Charakterystyka parzydełkowców

Parzydełkowce są zwierzętami wodnymi. Swoją nazwę zawdzięczają obecności komórek parzydełkowych. Niemal wszystkie występują w wodach słonych, a tylko nieliczne – w wodach słodkich. Żyją pojedynczo lub w koloniach. Ich ciało jest promieniście symetryczne. Ścianę ich ciała tworzą dwie warstwy komórek nabłonka, między którymi znajduje się galaretowata substancja. Parzydełkowce oddychają całą powierzchnią ciała – tlen pobierają z wody przez nabłonek.

Parzydełkowce są drapieżnikami. Zdobywają pokarm głównie biernie – czekają na ofiarę, chwytają ją ramionami, obezwładniają i wciągają przez otwór gębowy do jamy gastralnej, w której zachodzi trawienie. Do łowienia zdobyczy i obrony przed drapieżnikami parzydełkowcom służą komórki parzydełkowe zawierające trująco‑drażniącą ciecz, która jest wstrzykiwana do ciała ofiary za pomocą specjalnej nici. Niestrawione resztki pokarmu są wyrzucane na zewnątrz przez otwór gębowy.

Polip jest formą osiadłą. Powstaje z pływającej larwy lub z polipa rodzicielskiego podczas pączkowania. Ma kształt wydłużonego worka przyczepionego do podłoża lub pnia kolonii za pomocą stopy. Jego otwór gębowy skierowany jest ku górze i otoczony wieńcem ramion. Otwór gębowy jest jedynym otworem prowadzącym do jamy gastralnej i pełni także funkcję otworu wydalniczego. Na ramionach szczególnie licznie występują komórki parzydełkowe.

Meduza jest formą swobodnie pływającą. Zwykle powstaje z polipa. Ma postać parasola lub dzwonu. Jej otwór gębowy znajduje się w centrum spodniej strony i jest otoczony wieńcem ramion.

Parzydełkowce rozmnażają się zarówno bezpłciowo, jak i płciowo. Rozmnażanie bezpłciowe występuje u polipów, u których odbywa się przez pączkowanie i strobilizację. Pączkowanie polega na wyodrębnieniu się z ciała osobnika rodzicielskiego osobnika zazwyczaj mniejszego, rozwijającego się w organizm potomny, który może oderwać się od rodzica lub pozostać z nim więzi, co prowadzi do powstania kolonii. Strobilizacja natomiast polega na powstaniu poprzecznych krążków, które odrywają się od osobnika rodzicielskiego i przekształcają w larwy. Rozmnażanie płciowe występuje u meduz, które wytwarzają gamety. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, z zygoty rozwija się swobodnie pływająca, urzęsiona larwa, która po kilku dniach opada na dno, gdzie przekształca się w polipa.

Wśród parzydełkowców wyróżnia się m.in.: stułbiopławy, krążkopławy i koralowce.

Wśród stułbiopławów dominują gatunki morskie, a nieliczne żyją w wodach słodkich. Mogą mieć postać polipa lub meduzy. Większość stułbiopławów tworzy kolonie złożone z setek osobników. Kolonia powstaje z pojedynczego polipa rozmnażającego się przez pączkowanie. Organizmy potomne nie odrywają się od osobnika rodzicielskiego, lecz pozostają z nim połączone i same pączkują. W kolonii występują osobniki wyspecjalizowane w odżywianiu, obronie kolonii i rozmnażaniu.

Krążkopławy żyją wyłącznie w środowisku morskim. Należą do nich zarówno polipy, jak i meduzy. Większość tych organizmów prowadzi samotne, przybrzeżne życie, jednak istnieją także niewielkie grupy gatunków osiadłych oraz zamieszkujących głębokie wody. W Polsce, w Morzu Bałtyckim występuje chełbia modra.

Koralowce to najliczniejsza grupa parzydełkowców. Należy do niej ponad 7 tys. gatunków, z których większość prowadzi osiadły tryb życia, zasiedlając strefy przybrzeżne mórz. Występują jedynie pod postacią polipa. W większości są to drobne osobniki, osiągające długość ciała do 2 cm. Chociaż koralowce są drapieżnikami, wiele z nich odżywia się z udziałem protistów roślinopodobnych zwanych zooksantellami. Występują one we wnętrzu komórek otaczających jamę gastralną i są zdolne do przeprowadzenia fotosyntezy. Do koralowców należą ukwiały i korale. Ukwiały są pokaźnymi, pojedynczymi polipami, które nie wytwarzają szkieletu. Korale natomiast wywarzają szkielety wapienne. Wśród nich ważną grupą są korale rafotwórcze, które występują w ciepłych wodach Oceanu Atlantyckiego, Spokojnego i Indyjskiego. Żyją one w koloniach, tworząc rafy koralowe.

Parzydełkowce odgrywają znaczną rolę w środowisku, zarówno dla człowieka, jak i innych gatunków. Stanowią pożywienie dla zwierząt wodnych, takich jak mięczaki i ryby, a także dla ludzi, szczególnie w krajach azjatyckich. Koralowce tworzą skały i rafy koralowe, które są środowiskiem życia dla wielu gatunków zwierząt oraz atrakcją dla nurków i turystów. Ludzie produkują z nich biżuterię i inne przedmioty ozdobne. Parzydełkowce są drapieżnikami: regulują liczebność innych gatunków zwierząt, którymi się żywią. Część parzydełkowców może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka, ponieważ w swoich komórkach parzydełkowych mają silny trująco‑drażniący płyn.