1801‑1830 – kształtuje się krąg zainteresowań romantycznych
1830‑1850 – na scenie muzycznej pojawiają się właściwi romantycy
1850‑1880 – styl muzyczny i proces przemian wyznacza generacja wielkich indywidualności
1880‑1910 – osiągnięcia Ryszarda Wagnera i Franciszka Liszta przejmuje nowe pokolenie twórców, określanych jako generacja Tristana
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R2p7skyjo9EFJ1
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka. 7. Romantyzm. Uczeń: 1) charakteryzuje muzykę romantyczną w kontekście estetyki epoki; 2) omawia cechy wybranych form muzycznych; 3) zna pojęcia: kantylena, tempo rubato, transkrypcja fortepianowa, wirtuoz, uwertura koncertowa, muzyka programowa, leitmotiv, szkoła narodowa, instrumentacja. II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń: 1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych; III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń: 1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię.
Nauczysz się
charakteryzować główne wątki tematyczne obecne w XIX wiecznych dziełach muzycznych;
wykazywać przyczyny szczególnego znaczenia muzyki instrumentalnej,
wyjaśniać w jaki sposób historyzm oddziałowywał na muzykę
Indywidualizm postaw
Romantyzm w muzyce nazwać można epoką kontrastów… Współistnieją obok siebie m.in. muzyka absolutna i programowaProgramowość, muzyka programowaprogramowa, gatunki muzyki wokalnej i instrumentalnej, dzieła monumentalne i skameralizowane, skupienie i wirtuozeria, styl uniwersalny i podkreślający wartości lokalne… Jest to też epoka indywidualistów – znacznie częściej mówić można o twórczości poszczególnych kompozytorów niż ogólnych cechach reprezentatywnych dla całych grup artystycznych.
RuchMnU2tePx4
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Josepha Haydna. Mężczyzna ma na głowie siwą perukę zaczesaną gładko do tyłu, z falami po bokach. Kompozytor ma skupiony wyraz twarzy. Ubrany jest w brązowe wdzianko z czarnym futrzanym kołnierzem. Pod nim znajduje się biała koszula ze złotym żabotem. Postać kompozytora umieszczona jest na czarnym tle. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. W stosunku do klasycyzmu, epoki poprzedzającej romantyzm, zmieniły się przypisywane sztuce funkcje oraz rola, jaką pełnił artysta. Kiedy w 1761 r. Joseph Hadyn podpisywał umowę z Pawłem Antonim, księciem Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Esterházy i Galanty…, godził się m.in. na to, że „będzie uważany i traktowany jako członek służby domowej, […] pojawiać się będzie w liberii podczas występów przed towarzystwem, […] komponować będzie taką muzykę, jaką rozkaże Jego Książęca Wysokość […], pojawiać się będzie w przedpokoju przed i po południu, aby dowiedzieć się, czy Jego Wysokość raczy zarządzić występ orkiestry. Po otrzymaniu rozkazów ma zakomunikować je innym muzykom i uważać, aby samemu stawić się punktualnie o wyznaczonym czasie, a także dbać o punktualność swych podwładnych […], poza tym […] Haydn będzie jadał przy stole dla służby[…]”…
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Josepha Haydna. Mężczyzna ma na głowie siwą perukę zaczesaną gładko do tyłu, z falami po bokach. Kompozytor ma skupiony wyraz twarzy. Ubrany jest w brązowe wdzianko z czarnym futrzanym kołnierzem. Pod nim znajduje się biała koszula ze złotym żabotem. Postać kompozytora umieszczona jest na czarnym tle. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. W stosunku do klasycyzmu, epoki poprzedzającej romantyzm, zmieniły się przypisywane sztuce funkcje oraz rola, jaką pełnił artysta. Kiedy w 1761 r. Joseph Hadyn podpisywał umowę z Pawłem Antonim, księciem Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Esterházy i Galanty…, godził się m.in. na to, że „będzie uważany i traktowany jako członek służby domowej, […] pojawiać się będzie w liberii podczas występów przed towarzystwem, […] komponować będzie taką muzykę, jaką rozkaże Jego Książęca Wysokość […], pojawiać się będzie w przedpokoju przed i po południu, aby dowiedzieć się, czy Jego Wysokość raczy zarządzić występ orkiestry. Po otrzymaniu rozkazów ma zakomunikować je innym muzykom i uważać, aby samemu stawić się punktualnie o wyznaczonym czasie, a także dbać o punktualność swych podwładnych […], poza tym […] Haydn będzie jadał przy stole dla służby[…]”…
1
1. W stosunku do klasycyzmu, epoki poprzedzającej romantyzm, zmieniły się przypisywane sztuce funkcje oraz rola, jaką pełnił artysta. Kiedy w 1761 r. Joseph Hadyn podpisywał umowę z Pawłem Antonim, księciem Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Esterházy i Galanty…, godził się m.in. na to, że „będzie uważany i traktowany jako członek służby domowej, […] pojawiać się będzie w liberii podczas występów przed towarzystwem, […] komponować będzie taką muzykę, jaką rozkaże Jego Książęca Wysokość […], pojawiać się będzie w przedpokoju przed i po południu, aby dowiedzieć się, czy Jego Wysokość raczy zarządzić występ orkiestry. Po otrzymaniu rozkazów ma zakomunikować je innym muzykom i uważać, aby samemu stawić się punktualnie o wyznaczonym czasie, a także dbać o punktualność swych podwładnych […], poza tym […] Haydn będzie jadał przy stole dla służby[…]”…
Christian Ludwig Seehas, „Portret Josepha Haydna”, 1785 r., Ludwigslust Palace, Niemcy, wikimedia.org, CC BY 4.0
Beethoven, kompozytor, który był dla romantyków wzorem, pozostał twórcą wolnym. Nie tylko nie wiązała go tego typu umowa, ale i panująca muzyczna moda. Wychodząc od stylu klasycznego przezwyciężał Beethoven jego ograniczenia, otwierając drogę indywidualnym poszukiwaniom.
R2yRxT2r5dk2w
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Carla Schloessera „Ludwig van Beethoven przy pracy”. Na obrazie kompozytor siedzi przy fortepianie. Jedną rękę trzyma na klawiszach, natomiast w drugiej trzyma ołówek i notuje na kartkach. Z prawej strony znajduje się stojąca wiolonczela w otoczeniu porozrzucanych książek i nut. Drzwi do pokoju są lekko uchylone. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. Twórcy XIX‑wieczni rozwinęli idee zapoczątkowane przez twórcę wokalno‑instrumentalnej IX Symfonii. Biorąc za wzór Beethovena, korzystali z wypracowanych przez klasyków wiedeńskich form i gatunków muzycznych, wypełniając je indywidualną treścią (modyfikując niekiedy wzorzec formalny, przestawiając kolejność części, dodając pozamuzyczny program etc.).
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Carla Schloessera „Ludwig van Beethoven przy pracy”. Na obrazie kompozytor siedzi przy fortepianie. Jedną rękę trzyma na klawiszach, natomiast w drugiej trzyma ołówek i notuje na kartkach. Z prawej strony znajduje się stojąca wiolonczela w otoczeniu porozrzucanych książek i nut. Drzwi do pokoju są lekko uchylone. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. Twórcy XIX‑wieczni rozwinęli idee zapoczątkowane przez twórcę wokalno‑instrumentalnej IX Symfonii. Biorąc za wzór Beethovena, korzystali z wypracowanych przez klasyków wiedeńskich form i gatunków muzycznych, wypełniając je indywidualną treścią (modyfikując niekiedy wzorzec formalny, przestawiając kolejność części, dodając pozamuzyczny program etc.).
1
1. Twórcy XIX‑wieczni rozwinęli idee zapoczątkowane przez twórcę wokalno‑instrumentalnej IX Symfonii. Biorąc za wzór Beethovena, korzystali z wypracowanych przez klasyków wiedeńskich form i gatunków muzycznych, wypełniając je indywidualną treścią (modyfikując niekiedy wzorzec formalny, przestawiając kolejność części, dodając pozamuzyczny program etc.).
Carl Schloesser, „Ludwig van Beethoven przy pracy”, 1890r., kolekcja prywatna, alamy.com, CC BY 3.0
Tematyka XIX‑wiecznych dzieł
Kompozytorzy romantyczni, podobnie jak ich rówieśnicy reprezentujący inne dziedziny sztuki, sięgali po przeróżne wątki tematyczne.
R1SXlb9b5Iy02
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Jeana Augustea Dominiquea Ingresa „Francesca da Rimini i Paolo Malatesta”. Na pierwszym planie znajduje się siedząca kobieta w czerwonej sukni, która w prawej ręce trzyma książeczkę. Obok niej przykuca mężczyzna, który obejmuję kobietę za szyję i całuje w policzek. Para znajduje się we wnętrzu. Za nimi wisi czerwona płachta tkaniny. Z jej prawej strony wyłania się mężczyzna z mieczem w dłoniach i gestem świadczącym, że za chwilę się nim zamachnie. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. Dzieła muzyczne mogą „opowiadać” na przykład o osobliwych stanach duszy – bardzo popularna była w XIX w. (i na początku XX stulecia, wśród kontynuatorów estetyki romantyzmu) postać Franceski da Rimini, utrwalona w Boskiej komedii Dantego. Opowieść o jej pokutującej za grzechy miłości duszy znajduje muzyczne odzwierciedlenie w utworach reprezentujących różnorodne gatunki muzyczne: w operach (zatytułowanych Francesca da Rimini) Saverio Mercadantego, Feliciano Strepponiego, Sergiusza Rachmaninowa, w Symfonii Dantejskiej Franciszka Liszta czy fantazji symfonicznej Francesca da Rimini Piotra Czajkowskiego.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Jeana Augustea Dominiquea Ingresa „Francesca da Rimini i Paolo Malatesta”. Na pierwszym planie znajduje się siedząca kobieta w czerwonej sukni, która w prawej ręce trzyma książeczkę. Obok niej przykuca mężczyzna, który obejmuję kobietę za szyję i całuje w policzek. Para znajduje się we wnętrzu. Za nimi wisi czerwona płachta tkaniny. Z jej prawej strony wyłania się mężczyzna z mieczem w dłoniach i gestem świadczącym, że za chwilę się nim zamachnie. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. Dzieła muzyczne mogą „opowiadać” na przykład o osobliwych stanach duszy – bardzo popularna była w XIX w. (i na początku XX stulecia, wśród kontynuatorów estetyki romantyzmu) postać Franceski da Rimini, utrwalona w Boskiej komedii Dantego. Opowieść o jej pokutującej za grzechy miłości duszy znajduje muzyczne odzwierciedlenie w utworach reprezentujących różnorodne gatunki muzyczne: w operach (zatytułowanych Francesca da Rimini) Saverio Mercadantego, Feliciano Strepponiego, Sergiusza Rachmaninowa, w Symfonii Dantejskiej Franciszka Liszta czy fantazji symfonicznej Francesca da Rimini Piotra Czajkowskiego.
1
1. Dzieła muzyczne mogą „opowiadać” na przykład o osobliwych stanach duszy – bardzo popularna była w XIX w. (i na początku XX stulecia, wśród kontynuatorów estetyki romantyzmu) postać Franceski da Rimini, utrwalona w Boskiej komedii Dantego. Opowieść o jej pokutującej za grzechy miłości duszy znajduje muzyczne odzwierciedlenie w utworach reprezentujących różnorodne gatunki muzyczne: w operach (zatytułowanych Francesca da Rimini) Saverio Mercadantego, Feliciano Strepponiego, Sergiusza Rachmaninowa, w Symfonii Dantejskiej Franciszka Liszta czy fantazji symfonicznej Francesca da Rimini Piotra Czajkowskiego.
Jean Auguste Dominique Ingres, „Francesca da Rimini i Paolo Malatesta”, 1819 r., Musée des Beaux-Arts d'Angers, Francja, wikiart.pl, domena publiczna
Ra6281BQ9UkuC
Utwór muzyczny: Fantazja symfoniczna "Francesca da Rimini" op. 32 autorstwa Piotra Czajkowskiego. Wykonawca: Orchestre de la Suisse Romande, pod batutą Silvio Varviso. Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją poruszający, dynamiczny charakter.
Utwór muzyczny: Fantazja symfoniczna "Francesca da Rimini" op. 32 autorstwa Piotra Czajkowskiego. Wykonawca: Orchestre de la Suisse Romande, pod batutą Silvio Varviso. Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją poruszający, dynamiczny charakter.
P. Czajkowski, fantazja symfoniczna „Francesca da Rimini”, online-skills, CC BY 3.0
P. Czajkowski, fantazja symfoniczna „Francesca da Rimini”, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Fantazja symfoniczna "Francesca da Rimini" op. 32 autorstwa Piotra Czajkowskiego. Wykonawca: Orchestre de la Suisse Romande, pod batutą Silvio Varviso. Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją poruszający, dynamiczny charakter.
Innym, często obecnym w muzyce romantyzmu tematem, był twórczy indywidualizm, nawiązujący do wątku faustowskiego.
R1BwS5iVjQUMY
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Antona Kaulbacha, „Faust i Mefisto”. Znajdują się na niej głowy tytułowych postaci. Faust ma na głowie czarną czapkę i odzienie z czarnym, stojącym kołnierzem. Jest to starzec - ma siwą, długą brodę i wąsy. Mefisto, o orlim nosie, ukazany jest z profilu. Na głowie ma czerwoną czapkę z elementami przypominającymi rogi. Jego szata jest również czerwona. Na drugim planie z lewej strony obrazu, za Faustem znajduje się tańcząca, naga sylwetka kobiety. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. Za sprawą m.in. dramatu Goethego, Faust rozbudzał wyobraźnię twórców jeszcze silniej niż w innych epokach. Ponadczasowa tematyka zogniskowana wokół dążenia do nieśmiertelności, przezwyciężenia ograniczenia czasu, chęci zgłębienia odwiecznych tajemnic i rozwikłania zagadki istnienia, nawet za cenę cyrografu, inspirowała protoromantyka – Ludwiga van Beethovena (pieśń Faust Goethego op. 75) i wielkich romantyków, autorów oper i kantat (Antoni Radziwiłł – Faust, Hektor Berlioz – Potępienie Fausta, Charles Gounod – Faust, Arrigo Boito – Mefistofeles) czy dzieł symfonicznych (Ryszard Wagner – uwertura koncertowa Faust, Franciszek Liszt – Symfonia Faustowska, Gustaw Mahler – VIII Symfonia).
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Antona Kaulbacha, „Faust i Mefisto”. Znajdują się na niej głowy tytułowych postaci. Faust ma na głowie czarną czapkę i odzienie z czarnym, stojącym kołnierzem. Jest to starzec - ma siwą, długą brodę i wąsy. Mefisto, o orlim nosie, ukazany jest z profilu. Na głowie ma czerwoną czapkę z elementami przypominającymi rogi. Jego szata jest również czerwona. Na drugim planie z lewej strony obrazu, za Faustem znajduje się tańcząca, naga sylwetka kobiety. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. Za sprawą m.in. dramatu Goethego, Faust rozbudzał wyobraźnię twórców jeszcze silniej niż w innych epokach. Ponadczasowa tematyka zogniskowana wokół dążenia do nieśmiertelności, przezwyciężenia ograniczenia czasu, chęci zgłębienia odwiecznych tajemnic i rozwikłania zagadki istnienia, nawet za cenę cyrografu, inspirowała protoromantyka – Ludwiga van Beethovena (pieśń Faust Goethego op. 75) i wielkich romantyków, autorów oper i kantat (Antoni Radziwiłł – Faust, Hektor Berlioz – Potępienie Fausta, Charles Gounod – Faust, Arrigo Boito – Mefistofeles) czy dzieł symfonicznych (Ryszard Wagner – uwertura koncertowa Faust, Franciszek Liszt – Symfonia Faustowska, Gustaw Mahler – VIII Symfonia).
1
1. Za sprawą m.in. dramatu Goethego, Faust rozbudzał wyobraźnię twórców jeszcze silniej niż w innych epokach. Ponadczasowa tematyka zogniskowana wokół dążenia do nieśmiertelności, przezwyciężenia ograniczenia czasu, chęci zgłębienia odwiecznych tajemnic i rozwikłania zagadki istnienia, nawet za cenę cyrografu, inspirowała protoromantyka – Ludwiga van Beethovena (pieśń Faust Goethego op. 75) i wielkich romantyków, autorów oper i kantat (Antoni Radziwiłł – Faust, Hektor Berlioz – Potępienie Fausta, Charles Gounod – Faust, Arrigo Boito – Mefistofeles) czy dzieł symfonicznych (Ryszard Wagner – uwertura koncertowa Faust, Franciszek Liszt – Symfonia Faustowska, Gustaw Mahler – VIII Symfonia).
Anton Kaulbach, „Faust i Mefisto”, ok. 1859 r., kolekcja prywatna, polskieradio.pl, CC BY 3.0
R15RQdWdAATJk
Utwór muzyczny: Symfonia Fausta (Chorus Mysticus) autorstwa Franciszka Liszta. Wykonawca: Chocago Symphony Orchestra and Chorus pod dyrekcją sir Georga Solti. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją tajemniczy, dramatyczny charakter. Wykonywany jest przez orkiestrę, chór oraz solistę.
Utwór muzyczny: Symfonia Fausta (Chorus Mysticus) autorstwa Franciszka Liszta. Wykonawca: Chocago Symphony Orchestra and Chorus pod dyrekcją sir Georga Solti. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją tajemniczy, dramatyczny charakter. Wykonywany jest przez orkiestrę, chór oraz solistę.
F. Liszt, „Symfonia Faustowska”, online-skills, CC BY 3.0
F. Liszt, „Symfonia Faustowska”, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Symfonia Fausta (Chorus Mysticus) autorstwa Franciszka Liszta. Wykonawca: Chocago Symphony Orchestra and Chorus pod dyrekcją sir Georga Solti. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją tajemniczy, dramatyczny charakter. Wykonywany jest przez orkiestrę, chór oraz solistę.
Inspiracją wielu kompozycji były też przeżycia twórców, stąd niektóre utwory odczytywać można jako odzwierciedlenie ich wrażliwej natury i romantycznej wyobraźni. O autobiograficznych kontekstach dzieł muzycznych dowiadywać się można studiując dołączone do utworów programy czy komentarze, choć niekiedy twórcy próbowali ukryć przed słuchaczami okoliczności wpływające na powstanie utworów i ich określony klimat emocjonalny, dzieląc się intymnymi uwagami wyłącznie z przyjaciółmi (dzisiaj wnikliwi słuchacze, studiując korespondencję kompozytorów, odkrywać mogą te okoliczności).
Jedną z autobiograficznych XIX‑wiecznych kompozycji jest Symfonia fantastyczna Hektora Berlioza, z podtytułem Epizod z życia artysty, którą twórca opatrzył następującym komentarzem niejako pełniącym funkcję librettaLibrettolibretta operowego:
I część – Marzenia, namiętności. Autor przyjmuje, że młody muzyk w owym stanie duszy, który słynny pisarz Chateaubriand określa tak trafnie jako „fale namiętności”, spostrzega po raz pierwszy kobietę, łączącą w sobie wszystkie uroki wyśnione w marzeniach o idealnej istocie. Zakochuje się do szaleństwa. Kaprys losu sprawia, że obraz ukochanej ukazuje mu się wraz z muzyczną myślą, taką idée fixe. […]
II część – Bal. Artysta, otoczony gwarem zabawy, podziwia wspaniałości natury. Ale wszędzie ściga go obraz ukochanej i odbiera mu spokój.
III część – Scena na wsi. Wieczorem na wsi słyszy z oddali głosy dwóch pasterzy. Okolica, poszum drzew, złudne nadzieje wzajemnej miłości – wszystko splata się razem, dając jego sercu nadzwyczajny spokój, a myśl kierując ku radości. Spodziewa się, że wkrótce nie będzie już sam. Ale jeśli umiłowana go zawiedzie? Nadzieję i lęk, radosne oczekiwanie i posępne przeczucia wyraża Adagio.
IV część – Marsz na stracenie. Ponieważ artysta przekonał się, że ta, którą uwielbia, nie odwzajemnia jego miłości, nie potrafi go zrozumieć, a nawet jest go niegodna, truje się zażywając opium. Zbyt słaba dawka narkotyku nie zabija go, lecz pogrąża w ciężkim śnie. Artysta śni, że zamordował ukochaną i został skazany na śmierć. Prowadzony jest na miejsce stracenia, stając się świadkiem własnej egzekucji.
V część – Sabat czarownic. Młody muzyk widzi się pośród zgrai dziwnych postaci, które zebrały się na jego pogrzebie. Wybranka serca także przybywa na ten sabat, witana okrzykami radości. Rozpoczyna się ceremonia.
R1NRFv0buE9AZ1
Ilustracja przedstawia obraz George Clinta pt. „Portret Harriet Smithson”. Jest to muza Hektora Berlioza i jego pierwsza żona. Kobieta ubrana jest w długą, balową suknię, białą rękawiczkę na lewej ręce, w której trzyma wachlarz. Ma zawstydzony wyraz twarzy, spokojny. Prawą rękę bez rękawiczki unosi na wysokość lewej piersi. Za postacią jest zdobne krzesło z czerwonym obiciem.
George Clint, „Portret Harriet Smithson”, ok. 1822 r., Yale Center for British Art., Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
RYX9QKr8aljZs
Utwór muzyczny: Symfonia fantastyczna Un bal, autorstwa Hectora Berlioza. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją radosny, taneczny, żywiołowy charakter.
Utwór muzyczny: Symfonia fantastyczna Un bal, autorstwa Hectora Berlioza. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją radosny, taneczny, żywiołowy charakter.
H. Berlioz, „Symfonia fantastyczna”, online-skills, CC BY 3.0
H. Berlioz, „Symfonia fantastyczna”, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Symfonia fantastyczna Un bal, autorstwa Hectora Berlioza. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją radosny, taneczny, żywiołowy charakter.
Noc jako odzwierciedlenie emocji
Jako że jedną z chętnie wykorzystywanych przez romantyków scenerii jest noc, pozwala ona na odzwierciedlenie nietypowych stanów emocjonalnych i przeżyć. Noc sprzyja próbom przeniesienia na scenę sytuacji somnambulicznych (opera Vincenzo Belliniego Lunatyczka), scen obłędu (scena obłędu Lady Makbet z opery Makbeth Giuseppe Verdiego, scena obłąkania Łucji z opery Gaetano Donizettiego Łucja z Lammermoore), które to stają się dla romantyków fragmentami pozwalającymi na zerwanie z rozmaitymi schematami arii. Zachowania i wypowiedzi osoby obłąkanej nie da się już pomieścić w skostniałej formie arii da capo, z tego też względu pojawienie się szeregowanej, montowanej wypowiedzi solowej realizuje jeden z postulatów stylu romantycznego – zrywanie ze schematami formalnymi.
R1esGLsQsRA5g
Ilustracja interaktywna przedstawi zdjęcie demonicznej scena w Wilczym Jarze z opery Karola Marii von Webera Wolny strzelec. Na pierwszym planie znajdują się cztery postacie. Centralna postać jest cała niebieska, lewą, ugiętą nogę ma wysuniętą ku przodowi, a prawą do tyłu. Sylwetkę ma wygiętą do tyłu i rozłożone na boki ręce. Towarzyszą jej po obu stronach dwie męskie postacie, całe czerwone, z elementami na plecach przypominających odnóża owada. Za niebieską postacią kobiecą znajduje się kucający mężczyzna. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. Noc to także moment ujawniania się istot pozaziemskich. Jednym z pierwszych wspaniałych romantycznych epizodów jest scena w Wilczym Jarze z opery Karola Marii von Webera Wolny strzelec. O północy, w nieprzyjaznym niemieckim lesie (natura w XIX w. najczęściej staje się wroga człowiekowi), wysłannik złego ducha Samiela odlewa magiczne kule i próbuje pozyskać dla sił zła kolejną ofiarę. Tego typu wątki obecne w XIX‑wiecznych operach były reakcją na wszechobecne w literaturze romantyzmu nawiązania do ludowości, do ludowej literatury, wierzeń, podań oraz wyższości świata duchowego nad materialnym.
Ilustracja interaktywna przedstawi zdjęcie demonicznej scena w Wilczym Jarze z opery Karola Marii von Webera Wolny strzelec. Na pierwszym planie znajdują się cztery postacie. Centralna postać jest cała niebieska, lewą, ugiętą nogę ma wysuniętą ku przodowi, a prawą do tyłu. Sylwetkę ma wygiętą do tyłu i rozłożone na boki ręce. Towarzyszą jej po obu stronach dwie męskie postacie, całe czerwone, z elementami na plecach przypominających odnóża owada. Za niebieską postacią kobiecą znajduje się kucający mężczyzna. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1. Noc to także moment ujawniania się istot pozaziemskich. Jednym z pierwszych wspaniałych romantycznych epizodów jest scena w Wilczym Jarze z opery Karola Marii von Webera Wolny strzelec. O północy, w nieprzyjaznym niemieckim lesie (natura w XIX w. najczęściej staje się wroga człowiekowi), wysłannik złego ducha Samiela odlewa magiczne kule i próbuje pozyskać dla sił zła kolejną ofiarę. Tego typu wątki obecne w XIX‑wiecznych operach były reakcją na wszechobecne w literaturze romantyzmu nawiązania do ludowości, do ludowej literatury, wierzeń, podań oraz wyższości świata duchowego nad materialnym.
1
1. Noc to także moment ujawniania się istot pozaziemskich. Jednym z pierwszych wspaniałych romantycznych epizodów jest scena w Wilczym Jarze z opery Karola Marii von Webera Wolny strzelec. O północy, w nieprzyjaznym niemieckim lesie (natura w XIX w. najczęściej staje się wroga człowiekowi), wysłannik złego ducha Samiela odlewa magiczne kule i próbuje pozyskać dla sił zła kolejną ofiarę. Tego typu wątki obecne w XIX‑wiecznych operach były reakcją na wszechobecne w literaturze romantyzmu nawiązania do ludowości, do ludowej literatury, wierzeń, podań oraz wyższości świata duchowego nad materialnym.
Fot. Chwalisław Zieliński, demoniczna scena w Wilczym Jarze, ruchmuzyczny.pl, CC BY 3.0
R1ByQpt9QgUh3
Utwór muzyczny: Wilczy Jar z opery Wolny strzelec autorstwa Karola Marii Webera. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez orkiestrę i chóry . Cechuje ją tajemniczy, dramatyczny, złowrogi charakter.
Utwór muzyczny: Wilczy Jar z opery Wolny strzelec autorstwa Karola Marii Webera. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez orkiestrę i chóry . Cechuje ją tajemniczy, dramatyczny, złowrogi charakter.
K.M. von Weber, scena w Wilczym Jarze z opery „Wolny strzelec”, online-skills, CC BY 3.0
K.M. von Weber, scena w Wilczym Jarze z opery „Wolny strzelec”, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Wilczy Jar z opery Wolny strzelec autorstwa Karola Marii Webera. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez orkiestrę i chóry . Cechuje ją tajemniczy, dramatyczny, złowrogi charakter.
Z kategorią nocy wiąże się także powstanie nowego gatunku muzyki instrumentalnej – nokturnu (twórca gatunku: John Field), który do mistrzostwa wypracował Fryderyk Chopin.
Polecenie 1
Obejrzyj scenę w Wilczym Jarze z opery Wolny strzelec K. M. von Webera i odpowiedz, dlaczego fragment ten uznaje się za modelowy przykład romantyzmu w muzyce.
RKROBiHh0cQgl
Po ustawieniu się kursorem myszy w szarym polu, należy w nie wpisać odpowiedź do polecenia. Nad polem umieszczone są przyciski: Zapisz (pozwala na zapisanie wpisanej odpowiedzi), Drukuj (umożliwia wydrukowanie wpisanej odpowiedzi), Wyczyść (usuwa wpisaną treść).
Po ustawieniu się kursorem myszy w szarym polu, należy w nie wpisać odpowiedź do polecenia. Nad polem umieszczone są przyciski: Zapisz (pozwala na zapisanie wpisanej odpowiedzi), Drukuj (umożliwia wydrukowanie wpisanej odpowiedzi), Wyczyść (usuwa wpisaną treść).
Nieszczęśliwa miłość
Tematem XIX‑wiecznych pieśni (także łączonych w zbiory i cykle) była często nieszczęśliwa miłość, pełna cierpienia, bólu i tęsknoty. Miejscem rozmyślań podmiotu lirycznego bywała przyroda, ale – jak już zaznaczono – często posępna, nieprzyjazna, wzmagająca poczucie osamotnienia i zagubienia. Kompozytorzy często wybierali wiersze łącząc je w większe całości o charakterze cyklu, uzyskując niemal fabularyzowane opowieści przedstawiające proces przemian emocjonalnych (rezygnacja, rozpacz, okrutne cierpienie, pragnienie śmierci).
R1aAtiUieyKHf1
Ilustracja przedstawia obraz Caspara Davida Friedricha pt. „Wędrowiec nad morzem mgły”. Na obrazie widzimy samotnego, romantycznego wędrowca. Mężczyzna stoi tyłem, na skalistej górze. W prawej dłoni trzyma drewnianą laskę. Ubrany jest we frak. Krajobraz jest piękny przedstawia zamglone góry.
Caspar David Friedrich, „Wędrowiec nad morzem mgły”, 1818 r., Kunsthalle w Hamburgu, Niemcy, mistrzowie-malarstwa.blogspot.com, CC BY 3.0
R1P8p5VBMcofw1
Utwór muzyczny: Robert Schumann "Ich grolle nicht" z cyklu "Dichterliebe". Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją dramatyczny, emocjonalny, a zarazem bardzo śpiewny charakter.
Utwór muzyczny: Robert Schumann "Ich grolle nicht" z cyklu "Dichterliebe". Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją dramatyczny, emocjonalny, a zarazem bardzo śpiewny charakter.
R. Schumann, „Ich grolle nicht” z cyklu „Dichterliebe”, AMNF, CC BY 3.0
R. Schumann, „Ich grolle nicht” z cyklu „Dichterliebe”, AMNF, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Robert Schumann "Ich grolle nicht" z cyklu "Dichterliebe". Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją dramatyczny, emocjonalny, a zarazem bardzo śpiewny charakter.
R1Ld5xUtD1s11
Utwór muzyczny: Gute Nacht z Winterreise autorstwa Franza Schuberta. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją smutny, melancholijny charakter.
Utwór muzyczny: Gute Nacht z Winterreise autorstwa Franza Schuberta. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją smutny, melancholijny charakter.
F. Schubert, cykl pieśni „Winterreise” - fragment, online-skills, CC BY 3.0
F. Schubert, cykl pieśni „Winterreise” - fragment, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Gute Nacht z Winterreise autorstwa Franza Schuberta. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją smutny, melancholijny charakter.
Kult muzyki instrumentalnej
Ze względu na zmianę kryteriów wartościowania wytworów artystycznych, w XIX w. muzyka stała się najważniejszą ze sztuk. Przemawiała bowiem najbardziej subiektywnym, nieokreślonym i wieloznacznym językiem, pozwalającym na indywidualne interpretacje. Z tego względu, w szczególny sposób cenić zaczęto gatunki muzyki instrumentalnej, nieuwikłanej w sferę języka.
Z ostrą krytyką spotkały się tym samym pierwsze kompozycje z kręgu muzyki programowej, opatrzone tytułami i komentarzami – swoistymi receptami wskazującymi odbiorcom dzieł, jak słuchać muzyki i jakich treści bądź stanów emocjonalnych doszukiwać się w kolejnych następstwach dźwięków.
Romantyczne utwory przeznaczone na składy instrumentalne (utwory solowe, kameralne i orkiestrowe), czerpały wzory z modeli formalnych wypracowanych przez klasyków wiedeńskich, ale zgodnie z założeniami romantycznymi przezwyciężali schematy formalne, reinterpretując je w sposób indywidualny. Pisano symfonie (także symfonie wokalno‑instrumentalne), koncerty, muzykę kameralną (kwartety smyczkoweKwartet smyczkowykwartety smyczkowe, kwintety fortepianowe, tria etc.) oraz solową.
Wyjątkową popularnością cieszyli się wirtuozi, o których krążyły legendarne opowieści (np. wybitnego skrzypka, Niccola Paganiniego, posądzano o zaprzedanie duszy diabłu).
R1WcH09UnJsTN1
Ilustracja przedstawia obraz Paula Pommayraca pt. „Portret Niccolò Paganini”. Na obrazie widzimy popiersie włoskiego skrzypka, altowiolisty, gitarzysty i kompozytora. Mężczyzna ma długie, falowane włosy. Ubrany jest elegancko w szary garnitur, białą koszulę z wysoko postawionym kołnierzem. Na szyi zawieszony ma medalion.
Paul Pommayrac, „Portret Niccolò Paganini”, 1838 r., Biblioteka Narodowa Francji, wikimedia.org, domena publiczna
RHBrU6pgWoGZQ1
Utwór muzyczny: Niccolo Paganini La Campanella z Koncertu skrzypcowego (transkrypcja na skrzypce i fortepian). Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją wirtuozowska partia skrzypiec, żywiołowy charakter.
Utwór muzyczny: Niccolo Paganini La Campanella z Koncertu skrzypcowego (transkrypcja na skrzypce i fortepian). Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją wirtuozowska partia skrzypiec, żywiołowy charakter.
N. Paganini, La Campanella z Koncertu skrzypcowego (transkrypcja na skrzypce i fortepian), AMNF, CC BY 3.0
N. Paganini, La Campanella z Koncertu skrzypcowego (transkrypcja na skrzypce i fortepian), AMNF, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Niccolo Paganini La Campanella z Koncertu skrzypcowego (transkrypcja na skrzypce i fortepian). Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją wirtuozowska partia skrzypiec, żywiołowy charakter.
Zainteresowanie folklorem i charakterem narodowym
Zapoczątkowany w XVIII w. proces kształtowania się poczucia narodowego i świadomości narodowej uwypuklił znaczenie tradycyjnej kultury, m.in. dla budowania postaw patriotycznych. XVIII‑wieczne idee głoszone przez Johanna Gottfrieda Herdera oraz Jeana Jaquesa Rousseau znalazły swój rezonans w romantycznym sięgnięciu po kulturę tradycyjną, w której – jak twierdził Herder – tkwi duch narodu.
Zainteresowanie tradycyjną kulturą wpłynęło na organizowanie szeregu spontanicznych wypraw na wieś, podczas których przedstawiciele rozmaitych dziedzin sztuki szukali inspiracji dla własnej twórczości. Tego typu wycieczki ostatecznie przyczyniły się do utrwalania różnych form folkloru. W odniesieniu do polskiej kultury muzycznej najczęściej wskazuje się nazwiska:
Oskara Kolberga, prekursora antropologii kultury, który początkową działalność kompozytorską, zogniskowaną wokół stylizowanych tańców, przekształcił w działalność dokumentującą przejawy tradycyjnej kultury;
Fryderyka Chopina, tego, który „wyniósł ludowe do Ludzkości”, sublimując w mistrzowski sposób elementy polskiego folkloru muzycznego. Pomimo tego, iż w twórczości Chopina nie odnajdziemy dzieła operowego, a w tamtym czasie to opera uchodziła za gatunek najwyżej realizujący ideę sztuki narodowej, to właśnie ten kompozytor uznawany jest za twórcę stylu narodowego w muzyce polskiej.
Rq6VYm02t1ITY1
Utwór muzyczny: Fryderyk Chopin "Polonez A-dur" op. 40 nr 1. Kompozycja jest wykonywana na fortepianie i ma umiarkowane tempo. Cechuje ją patetyczny, radosny i poniekąd taneczny charakter.
Utwór muzyczny: Fryderyk Chopin "Polonez A-dur" op. 40 nr 1. Kompozycja jest wykonywana na fortepianie i ma umiarkowane tempo. Cechuje ją patetyczny, radosny i poniekąd taneczny charakter.
F. Chopin, „Polonez A-dur” op. 40 nr 1, AMFN, CC BY 3.0
F. Chopin, „Polonez A-dur” op. 40 nr 1, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Fryderyk Chopin "Polonez A-dur" op. 40 nr 1. Kompozycja jest wykonywana na fortepianie i ma umiarkowane tempo. Cechuje ją patetyczny, radosny i poniekąd taneczny charakter.
Sytuacja społeczno‑polityczna w XIX w., kształtowanie się świadomości narodowej oraz filozoficzno‑estetyczne przesłanki kierujące uwagę na kulturę najniższych warstw społecznych w celu dostrzeżenia narodowej odrębności, doprowadziły do pojawienia się na muzycznej mapie Europy ośrodków, które dotąd nie odgrywały szczególnie istotnej roli (Rosja, Czechy, Polska, Skandynawia, Hiszpania…). Kompozytorzy sięgnęli po narodowe wątki literackie, odwoływali się do chlubnych wydarzeń historycznych czy wprowadzali do swych utworów elementy folkloru muzycznego.
REtFiwfDwOd891
Ilustracja przedstawia scenę z opery Modesta Musorgskiego „Borys Godunow”. Na zdjęciu widzimy mężczyznę w jasnym, zdobionym płaszczu, na głowie ma czapkę z futra oraz zamocowany krzyż. Za nim stoją postaci w czarnych szatach z kapturami na głowie. W dalszej części zdjęcia znajdują się mężczyźni z długimi sztyletami oraz zakonnice w białych strojach. Po prawej stronie jest starzec z długą, siwą brodą, który w ręce trzyma biały, drewniany krzyż.
Modest Musorgski, scena z opery „Borys Godunow”, kultura.poznan.pl, CC BY 3.0
RLoe1MWg7KeC3
Utwór muzyczny: Obrazki z wystawy, Wielka brama w Kijowie autorstwa Modesta Musorgskiego. Wykonawca: Orkiestra Filharmonii Narodowej, pod batutą Jacka Kasprzyka. Utwór został zarejestrowany podczas wykonania w Filharmonii Narodowej w Warszawie w dniu 21 lutego 2016 roku. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją bardzo uroczysty, patetyczny charakter.
Utwór muzyczny: Obrazki z wystawy, Wielka brama w Kijowie autorstwa Modesta Musorgskiego. Wykonawca: Orkiestra Filharmonii Narodowej, pod batutą Jacka Kasprzyka. Utwór został zarejestrowany podczas wykonania w Filharmonii Narodowej w Warszawie w dniu 21 lutego 2016 roku. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją bardzo uroczysty, patetyczny charakter.
M. Musorgski, „Obrazki z wystawy”: „Wielka brama w Kijowie”, online-skills, CC BY 3.0
M. Musorgski, „Obrazki z wystawy”: „Wielka brama w Kijowie”, online-skills, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Obrazki z wystawy, Wielka brama w Kijowie autorstwa Modesta Musorgskiego. Wykonawca: Orkiestra Filharmonii Narodowej, pod batutą Jacka Kasprzyka. Utwór został zarejestrowany podczas wykonania w Filharmonii Narodowej w Warszawie w dniu 21 lutego 2016 roku. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją bardzo uroczysty, patetyczny charakter.
Moda na Orient
Obok fascynacji kulturą tradycyjną własnego narodu, w XIX w. niezwykle chętnie sięgano też po wątki orientalne. Zainteresowanie Orientem uwidoczniło się już w poprzednim stuleciu, kiedy uwaga artystów skierowana została na Turcję (powstały m.in. Marsz turecki czy Uprowadzenie z seraju Wolfganga Amadeusza Mozarta). O ile w klasycyzmie egzotyka wyrażała się w uwypukleniu brzmienia perkusji czy fortepianowej stylizacji brzmienia kapeli janczarskiej, a w operze umiejscowieniu akcji w atrakcyjnej lokalizacji pozwalającej odziać aktorów w egzotyczne stroje, w romantyzmie – za sprawą upowszechnienia informacji o wschodnich cywilizacjach oraz przekładów na języki europejskie literatury orientalnej – podkreślono odmienny, tajemniczy, bajkowy koloryt, próbując także nadać „obce” rysy muzyce.
OrientalizmOrientalizmOrientalizm w szczególny sposób zaznaczył się w muzyce na przełomie XIX i XX w., kiedy za sprawą wystaw światowych europejscy kompozytorzy bezpośrednio zetknęli się z egzotycznym instrumentarium i usłyszeli wykonywaną na żywo muzykę pozaeuropejską.
RuIjmTNJT8yS21
Ilustracja przedstawia scenę z opery Georgesa Bizeta „Poławiacze pereł”. Akcja opery rozgrywa się na wyspie Cejlon. Na scenie widzimy kobietę w długiej sukni oraz welonie. Na wprost niej znajduje się mężczyzna w pomarańczowej długiej sukni oraz turbanie na głowie. Dookoła sceny znajdują się inni aktorzy operowi.
Georges Bizet, scena z opery „Poławiacze pereł”, wroclaw.pl, CC BY 3.0
Paradygmat korespondencji sztuk
Wraz z pojawieniem się programowości w muzyce, kompozytorzy rozpoczęli poszukiwania inspiracji w innych dziedzinach sztuki. Powstanie utworu muzycznego mogło być powiązane z fascynacją twórcy kategoriami filozoficznymi, religijnymi, transcendentalnymi, inspiracją mogło stać się dzieło malarskie, literackie…, np. Tako rzecze Zarathustra Ryszarda Straussa na podstawie traktatu filozoficznego Fryderyka Nietschego, Preludia Franciszka Liszta inspirowane były Medytacjami Lamartine’a, Bitwa Hunów (niekiedy tłumaczona jako Rzeź Hunów) Franciszka Liszta powstała pod wrażeniem obrazu Wilhelma von Kaulbacha, Obrazki z wystawy Modesta Musorgskiego skomponowane zostały po obejrzeniu pośmiertnej wystawy prac Wiktora Hartmanna…
Ro4Y4JODUmhX21
Ilustracja przedstawia obraz Wilhelma von Kaulbacha „Bitwa Hunów”. Na obrazie widzimy walczących między sobą ludzi, którzy odziani są w szaty. Obraz podzielony jest na dwie części: walczących na ziemi i nad powierzchnią. Płótno zainspirowało w 1854 roku Franciszka Liszta do skomponowania poematu symfonicznego pod tym samym tytułem.
Obraz Wilhelma von Kaulbacha, „Bitwa Hunów”, 1834 - 1837, Galeria Atanazego Raczyńskiego, Berlin, pl.pinterest.com, CC BY 3.0
RpROWIKArS7gR
Utwór muzyczny: Bitwa Hunów autorstwa Franciszka Liszta. Wykonawca: London Philharmonic Orchestra, pod dyrekcją Bernarda Haitinka. Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją dynamizm i niepokój,
Utwór muzyczny: Bitwa Hunów autorstwa Franciszka Liszta. Wykonawca: London Philharmonic Orchestra, pod dyrekcją Bernarda Haitinka. Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją dynamizm i niepokój,
Utwór muzyczny: Bitwa Hunów autorstwa Franciszka Liszta. Wykonawca: London Philharmonic Orchestra, pod dyrekcją Bernarda Haitinka. Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją dynamizm i niepokój,
Forma muzyczna takich utworów kształtowana była w sposób swobodny, by jak najwierniej oddać za pomocą dźwięków rzeczywistość pozamuzyczną; twórcy reinterpretowali często klasyczny model formy sonatowejSonatasonatowej.
Szczególny rodzaj korespondencji sztuk, w postaci syntezy, obserwować można na gruncie opery. W tej dziedzinie idea totalnego dzieła sztuki (Gesamtkunstwerk) Ryszarda Wagnera przedstawia idee romantyzmu oraz swoistej tęsknoty za zespoleniem w otoczeniu muzyki innych dziedzin sztuki – literatury, malarstwa, rzeźby, gry świateł etc.
Początek świadomości historycznej w muzyce
O ile przez setki lat w życiu koncertowym istniała tylko muzyka „nowa”, współcześnie komponowana, odkrycie w XIX w., sto lat po pierwszym wykonaniu Pasji wg św. Mateusza Jana Sebastiana Bacha, zwróciło uwagę na muzykę epok wcześniejszych, przywracając ją słuchaczom, „ożywiając” jednocześnie utwory powstałe w epokach poprzednich.
Odkrycie Mendelssohna
RN2oIzhawFTX21
Ilustracja interaktywna przedstawia zamyślonego Jana Sebastiana Bacha. Mężczyzna siedzi ma na głowie perukę, trzyma w ręce kartkę z nutami. Ubrany jest w ciemny frak. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1: Na przełomie XVIII i XIX w. rozpoczęły się prace edycyjne nad twórczością Jana Sebastiana Bacha, która stopniowo zdobywała należne jej miejsce w kulturze muzycznej. Kolejne publikacje sonat oraz preludiów i fug niemal zbiegły się z opinią, jaką o muzyce Bacha wydał Johann Wolfgang von Goethe: słuchając muzyki Bacha czujemy się, jakbyśmy znaleźli się w czasie, gdy Bóg stwarzał świat.
Ilustracja interaktywna przedstawia zamyślonego Jana Sebastiana Bacha. Mężczyzna siedzi ma na głowie perukę, trzyma w ręce kartkę z nutami. Ubrany jest w ciemny frak. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1: Na przełomie XVIII i XIX w. rozpoczęły się prace edycyjne nad twórczością Jana Sebastiana Bacha, która stopniowo zdobywała należne jej miejsce w kulturze muzycznej. Kolejne publikacje sonat oraz preludiów i fug niemal zbiegły się z opinią, jaką o muzyce Bacha wydał Johann Wolfgang von Goethe: słuchając muzyki Bacha czujemy się, jakbyśmy znaleźli się w czasie, gdy Bóg stwarzał świat.
Jan Sebastian Bach, last.fm, CC BY 3.0
R1eitE6ihOEpH1
Ilustracja interaktywna przedstawia portret James Warren Childe, Feliks Mendelssohn-Bartholdy. Młody mężczyzna z poważnym wyrazem twarzy, Ubrany jest w białą koszulę i czarny frak. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1: Jednym z kompozytorów zafascynowanych muzyką Jana Sebastiana Bacha był Feliks Mendelssohn-Bartholdy, który w wieku dwudziestu lat zdecydował się wykonać (niemal sto lat od premiery i jednocześnie pierwszy raz od śmierci twórcy) odnalezioną Bachowską Pasję wg św. Mateusza. Okoliczności odnalezienia rękopisu wydają się wręcz niewiarygodne – wskazuje się, że Mendelssohn zakupił w sklepie mieszczącym się w budynku zamieszkiwanym ongiś przez Bacha, żywność zapakowaną w rękopis Mistrza.
Ilustracja interaktywna przedstawia portret James Warren Childe, Feliks Mendelssohn-Bartholdy. Młody mężczyzna z poważnym wyrazem twarzy, Ubrany jest w białą koszulę i czarny frak. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1: Jednym z kompozytorów zafascynowanych muzyką Jana Sebastiana Bacha był Feliks Mendelssohn-Bartholdy, który w wieku dwudziestu lat zdecydował się wykonać (niemal sto lat od premiery i jednocześnie pierwszy raz od śmierci twórcy) odnalezioną Bachowską Pasję wg św. Mateusza. Okoliczności odnalezienia rękopisu wydają się wręcz niewiarygodne – wskazuje się, że Mendelssohn zakupił w sklepie mieszczącym się w budynku zamieszkiwanym ongiś przez Bacha, żywność zapakowaną w rękopis Mistrza.
James Warren Childe, Feliks Mendelssohn-Bartholdy, 1829, wikimedia.org, domena publiczna
R18UlaNUa9l6a1
Ilustracja interaktywna przedstawia salę koncertową Singakademie w Berlinie z 1848 roku. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1: W marcu 1829 r., w okresie Wielkiego Postu, pod batutą Mendelssohna odbyło się wykonanie fragmentów Bachowskiej Pasji… w sali Singakademie w Berlinie. Mendelssohn niebotycznie powiększył obsadę wykonawczą utworu, wprowadzając m.in. czterystuosobowy chór, rozpoczynając modę na „monumentalne” wykonawstwo muzyki barokowej.
Ilustracja interaktywna przedstawia salę koncertową Singakademie w Berlinie z 1848 roku. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji. 1: W marcu 1829 r., w okresie Wielkiego Postu, pod batutą Mendelssohna odbyło się wykonanie fragmentów Bachowskiej Pasji… w sali Singakademie w Berlinie. Mendelssohn niebotycznie powiększył obsadę wykonawczą utworu, wprowadzając m.in. czterystuosobowy chór, rozpoczynając modę na „monumentalne” wykonawstwo muzyki barokowej.
Sala koncertowa Singakademie w Berlinie, 1848, Berlin, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna
R1IJeDLNtqKKn1
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Hektora Berlioza. Starszy mężczyzna siedzi rozwalony na krześle, prawą ręką podpiera głowę. Ma niezadowoloną minę. Lewą rękę trzyma w kieszeni spodni. Ubrany jest w ciemny frak i białą koszulę. W kamizelce znajduje się łańcuszek od zegarka. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji.
1: I choć po śmierci Jana Sebastiana Bacha jego dzieło zostało w zasadzie zapomniane, a przecież nad jego utworami pochylali się Haydn i Mozart studiując zawiłości fakturalne, dopiero wykonanie pod kierownictwem Mendelssohna zapoczątkowało „kult” muzyki Bacha. Po berlińskim wykonaniu Pasji… Hektor Berlioz wypowiedział podobno następującą kwestię: W Niemczech istnieje tylko jeden Bóg: Bach, a Mendelssohn jest jego prorokiem.
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Hektora Berlioza. Starszy mężczyzna siedzi rozwalony na krześle, prawą ręką podpiera głowę. Ma niezadowoloną minę. Lewą rękę trzyma w kieszeni spodni. Ubrany jest w ciemny frak i białą koszulę. W kamizelce znajduje się łańcuszek od zegarka. Na ilustracji dodatkowo udostępniono zawartość w postaci informacji.
1: I choć po śmierci Jana Sebastiana Bacha jego dzieło zostało w zasadzie zapomniane, a przecież nad jego utworami pochylali się Haydn i Mozart studiując zawiłości fakturalne, dopiero wykonanie pod kierownictwem Mendelssohna zapoczątkowało „kult” muzyki Bacha. Po berlińskim wykonaniu Pasji… Hektor Berlioz wypowiedział podobno następującą kwestię: W Niemczech istnieje tylko jeden Bóg: Bach, a Mendelssohn jest jego prorokiem.
Hektor Berlioz, fot. Pierre Petit, 1863, wikimedia.org, domena publiczna
Fascynacja kulturą i stylem muzycznym epok wcześniejszych przyczyniła się do pojawienia się prac monograficznych poświęconych muzyce dawnej, ale także skierowała uwagę kompozytorów na dawne formy i gatunki muzyczne. Po formę wariacji ostinatowych sięgnął np. Johannes Brahms, kształtując w oparciu o jej zasady finał swej IV Symfonii e‑moll. Nieustannie powtarzana linia basu oraz stały schemat harmoniczny stanowią podstawę opracowań wariacyjnych kolejnych segmentów tego finału. Posłuchajmcie tematu passacaglii (oryginalnie skomponowanego na wielką orkiestrę symfoniczną) wykonanego na organach…
RiF72JPd0Hj8n1
Utwór muzyczny: "Passacaglia" z "IV Symfonii e-moll" (transkrypcja na organy tematu passacaglii). Temat ma wolne tempo. Cechuje go monumentalny, harmoniczny charakter.
Utwór muzyczny: "Passacaglia" z "IV Symfonii e-moll" (transkrypcja na organy tematu passacaglii). Temat ma wolne tempo. Cechuje go monumentalny, harmoniczny charakter.
J. Brahms, „Passacaglia” z „IV Symfonii e-moll” (transkrypcja na organy tematu passacaglii), AMFN, CC BY 3.0
J. Brahms, „Passacaglia” z „IV Symfonii e-moll” (transkrypcja na organy tematu passacaglii), AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: "Passacaglia" z "IV Symfonii e-moll" (transkrypcja na organy tematu passacaglii). Temat ma wolne tempo. Cechuje go monumentalny, harmoniczny charakter.
Znaczenie romantyzmu muzycznego
Zmiany w zakresie estetycznym, a następnie w samej materii muzycznej, jakie zachodziły w XIX wieku okazały się być niezwykle inspirujące dla późniejszych kompozytorów. Stopniowe przezwyciężanie klasycznego języka muzycznego w pierwszych dekadach stulecia przyczyniło się do wypracowania środków wyrazu pozwalających za pomocą muzyki scharakteryzować całą skalę różnorodnych emocji. Okazało się jednak, że już w latach sześćdziesiątych nowy, romantyczny język muzyczny stał się dla twórców niewystarczający. „Najodważniejsi” z kompozytorów (Ryszard Wagner i Franciszek Liszt) zapoczątkowali proces przemian, który znalazł swą kontynuację w muzyce XX wieku. Ich propozycje stały się inspirujące dla kolejnych pokoleń twórców (już w pierwszych dziesięcioleciach XX stulecia), kontynuatorów stylu romantycznego.
