Całe nasze życie utkane jest z pamięci... M. Czapska, Babcia, T. Różewicz, Przepaść.

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

1. zna sylwetkę i twórczość Tadeusza Różewicza,

2. rozumie wartość osób starszych w społeczeństwie,

3. rozumie sens i znaczenia Dnia Babci.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. wskazać i nazwać środki artystyczne oraz słowa klucze w wierszu T. Różewicza, Przepaść,

2. wypowiedzieć się na temat roli osób starszych w społeczeństwie i rodzinie,

3. wyciągnąć wnioski z tekstu M. Czapskiej, Babcia.

2. Metoda i forma pracy

Metoda problemowa, metoda podawcza, dyskusja dydaktyczna, praca z tekstem epickim i lirycznym praca indywidualna ucznia.

3. Środki dydaktyczne

Tekst liryczny (T. Różewicz, Przepaść) i epicki (M. Czapska, Babcia), reprodukcje obrazów i zdjęcia przedstawiające osoby starsze.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Zapoznanie uczniów z tematem lekcji. Zwrócenie uwagi na aktywną obecność ludzi starszych w różnych dziedzinach życia.

b) Faza realizacyjna

1. Zaprezentowanie zdjęć i reprodukcji obrazów przedstawiających ludzi starszych

   • dyskusja na temat: „Czy portret starszego człowieka jest brzydki?”

   • próba postawienia tezy: „Nie wygląd zewnętrzny decyduje o pięknie wewnętrznym”.

2. Głośne odczytanie przez uczniów tekstu M. Czapskiej, Babcia

   • rozmowa na temat obecności i roli dziadków w życiu człowieka,

   • przypomnienie o sensie Dnia Babci,

   • postawienie uczniom pytania: „Na podstawie tekstu M. Czapskiej i własnych doświadczeń spróbujcie wymienić wartości, jakie wnoszą ludzie starsi w życie społeczne i rodzinne?

3. Postawienie problemu: „Jaka jest sytuacja starszych ludzi w naszym społeczeństwie? Jaki jest nasz stosunek do ludzi starszych?”.

4. Rozdanie uczniom tekstu wiersza T. Różewicza, Przepaść.

5. Krótkie przypomnienie lub zaprezentowanie sylwetki i cech twórczości T. Różewcza.

6. Odczytanie wiersza.

7. Analiza i interpretacja wiersza:

   • kim jest bohaterka wiersza i w jakiej sytuacji została przedstawiona? (starsza kobieta w momencie próby przejścia przez ulicę),

   • na jakie dwie części – obrazy poetyckie można podzielić ten wiersz? (sfera ciemności, kiedy Babcia samotnie zmaga się z otchłanią ciała i sfera światła, gdy podchodzi do niej chłopiec),

   • jakimi środkami stylistycznymi posługuje się poeta, aby podkreślić dramatyczność opisywanej sytuacji? (hiperbola – ulica staje się niemożliwą do przebycia otchłanią, przepaścią).

c) Faza podsumowująca

1. Rozmowa z uczniami na temat: „Jaki problem moralny porusza Tadeusz Różewicz w swoim wierszu?”, „Czy zauważyłbyś taką sytuację, czy potrafiłbyś zareagować?”.

2. Uczniowie samodzielnie zapisują wnioski z dyskusji.

5. Bibliografia

Czapska M., Całe nasze życie utkane jest z pamięci, [w:] T. Garsztka, Z. Grabowska, G. Olszewska, Z XX i XXI wieku, podręcznik do I klasy gimnazjum, Znak, Kraków 1999, s. 148‑149.

Różewicz T, Przepaść http://www.poezja.org/index.php?akcja=wierszeznanych&ude=1209

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Całe nasze życie utkane jest z pamięci.... Napisz list do swoje Babci.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz przeznaczony realizacji w gimnazjum, ale można również ograniczyć materiał i skoncentrować się na tekście Tadeusza Różewicza. W takiej sytuacji lekcja z powodzeniem może odbyć się również w starszych klasach szkoły podstawowej.