Co nas otacza?

RJNrhUgpRZK2f

Ilustracja przedstawia działanie dodawania. Połączenie biocenozy i biotopu to ekosystem. Działanie przedstawione jest za pomocą obrazków. Biocenoza przedstawia przyrodę ożywioną: rośliny, zwierzęta, grzyby i inne organizmy. Biotop przedstawia przyrodę nieożywioną: skały, kamienie, wody, różne formy terenu. Biocenoza plus biotop na jednej ilustracji tworzą ekosystem. Oba składniki ekosystemu oddziałują wzajemnie na siebie. Grafika przedstawiająca ekosystem jest połączeniem grafik biocenozy i biotopu - widoczny jest las z wysokimi, zielonymi drzewami, na którego środku znajduje się jezioro z jasnoniebieską wodą. Porasta je drobna roślinność oraz pływają w niej ryby. Przy brzegach stoją zwierzęta: biało‑czarna czapla i rudy lis. W tle widać góry, białe chmury i niebieskie niebo, na tle którego leci brązowy ptak.

1. Składniki krajobrazu

W zależności od miejsca, w którym się znajdujesz, otaczające cię krajobrazy wyglądają zupełnie inaczej. Nad morzem podziwiasz piękne plaże i wsłuchujesz się w szum fal. W górach wędrujesz po stromych szlakach i zdobywasz kolejne szczyty. Jadąc do lasu albo spacerując po parku, możesz obserwować życie zwierząt i przyglądać się ciekawym roślinom. Na wsi odpoczywasz wśród pól, w mieście za to zwiedzasz ciekawe budowle i zabytki. Na krajobraz składa się wiele elementów. Niektóre z nich, np. ukształtowanie terenu, skały, rośliny i zwierzęta, to naturalne składniki krajobrazunaturalne składniki krajobrazunaturalne składniki krajobrazu. Istniały na długo przedtem, zanim pojawił się w nim człowiek. Wśród naturalnych składników krajobrazu można wyróżnić elementy ożywione i nieożywione.

Zespół organizmów żywych (roślin, zwierząt i innych) to elementy ożywione zwane biocenoząbiocenozabiocenozą. Powietrze, skały, wody czy formy terenu, które nie wykazują oznak życia, ale mają wpływ na elementy żywe, to elementy nieożywione, czyli biotopbiotopbiotop. Ożywione i nieożywione składniki krajobrazu oddziałują na siebie, tworząc całość zwaną ekosystememekosystemekosystemem. W naszym krajobrazie możemy zaobserwować wiele różnych ekosystemów, np. las, jezioro lub łąkę.

Wokół nas znajdują się także liczne obiekty wytworzone przez człowieka. Nazywamy je antropogenicznymi składnikami krajobrazuantropogeniczne składniki krajobrazuantropogenicznymi składnikami krajobrazu. Są to na przykład budynki, drogi i torowiska, ogrodzenia, mury, rurociągi czy znaki drogowe.

2. Rodzaje krajobrazu

Kiedy przyjrzymy się zdjęciom różnych miejsc, zauważymy, że niektóre z nich wyglądają, jakby nigdy nie tknęła ich ręka człowieka. Gdzie indziej zobaczymy, że niemal wszystko stworzone jest przez ludzi. Krajobrazy można podzielić na trzy grupy.

• Krajobrazy naturalnekrajobraz naturalnyKrajobrazy naturalne to takie, które prawie nie zawierają elementów antropogenicznych. Ludzie czasem się tam pojawiają, ale ich działalność nie może zostawiać nieodwracalnych zmian. W Polsce niewiele jest krajobrazów naturalnych. Należą do nich na przykład fragmenty Puszczy Białowieskiej na wschodzie kraju, niewielkie odcinki wybrzeża Bałtyku, niektóre bagna i góry.

• Krajobrazy kulturowekrajobraz kulturowyKrajobrazy kulturowe powstają w wyniku działalności człowieka. Są to na przykład pola uprawne, łąki, pastwiska, sady i ogrody. Zmiany w środowisku są widoczne, ale krajobraz zawiera wiele naturalnych składników. Krajobrazem kulturowym jest także większość lasów, gdyż zostały one zasadzone przez ludzi.

• Krajobrazy zdewastowanekrajobraz zdewastowanyKrajobrazy zdewastowane powstały na skutek działalności przemysłu. Niewiele jest tam naturalnych składników krajobrazu, gdyż tylko nieliczne organizmy umieją przeżyć w tak niesprzyjających warunkach. Są to przede wszystkim obszary zakładów przemysłowych, wysypiska śmieci, lotniska.

Uwaga!

Dewastacja krajobrazów często łączy się z zanieczyszczeniem powietrza, wody i gleby, co jest niebezpieczne dla wszystkich organizmów, w tym także dla ludzi.

R7E6MKyZMhfMa

Fotografia przedstawia zdegradowany krajobraz. W korycie wysychającej rzeki widać bardzo dużo śmieci. Są to głównie śmieci plastikowe. Widać również opony. Na wyżej położonych brzegach znajdują się góry śmieci. W tle widać bloki mieszkalne.

Podsumowanie

• Organizmy (np. zwierzęta, rośliny) nazywamy elementami ożywionymi krajobrazu.

• Zespół elementów krajobrazu niewykazujących oznak życia nazywamy składnikami nieożywionymi.

• Obecne w krajobrazie obiekty wytworzone przez człowieka nazywamy antropogenicznymi składnikami krajobrazu.

• Krajobrazy naturalne nie zawierają elementów wprowadzonych przez człowieka.

• Krajobrazy kulturowe powstały w wyniku działalności człowieka, ale zawierają wiele naturalnych składników.

• Krajobrazy zdewastowane pod wpływem działalności przemysłowej lub rozbudowy miast i innych działań człowieka utraciły niemal wszystkie elementy naturalnego krajobrazu.

Praca domowa

Słownik

Zadania