Konstrukcja źdźbła trawy jest jednocześnie mocna i delikatna. Bardzo długa i cienka łodyga zakończona na szczycie ciężkim kłosem sprawia, że nawet przy słabym wietrze źdźbło się kołysze. Smagane silnym wiatrem wygina się, jednak nie łamie. Tę wytrzymałość na złamania trawa zawdzięcza budowie tkanek oraz ich rozmieszczeniu na obwodzie łodygi.

R1aQ7XVXo9iWa

Fotografia przedstawia źdźbła zakończone kłosami na tle wieczornego nieba.

1. Klasyfikacja tkanek roślinnych

Różnorodność tkanek jest wynikiem przystosowania się roślin do życia w środowisku lądowym. Niestabilne warunki suchego lądu, zwłaszcza okresowe susze, były powodem, dla którego rośliny musiały wytworzyć elementy transportujące i magazynujące wodę. Konieczne było też wykształcenie powłok zabezpieczających przed parowaniem. Ponadto, by rośliny mogły się utrzymać w pozycji pionowej, potrzebowały elementów usztywniających ich wiotki organizm. Powstanie tkanek było zatem odpowiedzią na czynniki środowiska.

TkankatkankaTkanka to grupa komórek o podobnym pochodzeniu i zbliżonej budowie, pełniących w organizmie określoną funkcję. U współczesnych roślin wyróżnia się tkanki twórczetkanki twórczetkanki twórcze i stałetkanki stałestałe. Komórki tkanek twórczych mają zdolność do ciągłych podziałów, co pozwala na zwiększanie się ich liczby. Komórki tkanek stałych są wyspecjalizowane do pełnienia określonej funkcji, nie mnożą się, mogą tylko rosnąć i mają kształt charakterystyczny dla danej tkanki.

R5cbKaOyW1mCo

Ilustracja przedstawia podział tkanek roślinnych w postaci schematu blokowego. Tkanki roślinne rozdzielone są na tkanki twórcze i tkanki stałe. Wśród tkanek twórczych wyszczególnione są stożek wzrostu łodygi i stożek wzrostu korzenia. Tkanki stałe dzielą się natomiast na tkankę okrywającą (skórkę i korek), miękiszową (miękisz zasadniczy, asymilacyjny, spichrzowy), przewodzącą (drewno i łyko) i wzmacniającą.

2. Tkanki twórcze

Rośliny rosną przez całe swoje życie. Za ich wzrost odpowiadają tkanki twórcze, które są zbudowane z niewielkich komórek o dużych jądrach komórkowych. Komórki te mają cienkie ściany i niewielką objętość, dlatego są zdolne do ciągłych podziałów. Komórki potomne komórek tkanki twórczej dają początek wszystkim tkankom budującym ciało rośliny.

Do tkanek twórczych należą: stożek wzrostu pędupędpędu, występujący na szczycie łodygi, oraz stożek wzrostu korzenia, obecny na końcu korzenia. Efektem podziałów komórkowych zachodzących w stożkach jest wydłużanie się rośliny. U drzew i krzewów za przyrost rośliny na grubość również odpowiadają właściwe tkanki twórcze.

Galeria ilustracji i zdjęć tkanek twórczych

RjXLZZrlcONi2

Schemat ilustrujący budowę pierwotną rośliny. Roślina rośnie w podłożu. Na czerwono zaznaczono położenie tkanek twórczych umożliwiających przyrost na grubość, na zielono stożki wzrostu pędu i korzenia. Tkanki twórcze znajdują się w łodydze i korzeniu, a stożki na szczytach korzeni i łodygi.

RTMc5cl3IKX9D

Mikrofotografia przedstawia przekrój podłużny przez stożek wzrostu pędu. Cienkościenne komórki mają duże jądra wybarwione na fioletowo.

R11RNzWVXLdmS

Ilustracja pokazuje fragment pnia i warstwy tkanek położonych pod korą, w tym tkanki twórcze umożliwiające przyrost na grubość. Widać cztery warstwy. Trzecią od zewnątrz są tkanki twórcze.

R1ZMBCUgtiBOO

Ilustracja przedstawia fragment przekroju łodygi. Pomiędzy wybarwionymi na niebiesko komórkami drewna i łyka występuje tkanka twórcza odpowiadająca za przyrost rośliny na grubość. Jest wybarwiona na różowo i składa się z rzędów prostokątnych komórek.

R1RoWWU46UROv

Mikrofotografia pokazuje tkanki szczytu korzenia w przekroju podłużnym. Korzeń wyraźnie zwęża się ku dołowi. Tworzące go komórki są cienkościenne i przeważnie zawierają duże, owalne lub okrągłe jądra, z wyjątkiem końca korzenia przypominającego trójkąt, w którym jądra są mniejsze i kuliste.

RXHglVmOgWJwv

Ilustracja przedstawia położenie tkanki twórczej u traw. Zaznaczono ją na czerwono na szczytach licznych korzeni i u podstawy członów łodygi.

3. Tkanki okrywające

Tkanka okrywającatkanka okrywającaTkanka okrywająca zabezpiecza przed uszkodzeniami i utratą wody oraz zapewnia roślinie kontakt z otoczeniem. Stanowi najbardziej zewnętrzną warstwę jej ciała. Na łodygach i korzeniach roślin zielnych, młodych drzew i krzewów występuje pod nazwą skórki. U roślin drzewiastych w miarę ich wzrostu skórka jest zastępowana korkiem.

Skórka składa się z jednej warstwy żywych komórek, które nie zawierają chloroplastów i tworzą przezroczystą warstwę. Komórki ściśle do siebie przylegają, co utrudnia utratę wody i wnikanie mikroorganizmów do wnętrza rośliny. Zewnętrzne ściany komórek skórki liści i młodych łodyg pokrywa woskowa substancja, która ogranicza parowanie. Niektóre komórki skórki spełniają dodatkowe zadania umożliwiające roślinom funkcjonowanie. Tworzą one w częściach nadziemnych roślin włoski i aparaty szparkowe, a w podziemnych – włośniki.

R1NrWhD8pd6GM

Na zdjęciu przedstawiona jest skórka (epiderma) dolnej strony liścia. Widoczne są aparaty szparkowe skórki. Aparaty szparkowe są zielone, mają kształt nerkowaty. Zbudowane są z dwóch stykających się ze sobą końcami komórek, między którymi znajduje się szparka, komórki te wypełnione są zielonymi chloroplastami. Wokół aparatów widać inne wybarwione na różowo komórki.

Korek jest tkanką okrywającą, która powstaje na powierzchni łodyg i korzeni u starszych krzewów i drzew. Tworzą go ułożone warstwowo martwe, wypełnione powietrzem komórki o zgrubiałych ścianach wysyconych substancjami nieprzepuszczalnymi dla wody i powietrza. Taka warstwa chroni przed urazami mechanicznymi, utratą wody i mrozem. Luźniej ułożone komórki korka to tzw. przetchlinki, przez które odbywa się wymiana gazowa.

Galeria ilustracji i zdjęć tkanek okrywających

R2p8yA8rYMp0E

Ilustracja przedstawia przekrój poprzeczny przez niewielki fragment rośliny. Górną warstwę stanowią komórki skórki o falistych brzegach od strony powierzchni rośliny, natomiast w przekroju poprzecznym mające kształt zbliżony do prostokąta. Komórki te ściśle do siebie przylegają i są pokryte cienką warstwą wosku. U góry grafiki widać tekst: Komórki skórki pokrywają powierzchnię rośliny, tworzą przezroczystą, zwartą, nieprzepuszczalną warstwę wyglądem i funkcją przypominającą przezroczystą folię.

R1YjksO0Zx405

Ilustracja przedstawia przekrój poprzeczny zewnętrznego fragmentu rośliny pokrytego korkiem. Korek, w postaci ściśle przylegających do siebie, grubościennych i pustych w środku, regularnie ułożonych komórek, stanowi najbardziej zewnętrzną warstwę rośliny. W centralnej części ilustracji widoczne jest zgrupowanie luźno ułożonych, pełnych komórek korka, podpisane jako przetchlinka. Pod warstwą korka znajdują się luźno ułożone, duże komórki miękiszu. Nad grafiką znajduje się tekst: Korek to tkanka okrywająca, pokrywająca starsze organy. Jest wielowarstwowa, martwa, nie przepuszcza wody i drobnoustrojów.

R5hFCbxMlyiRn

Ilustracja przedstawia pień brzozy. Kora jest biało‑czarna, miejscami popękana. Nad zdjęciem widać tekst: Zdrewniałe łodygi drzew, na przykład brzozy, pokryte są korkiem.

Galeria ilustracji i zdjęć wytworów skórki

RW1BJjOCVvRAK

Ilustracja przedstawia trzy rysunki zielonych aparatów szparkowych w powiększeniu mikroskopowym. Pierwszy od góry to widok otwartej szparki. Dwie stykające się końcami, nerkowate komórki mają wewnątrz liczne zielone organelle – chloroplasty. Między nimi widać otwór. Poniżej ukazano schemat aparatu szparkowego w przekroju. Pod aparatem szparkowym znajduje się w liściu wolna duża przestrzeń. Otaczają ją komórki z chloroplastami. Po prawej stronie, w kole, znajduje się fotografia mikroskopowa skórki z aparatami szparkowymi. Znajdują się one pomiędzy prostokątnymi komórkami skórki.

RzxeoC9nxGY7O

Ilustracja przedstawia po lewej schematyczny przekrój przez wydłużoną komórkę – włośnik, oznaczony kolorem błękitnym. Wciska się on pomiędzy brązowe grudki gleby. Po prawej fotografia pojedynczego, niewielkiego korzenia grochu z wyrastającymi z niego prostopadle cienkimi, licznymi włośnikami. Włośniki gęsto wyrastają z korzenia, nie ma ich jedynie na górnym i dolnym jego odcinku.

R1KCci5KDJhtT

Dwie czarno‑białe fotografie z mikroskopu elektronowego przedstawiają dwa rodzaje włosków wystających nad powierzchnię skórki. Po lewej stronie przedstawiony jest jednokomórkowy włosek wydzielniczy pokrzywy. Fotografia przedstawia kilka włosków. Są one cienkie, odstają od liścia prostopadle. Nad fotografią znajduje się schematyczny rysunek włoska, składającego się z jednej komórki, grubszej u podstawy i zwężającej się ku górze, ale zakończonej niewielką główką. Po prawej stronie ukazano wielokomórkowe włoski wydzielnicze pelargonii. Są grube, z wydatną kulistą główką. Nad fotografią znajduje się schematyczny rysunek włoska gruczołowego, na którym widać tworzące go komórki o zróżnicowanym kształcie.

1

Polecenie 3

RT4EdBBnMzdcS

Ilustracja przedstawia górną część pędu przytulii czepnej, na którym znajduje się kilka podłużnych, spiczasto zakończonych, lekko wygiętych w górę liści, a także kwiatostany z niepozornymi, drobnymi, białymi kwiatami. Wszystkie organy pokryte są drobnymi twardymi włoskami o zagiętych końcach.

R1DXq7bfknFL6

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę, które elementy widoczne na zdjęciu mogą ułatwiać przyczepianie.

Pokaż odpowiedź

Pędy przytulii czepnej mogą się przyczepiać do sierści i odzieży dzięki haczykowatym włoskom. Dzięki temu roślina może być rozsiewana przez zwierzęta i ludzi na dużych odległościach.

Ciekawostka

W Hiszpanii i Portugalii uprawiane są dęby korkowe, z których pozyskiwany jest korek, czyli zewnętrzna warstwa kory. Podczas okorowywania, czyli zdejmowania go płatami z drzew, nie uszkadza się wewnętrznych części, które w następnych latach odbudowują korę. Kolejne okorowanie można wykonać dopiero po 10 latach. W ciągu życia pojedynczego drzewa korek pozyskuje się zwykle 12 razy.

R6pUQmolfB2pk

Fotografia przedstawia stertę płatów kory dębów korkowych.

4. Tkanki miękiszowe

Główną masę ciała roślin stanowią tkanki miękiszowetkanka miękiszowatkanki miękiszowe. Komórki tej tkanki są z reguły duże, cienkościenne i luźno ułożone. Pomiędzy nimi znajdują się wolne przestrzenie nazywane przestworami międzykomórkowymi. Zależnie od pełnionej funkcji wyróżnia się trzy rodzaje miękiszu:

• miękisz asymilacyjnyasymilacjaasymilacyjny – występuje we wszystkich zielonych częściach rośliny, głównie w liściach; jego komórki zawierają dużo chloroplastów, co umożliwia przeprowadzanie fotosyntezyfotosyntezafotosyntezy;

• miękisz zasadniczy – wypełnia całe wnętrze rośliny; jego żywe komórki są luźno ułożone i zawierają duże wakuole; występują w łodygach, korzeniach, mięsistych owocach;

• miękisz spichrzowy – magazynuje substancje pokarmowe i wodę; znajduje się w łodygach, korzeniach oraz w nasionach roślin.

Galeria ilustracji miękiszu

R13PHs5ex6Mbl

Ilustracja przedstawia przekrój poprzeczny fragmentu liścia. Od góry widoczne są: cienka warstwa wosku, jedna warstwa ściśle ułożonych, niewielkich komórek skórki, jedna warstwa ściśle ułożonych, dużych komórek miękiszu asymilacyjnego o kształcie cylindrycznym, poniżej luźno rozmieszczone, mniejsze i o nieregularnym kształcie komórki miękiszu asymilacyjnego, u dołu komórki skórki z aparatem szparkowym składającym się z dwóch komórek, między którymi jest szparka. Ściany komórkowe miękiszu asymilacyjnego są cienkie, zawiera on dużo chloroplastów i duże wakuole. Ponad obrazkiem tekst: Miękisz asymilacyjny występuje głównie w liściach i wyróżnia się dużą ilością chloroplastów.

R9rkshA4zSi5o

Ilustracja przedstawia duże komórki w kolorze brązowym z wypełniającymi je niemal w całości, oznaczonymi błękitnym kolorem wakuolami. Są to luźno ułożone komórki miękiszu zasadniczego, który wypełnia przestrzenie między innymi tkankami. Ponad obrazkiem widać tekst: Miękisz zasadniczy wypełnia przestrzenie między innymi tkankami.

R1V7svND4wkz6

Ilustracja przedstawia kilka ściśle przylegających do siebie komórek, zaznaczonych kolorem beżowym. W każdej z nich znajdują się liczne oznaczone na fioletowo ziarnistości materiałów zapasowych oraz kilka małych wakuol. Ponad obrazkiem widać tekst: Miękisz spichrzowy gromadzi materiały zapasowe: skrobię, tłuszcze, białka lub wodę

1

Doświadczenie 1

Problem badawczy: Czy komórki miękiszu spichrzowego bulwy ziemniaka magazynują skrobię?

Hipoteza 1

Hipoteza 1

Komórki miękiszu spichrzowego bulwy ziemniaka magazynują skrobię.

Hipoteza 2

Hipoteza 2

Komórki miękiszu spichrzowego bulwy ziemniaka są pozbawione skrobi.

Co będzie potrzebne

• przekrojona bulwa ziemniaka

• skrobia

• płyn Lugola

• mikroskop

• sprzęt do mikroskopowania

Instrukcja

1. Na szkiełko podstawowe nanieś zakraplaczem kroplę wody.

2. Zeskrob żyletką nieco miękiszu bulwy ziemniaka.

3. Za pomocą igły preparacyjnej umieść odrobinę miąższu w kropli wody.

4. Dodaj kroplę płynu Lugola.

5. Przygotuj próbę kontrolną: na szkiełko podstawowe nanieś skrobię spożywczą, a na nią kilka kropel płynu Lugola.

6. Przykryj preparaty szkiełkiem nakrywkowym i oglądaj je pod 100‑krotnym powiększeniem.

7. Zaobserwuj wybarwione ziarna skrobi oraz kształt i ułożenie komórek miękiszu spichrzowego.

8. Wykonaj schematyczny rysunek komórek miękiszu i opisz go.

R1TwJ5aih3xtz

Ilustracja przedstawia zabarwione na fioletowo ziarna skrobi w bulwie ziemniaka. Są to owalne struktury o różnym rozmiarze.

RqVdqMd5UiW2K

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Wyniki: Opisz, co widzisz pod mikroskopem, zwracając uwagę na zabarwienie.

Wnioski: Płyn Lugola jest odczynnikiem pozwalającym wykryć skrobię, ponieważ pod jego wpływem zabarwia się ona na kolor niebieskofioletowy.

Pokaż odpowiedź

Wyniki: Skrobia w próbie badawczej zabarwia się pod wpływem płynu Lugola na kolor niebieskofioletowy. W komórkach miękiszu ziemniaka widoczne są liczne niebieskofioletowe ziarna.

Wnioski: Miękisz bulwy ziemniaka zawiera wiele ziaren skrobi, które są materiałem zapasowym roślin. Hipoteza 1 jest prawdziwa, a hipoteza 2 – nieprawdziwa.

5. Tkanki wzmacniające

Tkanki wzmacniającetkanka wzmacniającaTkanki wzmacniające nadają roślinie sztywność i elastyczność dzięki zgrubiałym ścianom komórek, z których są zbudowane. Te cechy są szczególnie ważne u tych roślin lądowych, które osiągają duże rozmiary. Kształt komórek tkanek wzmacniających zależy od ich położenia w roślinie. Mogą występować w formie wydłużonych włókien (np. w łodygach lnu i konopi) lub pojedynczych, małych komórek o nieregularnym kształcie (np. w owocach gruszy, łupinach orzechów i pestkach owoców). W młodych częściach roślin tkanka wzmacniająca jest zbudowana z żywych komórek, natomiast w starszych częściach roślin komórki tkanek wzmacniających są martwe.

Galeria ilustracji i zdjęć tkanek wzmacniających

R1V9PbuI4meoV

Ilustracja przedstawia dwa żółte rysunki, obrazujące przekrój podłużny i poprzeczny przez żywą tkankę wzmacniającą. Komórki tej tkanki mają częściowo pogrubione ściany komórkowe, co zaznaczono kolorem szarym. Na górze ilustracji napis: Żywa tkanka wzmacniająca nadaje mechaniczną odporność młodym częściom roślin.

RHtO5nCneM0oJ

Fotografia mikroskopowa barwionego preparatu przekroju przez łodygę. U góry w powiększeniu ukazano liczne, przylegające do siebie komórki znajdujące się pod skórką. To tkanka wzmacniająca.

RdH0MzxSHuFnq

Z lewej strony ilustracji znajdują się dwa beżowe, wrzecionowate włókna martwej tkanki wzmacniającej. Jedno z nich jest przecięte pośrodku, a obok, pośrodku ilustracji, znajduje się przekrój poprzeczny tego włókna. Na przekroju widać ściśle ułożone, wielokątne komórki o grubych ścianach. Po prawej stronie przedstawiono dwie owalne komórki. Mają one bardzo grube ściany, składające się z kilku warstw. Na górze ilustracji napis: Martwa tkanka wzmacniająca występuje w starszych organach roślin narażonych na rozciąganie lub ucisk.

RnX5fckDomw3V

Ilustracja przedstawia fotografię mikroskopową komórek sklerenchymy w liściu draceny. Są one wybarwione na czerwono. U góry w przybliżeniu ukazano fragment z komórkami tkanki wzmacniającej o zgrubiałych ścianach.

1

Obserwacja 2

Problem badawczy: Jakie są cechy budowy komórek tkanki wzmacniającej owocu gruszy?

Hipoteza 1

Hipoteza 1

Komórki tkanki wzmacniającej owocu gruszy mają kształt zbliżony do wielokąta i grube ściany komórkowe.

Hipoteza 2

Hipoteza 2

Komórki tkanki wzmacniającej owocu gruszy mają wydłużony kształt i cienkie ściany komórkowe.

Co będzie potrzebne

• owoc gruszy

• mikroskop

• sprzęt do mikroskopowania

Instrukcja

1. Niewielką ilość miąższu owocu gruszy z okolic komór nasiennych (czyli tzw. ogryzka) zeskrob żyletką i rozetrzyj na szkiełku podstawowym.

2. Za pomocą zakraplacza nanieś na szkiełko kroplę wody.

3. Przykryj preparat szkiełkiem nakrywkowym i oglądaj go pod 100‑krotnym powiększeniem.

4. Obserwuj skupienia komórek tkanki wzmacniającej w powiększeniu 100‑krotnym.

5. Wykonaj schematyczny rysunek obserwowanych komórek.

R1ZYAIFmxycGU

Fotografia mikroskopowa przedstawia komórki tkanki wzmacniającej w owocu gruszy. Mają kształt podobny do wielokąta, bardzo grube, silnie zdrewniałe ściany komórkowe. Są wybarwione na różowo.

R1Ns3l9PMy5tc

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Wyniki: Zanotuj, co widzisz pod mikroskopem. Zwróć uwagę na budowę ścian komórkowych i ułożenie komórek.

Wnioski: Zweryfikuj hipotezy.

Pokaż odpowiedź

Wyniki: Komórki tkanki wzmacniającej owocu gruszy mają kształt zbliżony do wielokąta i bardzo grube ściany komórkowe. Są ściśle ułożone.

Wnioski: Obserwowane komórki mają budowę typową dla komórek tkanki wzmacniającej – obecne są u nich bardzo grube ściany komórkowe. Hipoteza 1 jest prawdziwa, a hipoteza 2 – nieprawdziwa.

Ciekawostka

Wytrzymałość włókien roślinnych na obciążenia jest porównywalna z wytrzymałością kutego żelaza, a ich rozciągliwość może być nawet 50 razy większa.

RfNqCcbLQX2wL

Ilustracja przedstawia łodygę konopi, z której obdarto zewnętrzną część, tworzącą włókna. Przypomina ona pajęczynę.

6. Tkanki przewodzące

Im roślina jest wyższa, tym trudniej dostarczyć komórkom położonym na szczycie potrzebną ilość wody i substancji pokarmowych. Za ich transport odpowiadają tkanki przewodzącetkanka przewodzącatkanki przewodzące: drewno i łyko, które biegną wzdłuż rośliny. Typowe tkanki przewodzące występują u roślin naczyniowych, czyli paprotników i roślin nasiennych (nagonasiennych i okrytonasiennych).

Drewno jest zbudowane z martwych, zdrewniałych i pustych w środku komórek ułożonych jedna nad drugą. Ich poprzeczne ściany zanikły, więc przypominają długie rurki nazywane naczyniami. Przewodzą one wodę wraz z substancjami mineralnymi od korzeni przez łodygę aż do liści, kwiatów i owoców.

R1C5TuLK8mOLw

Ilustracja składa się z dwóch części. Pierwsza pokazuje transport wody przez otwarte aparaty szparkowe przy pochmurnej pogodzie. Druga pokazuje funkcjonowanie liścia przy zamkniętych aparatach szparkowych podczas dużego nasłonecznienia. Każdy z rysunków składa się z wizerunku blaszki liściowej i przekroju poprzecznego przez blaszkę. Strzałkami zaznaczono przepływ wody. Woda przepływa przez naczynie, następnie dostaje się do przestworów międzykomórkowych, które znajdują się pod aparatem szparkowym. Gdy pogoda jest słoneczna, aparat szparkowy jest szeroko otwarty i parująca woda szybko wydostaje się przez szparę. Gdy pogoda jest pochmurna przepływ też się odbywa, ale znacznie wolnej.

Ilustracja składa się z dwóch części. Pierwsza pokazuje transport wody przez otwarte aparaty szparkowe przy pochmurnej pogodzie. Druga pokazuje funkcjonowanie liścia przy zamkniętych aparatach szparkowych podczas dużego nasłonecznienia. Każdy z rysunków składa się z wizerunku blaszki liściowej i przekroju poprzecznego przez blaszkę. Strzałkami zaznaczono przepływ wody. Woda przepływa przez naczynie, następnie dostaje się do przestworów międzykomórkowych, które znajdują się pod aparatem szparkowym. Gdy pogoda jest słoneczna, aparat szparkowy jest szeroko otwarty i parująca woda szybko wydostaje się przez szparę. Gdy pogoda jest pochmurna przepływ też się odbywa, ale znacznie wolnej.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PIie1mvwt

Łyko przewodzi po całej roślinie substancje pokarmowe, głównie cukry, wytworzone w liściach podczas fotosyntezy. Zbudowane jest z żywych, wydłużonych komórek, których poprzeczne ściany mają wiele otworów i przypominają sita. Komórki ułożone jedna nad drugą tworzą długie ciągi – rurki sitowe, przez które substancje pokarmowe przekazywane są z komórki do komórki.

Galeria zdjęć i ilustracji tkanek przewodzących

RqTbBgj9MFHE1

Ilustracja przedstawia jasnobrązowe, silnie wydłużone komórki. Są one ściśle ułożone. Niektóre są mniejsze i zawierają jądro. Inne, zwane naczyniami, w ścianach mają liczne, małe otworki. Ta tkanka przewodzi wodę. Jest to drewno.

R7hHHRGMASGJe

Fotografia mikroskopowa przedstawia wiele komórek w różnych kolorach. To przekrój przez zdrewniałą gałązkę. Powiększenie obok wskazuje naczynia, wielokątne komórki o ścianach wybarwionych na liliowo.

Rlqty2PPlAH4g

Ilustracja przedstawia długie, rurkowate komórki. Między nimi w poziomie znajdują się ściany z licznymi otworami. Ta tkanka to łyko, które przewodzi różne substancje. Z boku ukazano wydłużone komórki naczyń z błękitną zawartością.

RZuMBQTSk5p44

Fotografia mikroskopowa przedstawia łyko w dużym zbliżeniu. Komórki są wybarwione na różowo i podpisane: komórki sitowe.

1

Polecenie 6

Rozpoznaj tkanki widoczne na przekrojach poprzecznych.

R1ATombojpwIx

Ilustracja przedstawia obraz mikroskopowy przekroju poprzecznego przez liść. Po obydwu stronach przekroju najbardziej zewnętrzną warstwę tworzą płaskie, ściśle przylegające do siebie komórki. W górnej części przekroju poniżej wspomnianej warstwy znajdują się podłużne, wybarwione na różowo komórki ustawione prostopadle do poprzedniej warstwy. W centralnej części przekroju znajduje się skupisko bardzo małych komórek tworzące okrąg. Pod i nad nimi znajdują się wybarwione na czerwono komórki o grubych ścianach. Resztę przekroju wypełniają duże, owalne, luźno ułożone komórki zabarwione na niebieskawo.

R1HlVrXJrYgI9

Mikrofotografia przedstawia fragment przekroju poprzecznego liścia. Na obrzeżach przekroju widoczne są małe, płaskie komórki tworzące warstwę. Pod nimi znajduje się warstwa większych, wybarwionych na zielono komórek. Najbardziej wewnątrz obecna jest szeroka warstwa złożona z dużych, luźno ułożonych komórek zabarwionych na niebieskawo. Skupiska zabarwionych na pomarańczowo komórek o grubych ścianach rozmieszczone są nieregularnie na przekroju.

RBFSW4KQDpaSH

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę na wielkość, kształt i ułożenie poszczególnych grup komórek.

Pokaż odpowiedź

Na pierwszym przekroju poprzecznym liścia widoczne są: skórka z aparatem szparkowym, miękisz asymilacyjny położony pod skórką, tkanki przewodzące widoczne centralnie na środku zdjęcia oraz położone przy nich tkanki wzmacniające.

Rbx5nul1owOeA

Zdjęcie mikroskopowe przedstawia przekrój przez liść. Wskaźnikami zaznaczono: skórkę, aparat szparkowy, tkanki przewodzące, tkankę wzmacniającą, miękisz asymilacyjny.

Na drugim zdjęciu widoczne są: skórka z aparatami szparkowymi, tkanki wzmacniające zebrane na obrzeżach, tkanki przewodzące rozmieszczone w kilku skupiskach i miękisz asymilacyjny wypełniający wnętrze liścia.

R160hopklowOk

Zdjęcie mikroskopowe przedstawia przekrój przez liść. Zaznaczone są tkanki: skórka, tkanki przewodzące, tkanki wzmacniające, miękisz.

Podsumowanie

• Ciało roślin budują tkanki, czyli zespoły komórek o podobnej budowie, wyspecjalizowane do pełnienia określonych funkcji.

• Tkanki twórcze mają komórki o cienkich ścianach i niewielkiej objętości, zachowujące stałą zdolność do podziałów. Odpowiadają za wzrost rośliny na długość i grubość.

• Tkanki okrywające są zbudowane z płaskich, silnie przylegających do siebie komórek. Zabezpieczają roślinę przed wpływem środowiska zewnętrznego.

• Tkanki przewodzące są zbudowane z podłużnych komórek ustawionych jedna nad drugą. Odpowiadają za transport wody i substancji odżywczych do wszystkich części rośliny.

• Miękisz jest zbudowany z reguły z dużych, cienkościennych, luźno ułożonych komórek i wypełnia przestrzenie między innymi tkankami. Magazynuje substancje wytworzone przez roślinę, a gdy zawiera chloroplasty – prowadzi fotosyntezę.

• Tkanki wzmacniające są zbudowane z komórek o grubych ścianach komórkowych, dzięki czemu nadają pędom roślin sztywność i elastyczność.

Praca domowa

Słownik

Zadania