Co to jest drenaż mózgów? Kim są uchodźcy? Migracje międzynarodowe – historia i teraźniejszość

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

• wie, co oznacza słowo migrować,

• wie, czym są migracje międzynarodowe (emigracja i imigracja),

• zna przyczyny migracji wewnętrznych i zewnętrznych,

• wie, kim są uchodźcy,

• zna przyczyny uchodźctwa,

• wie, co to jest UNHCR,

• wie, co to jest azyl i zna specyfikę azylu dyplomatycznego,

• wie, co to jest ekstradycja

• zna wady i zalety płynące z migracji międzynarodowych,

• wie, co to jest drenaż mózgów.

b) Umiejętności

Uczeń:

• analizuje migracje we współczesnej Polsce,

• wypowiada własne opinie na temat migracji i uchodźctwa.

2. Metoda i forma pracy

Uczniowie na podstawie własnej wiedzy wymieniają czynniki determinujące procesy migracyjne. Nauczyciel sumuje przedstawione wiadomości, wyjaśnia znacznie terminu: migracje międzynarodowe i wylicza ich przesłanki. Prezentuje informacje i dane dotyczące problemu uchodźctwa.

Zakończenie zajęć będzie miało charakter analizy migracji ludności we współczesnej Polsce. W formie dyskusji przedstawione zostaną minusy i plusy tych procesów.

3. Środki dydaktyczne

1. Dane statystyczne przedstawiające liczby opisujące wielkość migracji w Polsce po 1989 roku.

2. Mapa polityczna świata (regiony generujące największe fale uchodźców).

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów ze słowem: migrować. Przedstawia główne przyczyny migracji wewnątrz kraju. Przypomina historyczne procesy związane z industrializacją
i uwłaszczeniem chłopów (migracje ze wsi do miast). Wymienia czynniki przyciągające mieszkańców małych miejscowości do dużych miast. Określa przyczyny powstawania zespołów podmiejskich (ucieczka z centrów metropolii na ich obrzeża).

b) Faza realizacyjna

1. Co to są migracje międzynarodowe? Rozróżnianie emigracji i imigracji.

2. W jakich celach ludzie przekraczają granice? (m.in. turystyczne, zawodowe, polityczne).

3. Główne przesłanki migracji międzynarodowych i ich charakterystyka:

• ekonomiczne; wskazanie na dysproporcje rozwojowe jako czynniki skłaniające do poszukiwania lepszych warunków życia; podkreślenie takich aspektów, jak bezrobocie czy przeludnienie,

• polityczne; okoliczności generujące migracje polityczne – konflikty zbrojne
  i naruszanie praw człowieka,

• ekologiczne; migracje spowodowane klęskami żywiołowymi, katastrofami przemysłowymi i związanym z nimi skażeniem środowiska.

4. Uchodźctwo jako szczególny rodzaj migracji międzynarodowych:

• objaśnienie terminu: uchodźca; przesłanki pozwalające uznać daną osobę za uchodźcę,

• uchodźctwo w prawie międzynarodowym,

• Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR),

• prawa i obowiązki uchodźcy w państwie schronienia,

• liczba uchodźców w ostatnich latach oraz najważniejsze regiony generujące uchodźców – przedstawienie statystyk.

5. Wytłumaczenie pojęcia: azyl. Gdzie i na jakich zasadach państwo może udzielić azylu politycznego? Czym jest azyl dyplomatyczny? – wyjaśnienie wyjątkowej w skali świata możliwości udzielenia schronienia w pomieszczeniach dyplomatycznych na obszarze Ameryki Łacińskiej.

6. Ekstradycja. Na jakich zasadach można wydać drugiemu państwu osobę ściganą przez to państwo za popełnione przestępstwa?

c) Faza podsumowująca

Uczniowie analizują migracje międzynarodowe we współczesnej Polsce.

1. Czy nasz kraj jest atrakcyjny dla migrantów stałych?

2. Jakie korzyści, a jakie zagrożenia płyną dla kraju przyjmującego imigrantów?

3. Gdzie i w jakich celach Polacy wyjeżdżają za granicę?

4. Przesłanki ekonomiczne emigracji z Polski (m.in. wysokie bezrobocie).

5. Czy emigracja jest korzystna, czy szkodliwa dla kraju?

6. Co to jest drenaż mózgów?

5. Bibliografia

1. Cutts M., Uchodźcy świata 2000. 50 lat pomocy humanitarnej, przekł. K. Dragan,
   I. Windak, UNHCR, Warszawa 2000.

2. Mały słownik stosunków międzynarodowych, pod red. G. Michałowskiej, wyd. 3, WSiP, Warszawa 1999.

3. Wierzbicki B., Uchodźcy w prawie międzynarodowym, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 1993.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Przygotuj wypowiedź ustną na temat wad i korzyści płynących z wszelkiego rodzaju migracji międzynarodowych.

Czy chciałbyś na stałe wyjechać za granicę w poszukiwaniu lepszych warunków życia? Gdzie byś pojechał? (praca pisemna; objętość do 600 słów).

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Od momentu wejścia Polski do UE, tysiące naszych rodaków podróżuje po Europie
w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków życia. Wielu z tych, którym powiodło się
w kraju, jeździ po świecie, korzystając z szerokiej oferty firm turystycznych. Mieszkańcy miejscowości przygranicznych udają się do sąsiadów za miedzą, by zrobić zakupy
i skorzystać z tańszych usług. Wszystkie te procesy związane z faktem przekroczenia granicy noszą wspólną nazwę migracji międzynarodowych. Nie ulega wątpliwości, że wraz
z rozwojem transportu i coraz większą otwartością granic, procesy powyższe będą narastać. Stąd warto się im przyjrzeć, by lepiej zrozumieć ich przyczyny i specyfikę, a przez to móc bardziej świadomie przyglądać się funkcjonowaniu współczesnego świata.