R3FCUIHlBN41K1
Ilustracja przedstawia czarne, pokryte zieloną kratką tło, na którym widnieje błękitny, zygzakowaty wykres. Nad wykresem znajduje się napis „0x02C3746D”. Tytuł lekcji: Co oznacza A-440Hz, czyli rzecz o jednym dźwięku.

Co oznacza A‑440Hz, czyli rzecz o jednym dźwięku

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Ważne daty

1939 – zmiana stroju A‑432 Hz na A‑440 Hz.

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela:

R7z0CJrh5aelq
Scenariusz zajęć do pobrania.

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne, określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;

II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:

8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.

Nauczysz się

opisywać proces strojenia orkiestry;

określać wartość natężenia dźwięku;

używać właściwej terminologii muzycznej;

charakteryzować kamerton.

Jak powstaje dźwięk?

Źródło dźwięku, czyli np. membrana, struna, słup powietrza, wprawiony w ruch, wytwarza drgania o odpowiedniej dla każdego dźwięku częstotliwości, określanej w hercachHerchercach (Hz). Drgania te przetwarzane są w uszach na słyszalny dźwięk, który posiada odpowiednie cechy: natężenie, wysokość, barwę. A razkreślne jest wzorcowym w muzyce dźwiękiem, wykorzystywanym do strojenia instrumentów w orkiestrze. Początkowo nie obowiązywał jeden strój i różnił się on, w zależności od ośrodka. W 1939 roku zmieniono obowiązujące standardy na A‑440 Hz, przez co strój stał się odczuwalnie ostrzejszy i bardziej nośny.

Polecenie 1

W jaki sposób stroi się orkiestra?

Orkiestra to grupa wielu występujących jednocześnie muzyków. Wszystkie instrumenty muszą być jednolicie nastrojone, ponieważ inaczej słychać byłoby między nimi dysonanseDysonansdysonanse. Najpierw stroi się koncertmistrz, następnie podaje dźwięk reszcie orkiestry. Do podania dźwięku wzorcowego (najczęściej A‑440 Hz) wykorzystuje się instrumenty, które bardzo dobrze trzymają strój (najczęściej obój, fortepian, organy) lub wykorzystuje się do tego kamerton, czyli urządzenie, które zawsze podaje odpowiedni dźwięk. Są to odlane z metalu widełki, które po uderzeniu o twardą powierzchnię. Wytwarzają częstotliwość, odpowiadającą a‑razkreślnemu, słyszanego po przyłożeniu do niego ucha. Kamerton często wykorzystywany jest także w chórach, ponieważ dzięki niemu dyrygent może szybko określić dźwięki dla poszczególnych głosów.

R18z2p6gaBnxr
Ilustracja interaktywna przedstawia kamerton. Na zdjęciu widoczne są odlane z metalu widełki. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: Kamerton oraz pojawi się możliwość odtworzenia dźwięku. Na nagraniu słychać puknięcie i rozlega się trwający kilkanaście sekund jeden, metaliczny dźwięk, średniej wysokości.
Źródło: online-skills, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=rOGWjfzN7D8.
R1Yj76TeoHuRd
Ilustracja interaktywna przedstawia muzyków Polskiej Filharmonii Kameralnej w Sopocie. Na zdjęciu widoczna jest szesnastoosobowa orkiestra smyczkowa wraz z instrumentami, ustawiona na ciemnym tle. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: Strojenie orkiestry smyczkowej oraz pojawi się możliwość odtworzenia dźwięku. Nagranie rozpoczyna się pojedynczym dźwiękiem „a” podanym przez pierwszego skrzypka. Później dołączają do niego inne instrumenty, które stroją swoje brzmienie to tego jednego podanego dźwięku. Słychać dużo dźwięków „a”, pojawiają się też dźwięki „a” w innych rejestrach, dużo niższe.

Czym jest hałas?

Jedną z cech dźwięku jest jego natężenie, wyrażane w decybelachDecybeldecybelach (Db). W zależności od poziomu tej wartości, dźwięk może być cichy, lub głośny. Według badań naukowych dźwięki przekraczające 120 Db są szkodliwe dla narządu słuchu i uszkadzają go. Wartość ta nazywana jest progiem bólu. Cichy szelest liści osiąga wartość 20 Db, dźwięki wytwarzane podczas szkolnej przerwy to około 70 Db, ruch uliczny w godzinach szczytu może osiągnąć 90 Db, dyskoteki lub koncerty mają zazwyczaj od 100 do 110 Db, jednak często przekraczają tę wartość, jednocześnie osiągając głośność przekraczającą próg bólu. Szczególnie należy uważać na używanie słuchawek dokanałowych, ponieważ słuchanie przez nie zbyt głośniej muzyki nieodwracalnie uszkadza narząd słuchu.

RH5OXG3cCzNYM
Ilustracja interaktywna przedstawia pożółkłe, zeschłe liście na tle nieba. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: Szelest liści, około 20 Db oraz pojawi się możliwość odtworzenia dźwięku. Na nagraniu cichutki i łagodny dźwięki, wywołany przez przesuwające się liście.
Źródło: online-skills, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=5QZG4AXvoxo.
RPesahRTs8lVr
Ilustracja interaktywna przedstawia przerwę szkolną. Na zdjęciu widoczny jest korytarz z gromadą dzieci. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: Przerwa szkolna, około 70 Db oraz pojawi się możliwość odtworzenia dźwięku. Na nagraniu: gwar, dużo dziecięcych głosów. Dźwięk jest głośny i męczący.
Źródło: online-skills, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=I8JBy5ZxWWM.
RBmy2paOforUH
Ilustracja interaktywna przedstawia imprezę Disco. Na zdjęciu widoczne są postacie tańczących ludzi w oświetlonej laserami sali. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: Dyskoteka, natężenie dźwięku przekracza 100Db oraz pojawi się możliwość odtworzenia dźwięku. Na nagraniu powtarzalny motyw muzyczny, muzyka elektroniczna, z mocno wyeksponowanymi dźwiękami basowymi.
Źródło: online-skills, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=I1sHtSPZV_g.

Zadania

Ćwiczenie 1
R19CiWDc3Mhbc
R17vvHBOx29S5
Odpowiedz na pytanie: Jak nazywa się urządzenie z którego korzystają muzycy aby uzyskać wzorcowy dźwięk A?
RIOYC7wht7fmL
Ćwiczenie 2
Wskaż jaka wartość jest określana jako próg bólu. Możliwe odpowiedzi: 1. 50 dB, 2. 70 dB, 3. 100 dB, 4. 120 dB.
RcuCAZ8OyL3b8
Ćwiczenie 3
Wskaż zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Obecnie instrumenty strojone są w A-432 Hz, 2. Kamerton to instrument służący do wskazywania rytmu, 3. Słuchanie głośnej muzyki w słuchawkach dokanałowych jest bezpieczne dla zdrowia, 4. Dyrygent podaje chórowi dźwięki wykorzystując kamerton.
RrdFnay8Em0s2
Ćwiczenie 4
Wskaż zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Obecnie instrumenty strojone są w A-432 Hz, 2. Kamerton to instrument służący do wskazywania rytmu, 3. Słuchanie głośnej muzyki w słuchawkach dokanałowych jest bezpieczne dla zdrowia, 4. Instrumenty często strojone są przy pomocy kamertonu.
R1Ic540G4O8UW
Ćwiczenie 5
Przyporządkuj wartości natężenia dźwięku do źródeł dźwięku. Źródła dźwięku A. dyskoteka B. przerwa szkolna C. szelest liści natężenie dźwięku: 1. 20dB, 2. 100dB, 3. 70dB.
R1IY1THUEGtDG
Ćwiczenie 6
Do podanych terminów przyporządkuj definicje.Terminy: 1. Decybel, 2. Herc. Definicje: A. Wartość określająca natężenie dźwięku. B. Wartość określająca wysokość dźwięku.
RDpzvoOcK84CD
Ćwiczenie 7
Wskaż dźwięk, który określany jest mianem dźwięku wzorcowego. Możliwe odpowiedzi: 1. a-razkreślne, 2. c-razkreślne, 3. d-dwukreślne, 4. c-małe
RwMGYR5diKDPy
Ćwiczenie 8
Podaj rok, w którym zmieniono strój A-432 Hz na A-440 Hz.

Słownik pojęć

Decybel
Decybel

jednostka poziomu natężenia dźwięku.

Dysonans
Dysonans

niezgodność brzmienia lub współbrzmienia co najmniej dwóch różnej wysokości dźwięków.

Herc
Herc

jednostka miary częstotliwości drgań.

Źródło:

sjp.pwn.pl

mbe692b1cd221fd7d_0000000000174

Biblioteka muzyczna

R1F0Hpwnhfwjs
Ilustracja interaktywna przedstawia czarno-białą ramkę z napisem A-432Hz. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: „Sonata Księżycowa” część pierwsza, strój A-432 Hz, autorstwa Ludwiga van Beethovena wykonawca: Marc Enfroy oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Nagrany utwór to część sonaty fortepianowej. Utwór jest bardzo smutny, spokojny, w większości przygnębiający, czasami pojawiają się bardziej optymistyczne tony. Można to porównać do tego, jakby przez „ciemne chmury” przedzierały się promienie światła” Lewa ręka wykonuje długie, zdwojone dźwięki, tworzące melodię, prawa ręka rozłożone akordy, tworzące akompaniament. Brzmienie instrumentu, fortepianu jest trochę inne niż zazwyczaj, dźwięki trochę ciemniejsze, łagodniejsze.
R11de61mMZOZB
Ilustracja interaktywna przedstawia czarno-białą ramkę z napisem A-440Hz. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: „Sonata Księżycowa” część pierwsza, strój A-440 Hz, autorstwa Ludwiga van Beethovena wykonawca: Steven Lublin oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Nagrany utwór to część sonaty fortepianowej. Utwór jest bardzo smutny, spokojny, w większości przygnębiający, czasami pojawiają się bardziej optymistyczne tony. Można to porównać do tego, jakby przez „ciemne chmury” przedzierały się promienie światła” Lewa ręka wykonuje długie, zdwojone dźwięki tworzące melodię, prawa ręka rozłożone akordy, tworzące akompaniament. Fortepian brzmi trochę wyżej i jaśniej niż w poprzednim nagraniu.
Rf8U3T3JevADj
Ilustracja interaktywna przedstawia muzyków Polskiej Filharmonii Kameralnej w Sopocie. Na zdjęciu widoczna jest szesnastoosobowa orkiestra smyczkowa wraz z instrumentami, ustawiona na ciemnym tle. Po zaznaczeniu kursorem myszy grafiki, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz odtworzone strojenie orkiestry smyczkowej.
Źródło: online-skills, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=_E4gv96kcwc, licencja: CC0.
RH5OXG3cCzNYM
Ilustracja interaktywna przedstawia pożółkłe, zeschłe liście na tle nieba. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: Szelest liści, około 20 Db oraz pojawi się możliwość odtworzenia dźwięku. Na nagraniu cichutki i łagodny dźwięki, wywołany przez przesuwające się liście.
Źródło: online-skills, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=5QZG4AXvoxo.
RPesahRTs8lVr
Ilustracja interaktywna przedstawia przerwę szkolną. Na zdjęciu widoczny jest korytarz z gromadą dzieci. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: Przerwa szkolna, około 70 Db oraz pojawi się możliwość odtworzenia dźwięku. Na nagraniu: gwar, dużo dziecięcych głosów. Dźwięk jest głośny i męczący.
Źródło: online-skills, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=I8JBy5ZxWWM.
RBmy2paOforUH
Ilustracja interaktywna przedstawia imprezę Disco. Na zdjęciu widoczne są postacie tańczących ludzi w oświetlonej laserami sali. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, pojawi się napis: Dyskoteka, natężenie dźwięku przekracza 100Db oraz pojawi się możliwość odtworzenia dźwięku. Na nagraniu powtarzalny motyw muzyczny, muzyka elektroniczna, z mocno wyeksponowanymi dźwiękami basowymi.
Źródło: online-skills, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=I1sHtSPZV_g.

Bibliografia

M. Drobner, Instrumentoznawstwo i akustyka, PWM, Warszawa 1960.