Co to znaczy? – korzystamy ze słowników

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna podstawowe rodzaje słowników języka polskiego, ich budowę i funkcje oraz układ haseł,

• wie, jakie informacje można znaleźć w poszczególnych słownikach.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych, frazeologicznego, ortograficznego,

• poszukując haseł, wykorzystuje indeksy słowników,

• pracuje w grupie,

• odczytuje znaczenie frazeologizmów.

2. Metoda i forma pracy

Metoda: pogadanka, ćwiczeń praktycznych

Forma: praca z całą klasą, praca indywidualna

3. Środki dydaktyczne

Słowniki języka polskiego, ortograficzny, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych, frazeologiczne

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cel zajęć, jakim jest doskonalenie umiejętności korzystania ze słowników. Prezentuje poszczególne słowniki i krótko omawia ich funkcje.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel dzieli uczniów na grupy w zależności od liczby słowników (najlepiej grupy dwu- trzyosobowe). Podaje polecenia całej klasie, uczniowie wykonują je w swoich grupach (załącznik 1). Następnie wyniki wyszukiwania są omawiane na forum klasy. Polecenia, które dotyczą zapisu w zeszytach, są też wykonywane na tablicy. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, pomaga grupom mającym trudności z wyszukiwaniem wyrazów.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel zadaje pracę domową.

5. Bibliografia

1. Nagajowa M., Słowa zwykłe i niezwykłe. Zeszyt ćwiczeń dla klasy piątej szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 1997.

2. Skorupka S., Słownik frazeologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1989.

3. Skorupka S., Słownik wyrazów bliskoznacznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984.

4. Szymczak M., Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1988.

5. Szymczak M., Słownik ortograficzny języka polskiego wraz z zasadami pisowni i interpunkcji, PWN, Warszawa 1993.

6. Tokarski J., Słownik wyrazów obcych, PWN, Warszawa 1980.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Załącznik 1

• W słowniku języka polskiego odszukaj hasło synonim i zapisz je w zeszycie.

• Korzystając ze słownika wyrazów bliskoznacznych, podaj synonimy wyrazów: droga, dom.

• W słowniku wyrazów obcych wyszukaj i odczytaj znaczenie wyrazu*: frazeologia.* Zapisz jego znaczenie w zeszycie.

• Sprawdź w słowniku ortograficznym pisownię podanych niżej wyrazów i uzupełnij brakujące litery: m…awka, przy…ekać, zas…wka, je…yny, ja…yny, …uśtawka. Zapisz te wyrazy w zeszycie w porządku alfabetycznym.

• Odszukaj w słowniku ortograficznym podane niżej wyrazy i powiedz, o czym informuje znak /: terror, pozbawić, ówczesny, księgozbiór.

• Na podstawie słownika frazeologicznego wyjaśnij znaczenie wyrażeń: nie zasypiać gruszek w popiele, smalić cholewki, patrzeć przez palce.

• Znajdź frazeologizmy, w których wystąpią podane wyrazy: mak – siać, brzuch – leżeć, kij – pałka.

• Z jakich języków przywędrowały do nas słowa: chuligan, katechizm, kumpel, pacjent?

b) Zadanie domowe

Dopasuj właściwe znaczenia do podanych frazeologizmów, a następnie zastosuj te frazeologizmy w zdaniach.

1. wyjść jak Zabłocki na mydle

2. skoczyć po rozum do głowy

3. spadł komuś kamień z serca

4. pleść jak Piekarski na mękach

5. patrzeć przez palce

6. spocząć na laurach

7. wszystko się komuś w rękach pali

8. obiecywać gruszki na wierzbie

   1. robić coś bardzo szybko

   2. pozwalać komuś na zbyt wiele

   3. przestać cokolwiek robić

   4. poczuć wielką ulgę

   5. zastanowić się dobrze

   6. stracić na jakimś interesie

   7. mówić bez sensu

   8. obiecywać coś nierealnego

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak