Charakterystyka budowy ssaków

Ssaki są grupą zwierząt, które zasiedliły wszystkie kontynenty. Było to możliwe dzięki wykształceniu wielu różnych cech, pozwalających na przystosowanie się do życia w rozmaitych środowiskach. Ssaki zamieszkują wilgotne lasy równikowe, sawanny, pustynie i półpustynie, wysokie góry, bagna, stepy, lasy liściaste i mieszane, tundrę oraz pustynie lodowe. Ssaki występujące na tych obszarach żyją na lądzie, w glebie, koronach drzew, wodzie, a niektóre opanowały nawet zdolność do lotu – aktywnegolot aktywnyaktywnego bądź ślizgowegolot ślizgowyślizgowego.

Ssaki lądowe

R1evEL5SHipGL

Zdjęcie przedstawia dwa niedźwiedzie brunatne o masywnym ciele i spuszczonej głowie. Ich gęste futro jest koloru brązowego. Poruszają się na czterech kończynach. W tle widoczna jest niebieska rzeka i zielone góry.

RshjEqk1c16wA

Zdjęcie przedstawia śpiącego fenka, na żółtej słomie, w tle widoczna jest szara, kamienista ściana. Leży na brzuchu, jego ciało jest zwinięte na kształt litery u. Futro fenka jest beżowe. Na głowie ma charakterystyczne, bardzo długie uszy.

Ssaki żyjące w glebie

R1AZGuw2YBLlV

Zdjęcie przedstawia kreta na białym tle. Jego ciało pokryte jest gęstym, czarnym futrem. Głowę zwieńcza pysk o ryjkowatym kształcie. Na zdjęciu widoczne są charakterystyczne silne, łopatowate łapy z zagiętymi do tyłu pazurami.

R1eNjc5ILsGvy

Zdjęcie przedstawia golca piaskowego, stojącego na pomarańczowym kamieniu. Jego skóra jest niemal naga, cienka i pomarszczona, koloru kremowo‑różowego. Widoczne są pojedyncze, jasne włosy. Oczy golca są bardzo małe i przykryte powiekami. Z pyska wystają dwa białe, długie zęby.

Ssaki żyjące w koronach drzew

RK7ijOkNybTLD

Zdjęcie przedstawia samicę leniwca pstrego rozpiętą pomiędzy gałęziami drzewa. Ciało leniwca porasta gęste, szaro‑brązowe futro. Na twarzy, wokół oczu futro jest jaśniejsze. W tle widoczne są brązowe konary porośnięte dużymi zielono‑żółtymi liśćmi.

R16PmfYlkDk5l

Zdjęcie przedstawia lotokota filipińskiego na drzewie. Zwierzę kończynami obejmuje pień. Pomiędzy kończyną górną a dolną widoczna jest charakterystyczna fałda skóry. Futro zwierzęcia jest koloru brązowego. W tle widoczne są brązowej pnie drzew.

Ssaki żyjące w wodzie

R1CICuD7LUIkv

Zdjęcie przedstawia delfina przebijającego się przez taflę oceanu. Woda ma intensywny błękitny kolor. Delfin natomiast jest jasno‑szary, ma opływowy i podłużny kształt ciała, w kształcie litery C.

R19XkjRiCwviS

Zdjęcie przedstawia szarą fokę leżącą na boku na szarej skale. Jej kończyny są przekształcone w płetwy, ma masywne szaro‑brązowe ciało w ciemne cętki oraz niedużą głowę z czarnymi oczami. W tle widoczny jest zielono‑czarny akwen.

Ssaki aktywnie latające

R1VOwlkTARAqU

Zdjęcie przedstawia nietoperza, bruzdonosa egipskiego. Zwierzę wisi do góry nogami. Widoczna jest ciągnąca się od przedniej kończyny błona lotna. Jego futro jest brązowe. Na głowie znajduje się para dużych uszu. W tle widoczna jest biała ściana i jasno‑brązowa belka.

Ssaki mają cechy odróżniające je od innych grup zwierząt. Są to:

• Karmienie młodych mlekiem matki – młode ssaki mają odruch ssania, który umożliwia im pobieranie pokarmu od matki, produkowanego w jej gruczole mlekowymgruczoł mlekowygruczole mlekowym.

• Obecność przeponyprzeponaprzepony – mięśnia oddzielającego jamę brzuszną od klatki piersiowej. Przepona jest głównym mięśniem umożliwiającym wykonywanie ruchów oddechowych.

• Pęcherzykowate płuca – pęcherzyki płucne zwiększają powierzchnię wymiany gazowej w płucach. Umożliwia to wydajne natlenienie organizmu, co pozwala na utrzymanie stałej temperatury ciała (stałocieplnośćstałocieplnośćstałocieplność) oraz prowadzenie aktywnego trybu życia.

• Włosy – nitkowate wytwory naskórka ssaków pokrywające ich ciało. Włosy chronią przed urazami mechanicznymi i pozwalają utrzymać stałą temperaturę ciała, umożliwiają upodabnianie się do otoczenia, a niektóre włosy porastające głowę pełnią również funkcje czuciowe.

• Zróżnicowane uzębienie – zęby mają różny kształt, w zależności od funkcji pełnionej podczas pobierania i przetwarzania pokarmu (siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce). Występują dwa pokolenia zębów: początkowe uzębienie (tzw. mleczne) z czasem jest zastępowane przez uzębienie stałe.

• Ucho z wykształconą małżowiną – małżowina uszna pozwala na odbieranie dźwięków oraz chłodzenie organizmu.

• ŁożyskołożyskoŁożysko – narząd tworzący się w okresie ciążyciążaciąży u samic większości ssaków (z wyjątkiem torbaczy i stekowców). Łączy zarodek ze ścianą macicy matki. Zarodek połączony jest z łożyskiem pępowiną.

Ciekawostka

Koty mają sztywne włosy wyrastające w okolicy nosa, błędnie nazywane wąsami. Są to wibrysywibrysywibrysy, będące włosami czuciowo‑dotykowymi.

RjQTtuPnVYGKv

Zdjęcie przedstawia żółtookiego kota z jasno‑różowym nosem. Jego szara sierść jest pręgowana, z białymi łatami. Z pyszczka wyrastają długie, białe wibrysy.

Słownik

Zadania

Bibliografia

Internetowa encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, www.encyklopedia.pwn.pl.

Reece J.B. i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.