CURRICULUM VITAE CICERONIS - CIĄG DALSZY
Scenariusz lekcji: CURRICULUM VITAE CICERONIS - CIĄG DALSZY.
1. Cele lekcji
a) Wiadomości (cel dydaktyczny): uczeń wie, jak wyglądało życie Cycerona; dowiaduje się o jego podróżach, przede wszystkim o jego twórczości z wielu dziedzin literatury (epistolografia, retoryka, filozofia, teoria wymowy...);
b) Umiejętności (cel kształcący): uczeń jest w stanie przywołać najważniejsze fakty z życia Cycerona; umie także podzielić tematycznie i gatunkowo jego twórczość;
c) Postawy (Cel wychowawczy) : uczeń dostrzega, że Cyceron to wielki człowiek w każdej niemal dziedzinie życia: retor, obrońca, pisarz..., a przy tym mąż, ojciec i przyjaciel; dzięki temu uczeń widzi, że niezwykłym człowiekiem może być każdy, niezależnie od tego, jaką w życiu pełni funkcję;
2. Typ lekcji
lekcja wykładowa- referat nauczyciela (przy mile widzianych pytaniach uczniów)
3. Metoda i forma pracy
bezpośrednie: zapisanie numeru i tematu lekcji na tablicy, przywitanie i pożegnanie uczniów po łacinie;
pośrednie: referowanie curriculum vitae Cycerona;
metoda podawcza: wiadomości dotyczące Cycerona wygłaszane ustnie;
4. Środki dydaktyczne
Kazimierz Kumaniecki, Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1989, Czytelnik.
Karta ucznia z wypisem dzieł Cycerona i jego myśli;
5. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
► Czynności wstępne (2min.): Witam uczniów po łacinie: Salvete! Sedete! Sprawdzam listę obecności, zapisuję numer (który podają mi uczniowie po łacinie) i temat lekcji na tablicy.
► Sprawdzenie pracy domowej (3 min.): Pracy domowej nie było. Pytam uczniów, co pamiętają z życia Cycerona.
b) Faza realizacyjna
► Wprowadzenie nowego materiału (37 min.):
Krok I:
Referuję dalszy przebieg życia Cycerona. Nazwy własne i daty zapisuję na tablicy.
75 p.n.e.- kwestor w Lilybaeum na Sycylii
73 p.n.e.- wybucha powstanie Spartakusa w Kapui (pytam się, czy widzieli dawny już (1960, reż. Kubrick) film „Spartakus”, przypominam ostatnią scenę kiedy wzdłuż Via Appia powieszono setki niewolników.
70 p.n.e.- proces Werresa. Cyceron ogłasza “werrynki”;
69 p.n.e.- edyl
68 p.n.e.- śmierć ojca, majątki Cycerona: villae w Arpinum, Carinae, Tusculum;
66- pretor- wygłasza „De imperio Cn. Pompei”
64 p.n.e.- rozpoczyna się kampania wyborcza, pokazuję fikcyjne plakaty, opowiadam jak przebiegała wtedy kampania;
63 p.n.e.- konsul, mowy konsularne: Pro Murena, katylinarki (krótko wspominam o spisku Katyliny, który chciał dokonać zamachu stanu, zdobyć władzę vi. Zgromadzono oddziały w etrurii (Manliusz na czele); spisek wykryto) Cyceron wygłosił 4 mowy (2 w senacie, 2 przed ludem)... Pierwszą rozpoczyna od słów: Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?
62 p.n.e.- Pompejusz pokonuje Mitrydatesa VI Eupatora, władcę Pontu.
60 p.n.e.- I triumwirat (Cezar, Pompejusz, Krassus)
59 p.n.e.- Klodiusz Pulcher- Piękny zostaje trybunem ludowym, Cyceron na wygnanie –57 p.n.e. (Dyrrachium, Tessaloniki)
57 p.n.e.- powraca do Rzymu, oddaje się literaturze, retoryce, filozofii
obejmuje namiestnictwo w Cylicji
50 p.n.e.- wojna domowa między Cezarem i Pompejuszem;
49 p.n.e.- Cezar przekracza Rubikon, padają słowa: Alea iacta est!!! Cyceron opowiada się za Pompejuszem
48 p.n.e.- Farsalos- klęska Pompejusza, Cezar dyktatorem, res publica upada, idea Cycerona runęła;
15 III 44- Cezar umiera
44- W Rzymie na arenie pojawia się nowa postać: młody Oktawian; wojna między Oktawianem a Markiem Antoniuszem; Cyceron staje po stronie Oktawiana, mając nadzieję, że ten przywróci republikę;
44- Cyceron wygłasza „filipiki”- mowy przeciwko Antoniuszowi;
43- Historia lubi się powtarzać Znowu Rubikon, teraz Oktawian, ale dochodzi do porozumienia między nim a Antoniuszem; zostaje zawiązany II triumwirat- Oktawian, Antoniusz i Lepidus; Ogłoszono listy proskrypcyjne, na których musiał znaleźć się ten, który jeszcze niedawno wygłaszał tak „płomienne” „filipiki”;
7 XII 43 p.n.e.- Cyceron zostaje zabity (przed willą, gdy jechał w lektyce, siepacze podeszli, Cyceron zszedł, pochylił głowę), zginął symbol republiki, a wraz z nim nastąpił jej koniec.
Krok II:
Następnie rozdaję uczniom kartki z wypisanymi najważniejszymi dziełami Cycerona, o każdym z nich mówiąc krótko; Na kartkach są też wypisane niektóre cycerońskie sentencje.
(vide: karta ucznia)
c) Faza podsumowująca
► Zadanie i objaśnienie pracy domowej ( 2 min.): Pracą domową jest przetłumaczenie kilku sentencji Cycerona (vide: kartka).
► Pożegnanie (1 min.): Żegnam uczniów po łacinie: Valete!
6. Bibliografia
Kazimierz Kumaniecki, Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1989, Czytelnik.
7. Załącznik
karta ucznia:
ORATIONES: LIBRI RHETORICI:
mowy pisma retoryczne
Pro Sexto Roscio Amerino De oratore
De imperio Cnei Pompei Brutus
Pro L. Murena Orator
Pro Sulla
Pro Archia
In C. Verrem actio („werrynki”) LIBRI PHILOSOPHICI:
In L. Catilinam orationes („katylinarki”) pisma filozoficzne
Philippicae I‑XIV („filippiki”)
De re publica
De legibus
Tusculanorum disputationum libri V
EPISTULAE: („tuskulanki”)
Listy De natura deorum
E. ad familiares De divinatione
E. ad Atticum De officiis
E. ad Brutum De finibus bonorum et malorum
E. ad Quintum fratrem Cato maior de senectute
Laelius de amicitia
MARCUS TULLIUS CICERO:
Cum tacent, clamant.
Rem tene, verba sequentur.
Secundum naturam vivere.
Ignoratio futurorum malorum utilior est quam scientia.
Omnia mea mecum porto.
Amicus tamquam alter ego.
Non omnis error stultitia dicenda est.
Ubi tyrannus est, ibi nulla est res publica.
Res publica carior mihi est vita mea.
Vivite laeti!
Julian Tuwim, Łacina
„(…)
Aż nagle… nagle wszystko umiesz,
Już krąży w twojej krwi łacina
I dumny jesteś, że rozumiesz:
Quousque tandem, Catilina?...”