Wstęp

KlimatklimatKlimat to przeciętne, powtarzające się corocznie stany atmosfery występujące na danym obszarze, określone na podstawie wieloletnich obserwacji i pomiarów składników pogody.

Aby scharakteryzować klimat danego obszaru należy opisać jego główne składniki. Najważniejsze z nich to: średnia temperatura powietrza i sumy opadów atmosferycznych.

Drugorzędne znaczenie mają wiatry, zachmurzenie, ciśnienie atmosferyczne, wilgotność powietrza, występowanie burz, mgieł, czy innych zjawisk pogodowych.

RUn52R6hOfgg81
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Nauczysz się
  1. wyjaśniać związek rozkładu temperatur powietrza i opadów atmosferycznych z czynnikami je kształtującymi,

  2. wymieniać cechy klimatu przejściowego,

  3. opisywać okres wegetacyjnyokres wegetacyjnyokres wegetacyjny roślin.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  1. wymienia cechy klimatu Polski;

  2. wyjaśnia związek rozkładu temperatur powietrza i opadów atmosferycznych z czynnikami je kształtującymi;

  3. charakteryzuje klimat przejściowy.

m83c092d8e421acf6_1502093859156_0

CECHY KLIMATU POLSKI - audiobook

Rozdziały audiobooka:

  1. Klimat Polski jako przykład klimatu przejściowego

  2. Jakie wiatry wieją w Polsce?

  3. Czynniki wpływające na okres wegetacyjny roślin w Polsce

1
Uwaga!

Notatka dla prowadzącego:

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak wdrożyć materiały multimedialne w tok lekcji.

RZDp59Zs4g1Wo1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RgUDSSAl0myzj1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego załącznik do scenariusza lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Podczas odsłuchiwania audiobooka zwróć uwagę na najważniejsze cechy klimatuklimatklimatu Polski.

Postaraj się zapamiętać czynniki najmocniej wpływające na klimat Polski.

RJbd7BtI8gHXG1
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Po wysłuchaniu materiału, zastanów się, jakie czynniki kształtują stan pogody dla wybranego województwa w okresie lata i zimy.

Polecenie 2

Wiatr przynosi czasami duże zmiany pogodowe. Na podstawie kierunku, z którego aktualnie wieje wiatr w twoim mieście zaprognozuj pogodę. Sprawdź ją później z oficjalnie podaną lokalną prognozą. Zwróć uwagę na kierunek wiatru, aktualną porę roku oraz położenie Twojej miejscowości.

Polecenie 3

Określ krainę geograficzną, dokładne położenie miejscowości, w której mieszkasz. Sprawdź warunki pogodowe w ostatnim sezonie letnim w twojej miejscowości. Oceń, czy to był dobry sezon dla rolników, czy pogoda miała wpływ na ceny owoców i warzyw w twoim regionie? Czy sytuacja w twoim regionie wyglądała tak samo, jak w innych regionach Polski? Przedstaw odpowiednie argumenty.

m83c092d8e421acf6_1502093867461_0

Podsumowanie

Polska położona jest w strefie klimatuklimatklimatu umiarkowanego o cechach przejściowych. Konsekwencjami tego są między innymi duża zmienność pogody oraz występowanie 6 termicznych pór rokutermiczne pory rokutermicznych pór roku. Przewaga wpływów wilgotnego powietrza morskiego na północy i zachodzie powoduje mniejsze roczne amplitudy temperatur na zachodzie w porównaniu do części wschodniej sprawiając, iż klimatklimatklimat jest tam łagodniejszy. Natomiast przewaga wpływów suchego powietrza kontynentalnego na wschodzie kraju powoduje większe roczne amplitudy temperatur, skutkiem czego klimatklimatklimat jest ostrzejszy, niż na zachodzie. Z kolei klimatklimatklimat górski na południu Polski charakteryzuje się obniżonymi temperaturami oraz zwiększoną ilością opadów. Średnia roczna suma opadów atmosferycznych w Polsce wynosi około 600 mm (poza górami). Większość opadów obserwuje się latem. W Polsce przeważają wiatry zachodnie. Lokalnie występują halny w górach i bryzy nad morzem.

RwtJfk60eAvrs1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Praca domowa
Polecenie 4.1

Zaobserwuj stany pogody we własnym mieście przez 10 dni i skonfrontuj je z danymi pogodowymi podawanymi przez wybraną stację telewizyjną. Porównaj dane. Możesz skorzystać z przygotowanej tabeli.

ReefssdlsoqOc1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1QzOzeZ7ECAF1
Poniżej znajduje się klawisz „Pobierz załącznik” z symbolem pobierania plików (strzałka skierowana w dół) umożliwiający pobranie i zapisanie na dysku lokalnym tabeli do zapisywania pomiarów zgodnie z poleceniem do pracy domowej.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
m83c092d8e421acf6_1503905579466_0

Zadania

Ćwiczenie 1
R18FQYve1zN2F1
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 1 zatytułowane „Cechy klimatu umiarkowanego”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: ” Określ cechy klimatu umiarkowanego typu przejściowego na przykładzie klimatu Polski. Oceń prawdziwość podanych informacji”. Poniżej polecenia w sześciu oddzielonych linijkach umieszczone zostały różne informacje charakteryzujące różne typy klimatów. Należy zaznaczy te, które są prawdziwe klimatu umiarkowanego typu przejściowego. Po prawej stronie w każdej linijce są okienka wyboru „Prawda” i „Fałsz”. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RiG5CTfKoAmYp1
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 2 zatytułowane „Wiatry wiejące w Polsce”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Uzupełnij zdania odpowiedni wyrazami lub frazami. Skorzystaj z banku słów”. Poniżej polecenia umieszczono sześć różnych zdań zawierających informacje charakteryzujące różne typy wiatrów. Informacje są niepełne. W tekście znajdują się puste okienka, które należy wypełnić wyrażeniami, które umieszczone są w ramkach poniżej tekstu ćwiczenia. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
Rs73ED063g2IF1
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 3 zatytułowane „Okres wegetacyjny w Polsce”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: ” Po wysłuchaniu materiału zaznacz prawidłową odpowiedź.” Poniżej polecenia zamieszczony został tekst, gdzie w siedmiu zdaniach zawarto różne informacje o porach roku i okresie wegetacyjnym w Polsce. Tekst należy uzupełnić wybierając prawidłową odpowiedź. W tekście znajdują się okienka , w których jest napis „Wybierz odpowiedź” i strzałka w dół. Po naciśnięciu na okienko rozwija się lista możliwych odpowiedzi. Należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
m83c092d8e421acf6_1502358147126_0

Słowniczek

Efekt cieplarniany
Efekt cieplarniany

zjawisko stopniowego podnoszenia się temperatury na naszej planecie. Występuje nie tylko na Ziemi. Jego obecność stwierdzono także na Marsie, Wenus oraz na Tytanie – księżycu Saturna. Poza tym efekt cieplarniany może zachodzić wszędzie tam, gdzie ciało niebieskie otacza atmosfera.

Front atmosferyczny
Front atmosferyczny

wąska strefa przejściowa między dwiema masami powietrza o różniącymi się głównie temperaturą i wilgotnością

Klimat
Klimat

charakterystyczny zespół zjawisk i procesów atmosferycznych, występujący na określonym obszarze geograficznym. Składają się na niego: temperatura, ciśnienie, opady, wiatr, rozmieszczenie mórz i lądów, ukształtowanie terenu, przebieg prądów morskich. Charakteryzuje się go na podstawie wieloletnich obserwacji pogody. Jest jednym z czynników ekologicznych, wpływających na rozmieszczenie i życie organizmów roślinnych i zwierzęcych w biosferze.  

Masa powietrza
Masa powietrza

rozległa, niemal jednorodna pod względem temperatury i zawartości wilgoci część troposfery

Okres wegetacyjny
Okres wegetacyjny

nieprzerwany ciąg dni w roku, podczas których roślinność może się rozwijać ze względu na dostateczną ilość wilgoci i ciepła. Średnia dobowa temperatura powietrza wynosić powinna co najmniej 5 °C. 

Termiczne pory roku
Termiczne pory roku

pory roku wyznaczone na podstawie przejścia średnich dobowych temperatur powietrza przez odpowiednio dobrane wartości (progi termiczne, wartości progowe), np. za zimę przyjmuje się okres ze średnią dobową temperaturą powietrza poniżej 0°C. W Polsce najczęściej stosuje się podział na 6 termicznych pór roku dokonany przez E. Romera.

Na dzień rozpoczęcia danej termicznej pory roku przyjmuje się dzień, w którym średnia dobowa temperatura przekroczyła w górę lub w dół (zależnie od pory roku) wartość progową. Wartości progowe to:

  1. dla zimy okres ze średnimi dobowymi temperaturami ≤ 0.0°C,

  2. dla przedwiośnia okres ze średnimi dobowymi temperaturami rosnącymi > 0.0°C i ≤ 5.0°C,

  3. dla wiosny okres ze średnimi dobowymi temperaturami rosnącymi > 5.0°C i ≤ 15.0°C,

  4. dla lata okres ze średnimi dobowymi temperaturami > 15.0°C,

  5. dla jesieni okres ze średnimi dobowymi temperaturami malejącymi ≤ 15.0°C i > 5.0°C,

  6. dla przedzimia okres ze średnimi dobowymi temperaturami malejącymi ≤ 5.0°C i > 0.0°C.

Dla potrzeb rolnictwa określa się czas trwania dodatkowych okresów termicznych:

  1. okres gospodarczy (w rolnictwie) temperatury ≥ 2.5°C ,

  2. okres wegetacji; temperatury ≥ 5.0°C,

  3. okres intensywnej wegetacji; temperatury ≥ 10.0°C.

W praktyce wyznaczenie dnia rozpoczęcia termicznej pory roku nie jest trywialnym problemem, ponieważ chodzi o idealny - wygładzony narastający lub malejący przebieg temperatur dobowych w cyklu rocznym, a nie o jednodniowe lub kilkudniowe epizody „wiosennych temperatur w środku zimy”.