Wyszehrad i Praga oraz z okolic Wołynia na Kijów w 1018 roku. Zaznaczono także najazdy Henryka drugiego, które przebiegają od Cesarstwa przez Łużyce, aż do Poznania i z powrotem przez Krosno oraz z Cesarstwa przez Łużyce obok miejscowości Głogów, aż do Niemczy, w której nastąpiło oblężenie.

Życie w państwie pierwszych Piastów skupiało się w grodach i wokół nich. Grody
były siedzibami urzędników królewskich, którzy w imieniu panującego sprawowali w nich władzę. Byli odpowiedzialni za obronę grodów w czasie najazdu wroga, zbierali też obowiązkowe daniny na rzecz księcia. Władca nie rezydował w jednej stałej siedzibie. Jako właściciel wszystkich ziem jeździł po całym kraju wraz z drużyną i dworem – rodziną i najbliższymi współpracownikami. W ten sposób pilnował spraw państwa i rozstrzygał spory jako najwyższy sędzia.

Wokół grodów powstawała też sieć osad o charakterze rolniczym. Mieszkali
w niej chłopi, którzy uprawiali ziemię i hodowali bydło. Jako daninę oddawali księciu: zboże, miód, jaja oraz bydło. Byli też zobowiązani do prac na rzecz państwa
– budowali grody i mosty. Specjalne daniny składała ludność mieszkająca w osadach służebnych, zobowiązana do prowadzenia takiej samej działalności w obrębie jednej osady. W niektórych z nich wytwarzano więc jeden typ produktów, a w innych rzemieślnicy świadczyli tego samego rodzaju usługi. Do dziś zachowały się nazwy osad, które wzięły się od ich specjalizacji: w Szewcach wyrabiano buty – robili
to szewcy, a w Sokolnikach polowano, wykorzystując sokoły – zajmowali się tym myśliwi zwani sokolnikami.

RflPKipoLoG3s

Ilustracja przedstawia awers i rewers monety. Na awersie ptak w koronie i wokół napis polonie prinles, na rewersie krzyż i wokół napis polonik prinles.

Przy ważniejszych grodach powstawały targi, czyli miejsca przeznaczone
do kupowania i sprzedawania towarów. Były to też miejsca spotkań i wymiany wiadomości.

1

Ćwiczenie 9

Zapoznaj się z obrazem Jana Matejki przedstawiającym Bolesława Chrobrego, a następnie wykonaj polecenie.

Rn1vlO6zemd2s

Ilustracja

R10SmPSbrLSsI

Wymień atrybuty ukazane na obrazie Jana Matejki przedstawiającego Bolesława Chrobrego i wyjaśnij jak rozumiesz ich znaczenie. (Uzupełnij).

Wymień atrybuty ukazane na obrazie i wyjaśnij, jak rozumiesz ich znaczenie.

---

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę na strój władcy, przedmiot trzymany w ręce. Co to jest? Przypomnij sobie, jaka była symbolika takich elementów stroju władcy.

Pokaż odpowiedź

Jan Matejko wyposażył Bolesława Chrobrego w koronę, włócznię, płaszcz oraz miecz. Korona oraz płaszcz oznaczały szlachetność oraz królewski majestat Bolesława. Miecz i włócznia symbolizowały jego siłę i podboje. Włócznia św. Maurycego to relikwia, którą Chrobry otrzymał od cesarza Ottona III w czasie zjazdu w Gnieźnie. Była symbolem władzy cesarskiej, a więc legitymizowała królewską władzę Chrobrego.

Ćwiczenie 9

RoOMvlzeOA0wY

Jan Matejko na swoim obrazie wyposażył Bolesława Chrobrego w koronę, włócznię, płaszcz oraz miecz. Przypomnij sobie, jaka była symbolika takich elementów stroju władcy. (Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Pamiętaj,że każda rzecz, którą posiadał władca, na obrazach Jana Matejki jest symbolem

Pokaż odpowiedź

Korona oraz płaszcz oznaczały szlachetność oraz królewski majestat Bolesława. Miecz i włócznia symbolizowały jego siłę i podboje. Włócznia św. Maurycego to relikwia, którą Chrobry otrzymał od cesarza Ottona III w czasie zjazdu w Gnieźnie. Była symbolem władzy cesarskiej, a więc legitymizowała królewską władzę Chrobrego.

Słownik