Zadania
R13w1VZciuLil1
Ćwiczenie 1
Zaznacz nazwisko twórcy, który w swej operze umuzycznił scenę obłędu Łucji. Możliwe odpowiedzi: 1. Gaetano Donizetti, 2. Giuseppe Verdi, 3. Vincenzo Bellini
Zaznacz nazwisko twórcy, który w swej operze umuzycznił scenę obłędu Łucji. Możliwe odpowiedzi: 1. Gaetano Donizetti, 2. Giuseppe Verdi, 3. Vincenzo Bellini
Zaznacz nazwisko twórcy, który w swej operze umuzycznił scenę obłędu Łucji.
Gaetano Donizetti
Giuseppe Verdi
Vincenzo Bellini
R164Sl2Vzj5AY1
Ćwiczenie 2
Wskaż obszary tematyczne, jakie pojawiają się w muzyce romantycznej. Możliwe odpowiedzi: 1. wątek faustowski, 2. ludowość, 3. Księga przemian I-ching, 4. wątki autobiograficzne, 5. nieszczęśliwa miłość
Wskaż obszary tematyczne, jakie pojawiają się w muzyce romantycznej. Możliwe odpowiedzi: 1. wątek faustowski, 2. ludowość, 3. Księga przemian I-ching, 4. wątki autobiograficzne, 5. nieszczęśliwa miłość
Wskaż obszary tematyczne, jakie pojawiają się w muzyce romantycznej.
wątek faustowski
ludowość
Księga przemian I-ching
wątki autobiograficzne
nieszczęśliwa miłość
R1P8p5VBMcofw1
Utwór muzyczny: Robert Schumann "Ich grolle nicht" z cyklu "Dichterliebe". Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją dramatyczny, emocjonalny, a zarazem bardzo śpiewny charakter.
Utwór muzyczny: Robert Schumann "Ich grolle nicht" z cyklu "Dichterliebe". Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją dramatyczny, emocjonalny, a zarazem bardzo śpiewny charakter.
R. Schumann, „Ich grolle nicht” z cyklu „Dichterliebe”, AMNF, CC BY 3.0
R. Schumann, „Ich grolle nicht” z cyklu „Dichterliebe”, AMNF, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Robert Schumann "Ich grolle nicht" z cyklu "Dichterliebe". Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją dramatyczny, emocjonalny, a zarazem bardzo śpiewny charakter.
ReSiBn4CuEEkx1
Ćwiczenie 3
Jaki gatunek reprezentuje utwór "Ich grolle nicht" Roberta Schumanna? Możliwe odpowiedzi: 1. liryka instrumentalna, 2. pieśń, 3. kantata, 4. miniatura fortepianowa
Jaki gatunek reprezentuje utwór "Ich grolle nicht" Roberta Schumanna? Możliwe odpowiedzi: 1. liryka instrumentalna, 2. pieśń, 3. kantata, 4. miniatura fortepianowa
Jaki gatunek reprezentuje przykład muzyczny?
liryka instrumentalna
pieśń
kantata
miniatura fortepianowa
Rbn97qETlG3YS1
Ćwiczenie 4
Dopasuj tytuły utworów do nazwisk ich twórców. Franciszek Liszt Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Sergiusz Rachmaninow Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Fryderyk Chopin Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Niccolò Paganini Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Arrigo Boito Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Hektor Berlioz Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna
Dopasuj tytuły utworów do nazwisk ich twórców. Franciszek Liszt Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Sergiusz Rachmaninow Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Fryderyk Chopin Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Niccolò Paganini Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Arrigo Boito Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna Hektor Berlioz Możliwe odpowiedzi: 1. Francesca da Rimini, 2. Symfonia Faustowska, 3. Mefistofeles, 4. Polonez A-dur, 5. La campanella, 6. Symfonia fantastyczna
Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Idea totalnego dzieła sztuki (Gesamtkunstwerk) zrodziła się w twórczości Ryszarda Wagnera., 2. Feliks Mendelssohn-Bartholdy dyrygował wykonaniem Pasji wg św. Mateusza Jana Sebastiana Bacha niemal sto lat po prawykonaniu utworu., 3. Kompozycja Ryszarda Straussa Tako rzecze Zarathustra zainspirowana została traktatem filozoficznym Fryderyka Nietschego., 4. Muzykę inspirowaną innymi dziełami sztuki cechowało niezwykle logiczne uporządkowanie formalne., 5. Obok Johannesa Brahmsa, twórcą nawiązującym do gatunków muzycznych z epok wcześniejszych, był Ryszard Wagner.
Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Idea totalnego dzieła sztuki (Gesamtkunstwerk) zrodziła się w twórczości Ryszarda Wagnera., 2. Feliks Mendelssohn-Bartholdy dyrygował wykonaniem Pasji wg św. Mateusza Jana Sebastiana Bacha niemal sto lat po prawykonaniu utworu., 3. Kompozycja Ryszarda Straussa Tako rzecze Zarathustra zainspirowana została traktatem filozoficznym Fryderyka Nietschego., 4. Muzykę inspirowaną innymi dziełami sztuki cechowało niezwykle logiczne uporządkowanie formalne., 5. Obok Johannesa Brahmsa, twórcą nawiązującym do gatunków muzycznych z epok wcześniejszych, był Ryszard Wagner.
Zaznacz zdania prawdziwe.
Idea totalnego dzieła sztuki (Gesamtkunstwerk) zrodziła się w twórczości Ryszarda Wagnera.
Feliks Mendelssohn-Bartholdy dyrygował wykonaniem Pasji wg św. Mateusza Jana Sebastiana Bacha niemal sto lat po prawykonaniu utworu.
Kompozycja Ryszarda Straussa Tako rzecze Zarathustra zainspirowana została traktatem filozoficznym Fryderyka Nietschego.
Muzykę inspirowaną innymi dziełami sztuki cechowało niezwykle logiczne uporządkowanie formalne.
Obok Johannesa Brahmsa, twórcą nawiązującym do gatunków muzycznych z epok wcześniejszych, był Ryszard Wagner.
Kto jest kompozytorem IV Symfonii e-moll? Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Niccolò Paganini, 3. Johannes Brahms.
Kto jest kompozytorem IV Symfonii e-moll? Możliwe odpowiedzi: 1. Robert Schumann, 2. Niccolò Paganini, 3. Johannes Brahms.
Poniższy fragment muzyczny to część większej kompozycji. Zaznacz jej twórcę i tytuł.
Robert Schumann, Dichterliebe
Niccolò Paganini, Koncert skrzypcowy
Johannes Brahms, IV Symfonia e-moll
RM2DwmuT0HSYg1
Ćwiczenie 7
Wskaż kompozycje inspirowane Orientem. Możliwe odpowiedzi: 1. W.A. Mozart Uprowadzenie z seraju, 2. G. Bizet Poławiacze pereł, 3. R. Wagner Parsifal
Wskaż kompozycje inspirowane Orientem. Możliwe odpowiedzi: 1. W.A. Mozart Uprowadzenie z seraju, 2. G. Bizet Poławiacze pereł, 3. R. Wagner Parsifal
Wskaż kompozycje inspirowane Orientem.
W.A. Mozart Uprowadzenie z seraju
G. Bizet Poławiacze pereł
R. Wagner Parsifal
Słownik pojęć
Klasycy wiedeńscy
Klasycy wiedeńscy
grupa kompozytorów uważanych za twórców dojrzałego stylu klasycznego: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven.
Koncert
Koncert
gatunek muzyczny, którego istota zasadza się na współgraniu i współzawodniczeniu solisty (grupy solistów) i orkiestry; w dojrzałym baroku przyjął postać trzyczęściową o układzie temp: szybka‑wolna‑szybka.
Kwartet smyczkowy
Kwartet smyczkowy
oparty na czteroczęściowym cyklu sonatowym gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez dwoje skrzypiec, altówkę i wiolonczelę.
Libretto
Libretto
tekst będący podstawą muzycznych dzieł scenicznych.
Opera
Opera
sceniczne dzieło wokalno‑instrumentalne, w którym muzyka współgra z librettem.
Orientalizm
Orientalizm
kierunek w literaturze i sztuce polegający wprowadzeniu do wytworów sztuki elementów kultur egzotycznych.
Poemat symfoniczny
Poemat symfoniczny
powstały w XIX w. gatunek muzyczny o swobodnej budowie formalnej, uzależnionej od programu pozamuzycznego (treści literackiej, dzieła plastycznego etc.).
