Co to jest styl i jakie mogą być jego rodzaje

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, co to jest styl w znaczeniu językowo‑literackim,

• wymienia poszczególne style,

• wie, czym się różni styl indywidualny od stylu typowego,

• wie, jakie są cechy dobrego stylu.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi scharakteryzować dany styl językowy,

• potrafi określić styl wysłuchanego tekstu,

• jest uwrażliwiony na styl swoich wypowiedzi,

• umie napisać tekst w danym stylu.

2. Metoda i forma pracy

Metoda podająca: nauczyciel definiuje pojęcie stylu.

W formie referatów: uczniowie charakteryzują poszczególne style.

W formie konkursu: uczniowie odgadują styl wysłuchanego tekstu.

Metoda praktyczna: uczniowie piszą tekst zgodnie z zasadami konkretnego stylu.

3. Środki dydaktyczne

1. Skopiowane fragmenty tekstów w różnych stylach.

2. Słownik terminów literackich.

3. Słownik języka polskiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel pyta uczniów, co rozumieją pod pojęciem styl. Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, podają przykłady zdań z użyciem słowa styl. Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów, wymienia poszczególne znaczenia omawianego terminu (przywołuje definicje ze słownika języka polskiego), zapowiada, że tematem zajęć będzie analiza stylu
w znaczeniu językowym.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel, w oparciu o słownik terminów literackich, definiuje pojęcie stylu jako: „sposób ukształtowania wypowiedzi polegający na określonym wyborze, interpretacji i konstrukcji materiału językowego […]”. Wyjaśnia, czym się różni styl indywidualny od stylu typowego.

Wybrani uczniowie, w formie wcześniej przygotowanych wystąpień, prezentują poszczególne style (artystyczny, publicystyczny, naukowy, urzędowy). Czytają fragmenty tekstów napisanych w omawianym przez nich stylu, a następnie wymieniają jego cechy charakterystyczne.

Uczniowie zastanawiają się, na jakiej podstawie możemy powiedzieć, że ktoś ma dobry lub zły styl (w rozumieniu językowym). Wymieniają elementy, które mają tu największe znaczenie. Nauczyciel zapisuje je na tablicy.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel czyta przygotowane fragmenty tekstów napisane w różnych stylach. Uczniowie, po wysłuchaniu tekstu, nazywają jego styl. W przeczytanym fragmencie wskazują na elementy charakterystyczne dla danego stylu.

5. Bibliografia

1. Kuziak M., Rzepczyński S., Jak pisać?, Park, Bielsko‑Biała 2001.

2. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Ossolineum, wyd. 3. popr.
   i poszerz., Wrocław 1998.

3. Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

6. Załączniki

Zadanie domowe

• W oparciu o wiadomości z lekcji stwórz własny tekst odpowiadający założeniom określonego stylu.

• Odszukaj dwa teksty poruszające ten sam temat, ale napisane w odmiennym stylu
  (np. publicystycznym i naukowym). Wskaż na różnice językowe obydwu tekstów
  i wymień cechy charakterystyczne ich stylów.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak