If internal geological processesinternal (endogenic) geological processesinternal geological processes did not affect the Earth’s surface, all rock layers would have been laid horizontally – from the earliest ones (situated at the highest depth) to the latest ones. However, internal forces moved those rocks, causing some shifts in their arrangement. In consequence, some folds and faults emerged. In the south, there are the Carpathian Mountains, being fold mountainsmountainsmountains. In the southwest, there are Sudetes – fold mountains a long time ago which, during the Alpine orogenesis were raised and shifted along the faults, in a process of transformation to fault block mountains.
External processesexternal (exogenic) geological processesExternal processes morph the Earth’s surface by destructive forces (erosion) on one hand, and by building forces (accumulation) on the other. Some erosion examples are easiest to find in the mountains where one can observe great valleys furrowed by rivers or glaciers. Accumulation forms, in turn, are frequent in almost the entire area of the Polish Lowlands. These lands are currently flat or slightly folded, however, a long time ago their shape was much more varied. This is a result of the fact that, in the period of millions of years, most depressionsdepressiondepressions were successively filled with sedimentation carried by waters, glaciers and wind.
Division of Poland to land sculpture belts
A typical feature of land morphology in Poland is belt arrangement of landforms. The territory of Poland is divided by belts, more or less along the parallels, with hills and depressions allocated alternately. Coming from the north, it looks like that:
shoreline lowlands;
lakelands;
the Central Poland Lowlands;
highlands (uplands);
basins (dells);
the mountains.
These land sculpture belts are presented in the following pictures.
RmJReRSDv1cGI
Fotografia przedstawia na pierwszym planie pole porośnięte trawą z kilkoma średniej wysokości drzewami. Dalej znajduje się wielorodzinny żółty domek ze spadzistym dachem, a za nim dolina porośnięta lasami. Za doliną znajdują się oświetlone przez słońce skalne góry.
Mountains belt
Source: licencja: CC 0, [online], dostępny w internecie: www.pixabay.com.
RJrg8kiM27CEI
Fotografia barwna przedstawiająca pas kotlin. W środku znajduje się zbiornik wodny. Wokół jeziora widać lasy. W oddali można zauważyć zabudowania.
Basin belt
Source: licencja: CC BY 3.0, [online], dostępny w internecie: www.commons.wikimedia.org.
R1UkXZ83QU7f8
Fotografia barwna przedstawiająca pas wyżyn. Ilustracja przedstawia pagórkowate tereny uprawne. Pomiędzy nimi znajdują się małe drzewka.
Upland belt
Source: licencja: CC 0, [online], dostępny w internecie: www.pixabay.com.
R16dVkZEosxK0
Fotografia barwna przedstawiająca pas nizin. Ilustracja przedstawia tereny rolne. Po środku znajduje się gruntowa droga. Z brzegu - po prawej i lewej stronie widać las.
Lowlands belt
Source: licencja: CC BY 2.0, [online], dostępny w internecie: www.flickr.com.
RbhDGLY0cHym7
Fotografia barwna przedstawiająca pas pojezierzy. Znaczna część zdjęcia przedstawia zbiornik wodny- najprawdopodobniej jezioro. W oddali widać zachodzące słońce.
Lakeland belt
Source: licencja: CC 0, [online], dostępny w internecie: www.pixabay.com.
Rx3yumRL9ou03
Fotografia barwna przedstawiająca niziny nadmorskie. Ilustracja przedstawia brzeg morza z piaszczystą plażą. Jest słoneczny dzień.
Shore belt
Source: licencja: CC 0, [online], dostępny w internecie: pixabay.com.
The map below illustrates belt arrangement of land sculpture:
the seashore
lake district
central Poland lowlands
mountain foothills
highlands
mountains
RY4XRhgNVqkIK
Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Polski. Na mapę nałożone są linie oddzielające od siebie jednostki geograficzne: pobrzeża, pojezierza, niziny środkowopolskie, wyżyny, kotliny podgórskie, góry, które opisano na mapie. Po najechaniu na określony pas zostaje on podświetlony – reszta rozmyta. Zaznaczono także morza. Na mapie opisano nazwy jednostek geograficznych, półwyspów, wysp, głównych nizin, wyżyn i pasm górskich, morza, zatok, zalewów, rzek i jezior. Na obszarze morza w wybranych miejscach opisano głębokości. Oznaczono kropkami i kwadracikami oraz opisano główne miasta, stolicę – Warszawę wyróżniono sygnaturą uwzględniającą kształt i wielkość powierzchni miasta. Oznaczono kropkami i opisano wysokością oraz nazwą szczyty górskie. Wstążką oznaczono granice Polski oraz linią oznaczono granice pozostałych państw. Opisano państwa sąsiadujące z Polską. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.
Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Polski. Na mapę nałożone są linie oddzielające od siebie jednostki geograficzne: pobrzeża, pojezierza, niziny środkowopolskie, wyżyny, kotliny podgórskie, góry, które opisano na mapie. Po najechaniu na określony pas zostaje on podświetlony – reszta rozmyta. Zaznaczono także morza. Na mapie opisano nazwy jednostek geograficznych, półwyspów, wysp, głównych nizin, wyżyn i pasm górskich, morza, zatok, zalewów, rzek i jezior. Na obszarze morza w wybranych miejscach opisano głębokości. Oznaczono kropkami i kwadracikami oraz opisano główne miasta, stolicę – Warszawę wyróżniono sygnaturą uwzględniającą kształt i wielkość powierzchni miasta. Oznaczono kropkami i opisano wysokością oraz nazwą szczyty górskie. Wstążką oznaczono granice Polski oraz linią oznaczono granice pozostałych państw. Opisano państwa sąsiadujące z Polską. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.
Poland - geographical lands :the seashore , lake district, central Poland lowlands, mountain foothills , highlands, mountains
Source: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
This belt arrangement of land sculpture is a consequence of variety of geological processes which occurred (and sometimes are still present) in the territory of Poland. Below, typical features of the Polish landscape have been provided.
R1Nim2QtwESdC
Ilustracja przedstawia pasmo górskie. Na pierwszym planie znajdują się skały. Niżej widać drzewa, a jeszcze dalej góry z ich wierzchołkami. Światło pada na skały.
Ilustracja przedstawia pasmo górskie. Na pierwszym planie znajdują się skały. Niżej widać drzewa, a jeszcze dalej góry z ich wierzchołkami. Światło pada na skały.
Landform belts in Poland.
Mountain belt Mountain belt is composed of the Carpathians and the Sudetes. These mountain ranges are divided by a depression called the Moravian Gate. Both mountain chains are varied. There are differences related to geological structure, rock age, climate and altitudinal zones. The highest peak of the Carpathians (in Poland) is Rysy, reaching 2499 m above sea level. In the Sudetes, Śnieżka is the highest at 1602 m above sea level.
Basin (dell) belt It constitutes natural and widespread depression between uplands and the Carpathian range. This belt includes Sandomierz Basin and Oświęcim Basin, connected by a tectonic trench called the Cracow Gate, at the bottom of which the Vistula River flows. Sculpture of these basins is made up mostly of plains and hilly terrain. Subcarpathian Basins are separated from the Carpathians with a distinctive ridge.
Upland belt The upland belt includes the Silesian Upland, the Kraków-Częstochowa Upland, the Lesser Poland Upland, and the Lublin Upland with Roztocze. Their bed is made of rocks formed in different geological eras. A mosaic of rocks, constituting structural material of this land, is characterised by varied degree of resistance to wearing processes. As a result, karst and loess landforms are typical for this belt. The highest hill in the area is located in the Holy Cross Mountains. It is Łysica, reaching as high as 612 m above sea level.
Lowland belt It covers a flat area, with altitude not exceeding 300 m above sea level. It includes Greater Poland Lowland, Silesian Lowland, Masovian Lowland, Podlasie Lowland, and Western Polesie. This land is dominated by plains, hills are scarce. Typical forms of the lowland belt are urstromtals as well as broad and shallow river valleys.
Lakeland belt Within this belt, the following lake districts are identified: Masurian Lakeland, Pomeranian Lakeland, and Greater Poland Lakeland. Its bed contains loose sedimentary rocks: sand, gravel, loam, and glacial erratics. The highest peak is Wieżyca at 329 m above sea level. There numerous glacial lakes in these lakelands.
Shore belt This terrain is a bit hilly, with low absolute altitude, and borders directly with the Baltic Sea. It is divided as follows. Szczecin Shore, Koszalin Shore and Gdańsk Shore. Within this area, there are many types of shores, but also a depression, located at Żuławy Wiślane. Its primary geomorphic processes include destructive activity of the sea, and visible aeolian processes - dunes.
Morphology of the Polish landscape in numbers
In the territory of Poland, lowlandslowlandlowlands are at advantage. They cover up the entire northern and central part of the country. Highlands (uplands)highlandHighlands (uplands) cover up a belt in the south‑east, and the mountainsmountainsmountains stretch along the southern border. A typical feature of land morphology in Poland is general inclination of land, from south‑east towards north‑west. Many Polish rivers flow in that direction.
Division of surface, depending on its altitude above sea level, is displayed in a diagram called a hypsographic curve. Its vertical axis indicates absolute altitude while the horizontal axis indicates percentage of total area.
RSLzag5JTtvNz
Na ilustracji krzywa hipsograficzna, hypsographic curve for the area of Poland. Kształt krzywej hipsograficznej informuje o rozkładzie wysokości bezwzględnych na danym obszarze. W przypadku Polski widać przewagę nizin. Wyżyn i gór jest stosunkowo mało, a góry wysokie (większe niż 2 tysiące metrów nad poziomem morza) zajmują zaledwie ułamek procenta powierzchni Polski. Również depresja, depression zajmuje 0,1% powierzchni Polski. Na wykresie oznaczono średnią wysokość dla terenów w Polsce, the average height of the area of Poland, która wynosi 173 metry nad poziomem morza.
Source: Robert Wers, edycja: Krzysztof Jaworski, licencja: CC BY 3.0.
The shape of hypsographic curve informs us about distribution of absolute altitude over a certain area. In case of Poland, we may observe a large, flat area in green colour what unambiguously indicates that lowlands are at advantage. Highlands and mountains are relatively scarce, and high mountains (over 2,000 m above sea level) cover up a mere fraction of the territory of Poland.
An interesting information concerning land morphology is average absolute altitude in a certain area. For Poland, it is very low and amounts to 173 m above sea level. For comparison, in Slovakia it amounts to 440 m above sea level, in Czech Republic – 430 m above sea level, and for Europe as a whole – 292 m above sea level.
Task 1
Based on your own knowledge and map of Poland, give examples of geographical objects.
R1dc7ldOuGHgy
Mountains (Uzupełnij). Basin belt (Uzupełnij). Uplands (Uzupełnij). Lowlands (Uzupełnij). Lakelands (Uzupełnij). Shore belt (Uzupełnij).
Mountains (Uzupełnij). Basin belt (Uzupełnij). Uplands (Uzupełnij). Lowlands (Uzupełnij). Lakelands (Uzupełnij). Shore belt (Uzupełnij).
Task 2
Employing knowledge gained during the lessons, do the following exercises.
Exercise 1
R9ubRWTkd5Aqf
Wybierz słówko ze słownika i ułóż z nim zdanie.
Wybierz słówko ze słownika i ułóż z nim zdanie.
By observing the outlines of the following geographical regions, indicate their names and their location with respect to relevant geographical belt.
{image#Silesian Lowlands - Lowlands}
Silesian Lowlands - Lowlands
{image#Great Poland Lowland - Lowlands}
Greater Poland Lowlands - Lowlands
{image#Podlasie Lowlands - Lowlands}
Podlasie Lowlands - Lowlands
{image#Masurian Lakeland - lakeland}
Masurian Lakeland - lakeland
{image#Lublin Upland - upland}
Lublin Upland - upland
{image#Kraków-Częstochowa Upland - upland}
Kraków-Częstochowa Upland - upland
{image#Żuławy Wiślane - shore belt}
Żuławy Wiślane - shore belt
Exercise 2
RNWoTNahoBkbo
Wysłuchaj nagrania abstraktu, ułóż do niego pytania i zadaj je koledze.
Wysłuchaj nagrania abstraktu, ułóż do niego pytania i zadaj je koledze.
Match the following landform belts, present in Poland, with the process and the progress of shaping terrain features.
Basins (dells), Lowlands, Lakelands
Landform belt
Process
Terrain shaping progress
Basins (dells)
Lowlands
Lakelands
R1FxDPnpshO8f
Exercise 3
Match the pairs: English words with Polish definition. depression Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres internal (endogenic) geological processes Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres external (exogenic) geological processes Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres mountains Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres hipsographic curve Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres lowland Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres highland Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres
Match the pairs: English words with Polish definition. depression Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres internal (endogenic) geological processes Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres external (exogenic) geological processes Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres mountains Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres hipsographic curve Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres lowland Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres highland Możliwe odpowiedzi: 1. obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., 2. obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie, 3. rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, 4. obszar lądu położony poniżej poziomu morza, 5. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, 6. 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., 7. wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres
Match the pairs: English words with Polish definition.
procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),procesy górotwórcze (ruchy orogeniczne),trzęsienia ziemi,procesy wulkaniczne, wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres, 300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m., obszar lądu położony poniżej poziomu morza, obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m., rozdrabnianie skał pod wpływem czynników atmosferycznych,ruchy masowe --- przemieszczanie zwietrzeliny na stoku pod wpływem siły grawitacji,erozja --- niszczenie podłoża przez rzeki, lodowce, fale morskie, wiatry,transport --- przenoszenie produktów skalnych,akumulacja --- osadzanie produktów skalnych, obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie
depression
internal (endogenic) geological processes
external (exogenic) geological processes
mountains
hipsographic curve
lowland
highland
Summary
Shape of the land in Poland was influenced by internal geological processes (orogenesis, epeirogenesis, volcanic processes, earthquakes) and external geological processes (weathering, erosion, mass movement, accumulation).
Typical feature of land morphology in Poland is the belt arrangement.
Higher belts (the mountains, highlands, lakelands) are separated by lower belts (lowlands, basins).
In Poland, lowlands prevail – they cover up about 3/4 of total area.
Keywords
land form belts, hypsographic curve, land sculpture
wewnętrzne (endogeniczne) procesy geologiczne - procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, których energia pochodzi z wnętrza Ziemi; zaliczają się do nich:
procesy lądotwórcze i oceanotwórcze (ruchy epejrogeniczne),
góry - obszar leżący powyżej 500 m n.p.m.; charakterystyczne są duże wysokości względne i strome stoki; teren silnie pofałdowany, choć miejscami mogą występować obszary płaskie, tzw. równie
krzywa hipsograficzna - wykres liniowy przedstawiający podział powierzchni danego obszaru według wysokości nad poziomem morza; powierzchnie pod linią wykresu mają kolory hipsometryczne, dzięki czemu łatwiej zinterpretować cały wykres
miziny - płaski lub lekko pofałdowany teren sięgający do wysokości ok. 200–300 m n.p.m.; w Polsce do nizin zaliczają się również pojezierza, których najwyższe wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m.
wyżyny - obszar położony na wysokościach od ok. 200 m n.p.m. do ok. 500 m n.p.m.; w Polsce wyżyny sięgają nieco powyżej 600 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich); w niektórych miejscach na świecie wyżyny osiągają nawet kilka tysięcy metrów wysokości bezwzględnej (np. Wyżyna Tybetańska, Wyżyna Meksykańska, Wyżyna Abisyńska); o przynależności danego obszaru do wyżyn decydują wysokości względne, które są tu znacznie mniejsze niż w górach, toteż powierzchnia terenu jest słabiej pofałdowana; do wyżyn zaliczają się również tzw. płaskowyże, czyli obszary płaskie leżące powyżej 200 m n.p.m.
