Być wielbicielem Wisławy Szymborskiej
Być wielbicielem Wisławy Szymborskiej
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zapoznaje się z sylwetką twórczą Wisławy Szymborskiej,
zapoznaje się z charakterystycznymi cechami poezji Szymborskiej.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
przedstawić twórczość Wisławy Szymborskiej,
wskazać charakterystyczne cechy poezji Szymborskiej.
2. Metoda i forma pracy
Dyskusja, praca w grupach, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tekstami Szymborskiej.
3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze Poezji Wisławy Szymborskiej.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Sprawdzenie listy obecności. Wykład: informacje o Szymborskiej, wskazanie m.in. na następujące fakty: noblistka, niechęć do dziennikarzy, wstydliwy fragment życia (pierwsze dwa tomiki świadczą o uwiedzeniu komunistyczną ideologią - sama poetka określa ten okres jako najgorsze doświadczenie w życiu), jej wiersze to skończone arcydzieła.
b) Faza realizacyjna
1. Praca z tekstem: analiza i interpretacja wierszy: Radość pisania, Nic dwa razy, Dwie małpy Bruegla.
2. Radość pisania – tajemnica twórczego pisania:
Co jest rzeczywistością w wierszu? (napisana sarna, napisany las)
Jak powstaje literacka rzeczywistość? (każde napisane słowo powołuje do życia napisane zjawiska i rzeczy)
Czy poeta posiada władzę?
Jest w kropli atramentu spory zapas
Myśliwych z przymrużonym okiem
Gotowych zbiec po stromym piórze w dół,
Otoczyć sarnę, złożyć się do strzału.
(tak, poeta w jednej chwili może podjąć decyzję o życiu i o śmierci; jedno słowo i napisaną sarnę spotyka śmierć)
Jaką władzę posiada poetka?
Nic dwa razy - głęboki traktat filozoficzny, wiersz o przemijaniu:
Do jakiej filozofii odwołuje się poetka?
Kim był Heraklit? (filozofem, który mówił, iż nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki)
Jak rozumiecie metaforę rzeki?
Próba naprowadzenia uczniów, że w świecie żadne zdarzenie nie jest powtarzalne, a wrażenia i uczucia są względne - zmieniają się ciągle.
W którym miejscu w utworze zostaje podkreślona wyjątkowość każdego człowieka?
Uśmiechnięci, współobjęci
Spróbujemy szukać zgody,
Choć różnimy się od siebie
Jak dwie krople czystej wody.
Zastanówcie się, czy dwie krople czystej wody mogą być identyczne?
Dwie małpy Bruegla:
Kim jest tytułowy Bruegl? (Peter Breughel – malarz. Namalował obraz Dwie małpy. Przedstawia on dwie małpy siedzące w oknie i przykute do ściany łańcuchem. Za oknem widać miasto oraz morze z pływającymi po nim łódkami. Jedna z małp patrzy na oglądającego obraz, druga jest odwrócona bokiem i przysypia)
Gdzie znajduje się podmiot liryczny? (podmiot liryczny został umieszczony niejako w środku namalowanego obrazu)
Jakie tematy zostały poruszone w wierszu?
Jaka jest rzeczywistość wiersza?
Kim są egzaminatorzy?
Jaki przedmiot zdaje podmiot liryczny?
Jak myślicie, dlaczego małpy w wierszu ironicznie słuchają pytanego?
Koncept wiersza Szymborskiej polega na odwróceniu ról - natura sprawdza istotę ludzką z człowieczeństwa.
c) Faza podsumowująca
Podsumowanie charakterystycznych cech poezji Wisławy Szymborskiej:
zwięzłość, oszczędność wypowiedzi,
subtelne operowanie emocjami,
przywołanie zjawisk pozornie banalnych jako punkt wyjścia do głębokich refleksji,
operowanie paradoksami,
fascynacja ewolucją i przyrodą,
niechęć do historii, sceptycyzm wobec ludzkich dokonań,
niedomknięta kompozycja utworów,
korzystanie z filozofii antycznej, m.in. nawiązanie do Heraklita,
częste odwołania do tekstów kultury - malarstwo, literatura,
dowcip - pokrewny manierystycznemu konceptowi,
motyw zdziwienia światem - zaskoczenie rzeczami banalnie prostymi,
obrona indywidualności.
5. Bibliografia
W. Szymborska, Poezje, PIW, Warszawa 1977.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Wybierzcie dwa wiersze z dowolnego tomiku Wisławy Szymborskiej. Następnie przeanalizujcie i zinterpretujcie oraz wskażcie charakterystyczne cechy występujące w tych wierszach.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Lekcja poświęcona analizie wierszy Wisławy Szymborskiej – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego.