Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RNjWTLtmBP1VK1

Ceramika – tradycja i współczesność, część II

Aleksander Paskal, „00003”, ceramika, 2012 r., online-skills, CCBY 3.0
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1CB6qn7xqBjy1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury).

Nauczysz się

rozpoznawać dziedziny sztuk plastycznych;

rozróżniać sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin;

interpretować obserwowane zjawiska, przedmioty, motywy;

charakteryzować środki wyrazu artystycznego, takie jak: bryła, faktura, kompozycja, barwa;

rozpoznawać twórczość artystów.

Współczesne metody wytwarzania ceramiki

Współcześni artyści tworzący ceramikęCeramika artystycznaceramikę odwołują się do tradycyjnych metod. Do wyrobów ceramicznych z gliny stosują podstawowe techniki: lepienie ręczne, toczenie na kole garncarskimKoło garncarskiekole garncarskim i wytłaczanie z form gipsowych. Jednocześnie twórcy poszukują nowych pomysłów łączenia materiałów, ich formowania i dodawania elementów wzbogacających ich pracę, np. pod względem koloru lub fakturyFakturafaktury.

Rv8HaiXMsHAEW1
Pomieszczenie, online-skills, CC BY 3.0

Współczesne rodzaje ceramiki

Artyści wytwarzają wyroby ceramiczne zróżnicowane pod względem wyglądu i przeznaczenia. Przyjrzyj się poniżej zamieszczonym przykładom ilustrującym naczynia, biżuterię czy płytki ceramiczne stanowiące wyposażenie wnętrz.

Wykonywanie przedmiotów z płatów gliny

Polecenie 1

Najedź na punkt, a dowiesz się więcej o technice ręcznego lepienia z zastosowaniem płatów z gliny.

RDbdIWmm5i9uZ1
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy prace plastyczne. Pierwsza z nich prezentuje różnych rozmiarów szare płaty z gliny, ułożone warstwami w kilku rzędach. Kolejna fotografia przedstawia ceramicznego ptaka. Jest on wykonany z kilku elementów - figur geometrycznych w kolorze czarnym w białe paski. Na trzeciej ilustracji widoczna jest maska twarzy mężczyzny na czerwonym tle. Postać ma szeroko otwarte usta. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Płaty z gliny odcina się z bryły materiału struną garncarską lub drutem tnącym i rozwałkowuje. Następnie można je uformować dłonią i przyciąć do potrzebnych kształtów. Technika ta pozwala na stworzenie różnorodnych przedmiotów powstałych z połączenia przygotowanych elementów. Możliwe jest również uzyskanie w ten sposób nieregularnych form ceramicznych o ciekawych zdobieniach uzyskiwanych w wyniku odbijania na jednej z powierzchni płata wybranego materiału o ciekawej fakturze, np. koronki.
Przedmioty stworzone z płatów gliny, online-skills, CC BY 3.0

Modelowanie przedmiotów z wałeczków gliny

Polecenie 2

Najedź na punkt, a poznasz technikę ręcznego lepienia z zastosowaniem wałeczków

R14T4IPKS0LnK1
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę Aleksandra Paskala „00022". Ukazuje trzy płytki wykonane z glinianych wałeczków o równej średnicy, nałożone na siebie. Przypominają one efekt drewnianych przekrojów z widocznymi słoja - w dolnej części są jaśniejsze, w górnej - ciemniejsze. Górna część staje się korą. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Do wykonania naczyń stosuje się wałeczki o równej średnicy, nakładając je na siebie (również spiralnie skręcone). W celu połączenia stosuje się płynną glinę. Ścianki przedmiotów można wygładzać szpachelką lub pozostawić wzór połączonych wałeczków i traktować go jako element dekoracyjny. Za pomocą tej techniki ręcznego lepienia można tworzyć formy ażurowe.
Aleksander Paskal, „00022”, modelowanie przedmiotów z wałeczków gliny, 2014 r., online-skills, CC BY 3.0

Tworzenie struktury porowatej

Polecenie 3

Najedź na punkt, a poznasz sposoby tworzenia zróżnicowanych, chropowatych struktur ceramicznych.

Rb0M0NktVX7rf1
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcia dwóch przedmiotów: styropianu i papieru. Pierwsze ukazuje wymodelowany fragment konstrukcji, składającej się z kilku ramion , które wzajemnie się przenikają. Drugie zdjęcie przedstawia starą, opaloną, pożółkłą kartkę, na której znajdują się ślady po zgięciach, tworzące szesnaście małych kwadracików. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Interesującą powierzchnię naczynia lub figurki można stworzyć poprzez dodanie do gliny kuleczek styropianu lub pociętego papieru.
Styropian i kartka papieru, online-skills, CC BY 3.0

Dekorowanie poprzez nakładki i odciskanie ornamentów

Polecenie 4

Najedź na punkt, a dowiesz się więcej o technikach zdobienia.

R1dtmF7NkOp0g1
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy prace plastyczne. Pierwsza z nich to relief przedstawiający zwiniętą kartkę papieru z nadrukiem, która w górnej części ma powierzchnię wypełniona szarą strukturą. Druga praca przedstawia okrągły plaster o widocznej strukturze, na który pod różnymi kierunkami zostały nałożone linie z farby, przypominające polaną czekoladę . Ostatnią pracą są gliniane baranki oraz inne gliniane przedmioty, widoczne we fragmentach. Baranki są różnego koloru - jeden szary, drugi beżowy, mają zwinięte rogi, a ich tułów jest uproszczony. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Zdobienie wykonuje się poprzez rzeźbienie w powierzchni za pomocą różnorodnych rylców. Można również odciskać z form reliefy, na lekko przeschniętym, ale nadal plastycznym materiale.
Trzy udekorowane przedmioty gliniane, online-skills, CC BY 3.0

Wykorzystanie gotowych form oraz cylindrów do modelowania naczyń

Polecenie 5

Najedź na punkt, a dowiesz się więcej o zastosowaniu techniki modelowania za pomocą gotowych form.

RjGtwPY3Z9VT11
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę Aleksandra Paskala "000013" wykonaną z gliny. Ukazuje słupek o czworobocznym przekroju z widoczną fakturą o podłużnej, pionowej formie, przypominającą strukturę starego, zniszczonego drewna. Ma zielono-czarną barwę. Żłobienia są o różnej głębokości i szerokości, miejscami, zwłaszcza u dołu, bardzo delikatne. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją Punkt 1: Wnętrze wybranej, gotowej formy pokrywa się od środka gliną, tworzącą ścianki o równej grubości. Do ich zbudowania można zastosować formowanie z płatów lub wałeczków gliny. Zabezpieczoną przed przywieraniem zewnętrzną powierzchnię cylindrów wylepia się gliną, usuwając w krótkim czasie po ustabilizowaniu się konstrukcji wewnętrzną formę, aby glina nie uległa zniszczeniu podczas kurczenia się.
Aleksander Paskal, „000013”, technika modelowania za pomocą gotowych form, 2006 r., online-skills, CC BY 3.0

Dekorowanie

Polecenie 6

Najedź na punkt, a dowiesz się więcej o technice barwienia i szkliwienia.

RoYuqz7WARWXo1
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy ceramiczne przedmioty. Pierwszy z nich przedstawia szkliwioną cukiernicę o owalnym, kształcie, w kolorze oliwkowym. Jej powierzchnia jest spękana. Na wieczku zostały zamieszczone dwa słupki schodzące się u góry, będące uchwytem. Drugie zdjęcie ukazuje ceramiczną kulę o fioletowo-zielonej barwie, która przypomina nacieki lub rozlaną farbę. Na jej górze znajduje się wieczko oraz zostały zamieszczone trzy wystające, białe elementy. Jest to uchwyt. Ostatnie zdjęcie ukazuje ceramiczne pudełko o zielono-brązowej barwie z dodatkiem białej plamy. O nie oparte jest wieko z brązowymi żłobieniami na zielonym tle. Dekoracje są szkliwione, zatem się błyszczą. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Bogactwo rodzajów szkliwa ceramicznego i pigmentów daje niezwykłe możliwości dekoracji gotowych prac. Poszczególne rodzaje gliny wymagają szkliwa, które w określonej temperaturze uzyskują charakterystyczne wybarwienie czy połysk. Duże znaczenie ma również sposób szkliwienia oraz grubość nakładanej warstwy. Szkliwo można nakładać za pomocą pędzla, pistoletu natryskowego, a także poprzez zanurzenie wyrobu w przygotowanej polewie. Ten etap pracy wymaga wiedzy o właściwościach materiałów i ich wymaganiach technologicznych oraz precyzji wykonania.
Trzy udekorowane ceramiczne przedmioty, online-skills, CC BY 3.0

Zadania

classicmobile
Ćwiczenie 1
R1Twuhmm7aeA21
Odpowiedz na pytanie. Na czym polega technika lepienia ręcznego wyrobów ceramicznych z wałeczków gliny? Możliwe odpowiedzi: 1. na łączeniu wałeczków o zróżnicowanej grubości, 2. na łączeniu płatów gliny odcinanych strukturą garncarską, 3. na łączeniu wałeczków o tej samej średnicy.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 2
RprwCUlJetc671
Odpowiedz, w jaki sposób można nakładać na powierzchnię szkliwo ceramiczne. Wybierz dwie z poniższych odpowiedzi: - za pomocą szpachli, - za pomocą pędzla, - za pomocą pistoletu natryskowego.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 3
RsHNY4issgsoE1
Odpowiedz na pytanie. Co należy dodać do masy z gliny, aby stworzyć nierówną (chropowatą, porowatą) strukturę? Możliwe odpowiedzi: 1. skruszone szkło, 2. kawałki papieru, 3. kulki styropianu, 4. drewniane wióry.
Źródło: online-skills.
static
R1GSNcDbp8JYE
Ćwiczenie 4
Odpowiedz, o jakim materiale informuje tekst: "powłoka wykonana ze szklanej masy, która nadaje przedmiotom barwę, połysk, a także zapewnia odporność na przenikanie wody. Łączy się ściśle z powierzchnią wyrobu ceramicznego w procesie wypalania".
R1dfaENatSY1F
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytanie. Jakiego pojęcia dotyczy poniższy opis: "charakterystyczna powierzchnia dzieła malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego, obiektu rzemiosła artystycznego itp., zależna od charakteru tworzywa, techniki i indywidualnego stylu artysty". Możliwe odpowiedzi: 1. faktura, 2. relief, 3. gradient.
Rhce7JJX9A4h6
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie. Czym zajmuje się ceramika artystyczna?
Rk0at1rDSWUKs
Ćwiczenie 7
Odpowiedz na pytanie. W jakim celu stosuje się w ceramice szkliwienie?

Słownik pojęć

Ceramika artystyczna
Ceramika artystyczna

artystyczne ukształtowane i zdobione wyroby garncarskie, fajansowe, kamionkowe i porcelanowe.

Faktura
Faktura

charakterystyczna powierzchnia dzieła malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego, obiektu rzemiosła artystycznego itp., zależna od charakteru tworzywa, techniki i indywidualnego stylu artysty

Koło garncarskie
Koło garncarskie

urządzenie służące do tworzenia wyrobów ceramicznych z gliny techniką toczenia. Zbudowane jest z poziomych tarcz, zamontowanych na wspólnej, pionowej osi i umieszczonych na stojaku.

Szkliwo ceramiczne
Szkliwo ceramiczne

powłoka wykonana ze szklanej masy, która nadaje przedmiotom barwę, połysk, a także zapewnia odporność na przenikanie wody. Łączy się ściśle z powierzchnią wyrobu ceramicznego w procesie wypalania.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki