Co to jest fraszka?
Co to jest fraszka?
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń zna cechy gatunkowe fraszki.
Uczeń zna wybrane fraszki Jana Kochanowskiego, Jana Sztaudyngera i Jana Twardowskiego.
Uczeń zna wypowiedzi J. Tuwima, J. Krzyżanowskiego i B. Chrząstowskiej na temat fraszek Jana Kochanowskiego.
b) Umiejętności
Uczeń definiuje fraszkę, wskazuje cechy charakterystyczne gatunku.
Uczeń interpretuje wymowę fraszek Jana Kochanowskiego, Jana Sztaudyngera i Jana Twardowskiego.
Uczeń porównuje tematykę fraszek pochodzących z różnych okresów literackich, wskazuje cechy wspólne i różnice.
Uczeń tworzy zestaw tematów, które byłyby aktualne we fraszkach współczesnych.
2. Metoda i forma pracy
Praca z tekstem
Rozmowa
Praca indywidualna, grupowa i zbiorowa
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel pyta uczniów, czy znają słowo „fraszka” i powiedzieli, jak je rozumieją, co ono oznacza. Uczniowie podają przykłady sytuacji, które można skomentować słowami: to fraszka!
Uczniowie czytają w podręczniku fragment tekstu Juliana Tuwima „Cztery wieki fraszki polskiej” (s. 29) i odpowiadają, jak poeta definiuje fraszkę. Uczniowie zastanawiają się, jakie cechy może mieć fraszka jako gatunek literacki. Nauczyciel zapisuje ich propozycje na tablicy, np. lekki, błahy temat, utwór pisany dla rozrywki, prosty język.
b) Faza realizacyjna
Uczniowie czytają w podręczniku fraszkę J. Kochanowskiego „Na Konrata” i odpowiadają na pytania: kto jest adresatem utworu?, jak nazywa się środek artystyczny będący bezpośrednim zwrotem do osoby, przedmiotu, zjawiska?, jaką sytuację opisuje poeta?, dlaczego Konrat milczy?, jaką ludzką przywarę pokazuje poeta?, na czym polega humor w tym utworze?
Uczniowie samodzielnie czytają pozostałe fraszki z podręcznika: „O Koźle”, „Na nabożną”, „Na młodość”, „O miłości”, „Do Hanny”. Wyjaśniają sens każdej fraszki, znajdują cechy wspólne utworów.
Uczniowie opowiadają o znaczeniu fraszek i uzupełniają tabelę na temat ukazanych w nich cech i przywar ludzkich.
Tytuł fraszki | O Koźle | Na nabożną | Na młodość | O miłości | Do Hanny |
Przywara bądź cecha ludzka | pijaństwo | fałszywa religijność | zapominanie o prawach młodości | bezbronność wobec miłości | obojętność na uczucie miłości |
Uczniowie wymieniają cechy wspólne utworów:
- utwory krótkie
- pojawia się humor
- tematyka dotyczy cech ludzkich
- wyrazista pointa, sentencja
- występowanie apostrofy
Uczniowie sprawdzają, czy podane przez nich wyrażenia odpowiadają wypisanym wcześniej cechom gatunku.
Uczniowie czytają w podręczniku dwa teksty o fraszkach (s. 29): fragmenty „Dziejów literatury polskiej” Jana Krzyżanowskiego i fragment „Lektury i poetyki” Bożeny Chrząstowskiej. Na podstawie tych tekstów i wypisanych wcześniej cech układają w parach własne definicje fraszki.
Uczniowie prezentują swoje prace. Nauczyciel i uczniowie omawiają propozycje, zapisują jedną, która najlepiej oddaje cechy gatunkowe fraszki.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel informuje uczniów, że przeczytają fraszki Jana Sztaudyngera i Jana Twardowskiego, twórców piszących w wieku XX. Uczniowie czytają fraszki z podręcznika i zastanawiają się, czy są one podobne do tych napisanych przez Jana Kochanowskiego, które są bliższe stylowi poety renesansowego, czym różnią się fraszki Jana Twardowskiego.
Każdy uczeń na wybranej fraszce wskazuje cechy gatunkowe.
Uczniowie wyjaśniają, o jakich cechach ludzkich opowiadają poeci.
Uczniowie tworzą wspólnie zestaw cech ludzkich, które byłyby dobrym tematem współczesnych fraszek. Przedstawiają propozycje kontekstów sytuacyjnych, w jakich by je przedstawili.
5. Bibliografia
M. Nagajowa, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy pierwszej gimnazjum, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999.
6. Załączniki
brak
a) Karta pracy ucznia
brak
b) Zadanie domowe
Napisz fraszkę, której tematyka będzie dziś bardzo aktualna. Postaraj się, aby twoja fraszka zrealizowała jak najwięcej cech gatunkowych.
7. Czas trwania lekcji
45 minut