Cyrkulacja powietrza w troposferze

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna pojęcie „cyrkulacja atmosferyczna”,

• zna specyfikę cyrkulacji powietrza w strefie międzyzwrotnikowej,

• zna pojęcie „pasat”,

• zna kierunki pasatów na obu półkulach,

• zna specyfikę cyrkulacji powietrza w strefie umiarkowanej,

• zna specyfikę cyrkulacji powietrza w strefie okołobiegunowej,

• zna pojęcie „monsun”,

• zna co najmniej dwa miejsca, gdzie występuje monsun i wskazuje je na mapie,

• wie co to jest masa powietrza,

• zna pojęcie „front” i wymienia główne fronty.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić przyczynę zjawisk zachodzących w troposferze,

• wyjaśnić kierunek pasatów na półkuli północnej i południowej,

• wyjaśnić przyczynę powstawania monsunów oraz kierunek w zależności odpory roku,

• wskazać wpływ monsunu na życie i działalność człowieka,

• dokonać podziału mas powietrza ze względu na obszar źródłowy nad jakim powstały,

• dokonać podziału mas powietrza ze względu na charakter podłoża nad jakim powstały i wskazuje na różnice między tymi masami.

2. Metoda i forma pracy

Praca z podręcznikiem, praca w grupach, praca z mapą.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik, mapa ścienna świata.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Czynności organizacyjne – sprawdzenie listy obecności, zapisanie tematu lekcji na tablicy.

2. Powtórzenie z tematu „Skład i budowa atmosfery”. Pytanie dwóch uczniów pod tablicą

   • Z jakich głównych składników składa się powietrze?

   • Z czego składa się atmosfera?

   • Gdzie powstają zorze polarne i dlaczego?

   • Scharakteryzuj stratosferę.

3. Podanie celu lekcji i omówienie sposobu jej przeprowadzenia.

b) Faza realizacyjna

1. Polecenie dla uczniów – na podstawie podręcznika powiedz, co to jest ciśnienie atmosferyczne oraz w jakim kierunku wieje wiatr.

2. Polecenie dla uczniów – na podstawie podręcznika powiedz gdzie na kuli ziemskiej istnieją układy wyżowe a gdzie niżowe. Spróbuj wyjaśnić ten fakt odwołując się do wcześniej zdobytej wiedzy.

3. Nauczyciel przypomina pojęcie „cyrkulacja atmosferyczna”.

4. Podział klasy na trzy grupy. Każda z nich na podstawie podręcznika ma za zadanie opracować specyfikę cyrkulacji powietrza w poszczególnych strefach na kuli ziemskiej. Każda grupa otrzymuje pytania (załączniki 1‑3).

5. Przedstawiciele grup odpowiadają na forum klasy na pytania dotyczące przyporządkowanej im strefy. Wybrana osoba z każdej grupy wykonuje na tablicy rysunek przedstawiający cyrkulację.

6. Pytanie do uczniów – na podstawie podręcznika powiedz ,co to jest masa powietrza. Czy ma ona takie same cechy przez cały czas? Wymień główne masy powietrza na kuli ziemskiej.

7. Pytanie do uczniów – na podstawie podręcznika powiedz jak można dzielić masy powietrza. Jakie kryterium bierzemy pod uwagę podczas podziału tych mas?

8. Pytanie do uczniów – na podstawie podręcznika wymień różnice między masa powietrza kontynentalnego a morskiego.

9. Pytanie do uczniów – na podstawie podręcznika powiedz, co to jest „front”. Jakie fronty oddzielają poszczególne masy powietrza?

c) Faza podsumowująca

Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela:

• Jakie wiatry przeważają w Polsce i z czego to wynika?

• Dlaczego w południowo- wschodniej części Azji występuje sezonowa zmienność cyrkulacji powietrza?

• Do jakich szerokości geograficznych dociera pasat i dlaczego na półkuli północnej ma on kierunek północno- wschodni?

5. Bibliografia

J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurłat E, Geografia część 1, PWN , Warszawa 2005.

Geograficzny Atlas Świata, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa – Wrocław 1997.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Załącznik 1.

Grupa 1.

Na podstawie podręcznika opracuj schemat cyrkulacji powietrza w strefie międzyzwrotnikowej. Pytania pomocnicze:

• Gdzie w strefie międzyzwrotnikowej występują układy wyżowe, a gdzie niżowe?

• Co dzieje się z powietrzem na równiku?

• Czemu powietrze przemieszcza się w wyższe szerokości geograficzne i jak nazywamy ten ruch?

• Czemu powietrze opada na zwrotnikach?

• Jak nazywamy wiatr wiejący od zwrotników ku równikowi?

• Jaki kierunek maja pasaty?

• Czemu na półkuli północnej kierunek pasatów nie jest północny lecz północno‑wschodni, zaś na półkuli południowej nie południowy, a południowo‑zachodni? Z czego wynika to odchylenie?

Załącznik 2.

Grupa 2

1. Na podstawie podręcznika opracuj schemat cyrkulacji powietrza w strefie umiarkowanej.

2. Ze względu na dużo mniejszy zakres materiału w porównaniu z grupą pierwszą pozostałe grupy otrzymują do opracowania dodatkowo cyrkulację monsunową. Na podstawie podręcznika opracuj schemat cyrkulacji monsunowej letniej. Pytania pomocnicze:

   • W jaki sposób powstaje monsun?

   • W jakim kierunku wieje monsun letni i z czego wynika ten kierunek?

   • Jaką pogodę przynosi monsun letni?

Załącznik 3.

Grupa 3

1. Na podstawie podręcznika opracuj schemat cyrkulacji powietrza w strefie okołobiegunowej

2. Na podstawie podręcznika opracuj schemat cyrkulacji monsunowej zimowej. Pytania pomocnicze:

• Wskaż na mapie gdzie wieją monsuny.

• W jakim kierunku wieje monsun zimowy i z czego wynika ten kierunek?

• Jaką pogodę przynosi monsun zimowy?

b) Zadanie domowe

Napisz w zeszycie jak zmieniłoby się życie w Indiach, gdyby pewnego roku monsun letni „zastrajkował”? Jaka byłaby wówczas pogoda? Jak wpłynęłoby to na ludzi i ich życie? Czy byłaby to korzystna zmiana czy nie? Uzasadnij.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak