Co o składni wiedzieć powinniśmy? - lekcja powtórzeniowa
Co o składni wiedzieć powinniśmy. Lekcja powtórzeniowa
- utrwalanie najważniejszych pojęć związanych ze składnią.
Umiejętności
Uczeń:
- zna termin składnia,
- zna podział wypowiedzeń,
- zna części zdania i ich właściwości,
- potrafi dokonać rozbioru zdania,
- zna związki występujące pomiędzy wyrazami w zdaniu,
- tworzy poprawne konstrukcje zdaniowe,
- kształci logiczne myślenie.
Metoda i forma pracy
Metody: elementy heurezy ,pogadanka, zadań praktycznych.
Formy pracy: indywidualna, zbiorowa, grupowa.
Środki dydaktyczne
Tablice poglądowe, karty pracy ucznia.
1. Nauczyciel wita uczniów.
2. Wprowadza ich w tematykę zajęć, zadaje im pytanie, czym właściwie jest składnia. Razem z nimi definiuje to pojęcie.
3. Następnie uczniowie zapisują temat zajęć.
Nauczyciel razem z uczniami powtarza wszystkie wiadomości z zakresu składni, z którymi uczniowie spotykali się już w swojej edukacji polonistycznej. W trakcie powtórzenia powinny pojawić się następujące informacje:
Składnia to nauka o budowie wypowiedzeń, bada części składowe wypowiedzenia oraz sposoby ich łączenia.
Części zdania – przydawka, podmiot, orzeczenie, dopełnienie, okolicznik.
Grupa podmiotu to podmiot i wyrazy, które go określają.
Grupa orzeczenia to orzeczenie i wyrazy, które go określają.
Związki składniowe to zespoły składniowe, w których jeden człon jest nadrzędny (określany), a drugi podrzędny (określający).
Związek główny tworzy podmiot i orzeczenie.
Związki poboczne to pozostałe związki składniowe w grupie podmiotu i grupie orzeczenia.
Podmiot jest wykonawca czynności, może być wyrażony: rzeczownikiem, zaimkiem rzeczownym oraz użytymi w znaczeniu rzeczownika: przymiotnikiem, liczebnikiem, imiesłowem przymiotnikowym czynnym, imiesłowem przymiotnikowym biernym, bezokolicznikiem.
Orzeczenie to najczęściej czasownik w formie osobowej. Mamy orzeczenie czasownikowe i orzeczenie imienne.
Przydawka jest określeniem rzeczownika.
Dopełnienie jest określeniem czasownika.
Okolicznik jest określeniem czasownika.
W zdaniu występują związki: zgody, rządu i przynależności.
Wypowiedzenia dzielą się na pojedyncze i złożone.
Wypowiedzenia złożone dzielimy na złożone współrzędnie, podrzędnie i wielokrotnie złożone.
Wypowiedzenia współrzędne: łączne, przeciwstawne, rozłączne i wynikowe.
Wypowiedzenia złożone z podrzędnym: podmiotowym, orzecznikowym, przydawkowym, dopełnieniowym, okolicznikowym.
Zdanie pojedyncze zawiera jedno orzeczenie.
Zdanie złożone zawiera dwa orzeczenia lub więcej.
W trakcie powtórzenia uczniowie notują najważniejsze informacje. Po zakończeniu powtórzenia nauczyciel wskazuje kilku uczniów, którzy głośno odczytują treść zredagowanej samodzielnie notatki.
Następnie uczniowie przechodzą do wykonywania ćwiczeń zawartych w karcie pracy ucznia, przygotowanej wcześniej przez nauczyciela.
Podsumowanie przeprowadzonych zajęć. Nauczyciel przypomina cele dzisiejszej lekcji i dokonuje zebrania wiadomości na temat składni. Uświadamia uczniom ogrom materiału, który zawiera ten dział nauki a z którym spotkają się jeszcze nie raz podczas edukacji polonistycznej.
2. Następnie zadaje pracę domową.
5. Bibliografia
Nagajowa M., ABC metodyki języka polskiego, Warszawa 1995,
Nasiłkowski S., Metody nauczania, Toruń1997,
Nagajowa M., Nauka o języku dla nauki języka, Kielce 1994,
Szymczak M., Słownik języka polskiego, t. I – III, Warszawa 1994.