Zdjęcie przedstawia fragment pomnika z wizerunkiem Cycerona. Pomnik jest wykonany z białego kamienia. Mężczyzna w lewej ręce trzyma zwój papirusowy. Za pomnikiem znajduje się ściana składająca się z kamiennych płyt.
Ważne daty
106 - 43 r. p.n.e. – lata życia Cycerona.
79 - 77 r. p.n.e. – podróż Cycerona do Grecji.
63 r. p.n.e. – Cyceron zostaje konsulem.
63 r. p.n.e. – sprzysiężenie Katyliny.
58 r. p.n.e. – wygnanie Cycerona.
44 r. p.n.e. – Cyceron wygłasza Filipiki - mowy w obronie republiki przeciwko Antoniuszowi.
43 r. p.n.e. – Śmierć Cycerona z rąk siepaczy Antoniusza w wyniku proskrypcji.
Nauczysz się
omawiać ważne wydarzenia z życia Cycerona;
określać styl Cycerona jako oratora;
wymieniać najwybitniejsze dzieła Cycerona;
opisywać tematykę mów Cycerona.
Marcus Tullius Cicero
RxyWLUlHiz6II
Cyceron (106 - 43 r. p.n.e.) urodził się w Arpinum w rodzinie ekwickiejEkwiciekwickiej. Był najwybitniejszym prozaikiem rzymskim, którego imieniem zwykło się nazywać cały okres rzymskiego piśmiennictwa. Po starannym wykształceniu retorycznym i filozoficznym w Rzymie i kilku wystąpieniach jako obrońca w procesach cywilnych, dla pogłębienia studiów udał się do Aten, gdzie słuchał wykładów ówczesnego kierownika Akademii Platońskiej, Antiocha z Askalonu, epikurejczykaEpikureizmepikurejczyka Zenona z Sydonu oraz retora Demetriosa. Następnie odbył podróż po prowincji Azja, gdzie poznał najbardziej słynnych mówców posługujących się stylem azjańskim, na koniec na Rodos studiował u sławnego filozofa stoickiego Posejdoniosa i u mówcy Molona, twórcy stylu umiarkowanego. Po powrocie do Rzymu rozpoczął karierę polityczną od sprawowania urzędu kwestora w Lilybaeum [czytaj: Lilybeum] na Sycylii (75 p.n.e.). W 69 r. p.n.e. został wybrany na edyla, w 66 na pretora. W 63 r. p.n.e. jako „człowiek nowy” (homo novus) [czytaj: homo nowus] - nikt bowiem dotąd z jego rodu nie piastował tak zaszczytnego urzędu - urzędu konsula.
RsIZj8TBkQP0y
Odpowiedz na pytanie, z czym kojarzy Ci się sprzysiężenie Katyliny. Następnie sprawdź swoją odpowiedź analizując ilustrację interaktywną.
RDqKxKGQd9k43
Polecenie 1
RF5wTkWDTzaCM
Polecenie 2
RgGOaiyZaoKnS
Polecenie 3
Odpowiedz na pytanie, z jakim plemieniem nawiązał kontakt Katylina, aby zrealizować swoje polityczne zamiary?
RdPZWssl4u1RC
Odpowiedź znajdziesz w panelu bocznym ilustracji interaktywnej pod hasłem „Sprzysiężenie Katyliny”.
Polecenie 3
RPBDFpJT3CQuN
Cyceron po powrocie z wygnania
R16znIe99Kcz8
Cyceron po rocznym pobycie w Tesalonice, dzięki zabiegom obozu konserwatywnego, został odwołany z wygnania i we wrześniu 57 r. p.n.e. triumfalnie wrócił do Rzymu. W czasie wojny domowej między Pompejuszem WielkimPompejusz WielkiPompejuszem Wielkim a Juliuszem Cezarem, jako stronnik obozu pompejańskiego, broniącego republiki. Towarzyszył wojskom Pompejusza podczas wyprawy do Grecji. Po klęsce Pompejusza pod FarsalosFarsalosFarsalos (48 r. p.n.e.) nie przyjął ofiarowanego mu przez Katona MłodszegoKaton MłodszyKatona Młodszego dowództwa floty, odłączył się od rozbitej armii zamierzającej stawiać opór Cezarowi w Afryce i powrócił do Italii, gdzie po roku niepewności pojednał się z Cezarem (47 r. p.n.e.).
Działalność polityczną rozpoczął znów po śmierci Cezara uważając, że pojawiła się szansa przywrócenia dawnego ustroju republikańskiego. Z wielką zręcznością zaczął tworzyć front republikański przeciw Markowi Antoniuszowi, którego uważał za kandydata na nowego samowładcę. Po niespodziewanym wzajemnym porozumieniu wszystkich cezarianów i zawiązaniu triumwiratuTriumwirattriumwiratu między AntoniuszemMarek AntoniuszAntoniuszem, LepidusemLepidusLepidusem (na wniosek Cycerona przez krótki czas uznawanych za wrogów ojczyzny) oraz Oktawianem, adoptowanym synem Juliusza Cezara, Cyceron został wpisany na listę proskrybowanychLista proskrypcyjnaproskrybowanych. Siepacze Antoniusza zamordowali mówcę w jego posiadłości w Formiae [czytaj: Formie]. Odciętą prawą rękę i głowę wielkiego mówcy doręczono Antoniuszowi.
RRWziaQGDmW3T
Tak oto Cyceron zginął wraz z ginącą już bezpowrotnie republiką rzymską.
Cyceron – orator
RO5232xTppGVW
Listy i pisma filozoficzne Cycerona
Dzieła filozoficzne Cycerona ukazują autora nie wyznającego określonego kierunku filozofii i stającego wyraźnie na pozycjach eklektycznychEklektyzmeklektycznych. Widać w jego utworach wpływy filozofii stoickiej, poglądów Nowej Akademii i minimalny wpływ filozofii epikurejskiej. Celem jego traktatów filozoficznych nie było przedstawienie własnych poglądów, lecz spopularyzowanie tych systemów filozofii greckiej, które odpowiadały wewnętrznym przekonaniom autora. Do dzieł z zakresu filozofii zaliczamy:
O rzeczypospolitej (De republica) [czytaj: repūblika],
O wróżbiarstwie (De divinatione) [czytaj: de diwinatione],
Leliusz o przyjaźni (Laelius de amicitia) [czytaj: lelius de amicitia],
O obowiązkach (De officiis).
R14OaFkrPg6Ml
W spuściźnie Cycerona zachowało się około 950 listów, w tym 839 pióra Cycerona, pozostałe jego korespondentów. Listy te zostały przekazane w czterech zbiorach:
Do Attyka (Ad Atticum) [czytaj: ad attikum],
Do brata Kwintusa (Ad Quintum fratrem) [czytaj: ad kwintum fratrem],
Do Brutusa (Ad Brutum) [czytaj: ad brutum],
Do bliskich i przyjaciół (Ad familiares) [czytaj: ad familiares].
Korespondencja ta jest wspaniałym źródłem do poznania ówczesnych stosunków, a przede wszystkim do zapoznania się ze środowiskiem Cycerona i lepszego zrozumienia osobowości największego stylisty starożytnego Rzymu.
RvF8fhPgpGYMq
Polecenie 4
Odpowiedz na pytanie: W jakim mieście Cyceron zdobył wykształcenie prawnicze?
RKBVtH6nSzDzU
Studia prawnicze na wysokim poziomie oferowała stolica imperium.
Polecenie 5
R5OhLNlwnP9Tu
Polecenie 6
RZAMMt2zwhwdA
Zwróć uwagę na etymologię tego wyrazu.
Polecenie 6
RKLKsEgm7F0DN
Cyceron – orator - film
R1LaNWABmTksD
Na podstawie informacji z lekcji oraz wypowiedzi, zawartych w materiale filmowym, wykonaj polecenia:
Polecenie 7
Sporządź krótką notatkę na temat: Jak pojmowano retorykę w starożytności, a jak pojmuje się ją w czasach współczesnych.
R5CAElqqz1hHY
W swojej wypowiedzi uwzględnij znaczenie słowa „perswazja” współcześnie i czasownika „persuadere” w starożytności.
Polecenie 8
Określ różnice między stylem azjańskim a stylem attyckim. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
R1KnzAlFt2353
Styl azjański był ekspansywny i bogaty emocjonalnie. Mówca używał neologizmów, rzadkich form językowych, często już niestosowanych. Nagromadzenie bogactwa środków zaburzało odbiór wypowiedzi.
Styl attycki był konserwatywny, tradycyjny, dzięki temu łatwo nawiązywała się komunikacja między słuchaczem a mówiącym. Mówca stosował sprawdzone „chwyty” retoryczne i wzorce, wykorzystywał uznane środki, przestrzegał ściśle określonych zasad wymowy.
Polecenie 9
Wyjaśnij, co dziś oznacza słowo cicerone w języku włoskim. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
RYJNAunIUS81p
„Cicerone” w języku włoskim oznacza przewodnika, zwłaszcza po zabytkach, muzeach etc.
Ćwiczenia
R1GP6ewSxJLit1
Ćwiczenie 1
R1H1dzyhWjFOw
Ćwiczenie 2
RpCLbA9KHagIe2
Ćwiczenie 2
2
Ćwiczenie 3
R1XU27tvXwgLm
R1VfqVtLeVcr53
Ćwiczenie 4
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytanie, dlaczego Cyceron nazwał mowy przeciwko Antoniuszowi: „Filipiki”?
RIKdjxnAlZumP
Przypomnij sobie postać Demostenesa i mowy, które wygłaszał.
Cyceron nazywał mowy przeciwko Antoniuszowi „Filipiki” nawiązując do mów Demostenesa przeciwko Filipowi II.
Ćwiczenie 5
R193EK6nXYAZE
R1KBhftROWPyt
Obraz przedstawia scenę, w której Fulwii, żonie Marka Antoniusza, przyniesiono głowę Cycerona.
Po śmierci Cycerona, który został wpisany na listę proskrypcyjną na polecenie Marka Antoniusza, głowę mówcy przyniesiono żonie Antoniusza, Fulwii. Kobieta z wielką satysfakcją przygląda się szczątkom Cycerona, ponieważ uważa go za wroga, po wygłoszeniu przez Cycerona Filipik, mów skierowanych przeciwko Markowi Antoniuszowi.
2
Ćwiczenie 6
Zaznacz właściwą odpowiedź.
R10iA8UCkVXCX
3
Ćwiczenie 7
Dokonaj przekładu fragmentu mowy Cycerona In Catilinam na język polski:
Marcus Tullius Cicero
Marcus Tullius CiceroIn Catalinam 1 – 4
I. Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quam diu etiam furor iste tuus nos eludet? quem ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora voltusque moverunt? Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrum ignorare arbitraris? [2] O tempora, o mores! Senatus haec intellegit. Consul videt; hic tamen vivit. Vivit? immo vero etiam in senatum venit, fit publici consilii particeps, notat et designat oculis ad caedem unum quemque nostrum. Nos autem fortes viri satis facere rei publicae videmur, si istius furorem ac tela vitemus. Ad mortem te, Catilina, duci iussu consulis iam pridem oportebat, in te conferri pestem, quam tu in nos [omnes iam diu] machinaris.
cyt1 Źródło: Marcus Tullius Cicero, In Catalinam 1 – 4, dostępny w internecie: https://www.loebclassics.com/view/marcus_tullius_cicero-in_catilinam_i_iv/1976/pb_LCL324.33.xml [dostęp 9.09.2022].
Rv6dFMtfVN6L8
Przy tłumaczeniu tekstu posiłkuj się słownikiem łacińsko‑polskim oraz źródłami internetowymi.
Poniżej tłumaczenie tekstu, które zostało oparte o tłumaczenia:
Złote myśli Rzymian [w:] https://imperiumromanum.pl/kultura/zlote-mysli-rzymian/ [dostęp: 09.09.2022 r.].
Stranawski J., Tłumaczenia prozaików łacińskich dyktowane w szkole kowieńskiej przez Adama Mickiewicza [w:] http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.pan-mea-iid-LXIV-art-000000000018/c/Meander202012-15-JStarnawski.pdf. [dostęp: 09.09.2022 r.].
Jak długo, Katylino, będziesz nadużywał naszej cierpliwości? Jak długo będziesz w swoim szaleństwie naigrywał się z nas? Do jakich granic będziesz się chełpił swoim zuchwalstwem nie znającym cugli? Czyż nie strwożyły cię nocne straże na Palatynie ani straże przemierzające miasto, ani trwoga, która ogarnęła lud, ani obecność tutaj wszystkich uczciwych ludzi, ani wybór tego obronnego miejsca na posiedzenie senatu, ani twarze i spojrzenia wszystkich obecnych? Czyż nie rozumiesz, że zamiary twoje zostały odkryte? Nie widzisz, że twój spisek znany już jest wszystkim obecnym i zdemaskowany? Kto z nas, według ciebie, nie wie, co robiłeś ostatniej, co poprzedniej nocy, gdzie byłeś, kogo zwoływałeś, jaką podjąłeś decyzje?
O czasy, o obyczaje! Senat to rozumie. Wie o tym senat,widzi konsul, a ten przecież żyje. Żyje i, co większa, przybywa do senatu, zasiadaw radzie rzeczypospolitej i okiem oznacza tychże nas, których na rzeź skazał. My zaś, dzielni mężowie, mniemamy, żeśmy dosyć dla rzeczypospolitej uczynili,jeżeli jego wściekłości i mieczów ujdziemy! Aby skazać cię na śmierć, Katylino, z rozkazu dowódcy konsula, dawno temu konieczne było, aby zaraza, którą knułaś przeciwko nam [od dawna], została ściągnięta na ciebie.
Ćwiczenie 8
Napisz krótką mowę na dowolny temat stosując się do zadań mówcy zawartych w dziele De oratore. Jaki styl jest Ci najbliższy: azjański, attycki czy umiarkowany? Swoją pracę zapisz w języku polskim.
RDucJ4Uq42AgK
Mowa powinna być oparta o jeden ze styli: azjański, attycki, umiarkowany.
Styl attycki: bez szukania rytmu, mało ozdób, ale ostry i dowcipny (De oratore, 76‑90).
Styl azjański: styl ten posiada całe bogactwo ekspresji, aby wstrząsnąć i poruszyć publiczność (De oratore, 97‑99).
Styl umiarkowany: styl ten wykorzystuje wszystkie figury retoryczne, a zwłaszcza metafory. Wykorzystuje skrajności stylu attyckiego i azjańskiego. (De oratore, 91 - 96).
Wybierz temat mowy, który Cię interesuje. Przygotuj plan swojej wypowiedzi, jednocześnie zastanów się, który styl wymowy jest Ci najbliższy. Pamiętaj o wstępie, który może zawierać inwokację oraz wprowadzenie tematu mowy, rozwinięciu i zakończeniu z podsumowaniem mowy. Mowa powinna budzić emocje u słuchaczy, aby przynieść pożądany efekt.
Słownik pojęć
Akademia Platońska
Akademia Platońska
(z języka greckiego: Ἀκkappaαalfaδdeltaηetaμmuίαalfa), szkoła filozoficzna założona w IV w. p.n.e. przez Platona w gaju Akademosa w Atenach. Była jednym z najważniejszych ośrodków myśli starożytnej. Rozwijano w nim filozofię Platona, ale również między innymi sceptycyzm oraz neoplatonizm (V w.). Po wielu stuleciach działalności Akademii została ostatecznie zamknięta na skutek edyktu cesarza Justyniana w VI wieku.
R16CjSt7bhNhz
Allobrogowie
Allobrogowie
(z języka greckiego: Ἀλlambdaλlambdaοomicronβbetaρrhoίγgammaωomegaνnu), jedno z najpotężniejszych i najliczniejszych plemion celtyckich, zamieszkujące północną część Gallia Narbonensis między Rodanem, Isarą, Jeziorem Lemańskim i Alpami.
RBXk22OPtDVi2
Demostenes
Demostenes
(z języka greckiego: Δdeltaηetaμmuοomicronσsigmaθthetaένnuηetaς, Dēmosthénēs), 384 – 322 r. p.n.e., polityk i wybitny mówca ateński. Występował przeciwko Filipowi IIFilip IIFilipowi II i Aleksandrowi, wzywając Ateńczyków do walki i przeciwstawienia się rosnącej w siłę Macedonii. Zachowało się około 60 mów Demostenesa.
R1EyXVGXVAfVT
Eklektyzm
Eklektyzm
(z języka greckiego: ἐκkappaλlambdaεepsilonκkappaτtauιiotaκkappaός - wybierający od greckiego: ἐκkappaλlambdaέγgammaωomega - wybieram) sposób uprawiania filozofii lub właściwość poglądów, polegające na łączenie w jedną całość różnych teorii, pojęć, metod lub technik.
Ekwici
Ekwici
R1HFw4JBa6TGp1
(z języka łacińskiego: equitēs [od ĕquĕs , ĭtis, m. - jeździec; porównaj: ĕquus, i, m. - koń], stanowili najpierw część wojska rzymskiego. Setka ekwitów stanowiła centurię, centuria dzieliła się na oddziały; podstawową jednostką był oddział dziesięcioosobowy dowodzony przez dziesiętnika, decurio. Liczba centurii stopniowo wzrastała, tak iż stały się one jednostkami wojskowo - politycznymi; mogli do nich wchodzić obywatele posiadający majątek szacowany na sumę 100 000 asów. W okresie podbojów utworzyła się z nich druga obok nobilów uprzywilejowana warstwa ludności, która dorobiła się olbrzymich fortun na dzierżawie podatków państwowych, robotach publicznych i dostawach wojskowych.
RypsAyGH1eGRx
Epikureizm
Epikureizm
doktryna szkoły filozoficznej założonej przez Epikura w Atenach (306 p.n.e. - IV w. n.e.), głosząca taką odmianę hedonizmu, w której do szczęścia prowadzi przyjemność, a jej warunkiem wystarczającym jest brak cierpień.
Etruria
Etruria
dziś Toskania. Kraj w Italii środkowej, równina urozmaicona pagórkami, z główną rzeką Arnus, pocięta licznymi mniejszymi rzeczkami, kanałami i jeziorami, co wpływało na jej urodzajność. Wydobywano tu miedź i cynę, jak również piękne marmury. Kraj zamieszkiwali Etruskowie. W III w. p.n.e. Etruria uległa Rzymowi i straciła swoją odrębność polityczną.
Farsalos
Farsalos
obecnie Farsala, miasto w środkowej Grecji, w regionie Tesalia. W czasach historycznych jedno z głównych miast Tesalii; Od 197 p.n.e. pod kontrolą rzymską; w 48 r. p.n.e. w bitwie pod Farsalą Cezar pokonał Pompejusza Wielkiego.
Filip II
Filip II
( z języka greckiego: Φphiίλlambdaιiotaπpiπpiοomicronς Βbeta΄ ὁ Μmuαalfaκkappaεepsilonδdeltaώνnu; Fílippos II΄ ho Makedṓn), IV w. p.n.e., król Macedonii, wybitny strateg, któremu udało się podporządkować greckie miasta‑państwa; założyciel Związku Korynckiego, ojciec Aleksandra. Zginął w wyniku zamachu, z ręki jednego z gwardzistów.
RfYi78GFWnznj
Fulwia
Fulwia
(z języka łacińskiego: Fulvia) córka Marcusa Fulviusa Bambalio z Tusculum. Jej trzecim mężem był Marek Antoniusz. Podczas proskrypcji w 43 r. p.n.e. miała z satysfakcją oglądać odciętą głowę Cycerona.
RXvFiLSIRmw6P
Katon Młodszy
Katon Młodszy
(z języka łacińskiego: Cato Minor, Marcus Porcius Cato Uticensis) - 95 r. p.n.e. - 45 r. p.n.e., polityk i filozof rzymski, jeden z głównych przywódców partii senackiej, zwolennik ustroju republikańskiego. W 65 r. p.n.e. jako kwestor popierał stanowisko Cycerona w sprawie Katyliny, głosował za wyrokiem śmierci dla wszystkich spiskowców, czemu sprzeciwiał się Cezar. Ze wszystkich sił zwalczał triumwirat. W 49 r. stanął po stronie Pompejusza, po którego klęsce uciekł do Afryki, gdzie powierzono mu obronę miasta Utyki. Po klęsce Pompejańczyków pod Thapsus, nie chcąc być świadkiem upadku republiki, popełnił w Utyce samobójstwo.
R1QJABri0R5TZ
Katylina
Katylina
(z języka łacińskiego: Lucius Sergius Catilina, 108 – 62 r. p.n.e., zubożały patrycjusz rzymski; zwolennik Sulli; 67 – 66 r. p.n.e. namiestnik prowincji Afryki; oskarżony o popełnienie nadużyć i nie dopuszczony do konsulatu usiłował przejąć władzę przez zamach stanu: w 65 r. (udaremniony) i 63 r. — ujawniony przez Cycerona, który wygłosił wówczas cztery słynne mowy przeciw Katylinie; zginął w bitwie pod Pistorią.
Lepidus
Lepidus
(z języka łacińskiego: Marcus Aemilius Lepidus) - około 89 r. p.n.e. - 12 r. p.n.e. stronnik Cezara i zastępca w czasie pobytu Cezara w Hiszpanii. W 46 r. p.n.e. Cezar mianował go konsulem. W 44 r. otrzymał w zarząd prowincję Gallia Narbonensis. W 43 r. został triumwirem z Antoniuszem i Oktawianem i po porozumieniu w Brundisium otrzymał Afrykę. Pokonawszy Sekstusa Pompejusza w 36 r. usiłował zdobyć władzę nad Sycylią, lecz Oktawian przeciągnął wojska na swoją stronę. Od tej chwili Lepidus stracił wszelkie wpływy polityczne, pozostał mu tylko tytuł pontifex maximus [czytaj: pontifeks maksimus].
R18xTfNR4uJQ4
Lista proskrypcyjna
Lista proskrypcyjna
RlhlPPc3ABIxV
(z języka łacińskiego: proscriptio,-onis, [czytaj: proskriptio] - wygnanie), proskrypcje na wielką skalę wprowadził Sulla w 83 r. p.n.e. Naśladowali go członkowie drugiego triumwiratu: Antoniusz, Oktawian i Lepidus. Ogłoszono wówczas listy proskrypcyjne. Każdy znajdujące się na takiej liście obywatel mógł być zabity, a za jego głowę płacono mordercy dwa talenty. Majątek proskrybowanego był sprzedawany lub darowany przyjaciołom zwycięzcy. Wskutek umieszczenia na liście proskrypcyjnej zginął w 43 r. Cyceron.
Marek Antoniusz
Marek Antoniusz
(z języka łacińskiego: Marcus Antonius) - 82 - 30 r. p.n.e., wódz rzymski, stronnik Cezara, członek II triumwiratu (43 r. p.n.e.). Pokonał zabójców Cezara pod Filippi (42 r. p.n.e.). Od przełomu 37 i 36 r. p.n.e. mąż Kleopatry VII. Zwyciężony w wojnie z Oktawianem w 31 r. p.n.e. pod Akcjum popełnił samobójstwo.
RcwJQEttN7Pon
Pompejusz Wielki
Pompejusz Wielki
(z języka łacińskiego: Cnaeus Pompeius Magnus), 106 – 48 r. p.n.e., rzymski wódz i polityk. Stronnik SulliSullaSulli. W 72 r. p.n.e. pokonał wojska popularów w Hiszpanii (Sertoriusz); w 71 r. p.n.e. wraz z Krassusem, stłumił powstanie Spartakusa; w 67 r. p.n.e. oczyścił Morze Śródziemne z piratów; w latach 66 – 64 r. p.n.e. pokonał króla Pontu, Mitrydatesa VI Eupatora. W 60 r. p.n.e. został skłócony z senatem, zawarł nieformalne porozumienie z Krassusem i Cezarem (I triumwirat); po śmierci Krassusa doszło do wojny z Cezarem (49 r. p.n.e.); po klęsce pod Farsalos (48 r. p.n.e.) Pompejusz uszedł do Egiptu, gdzie został zamordowany.
Sulla
Sulla
(z języka łacińskiego: Lucius Cornelius Sulla), 138 – 79 r. p.n.e., rzymski wódz i polityk; dowódca w I wojnie z Mitrydatesem VI Eupatorem, zmusił go do zawarcia pokoju i zwrotu prowincji Azji; od 82 r. p.n.e., dyktator, przeprowadził wiele reform ustrojowych, między innymi rozszerzył (już w 88 r. p.n.e.) skład senatu z 300 do 600 członków, wprowadzając do niego zasłużonych oficerów swej armii i kwestorów; ograniczył władzę trybunów i zamknął im drogę do dalszych urzędów; w 79 r. p.n.e. złożył władzę i wycofał się z życia politycznego.
Triumwirat
Triumwirat
(z języka łacińskiego: tresviri – trzej mężowie [czytaj: treswiri]), w starożytnym Rzymie kolegium złożone z 3 urzędników; I triumwirat — nowożytne określenie nieformalnego porozumienia zawartego w 60 r. p.n.e. przez Marka Krassusa, Pompejusza Wielkiego i Cezara. Triumwirat został zawiązany w myśl zasady: by nic w republice nie działo się bez ich zgody; jego kresem była śmierć Krassusa oraz Julii, córki Cezara i żony Pompejusza Wielkiego (53 r. p.n.e.).
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990 r.
Oryginalna azetka. Encyklopedia PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2016 r.
Notatki ucznia
R3JgGPedclMZZ
Galeria
RxyWLUlHiz6II
RsIZj8TBkQP0y
R16znIe99Kcz8
RRWziaQGDmW3T
RO5232xTppGVW
R14OaFkrPg6Ml
R16CjSt7bhNhz
RBXk22OPtDVi2
R1EyXVGXVAfVT
RypsAyGH1eGRx
RfYi78GFWnznj
RXvFiLSIRmw6P
R1QJABri0R5TZ
R18xTfNR4uJQ4
RcwJQEttN7Pon
R88lWslLjd68W
R1cuoW0Ey84BK
Bibliografia
Cicero M. T., In Catalinam 1 - 4 [w:] https://www.loebclassics.com/view/marcus_tullius_cicero-in_catilinam_i_iv/1976/pb_LCL324.33.xml [dostęp: 09.09.2022 r.].
Cytowska M., Szelest H., Historia literatury starożytnej, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2006 r.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990 r.
Oryginalna azetka. Encyklopedia PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2016 r.
Stabryła S., Historia Literatury Starożytnej Grecji i Rzymu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2002 r.