„Chłop potęgą jest i basta” – pisarze Młodej Polski wobec ludu
„ Chłop potęgą jest i basta” – pisarze Młodej Polski wobec ludu
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna problemy chłopa z doby młodopolskiej,
zna treść lektur omawianych na lekcji,
zna stanowiska pisarzy Młodej Polski wobec doli chłopa.
b) Umiejętności
Uczeń:
potrafi dokonywać samodzielnych refleksji i przemyśleń,
potrafi omówić tematykę wiejską na podstawie utworów młodopolskich,
potrafi wskazać przemiany obyczajowe i społeczne na wsi młodopolskiej,
potrafi omówić plusy i minusy życia na wsi w czasach Młodej Polski i dzisiaj.
2. Metoda i forma pracy
Pogadanka heurystyczna, mapa mentalna, burza mózgów
3. Środki dydaktyczne
tablica
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji. Prosi uczniów o opinie na temat życia na wsi. Uczniowie wypowiadają swoje zdania.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie utworów młodopolskich, w których mowa o życiu chłopów na wsi. Uczniowie wymieniają utwory ( załącznik 1).
Do wymienionych utworów uczniowie dołączają krótkie opisy sytuacji, w jakich zostali przedstawieni chłopi w konkretnym utworze (załącznik 1).
Uczniowie odpowiadają na pytanie: jak dolę chłopów widzi Reymont, jak Żeromski, a jak Wyspiański ( załącznik 2).
Nauczyciel pyta uczniów o wskazanie przemian obyczajowych i społecznych, które w omawianych utworach ujawniają pisarze młodopolscy (załącznik 3).
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel rozmawia z uczniami o dzisiejszej sytuacji na wsi i życiu na niej.
Następnie prosi uczniów o wskazanie dwóch skrajności zycia na wsi i omówienie ich za pomocą odpowiednich argumentów, będących podsumowaniem wiadomości zdobytych na lekcji. Uczniowie wskazują tu na pozytywy i negatywy życia na wsi – wypowiadają swoje własne zdanie.
5. Bibliografia
Hutnikiewicz Artur, Stefan Żeromski i naturalizm, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Toruń 1956..
Rzeuska Maria, Chłopi Reymonta, Ossolineum, Warszawa 1950.
Paczorska Ewa, Młoda Polska, Stentor, Warszawa
6. Załączniki
a). załącznik 1.
utwory młodopolskie o tematyce wiejskiej
Wesele – chłopi garną się do polityki, chcą się interesować krajem, ale są zacofani i nie mogą być równorzędnym partnerem dla inteligencji. Chcą się do niej zbliżyć, ale ta się ich boi. Chłopi chcą być aktywni. Gdy inteligencja zawodzi, czują się zdradzeni. Mają pretensje, że inteligencja bawi się nimi. Ciągle jednak przechowują wartości narodowe w tradycji, stają się coraz bardziej uświadomieni społecznie, ale ciągle jeszcze zbyt zacofani.
Zmierzch, Zapomnienie – chłop zezwierzęcony, zdegradowany przez biedę, żyje z dnia na dzień, staje się przedmiotem. Chłop jest manipulowany, bo nie zna prawa. Brakuje mu wyższych uczuć, nie kocha rodziny, nie wie ile ma dzieci. Nieludzko pracuje, aby przeżyć. nie myśli o niczym poza egzystencją.
Ludzie bezdomni – chłopi są biedni, pozostają bierni wobec wydarzeń w kraju, nie przejawiają żadnej inicjatywy, żyją w swoim świecie, mają małe możliwości i wiedzę. Nie starają się tego zmienić.
Chłopi – chłop jest przeświadczony, że ziemia jest jego żywicielką, od której zależą wszystkie plany. Jest nierozerwalnie związany z naturą. Pojawia się tu kult pracy, jako czynnika umoralniającego człowieka. Społeczność chłopska rządzi się swoimi prawami, zbiorowość decyduje o moralności. Chłopi są gotowi do obrony własnych interesów, są nieufni wobec dworu, religijni, okrutni wobec ludzi nieużytecznych.
b). załącznik 2
sposoby widzenia doli chłopa:
Reymont: wykazuje się dużą znajomością wsi, stosuje opisy realistyczne, przekazuje wartości uniwersalne.
Żeromski: stosuje opis tendencyjny, widzi tylko biedę, chce wstrząsnąć społeczeństwem, przedstawia sytuację ekonomiczną.
Wyspiański: wyszczególnia sprawy narodowe.
c).załącznik 3
przemiany obyczajowe i społeczne wsi w utworach pisarzy młodopolskich
wzrost świadomości narodowej i społecznej
pojawienie się myśli o emigracji zarobkowej
podstawową wartością dla chłopa jest ziemia
naruszalność ładu społecznego
tradycjonalizm
wspólne działanie gromady w czasie niebezpieczeństwa
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak