RD0v2LAmEEqug
Fotografia przedstawia widok na jezioro oraz znajdujący się na nim wał ziemny. Woda jest jasna, niebiesko‑biała, z niewielkimi wzburzeniami. Z przodu widać pas ziemi porośniętej żółto‑zielonymi trawami. Rozpoczyna się przy nim wał, biegnący ku środkowi fotografii, gdzie z prostej linii zmienia się w kształt spirali. Jest ciemniejszy niż powierzchnia wody, co daje wrażenie kontrastu.

Bryła

Robert Smithson, „Spiralna grobla”, 1970 r., północno‑wschodnie wybrzeże Wielkiego Jeziora Słonego w stanie Utah, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0
Źródło: Robert Smithson, Spiralna grobla, Instalacja artystyczna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Spiral_Jetty_Smithson_Laramee.jpg [dostęp 24.11.2021], licencja: CC BY-SA 4.0.

Wprowadzenie

Pod względem wizualnym rzeźbę i otaczającą ją przestrzeń można uważać za dwa przylegające do siebie obiekty. Ma swoją objętość, powierzchnię, fakturę. Jednocześnie jednak współczesne formy rzeźbiarskie wykraczają poza takie rozumienie – często przestrzeń wypełniona jest pustką. Czy można zatem mówić o braku przestrzeni? A może ta przestrzeń wypełnia rzeźbę i stanowi jej część?

Artyści współcześni często rezygnowali z wiernego odwzorowania rzeczywistości na rzecz abstrakcji. Zatem o bryle można mówić jako o dowolnym, ograniczonym obszarze przestrzennym wraz z powierzchnią, która go ogranicza. Bryłami będą więc nie tylko reliefy, pełnoplastyczne rzeźby, lecz także wszelkie formy przestrzenne i struktury.

Nauczysz się

  • prezentować własne przeżycia z kontaktu z bryłami rzeźbiarskimi;

  • wskazywać zastosowane w dziełach sztuki środki wyrazu artystycznego i ich funkcje;

  • określać kompozycję, ekspresję, fakturę, materiał brył rzeźb; rozpoznawać autorów współczesnych rzeźb;

  • określać cechy właściwe dla twórczości artysty.

Bryla_i_jej_forma

Bryła i jej forma

Czym jest bryła?

Określenia fizycznego, które w pełni wyrażałoby ten termin nie można znaleźć wśród określeń stosowanych w naukach ścisłych. W matematyce definicje dotyczą brył obrotowych. W sztuce różnorodność rodzajów brył jest duża i cały czas się powiększa, jest zatem nieograniczona.

Pojęcie rzeźby jako wytworów, będących...

Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz
Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz Słownik terminologiczny sztuk pięknych

...kompozycjami trójwymiarowymi (...), nie mającymi na ogół funkcji użytkowych (w przeciwieństwie do architektury i rzemiosła artystycznego).

cyt1 Źródło: Katarzyna Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 1996, s. 326–366.

Rzeźba zawiera podstawową cechę bryły jako trójwymiarowego obiektu.
Zatem składa się z poszczególnych części, będących przedmiotem analizy i plastycznej obróbki.
Gdy bryła będzie złożona - zróżnicowana lub wieloczłonowa, można je wyróżnić i poddać analizie – określić układ, opisać fakturę, dostrzec wszelkie wklęsłości i wypukłości lub prześwity (ażurowość). W tradycyjnej rzeźbie nie sprawiałoby to większego problemu, ale współcześnie, poza tradycyjną rzeźbą, w sztukach plastycznych artyści odeszli od bryły, łącząc ją z przestrzenią w taki sposób, że przenika ona dzieło, stając się jego częścią. Już w I połowie XX wieku jako ready‑madeReady‑madeready‑made [czytaj: redi mejd] pojawiły się zaliczane do rzeźby przedmioty codziennego użytku, którym, poprzez zmianę ich pierwotnych funkcji nadano inne znaczenia.

Kompozycja bryły

  • Frontalna.

  • Zamknięta.

  • Jednoelementowa/jednofiguralna statyczna - horyzontalna lub wertykalna.

  • Zwarta.

  • Uporządkowana.

  • Symetryczna.

RWA9OaIV4XEup
Zdjęcie przedstawia długą białą rzeźbę, na której znajdują się trzy białe kulki. Tło ilustracji jest szare.
Louise Bourgeois, „Spring”, 1949 r., Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, Stany Zjednoczone, provokr.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Louise Bourgeois, Spring, malowane drewno, Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, dostępny w internecie: https://www.provokr.com/art/the-work-of-louise-bourgeois/lousie-b-04/ [dostęp 2.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

  • Kilkuprofilowa.

  • Otwarta.

  • Wieloelementowa/wielofiguralna dynamiczna‑diagonalna (z przewagą linii ukośnych).

  • Rozczłonkowana.

  • Luźna.

  • Asymetryczna.

RnIxDbkYG4Fkj
Zdjęcie przedstawia wiszące w powietrzu narzędzia ogrodnicze, piły, kilofy i inne podobne przedmioty. Wiszące przedmioty ułożone są w kształt kuli.
Damián Ortega, „Kontroler Wszechświata”, 2007 r., Muzeum Sztuki, Cleveland, Stany Zjednoczone, gladstonegallery.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Damián Ortega, Kontroler Wszechświata, narzędzia ogrodnicze, piły, kilofy i inne, Muzeum Sztuki, Cleveland, dostępny w internecie: https://www.gladstonegallery.com/artist/damian-ortega/work-detail/607/em-controller-of-the-universe-em [dostęp 2.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Opracowanie powierzchni bryły (faktura)

  • Wykończona/wypolerowana.

  • Gładka.

  • Połyskująca.

RPkqG3tvDiSVz
Zdjęcie przedstawia brązową rzeźbę. Rzeźba przedstawia matkę i dziecko. W tle znajduje się budynek oraz wyłożony kostką plac. Po obu stronach fotografii znajdują się krzewy oraz drzewa.
Henry Moore, „Matka i dziecko”, 1983‑1984 r., Luksemburg (miasto), Luksemburg, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0
Źródło: Leroy Cornerstone, Henry Moore, Matka i dziecko, brąz, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mother_and_Child_by_Henri_Moore.JPG [dostęp 2.06.2022], licencja: CC BY-SA 4.0.

  • Surowa/niewykończona (non finito).

  • Chropowata/porowata/nierówna.

  • Matowa.

R12ao3OyXma4M
Zdjęcie przedstawia dużą brązową rzeźbę. Dzieło wyglądem przypomina muszlę. Faktura rzeźby jest nierównomierna. Rzeźba znajduje się w białym pokoju.
Anish Kapoor, „Anioł Gabriel zatrzymuje się i słucha ciszy jaskini”, 2014 r., anishkapoor.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Anish Kapoor, Anioł Gabriel zatrzymuje się i słucha ciszy jaskini, żywica i ziemia, dostępny w internecie: https://anishkapoor.com/1020/gabriel-the-angel-stops-and-listens-to-the-silence-of-the-cave [dostęp 2.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Polecenie 1

Porównaj poniższe opisy prac. Spróbuj je scharakteryzować. O której udało Ci się więcej napisać?

RrOyvYUzurN4R
Zdjęcie przedstawia rzeźbę centaura stojącego na trzech nogach, czwartą ma uniesioną do góry. Na tułowiu centaura znajduje się ludzka głowa. Centaur nie posiada ręki oraz części głowy. W tle znajdują się drzewa bez liści oraz budynek z dużą ilością okien.
Igor Mitoraj, „Centaur”, 2000 r., przed kompleksem Canary Wharf, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, Chris McKenna (fot.)
Źródło: Igor Mitoraj, Centaur, rzeźba, brąz, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Centauro_by_Igor_Mitoraj_in_March_2011_01.jpg [dostęp 2.06.2022], licencja: CC BY-SA 3.0.
R1bEAZd8Uy0Gf
Fotografia przedstawia instalację artystyczną, składającą się z zawieszonych na białym stelażu, cienkich intensywnie niebieskich długich pasków materiału. Są one zawieszone blisko siebie, i sięgają prawie do białej podłogi. Stelaż, na którym wiszą paski materiału składa się z połączonych ze sobą białych metalowych belek i  jest podwieszony do sufitu za pomocą stalowych linek. Tło fotografii stanowią przeszklone drzwi, biała ściana oraz tafla szkła znajdująca się z lewej strony pomieszczenia.
Jesús Rafael Soto, „Przenikalny BBL niebieski”, 1999 r., instalacja, Espace Louis Vuitton, Tokio, Japonia, fondationlouisvuitton.fr, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jesús Rafael Soto, Przenikalny BBL niebieski, Instalacja artystyczna, Espace Louis Vuitton, Tokio, dostępny w internecie: https://www.fondationlouisvuitton.fr/en/collection/artworks/penetrable-bbl-bleu [dostęp 22.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1QzcbSbP43kk
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Bryla_w_rzezbach_II_pol

Bryła w rzeźbach II połowie XX wieku

W drugiej połowie XX w. rozwinęły się nowe techniki rzeźbiarskie, artyści stosowali nowe narzędzia, np. laserowe. Rzeźba stawiała nowe wymagania odbiorcy.

Abstrakcyjne kompozycje z metalu, zgromadzone z otoczenia przedmioty, poddawane często destrukcji i łączeniu w całość lub poddawane obróbce inspirowały wielu artystów, np. w rzeźbie recyklingowej. Współczesna rzeźba znacznie zespala się z otoczeniem, modyfikując je (sprawia, że wnętrze staje się jej częścią). Obiekty stworzone lub zaprojektowane przez rzeźbiarzy przybierały monumentalne formy, kurtyny, wyolbrzymione kształty.

50
R11uZt8sN9YpG
Rzeźba umieszczona na prostopadłościennej, białej podstawie, na tle drewnianej podłogi i jasnej ściany, przedstawia rodzinę siedzącą na ławce. Jest ona wykonana z gładkiego, wypolerowanego brązu z występującą gdzieniegdzie zieloną patyną. Kobieta, siedząca po lewej stronie jest w połowie naga, jej dolne partie ciała przepasane są materiałem sięgającym do kostek. Jej włosy upięte są w kok. Mężczyzna siedzący z prawej strony jest nagi. Postacie mają szerokie ramiona oraz wklęsłe brzuchy. Trzymają pomiędzy sobą dziecko uniesione bokiem na wysokości torsów postaci.
Henry Moore, „Rodzina”, 1949 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Henry Moore, Rodzina, Rzeźba, brąz, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/research-publications/henry-moore/henry-moore-om-ch-family-group-r1172198 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Rzeźba frontalna, przeznaczona głównie do oglądania od przodu, w ten sposób można odczytać główne przesłanie – znaczenie rodziny, więź pomiędzy postaciami.

  • Rzeźba statyczna – postacie przedstawione są w pozycji siedzącej, ruch jest zatrzymany.

  • Rzeźba wielofiguralna, zwarta – dwie skrajne postacie łączy dziecko znajdujące się pomiędzy nimi.

  • Gładka, wypolerowana i połyskująca faktura.

  • Masywna, surowa, ciężka bryła rzeźby.

Henry Moore [czytaj: henri mur] (1898–1986) - angielski rzeźbiarz, który zrezygnował z obowiązującego w rzeźbie akademickiej kanonu piękna, stosując uproszczone i syntetyczne kształty. W swoich figuralnych przedstawieniach nawiązywał do abstrakcji organicznej, surrealizmu. Wprowadzał do prac powietrze i światło, traktując je równorzędnie.

50
RUhgT9kXCXIQY
Ciemna rzeźba o nieregularnej chropowatej fakturze została przedstawiona na jasnym tle. Przedstawia ona człowieka o nieproporcjonalnie długich oraz chudych kończynach, którego nogi są w rozkroku, a ręce przylegają blisko bioder. Jest nieco pochylony do przodu, a jego postawa wskazuje na ruch. Postać ma pociągłą twarz ale nie została wymodelowana szczegółowo. Widoczny jest tylko jej zarys.
Alberto Giacometti, „Idący człowiek I”, 1960 r., Fundacja Beyeler, Riehen, Szwajcaria, artblart.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Marcus Bunyan (fot.)
Źródło: Alberto Giacometti, Idący człowiek I, Rzeźba, brąz, https://artblart.com/tag/alberto-giacometti-walking-man-i/, dostępny w internecie: https://artblart.com/tag/alberto-giacometti-walking-man-i/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Rzeźba jednofiguralna, odlew z brązu.

  • Rzeźba dynamiczna, postać ukazana jest w pozycji kroczącej, w wykroku i z pochylonym tułowiem.

  • Rzeźba wertykalna o nienaturalnie wydłużonych kształtach.

  • Faktura chropowata, nieoszlifowana.

  • Bryła sprawiająca wrażenie kruchości, delikatności.

Alberto Giacometti [czytaj: alberto dżiakometti] (1901–1966) to szwajcarski rzeźbiarz, malarz i grafik, przebywający od 1922 roku w Paryżu. Po 1935 roku uprawiał głównie rzeźbę figuralną.

50
RVTBSWODu68cc
Rzeźba umieszczona na szarym tle, została stworzona z czerwonych blaszek oraz czerwonego drutu. Podstawę konstrukcji stanowi cienki, wygięty drut, na którego rozgałęzieniach przymocowano trójkątne oraz okrągłe blaszki. Jedna z blaszek, umieszczona pośrodku fotografii, posiada okrągły otwór. Część pracy jest widoczna z boku.
Alexander Calder, „Sumac II”, 1952 r, Muzeum Sztuk Pięknych, Montreal, Kanada, sheldonartmuseum.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Alexander Calder, Sumac II, Rzeźba kinetyczna (malowane blachy i pręty metalowe), Muzeum Sztuk Pięknych, Montreal, dostępny w internecie: https://sheldonartmuseum.org/news/alexander-calder [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Praca wieloelementowa, złożona jest z malowanych blaszek połączonych szkieletem z drutów.

  • Delikatna, ażurowa konstrukcja.

  • Rzeźba dynamiczna o nieograniczonych możliwościach, zależnych od człowieka i sił natury.

  • Rzeźba rozczłonkowana – poszczególne elementy znajdują się w różnych odległościach od siebie.

  • Bryła lekka, ażurowa, sprawiająca wrażenie delikatności, niestabilności.

Alexander Calder [czytaj: aleksander kalder], (1898–1976), rzeźbiarz amerykański, uważany za twórcę rzeźb kinetycznych. Jego prace to głównie konstrukcje z barwionej blachy o abstrakcyjnych i organicznych kształtach.

50
RPKFxflKWQejE
Zdjęcie przedstawia czarną rzeźbę przedstawioną na białym tle. Jej konstrukcja ma kształt prostopadłościanu i składa się z mniejszych kwadratów, które łączą się ze sobą. Praca zdaje się prawie płaska, przez to że, jej głębokość jest wielokrotnie mniejsza niż jego szerokość i wysokość.
Sol LeWitt, „Kubiczna, modułowa, czarna konstrukcja ściany”, 1966 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Sol LeWitt, Kubiczna, modułowa, czarna konstrukcja ściany, Rzeźba, malowane drewno, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/81428 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Kompozycja bryły oszczędna, powtarzalność elementów, strukturalizm, geometryczność formy, abstrakcyjność, szkieletowa konstrukcja, otwarta forma, którą można rozbudowywać, uproszczenie.

  • Faktura gładka, matowa, jednolita, czarna.

  • Bryła lekka, ażurowa, chociaż sprawia wrażenie stabilności dzięki konstrukcji rzeźby.

Sol LeWitt (1928–2007) to amerykański artysta, przedstawiciel minimalizmu. Podstawą jego prac jest oparta na module konstrukcja sześcianu, który powielał lub rozbijał na elementarne części.

50
R6jyE5Qp5QH4e
Fotografia ukazuje rzeźbę umieszczoną na szarym, walcowatym podwyższeniu o strukturze marmuru i przedstawia głowę kobiety umieszczonej na długiej szyi. Została ona wykonana z różnobarwnych elementów o różnej wielkości, kształtach i kolorze. Nad podstawą znajduje się poprzecznie umieszczona niebieska płyta, która połączona jest z półokrągłą czarną płytą zdobioną żółtymi pasami. Z lewej strony przymocowana została płyta o nieregularnym kształcie składająca się z czerwonych kropek na białym tle. Element swoim kształtem przypomina cienki materiał na wietrze. Górna część rzeźby składa się z płyty o nieregularnym kształcie. Podzielona jest na dwie sekcje - lewą - białą oraz prawą - czerwone kropki na białym tle. Na płycie umieszczone są mniejsze elementy symbolizujące: włosy, oczy i nos oraz usta. Każdy z elementów ma nieregularny kształt i jest wewnątrz biały.
Roy Lichtenstein, Diego Delgado Rajado (wykonawca), „Oblicze Barcelony” 1992 r., Barcelona, Hiszpania, wikimedia.org:, domena publiczna, Mutari (fot.)
Źródło: Roy Lichtenstein, Oblicze Barcelony, Rzeźba, beton, ceramika, Barcelona, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:La_Cara_de_Barcelona_-_001.jpg [dostęp 24.11.2021], domena publiczna.
50

  • Dzieło jest rzeźbą plenerową, zostało wykonane z płytek ceramicznych i betonu.

  • Rzeźba wieloelementowa – składa się z głowy kobiety, osadzonej na długiej szyi. Rzeźba jest pokryta czerwoną, żółtą, niebieską, czarno‑białą mozaiką.

  • Kompozycja wertykalna – rzeźba przeznaczona do oglądania od frontu – głowa jest płaska, ujęta od frontu, nie ma ukształtowanego profilu.

  • Faktura zróżnicowana - na niektórych elementach gładka, a na innych - chropowata, poszczególne elementy barwne.

  • Bryła sprawia wrażenie delikatności i ruchu, ale także stabilności ze względu na umiejscowienie jej na masywnym, ciężkim cokole.

Roy Lichtenstein [czytaj: roj lichtensztajn] (1923–1997) – amerykański artysta tworzący w stylu pop‑art. W latach 60. stał się czołową postacią tego nowego ruchu artystycznego. Zasłynął z prac malarskich utrzymanych w konwencji komiksowej. Około 1964 roku zaczął eksperymentować z rzeźbą, w której powtarzał motywy ze swoich dzieł malarskich.

50
R1W7DD0OayhKM
Fotografia przedstawia rzeźbę umieszczoną na jasnobrązowym podwyższeniu, ma kształt klamry do spinania prania. Widoczne są dwa ciemne, drewniane elementy przypominające deski, wygięte w lekki łuk oraz stykające się w połowie. Ponad miejscem łączenia są one połączone drutem. Nieopodal rzeźby stoją i przechadzają się ludzie. Rzeźba stoi na placu przy wysokich budynkach.
Claes Oldenburg, „Spinacz do suszenia bielizny”, 1976 r., Filadelfia, Stany Zjednoczone, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Claes Oldenburg, Spinacz do suszenia bielizny, Instalacja artystyczna, Filadelfia, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/94083079688118165/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Rzeźba wertykalna, zwarta, plenerowa.

  • Powierzchnia gładka, imituje drewno, zawiera strukturę słojów.

  • Rzeźba barwna (ciemny brąz).

Claes Oldenburg [czytaj: klaesz oldenburg] (1929‑2022) to urodzony w Szwecji rzeźbiarz amerykański. Od lat 60. używał nietradycyjnych materiałów, na przykład drutu pokrytego płótnem nasączonym tynkiem i farbą emaliowaną. Tematykę poszerzył o przedmioty codziennego użytku - odzież i artykuły spożywcze. Wykonywał też miękkie, rzeźbiarskie wersje przedmiotów codziennego użytku o gigantycznych rozmiarach.

50
R6geG9v9KFyvb
Fotografia przedstawia rzeźbę umieszczoną na niskim podwyższeniu przypominającym szarą brukowaną kostkę. Rzeźba ukazuje dużego rozmiaru ludzkiego kciuka ze zróżnicowaną fakturą skóry. Jest koloru złoto‑brązowego, widoczne są na niej liczne linie i zgłębienia naturalne dla skóry człowieka, odbarwiony paznokieć oraz fragment linii papilarnych. Widoczny jest od strony zewnętrznej z paznokciem. W tle widać jasnoczerwoną kostkę brukową, drzewa o zielonych liściach, a także szare budynki, z których jeden, uchwycony z lewej strony, jest bardzo wysoki. Niebo jest bezchmurne, intensywnie niebieskie.
César, „Wielki kciuk”, 1968 r., Paryż, Francja, artatsite.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: César, Wielki kciuk, Rzeźba, Paryż, dostępny w internecie: https://www.artatsite.com/Paris/details/Baldaccini-Cesar-Pouce-Thumb-Esplanade-Defense-scultpure-modern-contemporain-art-Paris.html [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Rzeźba jednoelementowa, plenerowa.

  • Rzeźba statyczna.

  • Kompozycja wertykalna.

  • Faktura chropowata, oddaje strukturę skóry i paznokcia.

  • Bryła masywna, ciężka, mocno osadzona na podłożu.

César [czytaj: sezar] (1921- 1998) – francuski rzeźbiarz, przedstawiciel nowego realizmu. Pierwsze rzeźby powstały z odpadów złomu, który poddawał sprasowaniu w różne, przestrzenne formy, a popularność zyskał dzięki spawanym rzeźbom owadów, różnego rodzaju zwierząt. Po 1965 roku rozpoczął wykorzystywać w pracach tworzywa sztuczne, następnie wykonywał odlewy ze spienionego poliuretanu.

50
Rqx8uQQBlUH3P
Fotografia przedstawia widok na fontannę na tle domów oraz drzew o zielonych liściach. Mur otaczający fontannę jest jasnoszary, pokryty od góry płytkami. W fontannie widoczne są kolorowe rzeźby stojące na czarnych podestach. Pierwszy plan stanowi żółta rzeźba, jej kształt przypomina postać szykującą się do skoku uniesionymi do góry rękami oraz złączonymi nogami. Figura ma na sobie kolorowy strój w pomarańczowe, białe, czerwone i niebieskie pasy. Z piersi postaci tryska woda. Z prawej strony stoi rzeźba przypominająca dinozaura o czerwonych ustach z której wystają ostre szpiczaste zęby. Ma zielone oczy oraz białą konstrukcję w czarne prążki. Drugi plan stanowi rzeźba przedstawiająca piłkę plażową w zielono‑pomarańczowo‑czerwone pasy. Za nią, z prawej strony - kolejna rzeźba swoim kształtem przypomina spłaszczone koło ratunkowe i jest biała w czarne paski. Wewnątrz niej umieszczono elementy przypominające oczy, nos i usta.
Niki de Saint Phalle, Jean Tinguely, „Fontanna przed ratuszem w burgundzkim”, 1988 r., Château‑Chinon, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0, Franzrycou (fot.)
Źródło: Jean Tinguely, Niki de Saint Phalle, Fontanna przed ratuszem w burgundzkim, Rzeźba, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ch%C3%A2teau-Chinon,_fontaine_Niki_de_Saint-Phalle_(3).jpg [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Kompozycja otwarta, wielofiguralna.

  • Rzeźba dynamiczna – ruch, generowany najpierw przez systemy napędzane ręcznie, a następnie przez silniki elektryczne pozwalające konstrukcjom poruszać się ze zmiennymi prędkościami, ale w regularnym cyklu.

  • Rzeźba rozczłonkowana, luźna – figury rozmieszczone są w przestrzeni, w odstępach od siebie, z ażurowymi prześwitami między elementami.

  • Rzeźba dynamiczna – figury są ukazane w ruchu.

  • Kontrast materiałów – figury zwierząt i przedmiotów codziennego użytku, wykonane z tworzywa sztucznego, jaskrawo pomalowane i nieustannie wprawiane w ruch za pomocą małych fontann.

  • Bryła masywna ze względu na pełne kształty, ale jednocześnie sprawiająca wrażenie lekkości spowodowane ruchem i gestami postaci.

Niki de Saint Phalle [czytaj: niki de sain‑fel] (1930‑2002) to francuska rzeźbiarka tworząca na pograniczu nowego realizmu i pop‑artu, która realizowała od 1956 roku rzeźby razem z Jeanem Tinguely [czytaj: żanem tingeli], późniejszym mężem, wykorzystującym w pracach przestarzałe obiekty (asamblaż), w przeciwieństwie do elegancji form Niki.

50
R1EOM2NM6UCkU
Fotografia przedstawia widok na jezioro oraz widoczny na nim wał ziemny. Woda jest jasna, niebiesko‑biała, z niewielkimi wzburzeniami. Z przodu widać pas ziemi porośniętej żółto‑zielonymi trawami. Rozpoczyna się przy nim wał, biegnący ku środkowi fotografii, gdzie z prostej liii zmienia się w kształt spirali. Jest ciemniejszy niż powierzchnia wody, co daje wrażenie kontrastu.
Robert Smithson, „Spiralna grobla”, 1970 r., północno‑wschodnie wybrzeże Wielkiego Jeziora Słonego w stanie Utah, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0
Źródło: Netherzone, Robert Smithson, Spiralna grobla, Instalacja artystyczna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Spiral_Jetty_Smithson_Laramee.jpg [dostęp 24.11.2021], licencja: CC BY-SA 4.0.
50

  • „Spiralna grobla” to zbudowana z błota, kryształów soli, skał bazaltowych, ziemi i wody na północno‑wschodnim wybrzeżu Wielkiego Jeziora Słonego w stanie Utah [czytaj: juta].

  • Kompozycja ma kształt spirali, kierunek zwinięcia przeciwny do wskazówek zegara, odznacza się na tle wody.

  • Powiązana z rzeźbą terenu, będąca ingerencją w środowisko naturalne.

  • Ma formę nasypu, wykorzystuje naturalne tworzywo.

  • Bryła nasypu sprawia wrażenie lekkości, delikatności kształtu spirali, przenikania się z taflą wody.

Robert Smithson [czytaj: robert smitson] (1938‑1973) to amerykański artysta związany z land artem i minimalizmem. Sztuką ziemi zainteresował się w 1967 roku, podczas ziemnych prac kopalnianych. Uważany jest za założyciela kierunku.

50
Re8xkLRKGKY3o
Fotografia przedstawia zarys budynku pokrytego srebrnym materiałem owiniętym niebieskimi linami – pionowo oraz poziomo. Widoczny jest zarys masywnego budynku oraz jego wieżyczek, z których – w trzech miejscach, wystają poza materiał długie, pionowe elementy. Materiał jest udrapowany, a jego fałdy układają się w pionie na ścianach budynku. Przed nim, na placu, widoczny jest tłum ludzi. Tło stanowi bezchmurne, niebieskie niebo.
Christo i Jeanne‑Claude, „Opakowanie Reichstagu”, 1995 r., Berlin, Niemcy, dezeen.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jeanne-Claude, Christo Władimirow Jawasze, Opakowanie Reichstagu, Instalacja artystyczna, dostępny w internecie: https://www.dezeen.com/2018/08/16/video-christo-jeanne-claude-interview-installation-art-movie/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

Reichstag [czytaj: rajhstag] owinięty jest srebrnym materiałem (łącznie artysta zużył 110 tys. metrów kwadratowych tkaniny) i owinął go niebieskimi linami liczącymi w sumie 8 tysięcy metrów długości.

  • Kompozycja: bryła opakowanego budynku, połączenie masywnej podstawy z elementami wystających wieżyczek, kompozycja zamknięta, ograniczona opakowaniem, zwarta, dynamiczna ze względu na występowanie wklęsłości i wypukłości oraz wieżyczki.

  • Cechy: srebrny materiał jest udrapowany, tworzy fałdy układające się w pionie, masywna bryła z występującymi elementami, tworzy wrażenie bryły lodu.

50
R196uWnf3xmRZ
Sfotografowana rzeźba przedstawia kobietę i mężczyznę stojących przodem, zwróconych lekko ku sobie. Są oni w średnim wieku. Mężczyzna ma na sobie jasnobrązowe buty, białe skarpety, turkusowe, krótkie spodenki oraz czarną koszulę z kolorowym wzorem – w palmy. Przez prawe ramię widać przewieszoną brązową torbę, na szyi – pasek od aparatu fotograficznego. Na jego okrągłej twarzy widać okulary w okrągłej oprawie, a na głowie – czapkę z daszkiem. Kobieta ma na sobie niebieskie japonki, długie, różowe spodnie, koszulkę z kołnierzem w biało‑turkusowe pasy oraz okulary przeciwsłoneczne. W prawej dłoni trzyma białą torbę plażową w cienkie, czerwone pasy, a na lewym ramieniu ma zawieszoną niebiesko‑żółtą torbę. Oboje patrzą ku górze, a usta mężczyzny są otwarte.
Duane Hanson, „Turyści II”, 1988 r., Galeria Saatchi, Londyn, Wielka Brytania, danielleaklebes.files.wordpress.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Duane Hanson, Turyści II, Rzeźba, Galeria Saatchi, Londyn, dostępny w internecie: https://6d49d47bd32a151032ae-907965fc79c9900a93c12efeb23103bd.ssl.cf1.rackcdn.com/artworks/duane_hanson_tourists_2.jpg [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Kompozycja wielofiguralna, swobodna, luźna, otwarta, z prześwitami.

  • Praca koresponduje z przestrzenią i widzem.

  • Zróżnicowana, matowa faktura – gładkie ciała i ubrania z różnych materiałów.

  • Bryła rzeźb sprawia wrażenie lekkości ze względu na zastosowanie ubrań, ale zdecydowane pozy postaci są sztywne, zastygłe w ruchu, zdecydowanie osadzone na podłożu.

Duane Hanson [czytaj: dułejn hanson] (1925‑1996) to amerykański artysta, hiperrealistyczny. Hiperrealistyczne dzieła powstały w latach 70. i 80. XX wieku i przedstawiają postacie z nadwagą i wymownymi rekwizytami.

Roznorodnosc_dzialan_artystow_polskich

Różnorodność działań artystów polskich

50
RWkXioXYsifQ0
Rzeźba przedstawia sylwetkę mężczyzny ubranego w buty o wysokich cholewkach, luźny, długi płaszcz oraz kapelusz. Materiał butów jest pomarszczony, a kapelusz oklapnięty. Pod prawym rękawem płaszcza widoczna jest duża walizka, a na plecach mężczyzny – wielka skrzynia z przymocowaną do niej mniejszą walizką. Sylwetka postaci jest pochylona, a głowa skierowana w dół. Cała rzeźba, przedstawiona na szarym tle, utrzymana jest w tym samym, wyblakłym odcieniu koloru żółto‑brązowego.
Tadeusz Kantor, „Edgar Wałpor - Człowiek z walizkami” - manekin ze sztuki S. I. Witkiewicza „Kurka wodna”, 1967‑1968 r., Muzeum Sztuki, Łódź, msl.org.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Tadeusz Kantor, Edgar Wałpor - Człowiek z walizkami” - manekin ze sztuki S. I. Witkiewicza „Kurka wodna, Asamblaż, metal, tkanina, Muzeum Sztuki, Łódź, dostępny w internecie: https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/175 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Kompozycja jednofiguralna, wieloelementowa.

  • Rzeźba wolnostojąca, dynamiczna, wielokierunkowa.

  • Rzeźba symboliczna, monochromatyczna.

  • Asamblaż.

  • Zróżnicowana faktura: gładki metal, struktura tkaniny.

  • Bryła ciężka, poszczególne jej elementy (bagaże) są masywne.

  • Bryła zwarta, a jedynym odstającym od niej elementem jest walizka, chociaż pochylenie ku niej postaci sprawia wrażenie zespolenia bryły rzeźby.

Tadeusz Kantor (1915‑1990) to krakowski artysta, malarz, reżyser, scenograf, teoretyk sztuki. W latach 60. w jego twórczości pojawiły się obiekty przestrzenne – z tego okresu pochodzą ambalaże. Postacie w spektaklach Kantora są zrośnięte ze swoimi atrybutami. Nie można odróżnić, gdzie jest człowiek, a gdzie przedmiot. Mówi się, że to ludzie‑przedmioty lub bio‑obiekty. Atrybutem Edgara Wałpora są walizki. To człowiek z walizkami, czyli wieczny wędrowiec.

Przedmioty w spektaklach Tadeusza Kantora są zwyczajne. Pochodzą z życia codziennego. Często przedmioty Kantora są stare, zużyte i bez wartości. Kantor nazywał je biednymi i był zafascynowany takimi przedmiotami.

50
RmNGNS021NiYu
Fotografia przedstawia rzeźbę umieszczoną na czarnym podwyższeniu składającym się z elementów przypominających prostopadłościan oraz walec. Na niej umieszczony został pobity szklany kielich wewnątrz którego usypano jasne wzgórze, na którym rozmieszczono krzyże stojące na drucianych nóżkach. Otaczają one wyłaniającą się ze szczytu góry jasną, ludzką rękę, której palec serdeczny zastąpiono dwoma krótkimi kabelkami. Pośrodku otwartej dłoni umieszczono wbity nóż o czarnej rączce oraz srebrnym, zakrwawionym ostrzu. Krew cieknie z rany, sięgając prawie końca przedramienia. Z prawej strony dłoni stoi wysoka pokrzywiona drabina. Tło stanowi rozświetlona biała ściana.
Władysław Hasior, „Golgota III", 1972 r., Muzeum Narodowe, Wrocław, mnwr.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Władysław Hasior, Golgota III, asamblaż, Muzeum Narodowe, Wrocław, dostępny w internecie: https://mnwr.pl/golgota-3/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

Projekt asamblażu „Golgota III” przedstawia skierowaną ku górze, wyrastającą ze wzgórza, zakrwawioną rękę, w której dłoń wbity jest nóż. Obok stoi wysunięta ponad obiekt powyginana drabinę. Elementy te, otoczone są krzyżami, umieszczone zostały w otwartym i pobitym szklanych kielichu. Projekt ma charakter symboliczny – artysta odwołuje się do tradycji Męki Pańskiej, ale forma wykracza ponad tradycyjne przedstawienie.

  • Kompozycja wieloelementowa.

  • Rzeźba wertykalna, statyczna z elementami dynamiki (drabina).

  • Rzeźba oparta na kontrastach materiałów.

  • Asamblaż.

  • Symbolika religijna, kulturowa.

  • Bryła delikatna, ażurowa (rozchylone palce dłoni, drabina), sprawiająca wrażenie nietrwałości.

Władysław Hasior (1928‑1999) to rzeźbiarz, malarz, scenograf, pedagog. Uważany jest za prekursora pop‑artu i asamblażu. Jego prace budziły wśród odbiorców skrajne odczucia – z jednej strony były podziwiane, z drugiej – szokowały. Był rzeźbiarzem, ale niektóre jego dzieła są trudne do sklasyfikowania. Inspirował się techniczną cywilizacją, wzbogaconą o ironiczny komentarz. Jego projekty pomnikowe cechuje monumentalizm, posługiwanie się żywiołami: wodą, ogniem, ziemią i powietrzem, które wraz z fantazjowaniem określał jako swoją materię. Wykorzystywał znalezione przedmioty, nadawał im znaczenia metaforyczne, ideowe lub komentował w indywidualny, często kontrowersyjny sposób.

50
RSQcIReIHWBWc
Fotografia przedstawia ciemnoszarą rzeźbę o jednolitej, chropowatej strukturze, uchwyconą na tle jasnej ściany. Rzeźba stoi na podstawie przypominającej płaską skałę o nieregularnych krawędziach, przedstawiając kobietę stojącą w rozkroku, trzymającą się lewą ręką pod bok. Prawa ręka nagiej postaci zwisa wzdłuż ciała. Kobieta jest szczupła, ma długą szyję oraz wyciąga do przodu głowę. Jej usta są wąskie, a oczy przymrużone. Z tyłu widać spięte włosy opadające na plecy.
Alina Szapocznikow, „Trudny wiek", 1954–1956 r., The Estate of Alina Szapocznikow / Galeria Loevenbruck, Paryż, msl.org.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Alina Szapocznikow, Trudny wiek, Rzeźba, The Estate of Alina Szapocznikow / Galeria Loevenbruck, Paryż, dostępny w internecie: https://msl.org.pl/szapocznikow-trudny_wiek/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Kompozycja statyczna.

  • Rzeźba jednofiguralna

  • Rzeźbę cechują: gładka faktura, seksualność, patos, eksponowanie siły.

  • Dzięki zastosowaniu ażurów i znacznym wydłużeniu szyi, bryła rzeźby sprawia wrażenie lekkiej i subtelnej.

Alina Szapocznikow (1926‑1973) to polska rzeźbiarka i graficzka. Pierwsze prace artystki utrzymane były w duchu socrealizmu, jednak po emigracji do Paryża w 1963 roku jej rzeźby figuralne nabrały ekspresyjnego charakteru. W okresie paryskim rozwinęła też technikę, wprowadzając do prac tworzywa sztuczne i żywice syntetyczne. Dzieła Szapocznikow w późnym okresie mają wymiar osobisty.

RmPKd8wVhfDos
Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, s. 542 „To nie tylko akt – „Trudny wiek” stanowi także afirmację ludzkiej godności i mocy w obliczu ponurych realiów powojennej rzeczywistości. Alina Szapocznikow, podobnie jak współcześni jej młodzi twórcy, szukała sposobu na przełamanie jednowymiarowego ujęcia tematów społecznych w sztuce. W tym wykonanym z brązu akcie młodej kobiety, naszą uwagę zwraca zaledwie budząca się seksualność. Piękno sylwetki jest dopełnione przez buntowniczą pewność siebie.

Duma, wyrażona postawą tej kobiety, zdaje się rzucać wyzwanie światu zniszczonemu przez wojnę. W kompozycji stanowczość i godność przedstawionej postaci zostały wzmocnione przez wydłużenie szyi oraz nadanie rzeźbie wymiarów przekraczających przeciętny wzrost kobiety – mająca niemal 190 cm praca góruje nad zwiedzającymi. Uroda i witalność dziewczęcego ciała są zarazem wyrazem budzącej się młodzieńczej siły charakteru.”
Anna Nawrot, Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 542, źródło: https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/323.
Źródło: Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Anna Nawrot, Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, s. 542, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
R1QkRGqcj2wgM
Fotografia przedstawia wieloelementową rzeźbę ułożoną na prostopadłościennej, białej podstawie na tle pomieszczenia o ciemnej posadzce i jasnych ścianach. Rzeźba to nieregularna, czarna oraz gładka bryła o kształcie niepełnego popiersia, na którym umiejscowione zostały cztery kobiecie podbródki z fragmentem pełnych ust, policzków i nosa. Na popiersiu umieszczono cztery podbródki, od dołu: czarny, ciemno fioletowy, purpurowy, lekko różowy w odcieniach skóry.
Alina Szapocznikow, „Portret wielokrotny”, 1965–1967 r., Muzeum Sztuki, Łódź, msl.org.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Piotr Stanisławski (fot.)
Źródło: Alina Szapocznikow, Portret wielokrotny, Rzeźba, Muzeum Sztuki, Łódź, dostępny w internecie: https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/8480 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Kompozycja jest wieloelementowa, wertykalna.

  • Kompozycję cechuje: powtarzalność elementów, połączenie statyki i dynamiki (statyczna dolna część, dynamiczne fragmenty twarzy), zróżnicowanie faktur – błyszcząca i chropowata, masywność połączona z lekkością.

  • Dzieło ma charakter osobisty.

RMgATJxpSIDMr
Alina Szapocznikow, „Portret wielokrotny” „W „Portrecie wielokrotnym” Alina Szapocznikow zdecydowała się na grę z klasycznym popiersiem. Grę przewrotną, będącą dalekim echem tradycyjnego tematu rzeźbiarskiego. Marmurowa podstawa pozwala jedynie domyślać się w niej kobiecych kształtów. W miejscu głowy natomiast znajduje się dziwny twór, w którym rozpoznajemy fragmenty ludzkiego ciała - ramion i twarzy - zestawione ze sobą w sposób przeczący logice anatomii. Ciało staje się więc bardziej materią, którą artystka swobodnie przekształca, deformuje, multiplikuje i zestawia w nowe, zaskakujące formy. (…) Jak zauważa Agata Jakubowska, „Alienacja od samej siebie jest tu bardzo silnie zaakcentowana. Artystka podkreśla iluzoryczność 'ja' i jego zapisania w przedstawieniu, i to, że ta heterogeniczność podmiotu uniemożliwia pełne samopoznanie.””
Alina Szapocznikow, „Portret Wielokrotny”, [w:] https://culture.pl/pl/dzielo/alina‑szapocznikow‑portret‑wielokrotny
Źródło: culture.pl, Alina Szapocznikow, „Portret Wielokrotny”, dostępny w internecie: https://culture.pl/pl/dzielo/alina-szapocznikow-portret-wielokrotny [dostęp 3.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
RohzrdbW15N8P
Fotografia przedstawia dzieło uchwycone na tle pomieszczenia o jasnej posadzce oraz białych ścianach. Dzieło zdaje się unosić nad posadzką. Jest czerwone, z elementami czerni, o chropowatej, nierównej oraz pomarszczonej powierzchni. Jego główną część stanowi kształt przypominający pofalowany, nierówny okrąg z dwoma pionowymi przerwami w materiale – na dole, po lewej stronie, a także po prawej stronie w centrum. Na materiale widoczne są wypukłe, horyzontalne linie, a także, głównie u góry, fakturę przypominającą pierze. Pośrodku dzieła widoczny jest wypukły, wystający element przypominający długi, cienki ptasi dziób. Jest wykonany z takiego samego materiału, co reszta dzieła, widoczne są na nim jednak czarne fragmenty. Jego koniec jest spiczasty, a przy nasadzie, z boku, znajdują się nieregularne, chropowate wypukłości.
Magdalena Abakanowicz, „Czerwony Abakan”, 1969 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Czerwony Abakan, Rzeźba, tkanina jutowa, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/720224165388855680/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

  • Kompozycja jest jednoelementowa, dynamiczna, z wystającymi elementami (powierzchnia płata tkaniny i wystający poza niego spiczasty element).

  • Pracę cechują: powierzchnia pomarszczona, nierówna, chropowata, monochromatyczna (czerwona), widoczna struktura materiału, nawiązująca do form organicznych.

Magdalena Abakanowicz (1930‑2017) – polska rzeźbiarka, profesor akademicki, twórczyni tkaniny artystycznej. Tworzyła monumentalne prace przestrzenne wykonane z tkaniny, nazywane od jej nazwiska abakanami. Na początku lat 70. jej twórczość wypełnia przede wszystkim rzeźba figuralna, wykonana z utwardzanej tkaniny konopnej.

RLvQvplzo8vq7
Dzieła Magdaleny Abakanowicz, które warto znać „Wykorzystana w nich została miękkość materiału, jego podatność na kształtowanie, uległość wobec woli twórcy. Wykonane z naturalnego, roślinnego włókna olbrzymie koliste płachty łatwiej jednak skojarzyć ze światem zwierząt, niż roślin. Abakany wydają się groźne - przypominają płaty porowatej skóry, zdartej z monstrów-olbrzymów, a efekt ten spotęgowało zastosowanie przez artystkę wielkiej, ponadludzkiej skali i prawa serii, jak też działania aranżacyjne, zbliżone do environment.”
Agnieszka Sural, Dzieła Magdaleny Abakanowicz, które warto znać, cyt. Małgorzata Kitowska‑Łysiak, [w:] https://culture.pl/pl/artykul/dziela‑magdaleny‑abakanowicz‑ktore‑warto‑znac
Źródło: Małgorzata Kitowska-Łysiak, Agnieszka Sural, Dzieła Magdaleny Abakanowicz, które warto znać, dostępny w internecie: https://culture.pl/pl/artykul/dziela-magdaleny-abakanowicz-ktore-warto-znac [dostęp 3.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
R1QNScG5W7r8i
Fotografia przedstawia rzeźby umieszczone w bardzo bliskiej odległości od siebie, w oświetlonym ciepłym światłem pomieszczeniu o drewnianej podłodze oraz żółtych ścianach. Rzeźby ustawiono naprzemiennie w czterech rzędach, w taki sposób, aby ta stojąca z przodu nie zasłaniała kolejnej za nią. Są one niemal identyczne, różnią się fałdowaniem materiału oraz detalami. Przedstawiają sylwetkę ludzką pozbawioną głowy oraz fragmentu szyi. Są szare, a te, na które pada cień – ciemnoszare. Stopy są duże, nogi przedstawiono w rozkroku. Szczupłe sylwetki przypominają skorupy, chropowate oraz nierówne, szczególnie w okolicy klatki piersiowej oraz szyi. Stoją prosto, z rękami opuszczonymi wzdłuż ciała.
Magdalena Abakanowicz, „Tłum”, 1986–1994 r., Muzeum Narodowe, Wrocław, gazetawroclawska.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Tomasz Hołod (fot.)
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Tłum, Rzeźba, Muzeum Narodowe, Wrocław, dostępny w internecie: https://gazetawroclawska.pl/muzeum-narodowe-we-wroclawiu-i-jego-oddzialy-sa-czynne-za-krotko/ar/802513 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50

Cykl składa się z 26 rzeźb. Przedstawiają stojące, męskie postacie bez głów. Postacie powstały w wyniku odciskania z form. Nasączone żywicą płótno artystka układała we wnętrzu skorup form, w wyniku czego uzyskała oczekiwany kształt.

  • Kompozycja dzieła jest wielofiguralna, rytmiczna, przeznaczona do oglądania frontalnie, wertykalnie ukazane postacie bez głów, stojące swobodnie, w lekkim rozkroku, z opuszczonymi rękoma, wszystkie są jednakowej wysokości.

  • Rzeźby mają formę skorup, ich powierzchnia jest mocno pomarszczona i chropowata, nierówna, monochromatyczna, widoczna struktura materiału.

50
RF6Aq4fLiNa2M
Fotografia przedstawia rzeźbę umieszczoną w pomieszczeniu o jasnej posadzce w jodełkę, białych ścianach oraz z dużymi, białymi drzwiami po lewej stronie. Ukazuje ona cztery różne zwierzęta, postawione jedno na drugim – konia, psa, kota oraz koguta. Podstawą konstrukcji jest brązowy koń o jasnobrązowej grzywie, stojący bokiem. Jego pysk jest lekko otwarty, zwierzę patrzy przed siebie. Na jego grzbiecie widoczny jest pies, którego sylwetka zdaje się lekko ugięta pod ciężarem kolejnych zwierząt. Ma długie uszy oraz łapy, a na jego białym futrze widoczne są brązowe cętki. Jego pysk jest brązowy, z jaśniejszą plamą w okolicy nosa. Jest pozbawiony ogona. Na jego plecach stoi kot. Jego tylne łapy są ugięte, przednie wyprostowane, a głowa i wzrok uniesione. Jego umaszczenie jest podobne do umaszczenia psa, jednak brąz jest nieco ciemniejszy. Ogon kota jest uniesiony. Ostatnie zwierzę to stojący na kocim grzbiecie kogut o białym upierzeniu z czarnymi elementami. Jego grzebień jest czerwony, z plamką żółci. Po lewej stronie, obok zwierząt stoi biała półka oraz masywny czarny telewizor o małym ekranie, na którym ukazany jest obraz.
Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”, 1993 r., Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Katarzyna Kozyra, Piramida zwierząt, Rzeźba, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Kozyra_K_piramida.jpg [dostęp 24.11.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.
50

  • Kompozycja jest wielofiguralna, statyczna, piramidalna, przeznaczona do oglądania z wielu stron - wielokierunkowa, wertykalnie spiętrzone figury.

  • Rzeźbę cechują: naturalna faktura (sierść, pióra), realizm przedstawienia, zatrzymanie w ruchu (naturalne pozy zwierząt).

Katarzyna Kozyra (ur. 1963) – polska rzeźbiarka, artystka tworząca instalacje, performance [czytaj: performens], czołowa przedstawicielka sztuki krytycznej. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie, obroniła dyplom w pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego, gdzie jej pracą dyplomową była „Piramida zwierząt”.

R143fNscigUiW
cytat „Cztery zwierzęta, postawione jedno na drugim. Koń, na koniu pies, na psie kot, na kocie kogut. Obraz zaczerpnięty z baśni braci Grimm „Trzej muzykanci z Bremy” doczekał się realizacji. Z jednym zastrzeżeniem: zwierzęta miały być martwe. W wywiadzie Kozyra mówiła:

Koń był jeden, ten zapłacony. Psów była masa, mogłam sobie wybierać, jakiego chciałam. Z tym że wszystkie miały ten sam feler - były nadgniłe. Dostałam wreszcie psa, którego kwadrans wcześniej uśpiono na życzenie właściciela. Kotów było ze sześć do wyboru, a koguty zatłukłam dwa, nie wiedziałam, który będzie lepszy, duży czy mały. Miałam problem: czy nie powinnam w imię konsekwencji kupić także żywe psy i koty i dać im w łepek. Co mnie powstrzymało? Emocje. Nie potrafiłabym tego, przynajmniej wtedy.

Zwierzęta zostały przeznaczone na śmierć zanim wybrała je artystka. Kontrowersje budził fakt użycia ich do realizacji rzeźby.”
Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”, [w:] https://culture.pl/pl/dzielo/katarzyna‑kozyra‑piramida‑zwierzat
Źródło: culture.pl, Katarzyna Kozyra, Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”, dostępny w internecie: https://culture.pl/pl/dzielo/katarzyna-kozyra-piramida-zwierzat [dostęp 3.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Bryla_w_architekturze

Bryła w architekturze

Zagadnienie bryły w sztuce związane jest także z innymi dziedzinami. Istotną rolę pełni w architekturze i sztuce użytkowej, odnosząc się do funkcji, którą pełnią obiekty architektoniczne czy przedmioty użytkowe. Wraz z nadejściem nowych technologii, zmieniających się potrzeb społecznych, architekci zaczęli poszukiwać innowacyjnych sposobów wykorzystania bryły w swoich dziełach, eksperymentować z ich kształtem, ale korzystali także z wcześniejszych, znanych już rozwiązań konstruowania bryły. Do nurtu międzynarodowego nawiązuje willą Farnsworth [czytaj: farnsłorf] zaprojektowana w 1951 roku pod Chicago [czytaj: szikago] przez Miesa van der Roche. Architekt ograniczył elementy bryły budynku, podkreślając koncepcję „mniej znaczy więcej”.

RXD1H5N554OT81
Ilustracja interaktywna przedstawia dom stojący na trawiastym placu między drzewami. Dom jest jednopiętrowy, posiada duże przeszklone ściany oraz zadaszony taras. Konstrukcja budynku opiera się na słupach, które podtrzymują także dach. Do budynku prowadzi kilka stopni schodów. Tło stanowią liściaste drzewa oraz krótko przystrzyżona trawa. Na ilustracji z prawej strony znajduje się panel boczny, po wybraniu przycisku „O budynku” wyświetlają się żółte linie pomocnicze oraz tekst: Willa Farnsworth [czytaj: farnsworłf] to jednopiętrowy dom o klasycznej kształcie prostopadłościanu, z dachem na betonowych słupach, co nadaje mu wrażenia lewitacji nad otoczeniem. Pod tekstem znajdują się kolejne informacje o budynku: Bryła budynku jest prosta i elegancka. Cała konstrukcja bryły opiera się na minimalistycznym zastosowaniu materiałów. Budynek jest otwarty na zewnątrz dzięki dużym przeszkleniom, które otwierają wnętrze na przepiękne widoki otaczającej przyrody. Willa wyróżnia się otwartymi, swobodnie przepływającymi przestrzeniami, minimalistyczną konstrukcją oraz wykorzystaniem szklanych tafli.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Mies van der Roche, Willa Farnsworth, 1950 r., Plano pod Chicago, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0, fotografia: marco 2000
Źródło: marco 2000, Mies van der Roche, Willa Farnsworth, fotografia, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom_pani_Farnsworth#/media/Plik:FarnsworthHouse-Mies-5.jpg [dostęp 19.03.2024], licencja: CC BY-SA 2.5.
Polecenie 2

Odpowiedz na pytanie: na jakich elementach nośnych opiera się dach willi? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RbXvaXh6cJBqg
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Odpowiedz na pytanie: na planie jakiej figury powstał budynek? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R9qIJuu8ZCGxq
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4
R1ZQ6S99PVF34
Odpowiedz na pytanie: przez zastosowanie jakich elementów, bryła budynku sprawia wrażenie otwartej?
Odpowiedź wpisz poniżej.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Odmienne cechy reprezentuje Opera w Sydney [czytaj: sydnej] zaprojektowana przez Jorna Utzona [czytaj: jorna ucona] w 1959 roku. Gmach łączy cechy nurtu ekspresyjnego i organicznego. O wyjątkowości budowli świadczy nie tylko jej położenie, ale także innowacyjna, podkreślająca funkcjonalność i harmonię z otoczeniem bryła.

R1TyF3MiVwMwU
Ilustracja interaktywna przedstawia budynek o futurystycznym kształcie przypominającym żagle statku napędzanego wiatrem. Zbudowany jest z brązowych betonowych paneli oraz jasnych paneli ceramicznych umieszczonych na dachu. Budynek stoi nad wodą, w tle ląd. Tło fotografii stanowi błękitne niebo. Z prawej strony fotografii umieszczony został panel boczny. Po kliknięciu na hasło "O bryle budynku" podświetla się konstrukcja dachowa oraz opis: Bryła Opery w Sydney przypomina rozpościerające się żagle, które tworzy seria białych, geometrycznych łupin kojarzonych z rozpiętymi żaglami. Do fotografii zostały dołączone także dodatkowe opisy: Do budowy opery użyto paneli ceramicznych, które odporne są na warunki atmosferyczne i nadają bryle blasku. Do opisu dołączona została grafika ze zbliżeniem na białą płytę ceramiczną. Bryła jest dynamiczna i funkcjonalna, ponieważ zapewnia optymalne warunki akustyczne i przestrzenne wewnątrz budynku. Do opisu dołączona została fotografia ukazująca przeszklony przód żagli. Opera w Sydney doskonale wpisuje się w otaczający krajobraz. Jej łukowate elementy nawiązują do fal morskich czy liści roślin, co sprawia, że budynek harmonizuje z otaczającą przyrodą i wodami portu. Do opisu dołączona została fotografia ukazująca widok na operę w nocy.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Jorn Utzon, Gmach Opera House, 1959 r., Sydney, Australia, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, fotografia: Roybb95~commonswiki
Źródło: Lenny K Photography, Roybb95~commonswiki, Jorn Utzon, Gmach Opera House, fotografia, dostępny w internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sydney_Opera_House_Sails.jpg [dostęp 19.03.2024], https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sydney_Opera_House_(30111403413).jpg [dostęp 19.03.2024], licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 5

Odpowiedz na pytanie: które z zastosowanych materiałów budowlanych nadają budynkowi blasku? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R12RfSasdrN5Q
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 6

Wymień elementy, które współgrają z otoczeniem opery.

R14VbKliy44fi
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 7

Wymień elementy budynku, które świadczą o jego dynamiczności.

R5SWHjk6kywxF
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

U progu II połowy XX wieku wykorzystanie pospolitych materiałów budowlanych i eksponowanie ich surowych powierzchni było jednym z najbardziej charakterystycznych elementów architektury zaliczanej do tzw. Nowego Brutalizmu. Projektanci dążyli do przejrzystego ukazania bryły i konstrukcji budynku, pokazania materiałów, których użyto do budowy wraz z wyeksponowaniem ich faktury. Cechy te posiada np. Sugden House [czytahj: sudżen hałs] w Watford [czytaj: łatford], zaprojektowany przez Alisona i Petera Smithsonów [alisona i petera smitsonów].

RMl2xHTDjK00G
Ilustracja interaktywna przedstawia budynek mieszkalny w kształcie kostki o dwuspadowym dachu. Jedna część dachu opada bardziej niż druga. Budynek zbudowany jest z brązowej cegły. Z prawej strony fotografii znajduje się panel boczny z pięcioma opisami. 1. O bryle budynku. Bryła budynku charakteryzuje się surowością i prostotą. Bryła budynku jest zgeometryzowana i oszczędna ma kształt kuboidalny (kostkowy), w którym dominują prostopadłe ściany i geometryczne elementy. Dodatkowo za pomocą żółtej linii, na fotografii została obrysowana bryła budynku. 2. Ceglane ściany nie są wykończone czy tynkowane, co podkreśla ich naturalną fakturę i surowość. Dodatkowo na fotografii naniesiono zbliżenie na cegłę. 3. Okna są umieszczone w regularnych odstępach, tworząc rytm elewacji. Dodatkowo na fotografii oznaczono kolorem żółtym okna budynku. 4. Charakterystyczne dla domu Sugden [czytaj: sudżen] są także proste, płaskie dachy, które dodają minimalistycznego wyrazu całości. Dodatkowo za pomocą koloru żółtego na fotografii obrysowano dach budynku. 5. Pomimo swojej surowości, budynek nie jest pozbawiony funkcjonalności. Sugden House [czytaj: sudżen hałs] został zaprojektowany z myślą o komforcie i wygodzie mieszkańców.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Alison i Peter Smithson, Sugden House, 1956 r., Watford, Wielka Brytania, reddit.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), fotografia: stammerton
Źródło: Alison Smithson, Peter Smithson, Sugden House, fotografia, dostępny w internecie: https://www.reddit.com/media?url=https%3A%2F%2Fi.redd.it%2Ftdch4xtpddd41.jpg&rdt=46910 [dostęp 20.03.2024], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Polecenie 8

Określ kształt budynku – z jaką figurą masz skojarzenia? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RWHtg3pnPoxr3
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9

Które elementy konstrukcyjne sprawiają wrażenie „surowości” wykonania domu? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1BgWbqNbmwMs
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 10

Odpowiedz na pytanie: Które elementy dodają minimalistycznego wyrazu całości budynku?

RYc4tLqENx2Bt
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Odmiennym, bo wykorzystującym możliwości techniki nurtem był high‑tech [czytaj: haj‑tek], rozwijająca się w latach 70. XX wieku. Budynki high‑tech [czytaj: haj‑tek] wykorzystują zaawansowane systemy konstrukcyjne, materiały o wysokiej wytrzymałości czy inteligentne rozwiązania energetyczne. Mimo tak zaawansowanych rozwiązań, architektura ta kładzie nacisk na prostotę i funkcjonalność. Budynki są często geometryczne, o klarownych kształtach i wyraźnych proporcjach, co podkreśla ich nowoczesny charakter. Najbardziej znanym przykładem reprezentującym ten nurt jest Centrum Sztuki i Kultury Pompidou [czytaj: pompidu] w Paryżu.

RC0NX8reYsgIy
Ilustracja interaktywna przedstawia budynek, którego elementy konstrukcyjne są widoczne dla widza i nie są schowane pod elewacją. Przed budynkiem siedzą ludzie. Budynek ma odsłonięte schody prowadzące do wnętrza budynku. Z prawej strony fotografii znajduje się panel boczny z czterema punktami zawierającymi opis: 1. O bryle budynku. Bryła budynku charakteryzuje się otwartą konstrukcją, w której elementy nośne, instalacje oraz systemy techniczne są widoczne na zewnątrz, szczególnie uwagę zwracają ruchome schody, które prowadzą do głównego wejścia. Dodatkowo cała bryła budynku została podświetlona. 2. Dzięki zewnętrznym elementom konstrukcyjnym i nadaniu im kolorów, geometryczna bryła otrzymała dynamiczny charakter. Dodatkowo na ilustracji wyświetlone zostały elementy konstrukcyjne - wywietrzniki. 3. Fasada bryły wykonana jest głównie ze szkła, co pozwala na swobodne przenikanie światła do wnętrza budynku i zapewnia widok na okolicę. Dodatkowo na ilustracji wyświetla się zbliżenie na szklane panele budynku. 4. Dynamiczna i nowoczesna bryła kontrastują z okoliczną zabudową Paryża. Dodatkowo cała bryła budynku została podświetlona ramką.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Richard Rogers, Renzo Piano, Centrum Sztuki i Kultury Pompidou, 1976 r., Paryż, Francja, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Renzo Piano, Richard Rogers, Centrum Sztuki i Kultury Pompidou, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 11

Odpowiedz na pytanie: dlaczego Twoim zdaniem bryła Centrum kontrastuje z zabudową Paryża? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RzgsC28K793c9
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 12

Odpowiedz na pytanie: jaki materiał dominuje w fasadzie Centrum? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RyDdfutjBeZKB
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 13

Odpowiedz na pytanie: które elementy świadczą o dynamicznej bryle Centrum?

RdE3YNXB12nBn
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

W latach 80. XX wieku architekci częściej sięgali po nowatorskie rozwiązania, które często zaskakiwały. Szczególnie ciekawym nurtem był dekonstruktywizm. Główne założenia obejmują odrzucenie tradycyjnych rozwiązań i zasad projektowania na rzecz eksperymentowania z nieregularnością i dezorganizacją bryły, polegające na rozłożeniu i rozczłonkowaniu elementów architektonicznych, aby zdezorientować i zaskoczyć obserwatora nieprzewidywalnością.

RN9hAqMeSZERL
Ilustracja interaktywna ukazuje bryłę muzeum położonego nad rzeką. Budynek ma futurystyczny wygląd i składa się z elementów o nieregularnym kształcie. Pokryty jest srebrnymi płytami. Budynek składa się z dwóch wysokich kondygnacji. Z prawej strony ilustracji znajduje się panel boczny z czterema punktami, w których znajdują się opisy dodatkowe: 1. O bryle budynku. Bryła Muzeum Guggenheima [czytaj: gugenhajma] w Bilbao jest rozbita, tworzą ją nierówne, spiętrzone, falujące kształty. Dodatkowo budynek został obrysowany pomarańczowymi liniami. 2. Wykonana z tytanu powierzchnia tworzy dwanaście ogromnych szklanych żagli, od których odbija się światło dzienne. Dodatkowo na fotografii dodano detal przedstawiający tytanowe płytki umieszczone na ścianie. 3. Poszczególne elementy bryły tworzą nieregularne, krzywoliniowe układy, nachylone względem siebie pod różnymi kątami. Dodatkowo bryła budynku została obrysowana liniami wskazującymi nachylenie poszczególnych elementów. 4. Bryła koresponduje z otoczeniem – jej falisty kształt, przypominający żagle i statek nawiązują do usytuowania obiektu, który znajduje się nad rzeką. Dodatkowo na fotografii umieszczone zostały linie, które obrysowują bryłę oraz otoczenie budynku.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Frank Gehry (projekt), Muzeum Guggenheima, Bilbao, Hiszpania, guggenheim‑bilbao.eus, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Frank Gehry, Muzeum Guggenheima, fotografia, dostępny w internecie: https://www.guggenheim-bilbao.eus/el-edificio [dostęp 20.03.2024], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Polecenie 14

Podaj nazwę zastosowanego materiału, który pokrywa elewację Muzeum. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1bfk5i62y35U
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 15

Wymień elementy, które korespondują z otoczeniem, w którym się znajduje budynek. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RDjcGf4ygsShu
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 16

Odpowiedz na pytanie: Bryła Muzeum jest dynamiczna czy statyczna? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RcaTzuiYhrFNQ
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

W związku z rosnącą świadomością ekologiczną, architekci szukali nowych rozwiązań w architekturze, które mogłyby połączyć funkcjonalność budynku i środowiska naturalnego. Przykładem takiego podejścia jest Flower Tower [czytaj: flałer tałer] w Paryżu - budynek zaprojektowany przez Edouarda Francoisa [czytaj: edułarda fransuła], który propaguje ideę nowoczesnego podejścia do architektury i stawia na harmonię między człowiekiem a naturą.

R4lE84aKQQoG9
Ilustracja interaktywna przedstawia biały wieżowiec wybudowany na planie prostokąta. Na fasadzie budynku umieszczone zostały duże donice, w których rosną rośliny. Doniczki umieszczone są także na dachu budynku. Obok wieżowca rosną drzewa oraz stoją inne budynki. Z prawej strony fotografii znajduje się panel boczny, który zawiera cztery opisy: 1. O bryle budynku. Flower Tower [czytaj: flałer tałer] charakteryzuje się wysoką i smukłą, geometryczną bryłą o kształcie prostopadłościanu. Proporcje bryły budynku są wyważone, harmonijne. Dodatkowo cała bryła budynku została obrysowana żółtymi liniami. 2. Fasada budynku jest pokryta naturalną roślinnością, która nadaje mu unikalny i ekologiczny charakter i tworzy zewnętrzny parawan. Dodatkowo na fotografii umieszczono detal w postaci zbliżenia na doniczki z kwiatami. 3. Połączenie w bryle betonu i bambusa stanowi kontrast nowoczesnych i naturalnych materiałów oraz jest przykładem architektury zrównoważonej. 4. Bryła Flower Tower [czytaj: flałer tałer] doskonale wpisuje się w miejski krajobraz Paryża, stanowiąc harmonijne połączenie z otoczeniem naturalnym i architektonicznym. Dodatkowo bryła jak i otoczenie zostały obrysowane żółtą linią.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Edouard Francois, Flower Tower, 2004 r., Paryż, Francja, wikimedia.org, CC BY 2.0, fotografia: Fred Romero
Źródło: Edouard Francois, Fred Romero, Flower Tower, fotografia, dostępny w internecie: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/23/Paris_-_Tower_Flower_%2824954421025%29.jpg [dostęp 20.03.2024], licencja: CC BY 2.0.
Polecenie 17

Na planie jakiej figury został wzniesiony budynek? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1XBEemm3A3lE
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 18

Odpowiedz na pytanie: co w omawianym budynku stanowi przykład architektury zrównoważonej? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R15IARGqWp4SY
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 19

Odpowiedz na pytanie: czy omawiany budynek idealnie wpisuje się w miejski krajobraz Paryża? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1dgiuojBlIAy
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Sztuka_uzytkowa

Sztuka użytkowa

Sztuka użytkowa to dziedzina sztuki, która łączy estetykę z funkcjonalnością w tworzeniu przedmiotów codziennego użytku. Przedmioty sztuki użytkowej są projektowane z myślą nie tylko o funkcjonalności, ale także o estetyce. Projektanci starają się tworzyć je jako atrakcyjne wizualni, wykazując się kreatywnością, wyobraźnią i nowatorskimi rozwiązaniami. Ich indywidualny styl, wizja artystyczna sprawiają, że w projektach sięgają po drogie materiały, oryginalne rozwiązania i nowatorskie pomysły. Przedmioty te cechuje także ciekawa bryła.

R82crAuuYPFiW
Ilustracja interaktywna przedstawia szary fotel z podnóżkiem. Oba meble mają stalowe nogi z czterema kółkami. Fotel wraz z podnóżkiem stoi na białej powierzchni. Fotel ma ergonomiczny kształt. Jego boki zbudowane są z drewnianego panelu, zaś siedzisko i oparcie z szarego materiału. Z prawej strony fotografii znajduje się panel boczny, zawierający trzy opisy: 1. O bryle mebla. Bryła fotela Charlesa i Raya Eamesów [czarlsa i reja emesów] charakteryzuje się eleganckim i wygodnym kształtem, który zapewnia użytkownikowi komfort podczas siedzenia. Wysoko opływowe, zaokrąglone kształty oraz ergonomiczne krzywizny siedziska i oparcia mają na celu zapewnienie odpowiedniego podparcia dla ciała. Dodatkowo obrysowane za pomocą żółtej linii zostały fotel i podnóżek. 2. Podnóżek stanowi uzupełnienie fotela, które dodaje mu funkcjonalności i wygody. Zaprojektowany w harmonii z fotelem, ma zbliżony kształt i materiał, co tworzy spójną kompozycję. Dodatkowo na fotografii dołączono zbliżenie na podnóżek oraz jego wykonanie. 3. Materiały użyte do produkcji fotela, takie jak drewno orzechowe, skóra naturalna i metalowe elementy, podkreślają wysoką jakość oraz ekskluzywny charakter mebla. Dodatkowo na fotografii dołączono zbliżenie na boki fotela oraz na drewniany panel.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Charles i Ray Eames, Fotel i podnóżek Vitra Eames, 1956 r., beut.co.uk, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Charles Eames, Ray Eames, Fotel i podnóżek Vitra Eames, fotografia, dostępny w internecie: https://www.beut.co.uk/vitra-eames-lounge-chair-american-cherry.html [dostęp 20.03.2024], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Polecenie 20

Dokonaj analizy mebli, a następnie wymień materiały z jakich zostały one stworzone. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RvwNdFqnQzVga
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 21

Odpowiedz na pytanie: z ilu elementów składa się omawiany zestaw wypoczynkowy? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RcnM6KaL5SZrP
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 22

Wymień elementy, które świadczą o ekskluzywności mebla.

R1VPHBZoY1DOW
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R132J3LJUL8GG1
Ilustracja interaktywna przedstawia fotel obity czerwonym welurem stojący na czterech brązowych drewnianych nogach. Fotel ma klasyczny kształt, ale wzbogacony jest o jeden podłokietnik umiejscowiony tylko z jednej strony mebla. Pomiędzy siedziskiem a oparciem jest otwór. Fotel stoi na szarej podłodze, na tle białej ściany. Z prawej strony fotografii znajduje się panel boczny, który zawiera cztery opisy. 1. O bryle mebla. Krzesło posiada bryłę opartą na falistym kształcie siedziska i oparcia, a także kontrastujących z nimi prostych nogach. Dodatkowo, na fotografii umieszczono zbliżenie na czerwone obicie mebla i na drewnianą nogę fotela. 2. Jego bryła jest minimalistyczna, łączy prostotę z funkcjonalnością. Dodatkowo kolorem pomarańczowym oznaczono mebel i jego proste kształty. 3. Krzesło posiada wygodne, ergonomicznie ukształtowane siedzisko oraz oparcie, które zapewniają komfort podczas użytkowania. Dodatkowo za pomocą koloru pomarańczowego oznaczono ergonomiczność oraz kształty fotela. 4. Bryła krzesła jest równomiernie zbalansowana (równowaga pomiędzy górną i dolną częścią), co nadaje mu stabilność. Dodatkowo kolorem pomarańczowym oznaczono siedzisko z oparciem, a kolorem zielonym nóżki fotela. 5. Krzesło wykonane jest ze sklejki obszytej welurowym, czerwonym materiałem.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Charles i Ray Eames, Fotel Vitra Eames, lata 50 XX wieku, dorotheum.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Charles Eames, Ray Eames, Fotel Vitra Eames, fotografia, dostępny w internecie: https://blog.dorotheum.com/en/design-organic-chair/ [dostęp 20.03.2024], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Polecenie 23

Wymień elementy kontrastujące ze sobą w omawianym meblu. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1ZHg0rigCrMK
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 24

Wymień elementy, które świadczą o tym, że krzesło ma minimalistyczną bryłę. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

Rxahg7wbMErTa
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 25

Odpowiedz na pytanie: które elementy krzesła wpływają na jego stabilność.

RjpfGaPqucqDJ
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Do znanych współczesnych artystów projektujących głównie przedmioty oświetleniowe należy Elio Martinelli, którego autorstwa są lampy do scenografii teatralnej. Jego pomysły charakteryzują się wykorzystaniem wysokiej jakości produktów i są ręcznie tworzone, a pomysły i inspiracje artysta czerpie z geometrii i natury. Jego współczesne lampy prezentują nowoczesne trendy i prosty design [czytaj: dizajn].

R1NZbcSAmoam5
Ilustracja interaktywna przedstawia lampę opartą na trzech nogach. Swoim kształtem przypomina ośmiornicę. Klosz jak i nogi są kolorowe, dominuje kolor: czarny, żółty, czerwony i niebieski. Lampa stoi na szarej powierzchni i rzuca pod siebie jasne białe światło. Z prawej strony fotografii znajduje się panel boczny z trzema opisami: 1. O bryle lampy. Lampa stołowa Cyborg Tekstura to limitowana edycja 30 sztuk, sygnowana i numerowana. Głównym elementem bryły jest okrągły, opalizujący klosz. Metalowa konstrukcja, która podtrzymuje klosz, dodaje lampie nowoczesności i industrialnego charakteru. Dodatkowo cała lampa została obrysowana żółtą linią. 2. Oryginalna, minimalistyczna bryła wymodelowanego klosza o płynnej linii opiera się na trzech nogach, rozszerzających się ku podstawie. Dodatkowo na fotografii wyświetlają się trzy zielone strzałki, które wskazują nogi lampy. 3. Lampa dekorowana jest czernią i trzema podstawowymi kolorami (niebieski, czerwony, żółty). Dodatkowo na fotografii zostaje obrysowany klosz lampy.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DrIV26WBF

Elio Martinelli, Lampa stołowa „Cyborg Tekstura”, casalivingdesign.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Elio Martinelli, Lampa stołowa „Cyborg Tekstura”, fotografia, dostępny w internecie: https://casalivingdesign.com/cyborg-texture-table-lamp-special-edition-designed-by-karim-rashid-martinelli-luce/ [dostęp 20.03.2024], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Polecenie 26

Podaj nazwę materiału, który sprawia, że lampa ma industrialny wygląd.

Rvj7lMJ4mfTua
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 27

Odpowiedz na pytanie: na ilu nogach opiera się konstrukcja lampy?

RxqLVBHkxTvS7
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 28

Odpowiedz na pytanie: jakie barwy dominują na obudowie lampy?

R17zfHbJApvuf
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Pojecie_bryly_animacja

Pojęcie bryły - animacja

R1RGathIzFuXd
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Bryła.
Animacja obrazująca pojęcie bryły, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Animacja obrazująca pojęcie bryły, licencja: CC BY 3.0.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1RGathIzFuXd

Animacja obrazująca pojęcie bryły, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Animacja obrazująca pojęcie bryły, licencja: CC BY 3.0.

Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Bryła.

1
Polecenie 29

Odpowiedz na pytanie: Co oznacza, że rzeźba jest ażurowa? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1DbxiZP4cTR0
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 29
RK3dQnsfs1Rpy1
Określ, co kształtuje bryłę elementów ukazanych na ilustracjach. Podpisz każdą ilustrację Do wyboru masz: światło, kształt, konstrukcja
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 30

Odpowiedz na pytanie: co oznacza pojęcie „pełnoplastyczna” w kontekście rzeźby? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1RwkLaAcBUFh
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 30
R11G4oht23P4g
Wskaż, która z rzeźb posiada kompozycję rozczłonkowaną.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 31

Odpowiedz na pytanie: Kiedy modelunek światłocieniowy jest miękki a kiedy twardy? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1UuNayXKK2DP
(uzupelnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 31
RABbvaqNu6Qb5
Spośród podanych cech wybierz te, które opisują bryłę budowli.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 32
RTiOXRfnYl44H
Dopasuj wyjaśnienie do pojęć kompozycji.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 32
RHaAJ3faR69rD
Nazwij kompozycję poniższych rzeźb. Przeciągnij i upuść określenie pod dziełem.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Wiedza_na_temat_bryly_a_wykonywane_zawody

Wiedza na temat bryły a wykonywane zawody

Architekt

Architekci są odpowiedzialni za projektowanie budynków i innych przestrzeni miejskich, które są zarówno funkcjonalne, jak i estetyczne. Ich zadaniem jest uwzględnienie bryły w kontekście potrzeb użytkowników, lokalizacji i zrównoważonego rozwoju. Muszą zwrócić uwagę na lokalizację obiektu, spójność bryły z otoczeniem., kubaturę, dostosować jej kształty, kompozycję. Wiedza na temat bryły w plastyce pozwoli na właściwą konstrukcję budowli, jej wykończenie, dobór właściwych materiałów.

R8aSe6Ve5B8nU
Fotografia przedstawia dwa metalowe przybory piśmiennicze - długopis oraz cyrkiel leżące na planie budynku. W tle dłonie architektów kreślące na planie.
Długopis oraz cyrkiel leżące na planie budynku, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Długopis oraz cyrkiel leżące na planie budynku, fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Stolarz

Stolarz zajmuje się produkcją mebli, drzwi, galanterii drewnianej. Tworzy meble, głównie wolnostojące, np. szafy, stoły, krzesła, skrzynie, regały, ale również meble biurowe i do zabudowy, np. kuchnie, garderoby, ale także elementy stolarki budowlanej: ramy okienne, drzwi, ramy do obrazów czy galanterię drewnianą: ozdobne pudełka, lampy, biżuterię, klamki. Wiedza na temat bryły konieczna jest do projektowania przedmiotów, bowiem mają one określony kształt, a ich kubatura musi być dostosowana do wnętrza i przeznaczenia.

RLgA6u7bP55NV
Fotografia przedstawia dłonie rzemieślnika obrabiającego kawałek drewna. Za pomocą dłuta, rzemieślnik nadaje kształt drewnu.
Stolarz obrabiający drewno, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Stolarz obrabiający drewno, fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Projektant wzornictwa przemysłowego

Projektant wzornictwa przemysłowego tworzy projekty różnych przedmiotów użytkowych: mebli, sprzętu AGD, zabawek, samochodów, rowerów itp. Podczas projektowania wykorzystuje wiadomości na temat bryły. Musi zaplanować kształt przedmiotu, przygotować model 3D, według którego powstanie produkt. Często musi także przygotować model jako makiety albo wydruku z drukarki 3D – określa materiały, z których zostanie wykonany przedmiot, bierze pod uwagę ich właściwości i dobiera efekt końcowy, czyli zwraca uwagę na teksturę bryły, jej kolor, kształt, fakturę.

R1JoNeFFeQUO7
Fotografia przedstawia pracownika wykonującego model 3D wyrobu w programie graficznym. Produkt wykonany jest z metalu i ma w sobie koła zębate.
Pracownik przygotowujący model 3D wyrobu, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Pracownik przygotowujący model 3D wyrobu, fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Scenograf

Scenograf zajmuje się projektowaniem scenografii do różnych spektakli, filmów, imprez plenerowych. Opracowuje dekoracje, rekwizyty do filmu, przedstawienia teatralnego, imprezy plenerowej. Jego pomysł musi być spójny z koncepcją artystyczną dzieła, scenariuszem. Tworząc dekoracje, wykorzystuje wiedze na temat bryły. Dostosowuje zaprojektowane elementy, biorąc pod uwagę ich wielkość, kształt, rodzaj pomieszczenia, sceny, a także ich rozmiar.

R104YfyO44NS7
Fotografia przedstawia plan zdjęciowy. Za wysokim biurkiem stoi mężczyzna ubrany w szarą koszulę, Mężczyzna ma przed sobą narzędzia elektryczne. Wszystkie jego działania nagrywane są przez kamerzystów i dźwiękowców.
Scenografia na planie filmowym, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Scenografia na planie filmowym, fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Rzeźbiarz

Rzeźbiarz tworzy trójwymiarowe prace przeznaczone do wnętrz lub wystawiane w plenerze, pomniki, konstrukcje o charakterze abstrakcyjnym, kompozycje przestrzenne. Wykorzystuje różne materiały: kamień, drewno, glinę, gips, stopy metali, masę ceramiczną, sztuczne tworzywa. Może także wykorzystywać do konstruowania rzeźb gotowe elementy. Podczas kształtowania bryły swoich prac, wykorzystuje różne narzędzia, właściwe dla obróbki danego materiału. Przed wykonaniem pracy, wykonuje szkic zgodnie z zamysłem, musi wyobrazić sobie gotowe kształty i ogólną bryłę, uwzględnić jej gabaryty. Jeśli dziełem jest konstrukcja, powinien uwzględnić sposób łączenia poszczególnych elementów.

R17Vmq4Eh8s9o
Fotografia przedstawia dłonie rzeźbiarza obrabiające biały kamień za pomocą młotka i dłuta.
Rzeźbiarz obrabiający kamień, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Rzeźbiarz obrabiający kamień, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Podsumowanie

Podsumowanie

Podejście artystów do bryły różni się w zależności od okresu, w którym tworzą, tendencji w sztuce, jak i indywidualnej koncepcji dzieła. Obserwujemy kontynuację i rozwój różnorodnych trendów, które wpływają na sposób postrzegania i wykorzystywania bryły w różnych dziedzinach sztuki. Postrzeganie bryły jako obiektu przestrzennego oraz jej analiza w dziełach sztuki pozwala lepiej zrozumieć ich znaczenie przestrzeni w konstrukcji dzieła, pozwala na dostrzeżenie wszelkich relacji pomiędzy poszczególnymi elementami składowymi czy zwrócenie uwagi na relacje z otoczeniem.

Cwiczenia

Ćwiczenia

RnqNBUouzQo4d1
Ćwiczenie 1
Połącz pojęcie z definicją. Ambalaż Możliwe odpowiedzi: 1. termin używany od końca lat 60. XX w. na określenie efemerycznych działań artystycznych, przybierających formę wystąpień artysty (artystów) przed publicznością, która, w odróżnieniu od happeningu, jest bezpośrednim, lecz biernym obserwatorem, a nie uczestnikiem akcji., 2. gromadzenie, technika wywodząca się z kolażu i oznaczająca dzieło powstałe z wykorzystaniem elementów trójwymiarowych., 3. opakowanie, działanie artystyczne polegające na opakowywaniu, owijaniu, zasłanianiu obiektów - przedmiotów, architektury, natury. Asamblaż Możliwe odpowiedzi: 1. termin używany od końca lat 60. XX w. na określenie efemerycznych działań artystycznych, przybierających formę wystąpień artysty (artystów) przed publicznością, która, w odróżnieniu od happeningu, jest bezpośrednim, lecz biernym obserwatorem, a nie uczestnikiem akcji., 2. gromadzenie, technika wywodząca się z kolażu i oznaczająca dzieło powstałe z wykorzystaniem elementów trójwymiarowych., 3. opakowanie, działanie artystyczne polegające na opakowywaniu, owijaniu, zasłanianiu obiektów - przedmiotów, architektury, natury. Performance Możliwe odpowiedzi: 1. termin używany od końca lat 60. XX w. na określenie efemerycznych działań artystycznych, przybierających formę wystąpień artysty (artystów) przed publicznością, która, w odróżnieniu od happeningu, jest bezpośrednim, lecz biernym obserwatorem, a nie uczestnikiem akcji., 2. gromadzenie, technika wywodząca się z kolażu i oznaczająca dzieło powstałe z wykorzystaniem elementów trójwymiarowych., 3. opakowanie, działanie artystyczne polegające na opakowywaniu, owijaniu, zasłanianiu obiektów - przedmiotów, architektury, natury. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1JfbgA75wqf9
Ćwiczenie 1
Zaznacz cechę, która jest wspólna dla obu rzeźb.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R157YAZgiw6sb1
Ćwiczenie 2
Wskaż artystów tworzących w pop-arcie. Możliwe odpowiedzi: 1. Roy Lichtenstein, 2. Claes Oldenburg, 3. César, 4. Niki de Saint Phalle Jean Tinguely. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2

Ułóż puzzle i wpisz w polu poniżej, jak autorka nazywa swoje kompozycje przestrzenne.

ReNSyV3AMkswl
Ułóż puzzle i podaj technikę stosowaną przez autorkę.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1EcpBqzCi0cE
Odpowiedź: Tu uzupełnij
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RWFj7CXfTzDhU2
Ćwiczenie 3
Wskaż tytuł dzieła, do którego odnosi się opis:

Projekt asamblażu przedstawia skierowaną ku górze, wyrastającą ze wzgórza, zakrwawioną rękę, w której dłoń wbity jest nóż oraz pionową, wysuniętą ponad obiekt powyginaną drabinę. Elementy te, otoczone krzyżami, umieszczone zostały w otwartej półkuli ze szkła. Możliwe odpowiedzi: 1. Golgota III, 2. Czarny krajobraz I – Dzieciom Zamojszczyzny, 3. Edgar Wałpor - Człowiek z walizkami
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1a2rknKDBbbm1
Ćwiczenie 3
Wybierz te zdania, które pasują do poniższego obiektu.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Przeczytaj opis polskiej artystki, a następnie wpisz jej imię i nazwisko.

Polska rzeźbiarka i graficzka, pochodząca z rodziny żydowskiej, studiowała m.in. w Wyższej Szkole Artystyczno‑Przemysłowej u Josefa Wagnera [czytaj: jozefa wagnera] i w paryskiej École Nationale Supérieure des Beaux‑Arts [czytaj: ekol nasiona superier dez buz‑ar], której nie ukończyła z powodu choroby. Pierwsze prace artystki utrzymane były w duchu socrealizmu, jednak po emigracji do Paryża w 1963 roku jej rzeźby figuralne nabrały ekspresyjnego charakteru. W okresie paryskim rozwinęła też technikę, wprowadzając do prac tworzywa sztuczne i żywice syntetyczne. Jej dzieła w późnym okresie mają wymiar osobisty.

RWFXW35dZiX88
Tutaj wpisz imię i nazwisko artystki: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Uzupełnij informacje o poniższym dziele, wybierz właściwe terminy.

ROfZdtDTCBVjr
Grafika do ćwiczenia nr 2 prezentująca grupę rzeźbiarską.
Ilustracja do ćwiczenia nr 2, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Ilustracja do ćwiczenia nr 2, licencja: CC BY-SA 3.0.
REPonFVS32JmF
Faktura: 1. gładka, 2. wielofiguralna, 3. horyzontalna, 4. diagonalna, 5. dynamiczna, 6. statyczna, 7. wertykalna, 8. zróżnicowana, 9. jednofiguralna (gładka/zróżnicowana)
Kompozycja: 1. gładka, 2. wielofiguralna, 3. horyzontalna, 4. diagonalna, 5. dynamiczna, 6. statyczna, 7. wertykalna, 8. zróżnicowana, 9. jednofiguralna (statyczna/dynamiczna)
Kompozycja: 1. gładka, 2. wielofiguralna, 3. horyzontalna, 4. diagonalna, 5. dynamiczna, 6. statyczna, 7. wertykalna, 8. zróżnicowana, 9. jednofiguralna (jednofiguralna/wielofiguralna)
Kompozycja: 1. gładka, 2. wielofiguralna, 3. horyzontalna, 4. diagonalna, 5. dynamiczna, 6. statyczna, 7. wertykalna, 8. zróżnicowana, 9. jednofiguralna (horyzontalna/wertykalna/diagonalna)
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rnt6wKCMYHDY9
Ćwiczenie 5
Wskaż dzieła, które powstały w I połowie XX wieku. Możliwe odpowiedzi: 1. Constantin Brâncuși, Ptak w przestrzeni, 2. Alberto Giacometti, Idący człowiek, 3. Joseph Kosuth, Jedno i trzy krzesła, 4. Duane Hanson, Turyści II, 5. Władysław Hasior, Golgota III. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RHNIlnN3Ctf5i2
Ćwiczenie 5
Z poniższych cech wybierz te, które są wspólne dla poniżej zaprezentowanych rzeźb.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RyR2SZucHPJvR
Ćwiczenie 6
Połącz dzieło z muzeum/galerią, w którym się znajduje. Magdalena Abakanowicz, Tłum Możliwe odpowiedzi: 1. Muzeum Tatrzańskie, Zakopane, 2. Muzeum Narodowe, Wrocław, 3. Muzeum śląskie, Katowice Władysław Hasior, Czarny krajobraz I – Dzieciom Zamojszczyzny Możliwe odpowiedzi: 1. Muzeum Tatrzańskie, Zakopane, 2. Muzeum Narodowe, Wrocław, 3. Muzeum śląskie, Katowice Alina Szapocznikow, Trudny wiek Możliwe odpowiedzi: 1. Muzeum Tatrzańskie, Zakopane, 2. Muzeum Narodowe, Wrocław, 3. Muzeum śląskie, Katowice
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1eYe3G3CLuv53
Ćwiczenie 6
Uzupełnij tabelę.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z fragmentem opisu do dzieła Piramida zwierząt Katarzyny Kozyry. Czy Twoim zdaniem taka sztuka ma sens? Czy prezentowanie martwych i wypchanych zwierząt oraz układanie ich jeden na drugim można nazwać sztuką? Swoją odpowiedź uzasadnij.

Karol Sienkiewicz
Karol Sienkiewicz Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”

Cztery zwierzęta, postawione jedno na drugim. Koń, na koniu pies, na psie kot, na kocie kogut. Obraz zaczerpnięty z baśni braci Grimm „Trzej muzykanci z Bremy” doczekał się realizacji. Z jednym zastrzeżeniem: zwierzęta miały być martwe. W wywiadzie Kozyra mówiła:

„Koń był jeden, ten zapłacony. Psów była masa, mogłam sobie wybierać, jakiego chciałam. Z tym że wszystkie miały ten sam feler - były nadgniłe. Dostałam wreszcie psa, którego kwadrans wcześniej uśpiono na życzenie właściciela. Kotów było ze sześć do wyboru, a koguty zatłukłam dwa, nie wiedziałam, który będzie lepszy, duży czy mały. Miałam problem: czy nie powinnam w imię konsekwencji kupić także żywe psy i koty i dać im w łepek. Co mnie powstrzymało? Emocje. Nie potrafiłabym tego, przynajmniej wtedy.”

cyt7 Źródło: Karol Sienkiewicz, Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”, 2009, dostępny w internecie: https://culture.pl/pl/dzielo/katarzyna-kozyra-piramida-zwierzat [dostęp 24.11.2021].
R1GZn5RNF5JGJ
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7

Dokonaj opisu kompozycji i faktury poniższego dzieła.

R1QkRGqcj2wgM
Fotografia przedstawia wieloelementową rzeźbę ułożoną na prostopadłościennej, białej podstawie na tle pomieszczenia o ciemnej posadzce i jasnych ścianach. Rzeźba to nieregularna, czarna oraz gładka bryła o kształcie niepełnego popiersia, na którym umiejscowione zostały cztery kobiecie podbródki z fragmentem pełnych ust, policzków i nosa. Na popiersiu umieszczono cztery podbródki, od dołu: czarny, ciemno fioletowy, purpurowy, lekko różowy w odcieniach skóry.
Alina Szapocznikow, „Portret wielokrotny”, 1965–1967 r., Muzeum Sztuki, Łódź, msl.org.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Piotr Stanisławski (fot.)
Źródło: Alina Szapocznikow, Portret wielokrotny, Rzeźba, Muzeum Sztuki, Łódź, dostępny w internecie: https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/8480 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1Tn1KG8qY5FV
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1Nicyhz45Pcs
Ćwiczenie 8
Uzupełnij tekst podanymi poniżej wyrażeniami.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8

Do ilustracji dołącz właściwe cechy bryły.

RVGhqwoLp5Thp
Fotografia przedstawia dom zbudowany z żółtej cegły. Ma on prosty kształt - prostopadłościanu z dachem dwuspadowym. Jedna strona dachu opada niżej niż druga. Okna w domu rozłożone są w podobnych odstępach.
Przykład nr 1 do ćwiczenia nr 8, reddit.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), fot. stammerton
Źródło: stammerton, Przykład nr 1 do ćwiczenia nr 8, fotografia, dostępny w internecie: https://www.reddit.com/r/brutalism/comments/eusm57/the_sugden_house_watford_hertfordshire_architects/ [dostęp 19.03.2024], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RPlRbqPujTfil
Fotografia przedstawia futurystycznie wyglądający budynek składający się z figur o nieregularnym kształcie. Elewacja budynku składa się ze srebrnych paneli. Górną część budynku stanowi element w kształcie kwiatu. Przed budynkiem stoi duża figura pająka.
Przykład nr 2 do ćwiczenia nr 8, guggenheim‑bilbao.eus, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Przykład nr 2 do ćwiczenia nr 8, fotografia, dostępny w internecie: https://www.guggenheim-bilbao.eus/en/learn/schools/teachers-guides/building-and-collection [dostęp 19.03.2024], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R12KNsQODinNt
Fotografia przedstawia czerwone krzesło stojące na czterech drewnianych nogach. Krzesło ma czerwone obicie, i otwór pomiędzy siedziskiem a oparciem. Z prawej strony krzesła - podłokietnik.
Przykład nr 3 do ćwiczenia nr 8, dorotheum.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Przykład nr 3 do ćwiczenia nr 8, fotografia, dostępny w internecie: https://blog.dorotheum.com/en/design-organic-chair/ [dostęp 19.03.2024], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RhzBBSw1k2cxh
Do ilustracji dołącz właściwe cechy bryły.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9

Wybierz dowolne dwa dzieła rzeźbiarskie reprezentujące różne kierunki. Omów ich bryły i scharakteryzuj technikę, w jakiej zostały wykonane.

R1ITnNyXjujZw
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RChLqYA7rVwtk
Ćwiczenie 10
Uzupełnij zdanie. Tu uzupełnij - Termin określający rodzaj dzieła i równocześnie działania plastycznego, polegający na zaaranżowaniu przestrzeni w taki sposób, by widz, znajdując się wewnątrz aranżacji, poddany był ze wszystkich stron zintegrowanemu działaniu bodźców plastycznych.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1cct5VtYCVGI
Ćwiczenie 11
Połącz twórców z podanymi poniżej wyrażeniami.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R5swl0IQo19zD
Ćwiczenie 12
„Anioł Gabriel zatrzymuje się i słucha ciszy jaskini” to dzieło:
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Slownik

Słownik pojęć

Ambalaż
Ambalaż

[franc. emballage; [czytaj: ębalaż]], opakowanie, działanie artystyczne polegające na opakowywaniu, owijaniu, zasłanianiu obiektów - przedmiotów, architektury, natury.

Asamblaż
Asamblaż

[franc. assemblage; [czytaj: assąblaż]], gromadzenie, technika wywodząca się z kolażu i oznaczająca dzieło powstałe z wykorzystaniem elementów trójwymiarowych.

Environment
Environment

[ang. environment art]; czytaj: enwajroment art]], termin określający rodzaj dzieła i równocześnie działania plastycznego, polegający na zaaranżowaniu przestrzeni w taki sposób, by widz, znajdując się wewnątrz aranżacji, poddany był ze wszystkich stron zintegrowanemu działaniu bodźców plastycznych. Environment [czytaj: enwajroment] pojawił się w końcu lat 50. w kręgu pop‑artu.

Instalacja
Instalacja

w sztuce współczesnej przestrzenny układ elementów zaprojektowany przez artystę, najczęściej specjalnie do określonej przestrzeni. W aranżacji tej stosowane są często tzw. przedmioty gotowe ready‑made [czytaj: redi mejd]. Instalacja towarzyszy zazwyczaj komentarz artysty wprowadzający widza w kontekst dzieła.

Performance
Performance

termin używany od końca lat 60. XX w. na określenie efemerycznych działań artystycznych, przybierających formę wystąpień artysty (artystów) przed publicznością, która, w odróżnieniu od happeningu, jest bezpośrednim, lecz biernym obserwatorem, a nie uczestnikiem akcji.

Ready‑made
Ready‑made

w wolnym tłumaczeniu z ang. gotowy przedmiot; termin nadany przez Marcela Duchampa [czytaj: marsela duszampa], słynnego dadaistę gotowemu, fabrycznemu przedmiotowi, który artysta umieszcza w nowym artystycznym kontekście (np. na wystawie), podnosząc przedmiot do rangi dzieła sztuki.

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

  • Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz, Warszawa 1996.

Notatki ucznia

RdyXELN9nTqc6
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

Galeria

RWA9OaIV4XEup
Zdjęcie przedstawia długą białą rzeźbę, na której znajdują się trzy białe kulki. Tło ilustracji jest szare.
Louise Bourgeois, „Spring”, 1949 r., Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, Stany Zjednoczone, provokr.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Louise Bourgeois, Spring, malowane drewno, Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, dostępny w internecie: https://www.provokr.com/art/the-work-of-louise-bourgeois/lousie-b-04/ [dostęp 2.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RnIxDbkYG4Fkj
Zdjęcie przedstawia wiszące w powietrzu narzędzia ogrodnicze, piły, kilofy i inne podobne przedmioty. Wiszące przedmioty ułożone są w kształt kuli.
Damián Ortega, „Kontroler Wszechświata”, 2007 r., Muzeum Sztuki, Cleveland, Stany Zjednoczone, gladstonegallery.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Damián Ortega, Kontroler Wszechświata, narzędzia ogrodnicze, piły, kilofy i inne, Muzeum Sztuki, Cleveland, dostępny w internecie: https://www.gladstonegallery.com/artist/damian-ortega/work-detail/607/em-controller-of-the-universe-em [dostęp 2.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RPkqG3tvDiSVz
Zdjęcie przedstawia brązową rzeźbę. Rzeźba przedstawia matkę i dziecko. W tle znajduje się budynek oraz wyłożony kostką plac. Po obu stronach fotografii znajdują się krzewy oraz drzewa.
Henry Moore, „Matka i dziecko”, 1983‑1984 r., Luksemburg (miasto), Luksemburg, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0
Źródło: Leroy Cornerstone, Henry Moore, Matka i dziecko, brąz, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mother_and_Child_by_Henri_Moore.JPG [dostęp 2.06.2022], licencja: CC BY-SA 4.0.
R12ao3OyXma4M
Zdjęcie przedstawia dużą brązową rzeźbę. Dzieło wyglądem przypomina muszlę. Faktura rzeźby jest nierównomierna. Rzeźba znajduje się w białym pokoju.
Anish Kapoor, „Anioł Gabriel zatrzymuje się i słucha ciszy jaskini”, 2014 r., anishkapoor.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Anish Kapoor, Anioł Gabriel zatrzymuje się i słucha ciszy jaskini, żywica i ziemia, dostępny w internecie: https://anishkapoor.com/1020/gabriel-the-angel-stops-and-listens-to-the-silence-of-the-cave [dostęp 2.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RrOyvYUzurN4R
Zdjęcie przedstawia rzeźbę centaura stojącego na trzech nogach, czwartą ma uniesioną do góry. Na tułowiu centaura znajduje się ludzka głowa. Centaur nie posiada ręki oraz części głowy. W tle znajdują się drzewa bez liści oraz budynek z dużą ilością okien.
Igor Mitoraj, „Centaur”, 2000 r., przed kompleksem Canary Wharf, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, Chris McKenna (fot.)
Źródło: Igor Mitoraj, Centaur, rzeźba, brąz, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Centauro_by_Igor_Mitoraj_in_March_2011_01.jpg [dostęp 2.06.2022], licencja: CC BY-SA 3.0.
R1bEAZd8Uy0Gf
Fotografia przedstawia instalację artystyczną, składającą się z zawieszonych na białym stelażu, cienkich intensywnie niebieskich długich pasków materiału. Są one zawieszone blisko siebie, i sięgają prawie do białej podłogi. Stelaż, na którym wiszą paski materiału składa się z połączonych ze sobą białych metalowych belek i  jest podwieszony do sufitu za pomocą stalowych linek. Tło fotografii stanowią przeszklone drzwi, biała ściana oraz tafla szkła znajdująca się z lewej strony pomieszczenia.
Jesús Rafael Soto, „Przenikalny BBL niebieski”, 1999 r., instalacja, Espace Louis Vuitton, Tokio, Japonia, fondationlouisvuitton.fr, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jesús Rafael Soto, Przenikalny BBL niebieski, Instalacja artystyczna, Espace Louis Vuitton, Tokio, dostępny w internecie: https://www.fondationlouisvuitton.fr/en/collection/artworks/penetrable-bbl-bleu [dostęp 22.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R11uZt8sN9YpG
Rzeźba umieszczona na prostopadłościennej, białej podstawie, na tle drewnianej podłogi i jasnej ściany, przedstawia rodzinę siedzącą na ławce. Jest ona wykonana z gładkiego, wypolerowanego brązu z występującą gdzieniegdzie zieloną patyną. Kobieta, siedząca po lewej stronie jest w połowie naga, jej dolne partie ciała przepasane są materiałem sięgającym do kostek. Jej włosy upięte są w kok. Mężczyzna siedzący z prawej strony jest nagi. Postacie mają szerokie ramiona oraz wklęsłe brzuchy. Trzymają pomiędzy sobą dziecko uniesione bokiem na wysokości torsów postaci.
Henry Moore, „Rodzina”, 1949 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Henry Moore, Rodzina, Rzeźba, brąz, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/research-publications/henry-moore/henry-moore-om-ch-family-group-r1172198 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RUhgT9kXCXIQY
Ciemna rzeźba o nieregularnej chropowatej fakturze została przedstawiona na jasnym tle. Przedstawia ona człowieka o nieproporcjonalnie długich oraz chudych kończynach, którego nogi są w rozkroku, a ręce przylegają blisko bioder. Jest nieco pochylony do przodu, a jego postawa wskazuje na ruch. Postać ma pociągłą twarz ale nie została wymodelowana szczegółowo. Widoczny jest tylko jej zarys.
Alberto Giacometti, „Idący człowiek I”, 1960 r., Fundacja Beyeler, Riehen, Szwajcaria, artblart.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Marcus Bunyan (fot.)
Źródło: Alberto Giacometti, Idący człowiek I, Rzeźba, brąz, https://artblart.com/tag/alberto-giacometti-walking-man-i/, dostępny w internecie: https://artblart.com/tag/alberto-giacometti-walking-man-i/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RVTBSWODu68cc
Rzeźba umieszczona na szarym tle, została stworzona z czerwonych blaszek oraz czerwonego drutu. Podstawę konstrukcji stanowi cienki, wygięty drut, na którego rozgałęzieniach przymocowano trójkątne oraz okrągłe blaszki. Jedna z blaszek, umieszczona pośrodku fotografii, posiada okrągły otwór. Część pracy jest widoczna z boku.
Alexander Calder, „Sumac II”, 1952 r, Muzeum Sztuk Pięknych, Montreal, Kanada, sheldonartmuseum.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Alexander Calder, Sumac II, Rzeźba kinetyczna (malowane blachy i pręty metalowe), Muzeum Sztuk Pięknych, Montreal, dostępny w internecie: https://sheldonartmuseum.org/news/alexander-calder [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RPKFxflKWQejE
Zdjęcie przedstawia czarną rzeźbę przedstawioną na białym tle. Jej konstrukcja ma kształt prostopadłościanu i składa się z mniejszych kwadratów, które łączą się ze sobą. Praca zdaje się prawie płaska, przez to że, jej głębokość jest wielokrotnie mniejsza niż jego szerokość i wysokość.
Sol LeWitt, „Kubiczna, modułowa, czarna konstrukcja ściany”, 1966 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Sol LeWitt, Kubiczna, modułowa, czarna konstrukcja ściany, Rzeźba, malowane drewno, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/81428 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R6jyE5Qp5QH4e
Fotografia ukazuje rzeźbę umieszczoną na szarym, walcowatym podwyższeniu o strukturze marmuru i przedstawia głowę kobiety umieszczonej na długiej szyi. Została ona wykonana z różnobarwnych elementów o różnej wielkości, kształtach i kolorze. Nad podstawą znajduje się poprzecznie umieszczona niebieska płyta, która połączona jest z półokrągłą czarną płytą zdobioną żółtymi pasami. Z lewej strony przymocowana została płyta o nieregularnym kształcie składająca się z czerwonych kropek na białym tle. Element swoim kształtem przypomina cienki materiał na wietrze. Górna część rzeźby składa się z płyty o nieregularnym kształcie. Podzielona jest na dwie sekcje - lewą - białą oraz prawą - czerwone kropki na białym tle. Na płycie umieszczone są mniejsze elementy symbolizujące: włosy, oczy i nos oraz usta. Każdy z elementów ma nieregularny kształt i jest wewnątrz biały.
Roy Lichtenstein, Diego Delgado Rajado (wykonawca), „Oblicze Barcelony” 1992 r., Barcelona, Hiszpania, wikimedia.org:, domena publiczna, Mutari (fot.)
Źródło: Roy Lichtenstein, Oblicze Barcelony, Rzeźba, beton, ceramika, Barcelona, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:La_Cara_de_Barcelona_-_001.jpg [dostęp 24.11.2021], domena publiczna.
R1W7DD0OayhKM
Fotografia przedstawia rzeźbę umieszczoną na jasnobrązowym podwyższeniu, ma kształt klamry do spinania prania. Widoczne są dwa ciemne, drewniane elementy przypominające deski, wygięte w lekki łuk oraz stykające się w połowie. Ponad miejscem łączenia są one połączone drutem. Nieopodal rzeźby stoją i przechadzają się ludzie. Rzeźba stoi na placu przy wysokich budynkach.
Claes Oldenburg, „Spinacz do suszenia bielizny”, 1976 r., Filadelfia, Stany Zjednoczone, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Claes Oldenburg, Spinacz do suszenia bielizny, Instalacja artystyczna, Filadelfia, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/94083079688118165/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R6geG9v9KFyvb
Fotografia przedstawia rzeźbę umieszczoną na niskim podwyższeniu przypominającym szarą brukowaną kostkę. Rzeźba ukazuje dużego rozmiaru ludzkiego kciuka ze zróżnicowaną fakturą skóry. Jest koloru złoto‑brązowego, widoczne są na niej liczne linie i zgłębienia naturalne dla skóry człowieka, odbarwiony paznokieć oraz fragment linii papilarnych. Widoczny jest od strony zewnętrznej z paznokciem. W tle widać jasnoczerwoną kostkę brukową, drzewa o zielonych liściach, a także szare budynki, z których jeden, uchwycony z lewej strony, jest bardzo wysoki. Niebo jest bezchmurne, intensywnie niebieskie.
César, „Wielki kciuk”, 1968 r., Paryż, Francja, artatsite.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: César, Wielki kciuk, Rzeźba, Paryż, dostępny w internecie: https://www.artatsite.com/Paris/details/Baldaccini-Cesar-Pouce-Thumb-Esplanade-Defense-scultpure-modern-contemporain-art-Paris.html [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Rqx8uQQBlUH3P
Fotografia przedstawia widok na fontannę na tle domów oraz drzew o zielonych liściach. Mur otaczający fontannę jest jasnoszary, pokryty od góry płytkami. W fontannie widoczne są kolorowe rzeźby stojące na czarnych podestach. Pierwszy plan stanowi żółta rzeźba, jej kształt przypomina postać szykującą się do skoku uniesionymi do góry rękami oraz złączonymi nogami. Figura ma na sobie kolorowy strój w pomarańczowe, białe, czerwone i niebieskie pasy. Z piersi postaci tryska woda. Z prawej strony stoi rzeźba przypominająca dinozaura o czerwonych ustach z której wystają ostre szpiczaste zęby. Ma zielone oczy oraz białą konstrukcję w czarne prążki. Drugi plan stanowi rzeźba przedstawiająca piłkę plażową w zielono‑pomarańczowo‑czerwone pasy. Za nią, z prawej strony - kolejna rzeźba swoim kształtem przypomina spłaszczone koło ratunkowe i jest biała w czarne paski. Wewnątrz niej umieszczono elementy przypominające oczy, nos i usta.
Niki de Saint Phalle, Jean Tinguely, „Fontanna przed ratuszem w burgundzkim”, 1988 r., Château‑Chinon, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0, Franzrycou (fot.)
Źródło: Jean Tinguely, Niki de Saint Phalle, Fontanna przed ratuszem w burgundzkim, Rzeźba, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ch%C3%A2teau-Chinon,_fontaine_Niki_de_Saint-Phalle_(3).jpg [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1EOM2NM6UCkU
Fotografia przedstawia widok na jezioro oraz widoczny na nim wał ziemny. Woda jest jasna, niebiesko‑biała, z niewielkimi wzburzeniami. Z przodu widać pas ziemi porośniętej żółto‑zielonymi trawami. Rozpoczyna się przy nim wał, biegnący ku środkowi fotografii, gdzie z prostej liii zmienia się w kształt spirali. Jest ciemniejszy niż powierzchnia wody, co daje wrażenie kontrastu.
Robert Smithson, „Spiralna grobla”, 1970 r., północno‑wschodnie wybrzeże Wielkiego Jeziora Słonego w stanie Utah, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0
Źródło: Netherzone, Robert Smithson, Spiralna grobla, Instalacja artystyczna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Spiral_Jetty_Smithson_Laramee.jpg [dostęp 24.11.2021], licencja: CC BY-SA 4.0.
Re8xkLRKGKY3o
Fotografia przedstawia zarys budynku pokrytego srebrnym materiałem owiniętym niebieskimi linami – pionowo oraz poziomo. Widoczny jest zarys masywnego budynku oraz jego wieżyczek, z których – w trzech miejscach, wystają poza materiał długie, pionowe elementy. Materiał jest udrapowany, a jego fałdy układają się w pionie na ścianach budynku. Przed nim, na placu, widoczny jest tłum ludzi. Tło stanowi bezchmurne, niebieskie niebo.
Christo i Jeanne‑Claude, „Opakowanie Reichstagu”, 1995 r., Berlin, Niemcy, dezeen.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jeanne-Claude, Christo Władimirow Jawasze, Opakowanie Reichstagu, Instalacja artystyczna, dostępny w internecie: https://www.dezeen.com/2018/08/16/video-christo-jeanne-claude-interview-installation-art-movie/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R196uWnf3xmRZ
Sfotografowana rzeźba przedstawia kobietę i mężczyznę stojących przodem, zwróconych lekko ku sobie. Są oni w średnim wieku. Mężczyzna ma na sobie jasnobrązowe buty, białe skarpety, turkusowe, krótkie spodenki oraz czarną koszulę z kolorowym wzorem – w palmy. Przez prawe ramię widać przewieszoną brązową torbę, na szyi – pasek od aparatu fotograficznego. Na jego okrągłej twarzy widać okulary w okrągłej oprawie, a na głowie – czapkę z daszkiem. Kobieta ma na sobie niebieskie japonki, długie, różowe spodnie, koszulkę z kołnierzem w biało‑turkusowe pasy oraz okulary przeciwsłoneczne. W prawej dłoni trzyma białą torbę plażową w cienkie, czerwone pasy, a na lewym ramieniu ma zawieszoną niebiesko‑żółtą torbę. Oboje patrzą ku górze, a usta mężczyzny są otwarte.
Duane Hanson, „Turyści II”, 1988 r., Galeria Saatchi, Londyn, Wielka Brytania, danielleaklebes.files.wordpress.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Duane Hanson, Turyści II, Rzeźba, Galeria Saatchi, Londyn, dostępny w internecie: https://6d49d47bd32a151032ae-907965fc79c9900a93c12efeb23103bd.ssl.cf1.rackcdn.com/artworks/duane_hanson_tourists_2.jpg [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RWkXioXYsifQ0
Rzeźba przedstawia sylwetkę mężczyzny ubranego w buty o wysokich cholewkach, luźny, długi płaszcz oraz kapelusz. Materiał butów jest pomarszczony, a kapelusz oklapnięty. Pod prawym rękawem płaszcza widoczna jest duża walizka, a na plecach mężczyzny – wielka skrzynia z przymocowaną do niej mniejszą walizką. Sylwetka postaci jest pochylona, a głowa skierowana w dół. Cała rzeźba, przedstawiona na szarym tle, utrzymana jest w tym samym, wyblakłym odcieniu koloru żółto‑brązowego.
Tadeusz Kantor, „Edgar Wałpor - Człowiek z walizkami” - manekin ze sztuki S. I. Witkiewicza „Kurka wodna”, 1967‑1968 r., Muzeum Sztuki, Łódź, msl.org.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Tadeusz Kantor, Edgar Wałpor - Człowiek z walizkami” - manekin ze sztuki S. I. Witkiewicza „Kurka wodna, Asamblaż, metal, tkanina, Muzeum Sztuki, Łódź, dostępny w internecie: https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/175 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RmNGNS021NiYu
Fotografia przedstawia rzeźbę umieszczoną na czarnym podwyższeniu składającym się z elementów przypominających prostopadłościan oraz walec. Na niej umieszczony został pobity szklany kielich wewnątrz którego usypano jasne wzgórze, na którym rozmieszczono krzyże stojące na drucianych nóżkach. Otaczają one wyłaniającą się ze szczytu góry jasną, ludzką rękę, której palec serdeczny zastąpiono dwoma krótkimi kabelkami. Pośrodku otwartej dłoni umieszczono wbity nóż o czarnej rączce oraz srebrnym, zakrwawionym ostrzu. Krew cieknie z rany, sięgając prawie końca przedramienia. Z prawej strony dłoni stoi wysoka pokrzywiona drabina. Tło stanowi rozświetlona biała ściana.
Władysław Hasior, „Golgota III", 1972 r., Muzeum Narodowe, Wrocław, mnwr.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Władysław Hasior, Golgota III, asamblaż, Muzeum Narodowe, Wrocław, dostępny w internecie: https://mnwr.pl/golgota-3/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RSQcIReIHWBWc
Fotografia przedstawia ciemnoszarą rzeźbę o jednolitej, chropowatej strukturze, uchwyconą na tle jasnej ściany. Rzeźba stoi na podstawie przypominającej płaską skałę o nieregularnych krawędziach, przedstawiając kobietę stojącą w rozkroku, trzymającą się lewą ręką pod bok. Prawa ręka nagiej postaci zwisa wzdłuż ciała. Kobieta jest szczupła, ma długą szyję oraz wyciąga do przodu głowę. Jej usta są wąskie, a oczy przymrużone. Z tyłu widać spięte włosy opadające na plecy.
Alina Szapocznikow, „Trudny wiek", 1954–1956 r., The Estate of Alina Szapocznikow / Galeria Loevenbruck, Paryż, msl.org.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Alina Szapocznikow, Trudny wiek, Rzeźba, The Estate of Alina Szapocznikow / Galeria Loevenbruck, Paryż, dostępny w internecie: https://msl.org.pl/szapocznikow-trudny_wiek/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1QkRGqcj2wgM
Fotografia przedstawia wieloelementową rzeźbę ułożoną na prostopadłościennej, białej podstawie na tle pomieszczenia o ciemnej posadzce i jasnych ścianach. Rzeźba to nieregularna, czarna oraz gładka bryła o kształcie niepełnego popiersia, na którym umiejscowione zostały cztery kobiecie podbródki z fragmentem pełnych ust, policzków i nosa. Na popiersiu umieszczono cztery podbródki, od dołu: czarny, ciemno fioletowy, purpurowy, lekko różowy w odcieniach skóry.
Alina Szapocznikow, „Portret wielokrotny”, 1965–1967 r., Muzeum Sztuki, Łódź, msl.org.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Piotr Stanisławski (fot.)
Źródło: Alina Szapocznikow, Portret wielokrotny, Rzeźba, Muzeum Sztuki, Łódź, dostępny w internecie: https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/8480 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RohzrdbW15N8P
Fotografia przedstawia dzieło uchwycone na tle pomieszczenia o jasnej posadzce oraz białych ścianach. Dzieło zdaje się unosić nad posadzką. Jest czerwone, z elementami czerni, o chropowatej, nierównej oraz pomarszczonej powierzchni. Jego główną część stanowi kształt przypominający pofalowany, nierówny okrąg z dwoma pionowymi przerwami w materiale – na dole, po lewej stronie, a także po prawej stronie w centrum. Na materiale widoczne są wypukłe, horyzontalne linie, a także, głównie u góry, fakturę przypominającą pierze. Pośrodku dzieła widoczny jest wypukły, wystający element przypominający długi, cienki ptasi dziób. Jest wykonany z takiego samego materiału, co reszta dzieła, widoczne są na nim jednak czarne fragmenty. Jego koniec jest spiczasty, a przy nasadzie, z boku, znajdują się nieregularne, chropowate wypukłości.
Magdalena Abakanowicz, „Czerwony Abakan”, 1969 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Czerwony Abakan, Rzeźba, tkanina jutowa, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/720224165388855680/ [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1QNScG5W7r8i
Fotografia przedstawia rzeźby umieszczone w bardzo bliskiej odległości od siebie, w oświetlonym ciepłym światłem pomieszczeniu o drewnianej podłodze oraz żółtych ścianach. Rzeźby ustawiono naprzemiennie w czterech rzędach, w taki sposób, aby ta stojąca z przodu nie zasłaniała kolejnej za nią. Są one niemal identyczne, różnią się fałdowaniem materiału oraz detalami. Przedstawiają sylwetkę ludzką pozbawioną głowy oraz fragmentu szyi. Są szare, a te, na które pada cień – ciemnoszare. Stopy są duże, nogi przedstawiono w rozkroku. Szczupłe sylwetki przypominają skorupy, chropowate oraz nierówne, szczególnie w okolicy klatki piersiowej oraz szyi. Stoją prosto, z rękami opuszczonymi wzdłuż ciała.
Magdalena Abakanowicz, „Tłum”, 1986–1994 r., Muzeum Narodowe, Wrocław, gazetawroclawska.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Tomasz Hołod (fot.)
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Tłum, Rzeźba, Muzeum Narodowe, Wrocław, dostępny w internecie: https://gazetawroclawska.pl/muzeum-narodowe-we-wroclawiu-i-jego-oddzialy-sa-czynne-za-krotko/ar/802513 [dostęp 24.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RF6Aq4fLiNa2M
Fotografia przedstawia rzeźbę umieszczoną w pomieszczeniu o jasnej posadzce w jodełkę, białych ścianach oraz z dużymi, białymi drzwiami po lewej stronie. Ukazuje ona cztery różne zwierzęta, postawione jedno na drugim – konia, psa, kota oraz koguta. Podstawą konstrukcji jest brązowy koń o jasnobrązowej grzywie, stojący bokiem. Jego pysk jest lekko otwarty, zwierzę patrzy przed siebie. Na jego grzbiecie widoczny jest pies, którego sylwetka zdaje się lekko ugięta pod ciężarem kolejnych zwierząt. Ma długie uszy oraz łapy, a na jego białym futrze widoczne są brązowe cętki. Jego pysk jest brązowy, z jaśniejszą plamą w okolicy nosa. Jest pozbawiony ogona. Na jego plecach stoi kot. Jego tylne łapy są ugięte, przednie wyprostowane, a głowa i wzrok uniesione. Jego umaszczenie jest podobne do umaszczenia psa, jednak brąz jest nieco ciemniejszy. Ogon kota jest uniesiony. Ostatnie zwierzę to stojący na kocim grzbiecie kogut o białym upierzeniu z czarnymi elementami. Jego grzebień jest czerwony, z plamką żółci. Po lewej stronie, obok zwierząt stoi biała półka oraz masywny czarny telewizor o małym ekranie, na którym ukazany jest obraz.
Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”, 1993 r., Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Katarzyna Kozyra, Piramida zwierząt, Rzeźba, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Kozyra_K_piramida.jpg [dostęp 24.11.2021], licencja: CC BY-SA 3.0.

Bibliografia

  • Jadzińska M., Duże dzieło sztuki, Kraków 2012.

  • Little S, Sztuka. Kierunki, mistrzowie, arcydzieła, Warszawa 2005.

  • Potocka M. A., Rzeźba. Dzieje teoretyczne, Kraków 2002.

  • Richardson T., Stangos N., Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa 1980.

  • Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz, Warszawa 1996.