Cechy podzielności liczb przez 2,5,10,100
Scenariusz lekcji: Cechy podzielności przez 2, 5, 10, 100
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń zna cechy podzielności przez 2, 5, 10, 100.
b) Umiejętności
Uczeń:
znajduje brakujące cyfry w liczbie, tak aby była podzielna przez 2, 5, 10, 100,
stosuje poznane cechy podzielności w zadaniach.
2. Metoda i forma pracy
Metody: rozmowa, elementy dramy, metoda czynnościowa
Formy: praca z całą klasą, praca samodzielna
3. Środki dydaktyczne
Plakat z rysunkiem ulicy, na którym ponumerowano domy po stronie parzystej i nieparzystej
Kartki z tabelką do obliczania wielokrotności 10 i 100
Cztery arkusze papieru z napisem „Liczbolandia” i podtytułem na pierwszym: „Przyjmujemy tylko liczby podzielne przez 2”, a na kolejnych arkuszach: ... przez 5, ... przez 10, ...przez 100
Duża plansza z tabelą 10 wierszy i 10 kolumn z wpisanymi w komórki liczbami od 1 do 100
4. Przebieg lekcji
Uczniowie piszą 10‑minutową kartkówkę sprawdzającą umiejętności wykonywania działań z resztą, wskazywania w zbiorze liczb pierwszych i złożonych, podawania dzielników i wielokrotności liczb.
a) Faza przygotowawcza
N.: Podaje temat lekcji. Pyta, jak uczniowie rozumieją słowo „cecha”.
U.: Wypowiadają się, z czym kojarzą to słowo; definiują cechę jako element lub właściwość charakteryzującą i odróżniającą pod jakimś względem przedmioty, osoby, zjawiska.
N. Odwołuje się do lekcji o liczbach pierwszych i złożonych, które posiadały odróżniające je własności.
b) Faza realizacyjna
N.: Odwołuje się do wiadomości z klasy III o liczbach parzystych, wiesza plakat z rysunkiem ulicy z ponumerowanymi domami.
U.: Podają przykłady liczb parzystych, wypowiadają się o numeracji domów na rysunku, wypisują w zeszycie liczby parzyste jednocyfrowe i po kilka dwucyfrowych i trzycyfrowych, zapisują wniosek: „Liczby, które mają w rzędzie jedności cyfrę parzystą 0, 2, 4, 6, 8 – są liczbami parzystymi i są podzielne przez 2”.
N.: Odwołuje się do lekcji o dzielnikach i wielokrotnościach liczb nauralnych i prosi uczniów o odszukanie w zeszycie zapisanych na tej lekcji wielokrotności liczby 5.
U.: Odszukują zapisane wielokrotności i wypowiadają się o ich cyfrach jedności.
N.: Poleca, aby uczniowie samodzielnie wypisali wielokrotności liczby 5 większe od 50 a mniejsze od 100.
U.: Wypisują wielokrotności, odczytują je, potwierdzają spostrzeżenia o cyfrze jedności i zapisują wniosek: „Jeżeli liczba ma w rzędzie jedności cyfrę 0 lub 5, to jest podzielna przez 5”.
N.: Rozdaje kartoniki z tabelkami, poleca uczniom wpisać obliczone samodzielnie kolejne wielokrotności liczb 10 i 100, a następnie przyjrzeć się cyfrom jedności w zapisanych liczbach.
U. Po uzupełnieniu tabelki wklejają ją do zeszytu. Zapisują wniosek: „Liczby podzielne przez 10 mają w rzędzie jedności cyfrę zero. Liczby są podzielne przez 100, jeżeli jej dwie ostatnie cyfry są zerami”.
N.: Rozwiesza cztery arkusze z napisami „Liczbolandia”. Wyjaśnia, że za chwilę każdy z uczniów wylosuje liczbę. Jeżeli jego liczba będzie spełniała warunki podzielności określone w danej krainie, to będzie mógł ją odwiedzić. Na pamiątkę pobytu wpisze się do księgi gości.
U.: Losują liczby, podchodzą do arkuszy i wpisują się w wydzielone prostokąty z napisem „Księga gości”.
N.: Czuwa nad właściwym wyborem arkuszy, zadając uczniom pytania pomocnicze. Pyta, czy wszystkie Liczbolandie zostały odwiedzone przez taką samą liczbę gości – która gościła najmniej gości, która najwięcej i dlaczego.
U.: Zauważają i zapisują w zeszycie, że „liczby podzielne przez 100 są jednocześnie podzielne przez 10, 5 i 2; a liczby podzielne przez 10 są jednocześnie podzielne przez 5 i 2”.
N.: Wyjaśnia, że po raz drugi będą losować kartoniki, ale tym razem będzie napisane, do której Liczbolandii mają dotrzeć; aby do niej dotrzeć, uczniowie muszą uzupełnić brakujące cyfry w liczbie.
U.: Uzupełniają cyfry i prezentują liczbę całej klasie, mówiąc, którą Liczbolandię miały odwiedzić.
c) Faza podsumowująca
N.: Wiesza dużą planszę z kwadratową tabelą, w którą wpisano liczby od 1 do 100. Wyznacza uczniów do pokazania pól, na których zapisane są liczby podzielne przez kolejno omawiane dzielniki.
U.: Pokazują pola i wypowiadają swoje spostrzeżenia na temat ich położenia.
N.: Podsumowuje pracę uczniów. Pyta, czy uczniowie rozumieją omawiane cechy podzielności. Zadaje pracę domową.
U.: Wychodząc z klasy, dostają do wklejenia do zeszytu kartoniki z napisem: „Znam cechy podzielności przez 2, 5, 10 i 100” – jeżeli uznają, że zrozumieli lekcję i będą umieli samodzielnie odrobić pracę domową.
5. Bibliografia
H. Lewicka, E. Rosłon, Matematyka wokół nas. Podręcznik dla klasy IV, WSiP, wyd. II, Warszawa 2000.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Zadania 2, 3, 6, 8 ze s. 162 z podręcznika.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Jest to czwarta lekcja z działu „Podzielność liczb naturalnych” zaplanowanego do realizacji w klasie 4 szkoły podstawowej.
W załącznikach nie przedstawiam wszystkich środków dydaktycznych, bo można je łatwo wykonać samodzielnie, według zamieszczonego opisu.
Jeśli nie starczy czasu, można moduł o podzielności przez 100 przesunąć, zgodnie z propozycją w podręczniku, na następną lekcję badającą cechy podzielności przez 4 i 25.