Budowa utworu dramatycznego – Aleksander Fredro „Zemsta”
Budowa utworu dramatycznego – Aleksander Fredro „Zemsta”
- uświadomienie przez uczniów roli dramatu w kulturze,
- powtórzenie i utrwalenie wiadomości o dramacie i jego częściach składowych.
Umiejętności
Uczeń:
- potrafi wskazać różnice w budowie poznanych lektur,
- dostrzega i rozumie wieloznaczność pojęcia dramat,
- umie wymienić rodzaje i cechy dramatu,
- potrafi wskazać osoby dramatu,
- znajduje w tekście odpowiednie fragmenty dotyczące: ekspozycji, zawiązania akcji, punktu kulminacyjnego, rozwiązania akcji,
- wie, czym jest akt, scena i odsłona,
- potrafi streścić akcję komedii,
- tworzy poprawne konstrukcje zdaniowe,
- kształci logiczne myślenie.
Metoda i forma pracy
Metody: podawcza, poszukująca, elementy heurezy, pogadanki, praca z tekstem, dyskusja.
Formy pracy: indywidualna, zbiorowa, grupowa.
Środki dydaktyczne
„Zemsta” Aleksandra Fredry, „Słownik języka polskiego”, „Słownik wyrazów obcych”, podręcznik.
1. Nauczyciel wita uczniów.
2. Następnie powtarza z nim informacje z poprzednich lekcji dotyczące postaci Aleksandra Fredry.
3. Uczniowie zapisują temat zajęć.
Nauczyciel zaprasza uczniów do dyskusji na temat: Czym się różni budowa poznanych utworów? Teksty wybrane do dyskusji zostały omówione na wcześniejszych zajęciach. Są to: „Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza, „Pan od przyrody” Zbigniewa Herberta o raz „Zemsta” Aleksandra Fredry.
Wnioski z dyskusji uczniowie zapisują w zeszytach. W notatce powinny się znaleźć informacje, że mamy trzy rodzaje literackie: epikę, której przykładem są „Krzyżacy”, lirykę i tu umieścimy „Pana od przyrody” oraz dramat, czyli w naszym wypadku „Zemsta”.
Następnie uczniowie w słownikach odszukują znaczenia słowa dramat.
Definicje:
Dramat – 1. utwór literacki, którego akcja przedstawiona jest w dialogach i monologach, przeznaczony do wystawienia na scenie; 2. jeden z trzech głównych rodzajów literackich (obok epiki i liryki), obejmujący takie utwory; 3. nieszczęście dotykające kogoś *.
* Definicja została zaczerpnięta ze Słownika języka polskiego pod redakcją M. Szymczaka, PWN, Warszawa 1994.
Dramat – jeden z trzech głównych rodzajów literackich, oparty na akcji i dialogu; sztuka sceniczna, zwłaszcza o charakterze poważnym; ciężkie przeżycie moralne, trudny konflikt życiowy; nieszczęście **.
** Definicja została zaczerpnięta ze Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1989,
4. Uczniowie zapisują w zeszytach wszystkie znaczenia słowa dramat.
Kolejno przychodzi czas na pracę z tekstem. Uczniowie przeglądają tekst lektury i wypisują osoby dramatu. Następnie kilku z nich dokonuje ustnego streszczenia lektury.
Nauczyciel z uczniami przygląda się kompozycji utworu, zwraca uwagę na: akty, sceny, didaskalia. Przypomina znaczenie niezrozumiałych terminów.
Kolejno zainteresowanie uczniów nauczyciel kieruje w stronę wewnętrznej budowy utworu. Pamiętając o treści utworu i przyglądając się jego budowie należy wyszczególnić: ekspozycję, zawiązanie akcji, rozwój akcji, punkt kulminacyjny oraz rozwiązanie akcji.
Podsumowanie przeprowadzonych zajęć. Nauczyciel przypomina cele dzisiejszej lekcji i dokonuje zebrania wiadomości na temat dramatu. Wspólnie z uczniami redaguje notatkę, która zostaje zapisana w ich zeszytach.
Treści, które powinny zostać zebrane w notatce:
Dramat obejmuje utwory przeznaczone do wystawienia na scenie. Jest rodzajem literackim, dzieli się na kilkanaście gatunków: tragedia, komedia, dramat właściwy, monodram, musical, opera, operetka.
Tekst utworu dramatycznego dzieli się na: akty, sceny, odsłony.
Didaskalia – to tekst poboczny, zawierający informację na temat realizacji spektaklu, pochodzą one od autora.
Dialogi – to tzw. tekst główny. Podstawową formą podawczą jest dialog. Wydarzenia w utworze rozgrywają się tu i teraz, na oczach widowni, narrator nie jest, zatem potrzebny.
Podstawowe części kompozycyjne dramatu:
ekspozycja – zawiera przedstawienie bohaterów głównego konfliktu, pojawienie się sytuacji początkowej, wyjściowej, z której wynikają następne,
rozwinięcie akcji – jest to rozwój, narastanie sytuacji konfliktowej,
punkt kulminacyjny – jest to splot wielu wątków, moment największego napięcia, najważniejsze wydarzenie w utworze,
rozwiązanie akcji – jest to rozwiązanie, wyjaśnienie losów postaci, forma zakończenia.
5. Bibliografia
Nagajowa M., ABC metodyki języka polskiego, Warszawa 1995,
Nasiłkowski S., Metody nauczania, Toruń 1997,
Nagajowa M., Nauka o języku dla nauki języka, Kielce 1994,
Orłowa K., Synowie H., Język ojczysty 2, Podręcznik do kształcenia językowego dla klasy pierwszej gimnazjum, Warszawa 2002,
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1975,
Szymczak M., Słownik języka polskiego, t. I – III, Warszawa 1994.
Przygotuję się do sprawdzianu mojej wiedzy. Powtórzę i nauczę się na pamięć informacji o dramacie i jego budowie.