Programowość, muzyka programowa
Programowość, muzyka programowa
fenomen XIX w. – muzyka związana z treściami pozamuzycznymi (poezją, malarstwem, dziełem filozoficznym etc.), która poprzez znaczące tytuły bądź dodane programy kieruje uwagę słuchaczy w stronę odpowiednich skojarzeń.
Sonata
Sonata
utwór instrumentalny (w przeciwieństwie do wokalnej kantaty); w klasycyzmie przyjął budowę czteroczęściową stając się wzorcem cyklu sonatowego (podstawa symfonii, kwartetu smyczkowego, koncertu): cz. I – szybka (forma sonatowa), cz. II – wolna (forma pieśni, wariacje), cz. III – taneczna (menuet, zastąpiony przez Beethovena scherzem), cz. IV – szybka (forma sonatowa, rondo).
Symfonia
Symfonia
orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie; od czasów „IX Symfonii” Beethovena powstawać zaczęły także symfonie wokalno‑instrumentalne.
Transkrypcja
Transkrypcja
opracowanie utworu na inne medium wykonawcze (odmienne od pierwotnego przeznaczenia).
Żródło: www.encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
R18TMX8yDldHS1
Ilustracja przedstawia obraz Christiana Ludwiga Seehasa „Portret Josepha Haydna”. Na obrazie znajduje się austriacki kompozytor klasycyzmu Joseph Haydn. Mężczyzna ma równo ułożone siwe włosy. Ubrany jest w futro. Pod szyją ma białą chustę.
Christian Ludwig Seehas, „Portret Josepha Haydna”, 1785 r., Ludwigslust Palace, Niemcy, wikimedia.org, CC BY 4.0
RrSMcEDP7Gi631
Ilustracja przedstawia obraz Carla Schloessera „Ludwig van Beethoven przy pracy”. Na obrazie kompozytor siedzi przy fortepianie. Jedną rękę trzyma na klawiszach, natomiast w drugiej trzyma ołówek i notuje na kartkach. Mężczyzna ma skupiony wyraz twarzy siedzi w bordowych szatach. Wokół fortepianu leży dużo krzywo porozkładanych książek.
Carl Schloesser, „Ludwig van Beethoven przy pracy”, 1890r., kolekcja prywatna, alamy.com, CC BY 3.0
RdCl67PqbruGx1
Ilustracja przedstawia obraz Jeana Auguste Dominique Ingresa „Francesca da Rimini i Paolo Malatesta”. Na obrazie widzimy mężczyznę całującego kobietę w policzek. Za postaciami wisi na ścianie kotara, zza której wychodzi mężczyzna z mieczem uniesionym w górę. Postacie na obrazie mają stroje zgodne z epoką.
Jean Auguste Dominique Ingres, „Francesca da Rimini i Paolo Malatesta”, 1819 r., Musée des Beaux-Arts d'Angers, Francja, wikiart.pl, domena publiczna
R1E5pPDKDJEWL1
Ilustracja przedstawia obraz Antona Kaulbacha „Faust i Mefisto”. Na obrazie widzimy dwóch mężczyzn - Fausta i Mefisto. Faust to starszy mężczyzna z długą, siwą brodą. Ubrany w czarną czapkę oraz płaszcz. Mesfisto to młodszy mężczyzna. Ubrany w czerwone szaty oraz czerwoną czapkę z rogami. Na drugim planie tańczy naga kobieta, ręce uniesione ma ku górze.
Anton Kaulbach, „Faust i Mefisto”, ok. 1859 r., kolekcja prywatna, polskieradio.pl, CC BY 3.0
R1NRFv0buE9AZ1
Ilustracja przedstawia obraz George Clinta pt. „Portret Harriet Smithson”. Jest to muza Hektora Berlioza i jego pierwsza żona. Kobieta ubrana jest w długą, balową suknię, białą rękawiczkę na lewej ręce, w której trzyma wachlarz. Ma zawstydzony wyraz twarzy, spokojny. Prawą rękę bez rękawiczki unosi na wysokość lewej piersi. Za postacią jest zdobne krzesło z czerwonym obiciem.
George Clint, „Portret Harriet Smithson”, ok. 1822 r., Yale Center for British Art., Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
R1aAtiUieyKHf1
Ilustracja przedstawia obraz Caspara Davida Friedricha pt. „Wędrowiec nad morzem mgły”. Na obrazie widzimy samotnego, romantycznego wędrowca. Mężczyzna stoi tyłem, na skalistej górze. W prawej dłoni trzyma drewnianą laskę. Ubrany jest we frak. Krajobraz jest piękny przedstawia zamglone góry.
Caspar David Friedrich, „Wędrowiec nad morzem mgły”, 1818 r., Kunsthalle w Hamburgu, Niemcy, mistrzowie-malarstwa.blogspot.com, CC BY 3.0
R1WcH09UnJsTN1
Ilustracja przedstawia obraz Paula Pommayraca pt. „Portret Niccolò Paganini”. Na obrazie widzimy popiersie włoskiego skrzypka, altowiolisty, gitarzysty i kompozytora. Mężczyzna ma długie, falowane włosy. Ubrany jest elegancko w szary garnitur, białą koszulę z wysoko postawionym kołnierzem. Na szyi zawieszony ma medalion.
Paul Pommayrac, „Portret Niccolò Paganini”, 1838 r., Biblioteka Narodowa Francji, wikimedia.org, domena publiczna
Ro4Y4JODUmhX21
Ilustracja przedstawia obraz Wilhelma von Kaulbacha „Bitwa Hunów”. Na obrazie widzimy walczących między sobą ludzi, którzy odziani są w szaty. Obraz podzielony jest na dwie części: walczących na ziemi i nad powierzchnią. Płótno zainspirowało w 1854 roku Franciszka Liszta do skomponowania poematu symfonicznego pod tym samym tytułem.
Obraz Wilhelma von Kaulbacha, „Bitwa Hunów”, 1834 - 1837, Galeria Atanazego Raczyńskiego, Berlin, pl.pinterest.com, CC BY 3.0
Biblioteka muzyczna
R1P8p5VBMcofw1
Utwór muzyczny: Robert Schumann "Ich grolle nicht" z cyklu "Dichterliebe". Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją dramatyczny, emocjonalny, a zarazem bardzo śpiewny charakter.
RHBrU6pgWoGZQ1
Utwór muzyczny: Niccolo Paganini La Campanella z Koncertu skrzypcowego (transkrypcja na skrzypce i fortepian). Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją wirtuozowska partia skrzypiec, żywiołowy charakter.
Rq6VYm02t1ITY1
Utwór muzyczny: Fryderyk Chopin "Polonez A-dur" op. 40 nr 1. Kompozycja jest wykonywana na fortepianie i ma umiarkowane tempo. Cechuje ją patetyczny, radosny i poniekąd taneczny charakter.
RiF72JPd0Hj8n1
Utwór muzyczny: "Passacaglia" z "IV Symfonii e-moll" (transkrypcja na organy tematu passacaglii). Temat ma wolne tempo. Cechuje go monumentalny, harmoniczny charakter.
Ra6281BQ9UkuC
Utwór muzyczny: Fantazja symfoniczna "Francesca da Rimini" op. 32 autorstwa Piotra Czajkowskiego. Wykonawca: Orchestre de la Suisse Romande, pod batutą Silvio Varviso. Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją poruszający, dynamiczny charakter.
R15RQdWdAATJk
Utwór muzyczny: Symfonia Fausta (Chorus Mysticus) autorstwa Franciszka Liszta. Wykonawca: Chocago Symphony Orchestra and Chorus pod dyrekcją sir Georga Solti. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją tajemniczy, dramatyczny charakter. Wykonywany jest przez orkiestrę, chór oraz solistę.
RYX9QKr8aljZs
Utwór muzyczny: Symfonia fantastyczna Un bal, autorstwa Hectora Berlioza. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją radosny, taneczny, żywiołowy charakter.
R1ByQpt9QgUh3
Utwór muzyczny: Wilczy Jar z opery Wolny strzelec autorstwa Karola Marii Webera. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez orkiestrę i chóry . Cechuje ją tajemniczy, dramatyczny, złowrogi charakter.
R1Ld5xUtD1s11
Utwór muzyczny: Gute Nacht z Winterreise autorstwa Franza Schuberta. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Wykonywana jest przez głos męski z akompaniamentem fortepianu. Cechuje ją smutny, melancholijny charakter.
RLoe1MWg7KeC3
Utwór muzyczny: Obrazki z wystawy, Wielka brama w Kijowie autorstwa Modesta Musorgskiego. Wykonawca: Orkiestra Filharmonii Narodowej, pod batutą Jacka Kasprzyka. Utwór został zarejestrowany podczas wykonania w Filharmonii Narodowej w Warszawie w dniu 21 lutego 2016 roku. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją bardzo uroczysty, patetyczny charakter.
RpROWIKArS7gR
Utwór muzyczny: Bitwa Hunów autorstwa Franciszka Liszta. Wykonawca: London Philharmonic Orchestra, pod dyrekcją Bernarda Haitinka. Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją dynamizm i niepokój,