„Ciasny, ale własny” – motyw domu w literaturze

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• rozumie przenośne definicje domu w analizowanych tekstach,

• rozumie funkcje motywu domu.

b) Umiejętności

Uczeń:

• wzbogaca słownictwo,

• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,

• potrafi wypowiadać się na dany temat,

• potrafi pracować w grupie,

• potrafi tworzyć wyrazy pokrewne i bliskoznaczne.

2. Metoda i forma pracy

Praca w grupach, dyskusja, wcielanie się w rolę, skojarzenia.

3. Środki dydaktyczne

Polecenia dla grup

Wiersze do analizy: Konopnicka M. „Pieśń o domu”, Lipska E. „Za tyle lat”, Kochanowski J., „Na dom w Czarnolesie”

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Nauczyciel zapisuje na tablicy słowo „DOM”, litera pod literą, zadaniem uczniów jest dopisanie na daną literę słów, skojarzeń związanych z domem, typu: dom – dywan, dach…

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup. W zespołach następuje przydział ról, wybierani są liderzy, sprawozdawcy, sekretarze, lektorzy. Podział na grupy odbywa się wylosowaniem przez ucznia danego słowa związanego z domem, tupu: miłość, bezpieczeństwo, ciepło, rodzina i pomoc. Uczniowie w grupach będą analizować te słowa oraz dokonywać interpretacji wybranych wierszy, w których pojawia się motyw domu. Po wykonaniu zadań uczniowie prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy, są one omawiane a wnioski zapisane do zeszytu (załącznik 1).

2. Przedstawienie swoich domowych zajęć i odpowiadanie na pytania nauczyciela:

   • Kim jesteś?

   • Co teraz robisz?

   • Dlaczego tak postępujesz?

   • Jaka jest filozofia twojego życia?

c) Faza podsumowująca

1. Uczniowie uzupełniają indywidualnie zdanie: Mój dom daje mi…

5. Bibliografia

1. Kochanowski J*., Na dom w Czarnolesie*, w: Bobiński W., Świat w słowach i obrazach 2. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy I gimnazjum, Warszawa 2000.

2. Konopnicka M., Pieśń o domu, w: Utwory poetyckie, t.1. Wybór i opracowanie Zięba M., Czytelnik, Warszawa 1988.

3. Lipska E., Za tyle lat, w: Wiersze zebrane, Rytm, Warszawa 2000.

4. Kosiek T., Skrzypek Ł., Nawrot A., Sętkowska‑Steczek G., Słownik motywów literackich, Greg, Kraków 2003.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1.

Pieśń o domu

Konopnicka Maria

Kochasz ty dom, rodzinny dom,

Co w letnią noc, skroś srebrnej mgły,

Szumem swych lip wtórzy twym snom,

A ciszą swą koi twe łzy?

Kochasz ty dom, ten stary dach,

Co prawi baśń o dawnych dniach,

Omszałych wrót rodzinny próg,

Co wita cię z cierniowych dróg?

Kochasz ty dom, rzeżwiącą woń

Skoszonych traw i płowych zbóż,

Wilgotnych olch i dzikich róż,

Co głogom kwiat wplatają w skroń?

Kochasz ty dom, ten ciemny bór,

Co szumów swych potężny śpiew

I duchów jęk, i wichrów chór

Przelewa w twą kipiącą krew?

Kochasz ty dom, rodzinny dom,

Co wpośród burz, w zwątpienia dnie,

Gdy w duszę ci uderzy grom,

Wspomnieniem swym ocala cię?

O. jeśli kochasz, jeśli chcesz

Żyć pod tym dachem, chleb jeść zbóż,

Sercem ojczystych progów strzeż,

Serce w ojczystych ścianach złóż!...

doskonałej w swoim chmurnym niespełnieniu

Ewa Lipska

Za tyle lat

Za tyle lat na ile będę wyglądać

o ile dojrzeją do mówienia o nich

za tyle lat powrócę popatrzeć na chwilę

dom mój krokiem skończonym przypomnieć.

Drzwi otwarte. Och przeciąg! Nie zamknąłeś

i rozmowy nasze uleciały

Teraz świat je PODSLUCHA. Teraz świat je ROZNIESIE.

Będą jeszcze raz umierały.

Jak niewiele się zmienia,

Pokój pogodny zaproszeń na herbatę.

W krzesłach lekko wytartych drżą jeszcze nasze cienie.

Już półcienie. Wypełzły przez lato.

Stół pokryty wyznaniem. Moim. Twoim. Już nie wiem

Talon szczęścia. Nie wykupiony.

Jeszcze kwiaty dla ciebie

stoją chude wyschnięte zdumione.

Jeszcze wiersze. Ach wiersze wsparte niemym porywem

teraz z ręki do ręki przenoszę.

Ale wiersze jak wiersze. Ale wiersze jak życie.

Może tylko trochę bardziej siwe.

Jan Kochanowski

Na dom w Czarnolesie

Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje;

Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje!

Inszy niechaj pałace marmorowe mają

I szczerym złotogłowem ściany obijaja,

Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gnieździe

ojczystym,

A Ty mie zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym,

Pożywieniem ucciwym, ludzką życzliwością,

Obyczajami znośnymi, nieprzykrą starością.

b) Zadanie domowe

Dom to nie tylko cztery ściany - dokończ myśl.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak