I cierpienie może być nauczycielem – rozważania o cierpieniu w oparciu o wybrane teksty literackie

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna analizowane utwory.

b) Umiejętności

Uczeń:

- analizuje i interpretuje wybrane fragmenty utworu,

- wskazuje w tekstach fragmenty potwierdzające tezę zawartą w temacie.

2. Metoda i forma pracy

praca z tekstem, pogadanka, dyskusja

3. Środki dydaktyczne

J. Conrad J., Lord Jim

G. Herling‑Grudziński G., Wieża

C. K. Norwid, Fatum,

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel informuje uczniów o wyborze trzech utworów, dzięki którym będzie starał się udowodnić tezę postawioną w temacie, mówiącą, iż cierpienie często może być źródłem pozytywnych doświadczeń w życiu każdego człowieka.

b) Faza realizacyjna

1) Nauczyciel analizuje wraz z uczniami wiersz Norwida Fatum, w którym nieszczęście ukazane jest jako drapieżne zwierzę:

Jak dziki źwierz przyszło Nieszczęście do człowieka

I zatopiło weń fatalne oczy...

- Czeka - -

Czy człowiek zboczy?

Nieszczęście czyha na swoją „ofiarę”. Człowiek porównany zostaje do artysty, który nie poddaje się nieszczęściu, a wręcz szuka w nim korzyści:

Lecz on odejrzał mu – jak gdy artysta

Mierzy swojego kształt modelu

Tym samym człowiek pokonuje nieszczęście. Bohater wiersza wykazuje się odwagą, przyjmuje na siebie ciężar nieszczęścia. W taki okolicznościach nieszczęście nie ma racji bytu.

I zachwiało się całą postaci wagą

I nie ma go!

2) Nauczyciel analizuje wraz z uczniami motyw cierpienia w powieści Lord Jim Conrada.

Bohater J. Conrada wyciągnął naukę z cierpienia, które go spotkało. Uzmysłowił sobie, że życie w hańbie jest czymś o wiele straszniejszym niż śmierć, dlatego gdy przychodzi kolejny moment próby, nie waha się poświęcić życia dla ocalenia honoru.

Przeprowadzka Lorda Jima na wyspę Patusan powoduje, że bohater zaczyna życie od nowa. Zyskuje zaufanie do swojej osoby i staje się bardzo ważną postacią na wyspie. Daje mu to poczucie ogromnej siły. Lord Jim starał się bardzo, by mieszkańcy wyspy go zaakceptowali. Pamiętał bowiem, jak wielkim cierpieniem była dla niego wieczna tułaczka i samotność:

Jim górował nad lasami, nad odwiecznym mrokiem, nad starą ludzkością. Był jak posąg wzniesiony na piedestale, aby wcielać mocą swej wiecznej młodości potęgę – a może i cnoty – ras, które się nie starzeją, które wynurzyły się z mroku.

[...] W gruncie rzeczy Jim był więźniem w całym tego słowa znaczeniu. Kraj, lud, przyjaźń, miłość strzegły go zazdrośnie. Każdy dzień dawał ogniwo do kajdan tej dziwnej wolności.

Bohater Conrada obdarzał zaufaniem niewłaściwe osoby, wierząc w uczciwość ludzką. Doprowadziło to do śmierci jego przyjaciela, kiedy to Jim ponownie utracił wszystko. Wiedząc, jakim cierpieniem zakończyła się dla niego ucieczka z Patny i biorąc pod uwagę własne błędy, które były źródłem jego koszmaru, Jim postanowił zapłacić za swój błąd. Bohater zginął z rąk wodza.

3) Nauczyciel analizuje wraz z uczniami motyw cierpienia w Wieży Herlinga‑Grudzińskiego.

Lebbroso, bohater opowiadania, został skazany na samotność ze względu na nieuleczalną, zaraźliwą chorobę – trąd. Spędził on 21 lat z dala od zwykłych ludzi, w samotności. Jedynym towarzyszem chorego była jego siostra., także dotknięta trądem. Życie Lebbrosa za murami miało swój określony rytm. W lecie zajmował się ogrodem, w zimie zaś poświęcał się modlitwie. Po śmierci jego siostry i zabiciu przez ludzi psa, który mu towarzyszył oraz w wyniku obawy ludzi przed tym, że zwierzę rozniesie epidemie trądu, Lebbroso został pozbawiony kontaktu z jakąkolwiek żywą istotą. Wtedy też przeżył największe załamanie. Był wściekły, że został skazany na takie życie. Uratowała go lektura Biblii i list siostry, który się w niej znajdował. Siostra zachęcała go do życia w pokorze wobec własnego cierpienia i namawiała, żeby z odwagą stawiał czoło losowi, który go spotkał.

5. Bibliografia

Conrad J., Lord Jim, przeł. A Zagórska, wstęp i oprac. Z. Najder, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1978.

Herling‑Grudziński G., Wieża, [w:] Wieża i inne opowiadania, Wyd. W drodze, Poznań 1988.

Norwid C. K, Fatum, [w:] Wiersze wybrane, oprac. J. Z. Jakubowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1953.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Napisz wypracowanie na temat: I cierpienie może być nauczycielem – rozważania o cierpieniu w oparciu o wybrane teksty literackie.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak