Scenariusz zajęć „Chromosomy”

biologia, III etap edukacyjny

Temat: Chromosomy.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (8.1) [uczeń] przedstawia znaczenie biologiczne mitozy i mejozy, rozróżnia komórki haploidalne i diploidalne, opisuje budowę chromosomu (chromatydy, centromer), rozróżnia autosomy i chromosomy płci.

Cele zoperacjonalizowane

Nabywane umiejętności

Kompetencje kluczowe

• Kompetencje informatyczne

• Myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne

• Porozumiewanie się w języku ojczystym

• Umiejętność uczenia się

Etapy lekcji

1. Wstęp:

Zapoznanie uczniów z tematem.

Pogadanka na temat lokalizacji informacji genetycznej w komórce bakteryjnej, roślinnej i zwierzęcej.

2. Przebieg zajęć:

Nauczyciel prezentuje schemat budowy chromosomu. Opisuje budowę chromosomu, wskazując wymieniane elementy (chromatydy, centromer, ramiona chromosomu) na schemacie.

Nauczyciel w rozmowie kierowanej wyróżnia chromosomy autosomalne i chromosomy płci.

Uczniowie dzielą się na dwa zespoły, z których każdy zajmuje się inną grupą chromosomów.

Uczniowie korzystając z dostępnych źródeł informacji (podręcznik, encyklopedia, Internet) charakteryzują autosomy i chromosomy płci. Informacje notują w zeszytach.

Liderzy zespołów przedstawiają wyniki pracy swoich grup. Podczas dyskusji uczniowie wraz z nauczycielem określają liczbę autosomów i chromosomów płci w komórkach somatycznych i generatywnych człowieka, określają haploidalność i diploidalność.

Nauczyciel wymienia typy podziałów komórkowych. Wskazuje na schemacie ich miejsce w cyklu komórkowym.

Nauczyciel odtwarza filmy animowane: „Mitoza”, „Mejoza”.

Uczniowie porównują przebieg podziału mitotycznego i mejotycznego, wskazują różnice między tymi procesami.

3. Podsumowanie:

Uczniowie dokonują obserwacji.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Mitoza jest podziałem komórkowym zachodzącym w komórkach somatycznych roślin i zwierząt. W wyniku podziału powstają dwie komórki potomne, identyczne jak komórka macierzysta. W czasie mitozy wyróżnia się etapy: kariokinezę (profaza, metafaza, anafaza, telofaza) i cytokinezę. Fazy podziału mitotycznego widoczne są w komórkach merystemów wierzchołkowych (stożkach wzrostu).

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest dostrzeżenie przez mikroskop mitozy w komórkach stożka wzrostu korzenia cebuli.

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.): Obserwacje są prowadzone podczas zajęć w klasie. Uczniowie posługują się mikroskopami i gotowymi preparatami mikroskopowymi.

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie pracują indywidualnie. Umieszczają preparat na stoliku, nastawiają oświetlenie i regulują ostrość obrazu. Obserwacje dokumentują w postaci rysunków.

5. Inne informacje, itd. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie rozpoznają i nazywają zaobserwowane etapy i fazy procesu mitozy w komórkach.

Środki dydaktyczne

• Materiały multimedialne: film animowany „Mitoza”

• Materiały multimedialne: film animowany „Mejoza”

• Schemat budowy chromosomu

• Schemat cyklu komórkowego

• Mikroskop

• Preparaty mikroskopowe trwałe

• Encyklopedia, podręcznik

• Komputery połączone z Internetem

• Notatnik, ołówek

Metody nauczania

• Ćwiczenia laboratoryjne

• Dyskusja

• Obserwacja

• Rozmowa kierowana

Formy pracy

• Grupowa

• Indywidualna

• Zbiorowa

Praca domowa

Korzystając z dostępnych źródeł informacji napisz co to jest kariotyp. Ustal jaki jest prawidłowy zapis kariotypu dla kobiety i dla mężczyzny.

Dodatkowe propozycje wykorzystania

Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na IV etapie edukacyjnym w zakresie nauczania biologii.

Lista załączników multimedialnych

Film animowany „Mejoza”

Film animowany „Mitoza”

R1Pf7KpDcRqn3